Opnum lúguna Alda Lóa skrifar 28. júlí 2021 15:07 Jafnlaunastefnan, sem yfirstéttin hrósar sér af á jafnréttishátíðum út um heim, ómar af hræsni meðan algjörlega óheimsfrægar mæður í láglaunastörfum á hundavaði leigumarkaðsins eru svefnlausar yfir fimleika- og ballettdraumum dætra sinna. Draumar sem þær geta ekki uppfyllt, verða að kæfa. 265 þúsund krónur í útborguð laun duga ekki fyrir ballettbúning þegar leigan er greidd. Þá er varla til fyrir mat fyrir barnið. Þessum mæðrum dreymir ekki um stjórnarsetu í Brim eða ráðherraembætti. Draumar þeirra ná ekki lengra en að búa við lágmarks öryggi að geta sinnt daglegum þörfum og draumum barna sinna. Hinar fátæku urðu út undan Fljótlega eftir að Rauðsokkahreyfingin lagðist formlega af sem baráttuhreyfing á fyrri part níunda áratugarins tók við borgaralegur femínismi á Íslandi. Rauðsokkurnar lögðu áherslu á frelsi kvenna frá kynbundnum hlutverkum á heimilinu sem utan þess, sjálfræði yfir líkama sínum, sjálfstæði undan eignarhaldi eiginmanns, lagalega og opinberlega, sem og öðrum kynbundnum hugmyndum samfélagsins. Jafnréttisbarátta í slagtogi við grimman kapítalismann elur á ótta, slekkur á stéttarvitund og þurrkar upp samkennd með kynsystrum af lægri stéttum. Á meðan konur af efri og millistétt fylkja sér saman í baráttuham um vel launaðar stöður innan feðraveldisins, stjórnarsetu fyrirtækja, forstjórastólinn, hásætið í kauphöllinni, kynjakvóta og jafnlaunavottun fyrir milli- og yfirstétta konur. Sambúð með rándýri Borgaralegur femínismi níunda áratugarins vildi hlutdeild í veldinu, kvennaframboðið var stofnað, konur fengu sæti og stöður innan embættismanna kerfisins. Þetta hefur augljóslega gengið mjög vel. Baráttan fyrir konur innan einkafyrirtækja er tregari og hver staða sem kona hreppir er stórsigur. Vissulega trúðu sumar góðar konur, og trúa því kannski enn þá, að feðraveldið myndi molna niður þegar kona tæki við stjórn Neslé og Kók, Olís og N1, að fyrirmyndin ein myndi skila konum á gólfinu sjálfsvirðingu og blablabla. En jafnréttisbarátta sem horfir fram hjá rándýrseðli skepnunnar, nýfrjálshyggjuvædds kapítalisma, og krefst ekki breytinga á kerfinu sjálfu sem feðraveldið ól af sér, kapítalisminn keyrir bara hraðar með konurnar innanborðs. Kappið er um feitasta launaumslagið en ekki mannréttindi, mannvirðingu okkar smæstu systra. Ójöfnuður er eldsneyti vélarinnar. Konur án tengsla við efnahagslegt eða félagslegt kapítal steypast til fátæktar á meðan hinar duglegu fá ríkidæmið, sem er mantra allra kerfa sem feðraveldið hefur alið af sér, í gegnum kapítalisma og kirkju, þeir sem fljóta ofan á eiga allt gott skilið. Kapítalismi þrífst í skjóli ójafnaðar og drottningin í Kauphöllinni mun ekki taka það upp hjá sjálfri sér að segja: „þetta er óbærilegt ástand, líf okkar smæstu systra skipta okkur allar máli, líf hinar fillipísku með moppinn er dýrmætur hluti af alheiminum“. Konan á toppnum í okkar grimma kerfi getur ekki leitt hugann að fátækum verkakonum vegna þess að hún er fyrst og fremst afkvæmi kerfisins, en ekki niðurstaða kvennabaráttu sem byggir á samkennd. Kvennabarátta, sem engar athugasemdir hefur við stigveldi kapítalismans, en setti takmark sitt á jafnari kynjaskiptingu innan feðraveldisins er ekki mannréttindabarátta fyrir góðu samfélagi, heldur barátta hinna betur settu innan feðraveldisins og kapítalismans sem viðheldur ójöfnuði sem bitnar mest á lífi kvenna í hefðbundnum kvennastörfum, lífi verkafólks, lífi öryrkja, lífi ellilífeyrisþega og lífi minnihlutahópa. Kvennabarátta innan kapítalismans er eins og umhverfissinninn sem talar um hlýnun jarðar án þess að nefna kapítalismann sem gerenda en leggur til að fyrirtækið bæti ráð sitt með árlegum græðlingadegi, plöntum trjám einu sinni á ári á meðan við eyðileggjum jörðina. Hugsjón um raunveruleika Munurinn á sósíalískum femínistum og þeim borgaralega er krafan um að dýrið sjálft verði tekið niður, kapítalisminn, stigveldi feðraveldisins og fasismi, og byggja öllum, jafnt konum og körlum, öryrkjum og útlendingum, líf við þokkalegt öryggi, sjálfstæði til þess að hugsa, starfa og þroskast frá fæðingu til grafar. Sósíalískur femínismi er ekki málamiðlun heldur barátta fyrir heimi án stríða, heimi án ofbeldis, heimi án feðraveldis og stigveldis kapítalismans. Grunnurinn er hugsjónir baráttufólks á við Alexöndru Kollontai, Rosu Luxembourg, August Bebel og annarra sem háðu róttæka baráttu fyrir réttindum kvenna í lok nítjándu og byrjun tuttugustu aldar. Oftast er baráttufólk með hugsjónir drepið eða sent í útlegð, en hugsjónirnar fá vængi og stinga sér niður þegar tækifæri og lúga opnast, til dæmis á sjötta áratugnum, sem gat af sér Rauðsokkur og baráttu fyrir mannréttindum og friði. Nú er það okkar verkefni að opna lúguna aftur. Höfundur er sósíalískur feministi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Kosningar 2021 Mest lesið Hefur ítrekað hótað okkur áður Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Halldór 02.08.2025 Halldór Þjóðaratkvæðagreiðsla vegna umsóknar um aðild að ESB er stjórnsýslugrín! Júlíus Valsson Skoðun Bandaríkin voru alltaf vondi kallinn Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland Skoðun Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier Skoðun Fólkið í flokknum Helgi Áss Grétarsson Skoðun Kæfandi klámhögg sveitarstjóra Jón Trausti Reynisson Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun Landsvirkjun hafin yfir lög Björg Eva Erlendsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hefur ítrekað hótað okkur áður Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Þjóðaratkvæðagreiðsla vegna umsóknar um aðild að ESB er stjórnsýslugrín! Júlíus Valsson skrifar Skoðun Bandaríkin voru alltaf vondi kallinn Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Erum við á leiðinni í hnífavesti? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier skrifar Skoðun Kæfandi klámhögg sveitarstjóra Jón Trausti Reynisson skrifar Skoðun Klár fyrir Verslunarmannahelgina? Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Vegið að börnum í pólitískri aðför að ferðaþjónustunni skrifar Skoðun Hið tæra illa Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Ferðamannaiðnaður? Nei, ferðaþjónusta! Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Hæðarveiki og lyf Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Landsvirkjun hafin yfir lög Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Fjárskipti við slit óvígðrar sambúðar: Meginreglur og frávik Sveinn Ævar Sveinsson skrifar Skoðun Þau eru framtíðin – en fá ekki að njóta nútímans Sigurður Kári skrifar Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason skrifar Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson skrifar Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir skrifar Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir skrifar Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Sjá meira
Jafnlaunastefnan, sem yfirstéttin hrósar sér af á jafnréttishátíðum út um heim, ómar af hræsni meðan algjörlega óheimsfrægar mæður í láglaunastörfum á hundavaði leigumarkaðsins eru svefnlausar yfir fimleika- og ballettdraumum dætra sinna. Draumar sem þær geta ekki uppfyllt, verða að kæfa. 265 þúsund krónur í útborguð laun duga ekki fyrir ballettbúning þegar leigan er greidd. Þá er varla til fyrir mat fyrir barnið. Þessum mæðrum dreymir ekki um stjórnarsetu í Brim eða ráðherraembætti. Draumar þeirra ná ekki lengra en að búa við lágmarks öryggi að geta sinnt daglegum þörfum og draumum barna sinna. Hinar fátæku urðu út undan Fljótlega eftir að Rauðsokkahreyfingin lagðist formlega af sem baráttuhreyfing á fyrri part níunda áratugarins tók við borgaralegur femínismi á Íslandi. Rauðsokkurnar lögðu áherslu á frelsi kvenna frá kynbundnum hlutverkum á heimilinu sem utan þess, sjálfræði yfir líkama sínum, sjálfstæði undan eignarhaldi eiginmanns, lagalega og opinberlega, sem og öðrum kynbundnum hugmyndum samfélagsins. Jafnréttisbarátta í slagtogi við grimman kapítalismann elur á ótta, slekkur á stéttarvitund og þurrkar upp samkennd með kynsystrum af lægri stéttum. Á meðan konur af efri og millistétt fylkja sér saman í baráttuham um vel launaðar stöður innan feðraveldisins, stjórnarsetu fyrirtækja, forstjórastólinn, hásætið í kauphöllinni, kynjakvóta og jafnlaunavottun fyrir milli- og yfirstétta konur. Sambúð með rándýri Borgaralegur femínismi níunda áratugarins vildi hlutdeild í veldinu, kvennaframboðið var stofnað, konur fengu sæti og stöður innan embættismanna kerfisins. Þetta hefur augljóslega gengið mjög vel. Baráttan fyrir konur innan einkafyrirtækja er tregari og hver staða sem kona hreppir er stórsigur. Vissulega trúðu sumar góðar konur, og trúa því kannski enn þá, að feðraveldið myndi molna niður þegar kona tæki við stjórn Neslé og Kók, Olís og N1, að fyrirmyndin ein myndi skila konum á gólfinu sjálfsvirðingu og blablabla. En jafnréttisbarátta sem horfir fram hjá rándýrseðli skepnunnar, nýfrjálshyggjuvædds kapítalisma, og krefst ekki breytinga á kerfinu sjálfu sem feðraveldið ól af sér, kapítalisminn keyrir bara hraðar með konurnar innanborðs. Kappið er um feitasta launaumslagið en ekki mannréttindi, mannvirðingu okkar smæstu systra. Ójöfnuður er eldsneyti vélarinnar. Konur án tengsla við efnahagslegt eða félagslegt kapítal steypast til fátæktar á meðan hinar duglegu fá ríkidæmið, sem er mantra allra kerfa sem feðraveldið hefur alið af sér, í gegnum kapítalisma og kirkju, þeir sem fljóta ofan á eiga allt gott skilið. Kapítalismi þrífst í skjóli ójafnaðar og drottningin í Kauphöllinni mun ekki taka það upp hjá sjálfri sér að segja: „þetta er óbærilegt ástand, líf okkar smæstu systra skipta okkur allar máli, líf hinar fillipísku með moppinn er dýrmætur hluti af alheiminum“. Konan á toppnum í okkar grimma kerfi getur ekki leitt hugann að fátækum verkakonum vegna þess að hún er fyrst og fremst afkvæmi kerfisins, en ekki niðurstaða kvennabaráttu sem byggir á samkennd. Kvennabarátta, sem engar athugasemdir hefur við stigveldi kapítalismans, en setti takmark sitt á jafnari kynjaskiptingu innan feðraveldisins er ekki mannréttindabarátta fyrir góðu samfélagi, heldur barátta hinna betur settu innan feðraveldisins og kapítalismans sem viðheldur ójöfnuði sem bitnar mest á lífi kvenna í hefðbundnum kvennastörfum, lífi verkafólks, lífi öryrkja, lífi ellilífeyrisþega og lífi minnihlutahópa. Kvennabarátta innan kapítalismans er eins og umhverfissinninn sem talar um hlýnun jarðar án þess að nefna kapítalismann sem gerenda en leggur til að fyrirtækið bæti ráð sitt með árlegum græðlingadegi, plöntum trjám einu sinni á ári á meðan við eyðileggjum jörðina. Hugsjón um raunveruleika Munurinn á sósíalískum femínistum og þeim borgaralega er krafan um að dýrið sjálft verði tekið niður, kapítalisminn, stigveldi feðraveldisins og fasismi, og byggja öllum, jafnt konum og körlum, öryrkjum og útlendingum, líf við þokkalegt öryggi, sjálfstæði til þess að hugsa, starfa og þroskast frá fæðingu til grafar. Sósíalískur femínismi er ekki málamiðlun heldur barátