Ónýtt húsnæðiskerfi og heimilisleysi Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar 25. mars 2023 08:30 Heimilisleysi er skýr birtingarmynd ónýts húsnæðiskerfis, þar sem nægt framboð er af lúxusíbúðum, yndisreitum, risíbúðum eða hvað þetta allt heitir nú í dag. Á sama tíma er lítið sem ekkert til af ódýru leigu- eða eignarhúsnæði. Sífellt fleiri fá ekki þak yfir höfuðið, biðlistar eftir félagslegu húsnæði lengjast og ójöfnuður eykst með hverju árinu sem líður. Heimilisleysi er líka birtingarmynd þess þegar fólk missir allt sem það á vegna veikinda. Þar má nefna veikindi eins og fíknisjúkdóma, andlega kvilla og slys. Einnig getur heimilisofbeldi valdið heimilisleysi, og þar eru konur helstu fórnarlömbin. Húsnæðisskortur og fátækt Rannsóknir hafa sýnt að meginorsök heimilisleysis sé skortur á húsnæði á viðráðanlegu verði. Fátækt er einnig stór þáttur, en mikil fylgni mælist milli hennar og heimilisleysis. Fólk sem lifir við skort á ekki fyrir helstu nauðsynjar sem þýðir að það er einungis einum veikindum, einu slysi eða einum launaseðli frá því að enda á götunni. Þegar slíkt á við þarf að vera til kerfi sem getur gripið, verið raunverulega til staðar þegar við þurfum á því að halda. Nýjustu tölur í Reykjavík sýna að 73 manneskjur bíða eftir viðeigandi húsnæði hjá borginni sem hentar þörfum heimilislausra með miklar þjónustuþarfir, 64 bíða eftir því að komast í húsnæði og 9 bíða eftir milliflutningi. Þarna erum við ekki með allan þann fjölda fólks sem fær gistingu hjá öðru fólk eða eru með ótryggt húsnæði. Fjöldinn er því mun meiri en tölurnar gefa til kynna og erfitt er að gera sér í hugarlund hve margir eru í þeirri stöðu að eiga ekki þak yfir höfuðið. Markaðsvæðing lóða Eins og Sósíalistar hafa bent á er staðan þannig að Reykjavík er nýfrjálshyggjuborg, þar sem markaðsvæðing hefur tekið sér bólfestu í grunninnviðum. Húsnæðiskerfið er þar ekki undanskilið. Litið er á lóðir sem hverja aðra markaðsvöru og sá sem bíður best fær þær. Þá eru það yfirleitt fyrirtæki og félög með dýpstu vasana sem hreppa hnossið. Strax í kjölfarið eru byggðar lúxusíbúðir til að geta skilað ríkmannlegum hagnaði. Ef þær kallast ekki lúxusíbúðir eru þær samt seldar á mjög háu verði. Alltof háu verði. Uppbygging félagslegs húsnæðis er í litlu samræmi við það hve illa markaðurinn er að standa sig í að sjá fólki fyrir húsnæði. Ef markaðurinn er ekki að sjá fólki fyrir þörfum sínum verður að vera til mótvægi hjá borginni. Í Reykjavík státa fulltrúar meirihlutans sig af því að 5% alls húsnæðis sé félagslegt. Gjarnan er þá sagt að borgin sé að standa sig betur en hin sveitarfélögin. Það sé mikið afrek að standa sig betur en Garðabær og Seltjarnarnes. Uppbygging félagslegs húsnæðis í Reykjavík kann að vera skárri en í Garðabæ eða Seltjarnarnesi. En er það eitthvað til að sperra sig yfir? Er það árangur að standa sig betur en þau sveitarfélög sem eru með minna af félagslegu húsnæði en verstu nýfrjálshyggjusvæði Bandaríkjanna? Hvers vegna er ekki verið að horfa til höfuðborga nágrannaríkja okkar? Ættum við ekki, sérstaklega þegar Reykjavík er stýrt af fólki með jafnaðartaugar, að horfa til borga á Norðurlöndunum? Tölum aðeins um Helsinki Í Helsinki er mikið byggt af félagslegu húsnæði byggt. Borgin sjálf byggir um 6000 félagslegar íbúðir á ári. Það væri svipað og ef Reykjavík byggði eða keypti rúmlega 1000 slíkar íbúðir á ári. En erum við nálægt því takmarki í Reykjavík? Nei. Á síðustu fimm árum hafa 97 félagslegar íbúðir verið keyptar að meðaltali á ári í borginni. Höfuðborg Íslands stendur sig þannig tífalt verr en höfuðborg Finnlands. Í Finnlandi og Helsinki hafa verið sett markmið um að útrýma heimilisleysi fyrir fullt og allt. Árið 2027 er því spáð að enginn verði heimilislaus og áætlanir gefa til kynna að það gangi eftir. Á síðustu árum hefur dregið mjög úr heimilisleysi, sem sýnir okkur að allt er hægt ef viljinn er fyrir hendi. Er viljinn fyrir hendi hjá borgarfulltrúum Reykjavíkur? Það væri óskandi ef svo væri. Borgarstjórn ætti að horfa til þeirra borga og landa sem standa sig vel í málaflokknum og fara svo svipaðar leiðir. Það sem þarf að gera Ekki er ljóst hver fjöldi heimilislausra er á þessu ári en miðað við hækkandi matvöruverð, aukinn ójöfnuð og slæman húsnæðis- og leigumarkað telja Sósíalistar líklegt að heimilislausum muni fara fjölgandi. Hér er mikilvægt að kafa í rót heimilisleysis og fyrirbyggja slíkt en ekki einungis bregðast við. Fjölga þarf félagslegu og öðru viðeigandi húsnæði með stuðningi í þeim tilgangi að binda enda á heimilisleysi. Auk þess þarf að líta á húsnæði sem grunnþörf, en ekki markaðsvætt tæki braskara og stórkapítalista sem vilja næla sér í skjótan hagnað, vitandi það að fólk er tilbúið að greiða allt sem það á til að fá húsaskjól. Í vikunni lögðu Sósíalistar fram tillögu um að heimilisleysi skyldi útrýmt innan Reykjavíkur og lýst yrði yfir að heimilisleysi sé samfélagslegt mein sem beri að uppræta. Henni var vísað til Velferðarráðs og þar munum við fylgja málinu fast á eftir. Það kostar samfélagið mikið að fólk sé á götunni, við erum að missa mikilvægt fólk sem getur og vill gefa meira af sér. Við verðum að byggja upp sanna borg sem tryggir grunninn. Þannig verður til staðar raunverulegt frelsi fólks til að haga lífi sínu eins og það kýs, þannig að það geti orðið sér og samfélagi sínu að gagni. Höfundur er borgarfulltrúi Sósíalistaflokksins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Trausti Breiðfjörð Magnússon Sósíalistaflokkurinn Mest lesið Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen Skoðun Útgerðin skuldar okkur skýringar Guðmundur Helgi Þórarinsson Skoðun Skoðun Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Segðu skilið við sektarkenndina Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar Skoðun Lög um vinnu og virknimiðstöðvar Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Áfram Breiðholt og Kjalarnes! Skúli Helgason skrifar Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Vesturlönd mega ekki leyfa Pútín að skrifa leikreglurnar Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson skrifar Skoðun Gulur september María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason skrifar Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Reiði á tímum allsnægta Jökull Gíslason skrifar Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Tölur segja ekki alla söguna Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Enn úr sömu sveitinni Trausti Hjálmarsson skrifar Skoðun Palestínsk börn eiga betra skilið Anna Lúðvíksdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar Skoðun Umferðaröryggi barna í Kópavogi Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Öll dýrin í skóginum eiga að vera vinir Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Meira að segja Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 76 dagar sem koma aldrei aftur Einar Guðnason skrifar Skoðun Er popúlismi kenning um siðferði? Einar Gísli Gunnarsson skrifar Sjá meira
Heimilisleysi er skýr birtingarmynd ónýts húsnæðiskerfis, þar sem nægt framboð er af lúxusíbúðum, yndisreitum, risíbúðum eða hvað þetta allt heitir nú í dag. Á sama tíma er lítið sem ekkert til af ódýru leigu- eða eignarhúsnæði. Sífellt fleiri fá ekki þak yfir höfuðið, biðlistar eftir félagslegu húsnæði lengjast og ójöfnuður eykst með hverju árinu sem líður. Heimilisleysi er líka birtingarmynd þess þegar fólk missir allt sem það á vegna veikinda. Þar má nefna veikindi eins og fíknisjúkdóma, andlega kvilla og slys. Einnig getur heimilisofbeldi valdið heimilisleysi, og þar eru konur helstu fórnarlömbin. Húsnæðisskortur og fátækt Rannsóknir hafa sýnt að meginorsök heimilisleysis sé skortur á húsnæði á viðráðanlegu verði. Fátækt er einnig stór þáttur, en mikil fylgni mælist milli hennar og heimilisleysis. Fólk sem lifir við skort á ekki fyrir helstu nauðsynjar sem þýðir að það er einungis einum veikindum, einu slysi eða einum launaseðli frá því að enda á götunni. Þegar slíkt á við þarf að vera til kerfi sem getur gripið, verið raunverulega til staðar þegar við þurfum á því að halda. Nýjustu tölur í Reykjavík sýna að 73 manneskjur bíða eftir viðeigandi húsnæði hjá borginni sem hentar þörfum heimilislausra með miklar þjónustuþarfir, 64 bíða eftir því að komast í húsnæði og 9 bíða eftir milliflutningi. Þarna erum við ekki með allan þann fjölda fólks sem fær gistingu hjá öðru fólk eða eru með ótryggt húsnæði. Fjöldinn er því mun meiri en tölurnar gefa til kynna og erfitt er að gera sér í hugarlund hve margir eru í þeirri stöðu að eiga ekki þak yfir höfuðið. Markaðsvæðing lóða Eins og Sósíalistar hafa bent á er staðan þannig að Reykjavík er nýfrjálshyggjuborg, þar sem markaðsvæðing hefur tekið sér bólfestu í grunninnviðum. Húsnæðiskerfið er þar ekki undanskilið. Litið er á lóðir sem hverja aðra markaðsvöru og sá sem bíður best fær þær. Þá eru það yfirleitt fyrirtæki og félög með dýpstu vasana sem hreppa hnossið. Strax í kjölfarið eru byggðar lúxusíbúðir til að geta skilað ríkmannlegum hagnaði. Ef þær kallast ekki lúxusíbúðir eru þær samt seldar á mjög háu verði. Alltof háu verði. Uppbygging félagslegs húsnæðis er í litlu samræmi við það hve illa markaðurinn er að standa sig í að sjá fólki fyrir húsnæði. Ef markaðurinn er ekki að sjá fólki fyrir þörfum sínum verður að vera til mótvægi hjá borginni. Í Reykjavík státa fulltrúar meirihlutans sig af því að 5% alls húsnæðis sé félagslegt. Gjarnan er þá sagt að borgin sé að standa sig betur en hin sveitarfélögin. Það sé mikið afrek að standa sig betur en Garðabær og Seltjarnarnes. Uppbygging félagslegs húsnæðis í Reykjavík kann að vera skárri en í Garðabæ eða Seltjarnarnesi. En er það eitthvað til að sperra sig yfir? Er það árangur að standa sig betur en þau sveitarfélög sem eru með minna af félagslegu húsnæði en verstu nýfrjálshyggjusvæði Bandaríkjanna? Hvers vegna er ekki verið að horfa til höfuðborga nágrannaríkja okkar? Ættum við ekki, sérstaklega þegar Reykjavík er stýrt af fólki með jafnaðartaugar, að horfa til borga á Norðurlöndunum? Tölum aðeins um Helsinki Í Helsinki er mikið byggt af félagslegu húsnæði byggt. Borgin sjálf byggir um 6000 félagslegar íbúðir á ári. Það væri svipað og ef Reykjavík byggði eða keypti rúmlega 1000 slíkar íbúðir á ári. En erum við nálægt því takmarki í Reykjavík? Nei. Á síðustu fimm árum hafa 97 félagslegar íbúðir verið keyptar að meðaltali á ári í borginni. Höfuðborg Íslands stendur sig þannig tífalt verr en höfuðborg Finnlands. Í Finnlandi og Helsinki hafa verið sett markmið um að útrýma heimilisleysi fyrir fullt og allt. Árið 2027 er því spáð að enginn verði heimilislaus og áætlanir gefa til kynna að það gangi eftir. Á síðustu árum hefur dregið mjög úr heimilisleysi, sem sýnir okkur að allt er hægt ef viljinn er fyrir hendi. Er viljinn fyrir hendi hjá borgarfulltrúum Reykjavíkur? Það væri óskandi ef svo væri. Borgarstjórn ætti að horfa til þeirra borga og landa sem standa sig vel í málaflokknum og fara svo svipaðar leiðir. Það sem þarf að gera Ekki er ljóst hver fjöldi heimilislausra er á þessu ári en miðað við hækkandi matvöruverð, aukinn ójöfnuð og slæman húsnæðis- og leigumarkað telja Sósíalistar líklegt að heimilislausum muni fara fjölgandi. Hér er mikilvægt að kafa í rót heimilisleysis og fyrirbyggja slíkt en ekki einungis bregðast við. Fjölga þarf félagslegu og öðru viðeigandi húsnæði með stuðningi í þeim tilgangi að binda enda á heimilisleysi. Auk þess þarf að líta á húsnæði sem grunnþörf, en ekki markaðsvætt tæki braskara og stórkapítalista sem vilja næla sér í skjótan hagnað, vitandi það að fólk er tilbúið að greiða allt sem það á til að fá húsaskjól. Í vikunni lögðu Sósíalistar fram tillögu um að heimilisleysi skyldi útrýmt innan Reykjavíkur og lýst yrði yfir að heimilisleysi sé samfélagslegt mein sem beri að uppræta. Henni var vísað til Velferðarráðs og þar munum við fylgja málinu fast á eftir. Það kostar samfélagið mikið að fólk sé á götunni, við erum að missa mikilvægt fólk sem getur og vill gefa meira af sér. Við verðum að byggja upp sanna borg sem tryggir grunninn. Þannig verður til staðar raunverulegt frelsi fólks til að haga lífi sínu eins og það kýs, þannig að það geti orðið sér og samfélagi sínu að gagni. Höfundur er borgarfulltrúi Sósíalistaflokksins.
Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun
Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun
Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar
Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar
Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar
Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar
Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar
Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar
Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun
Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun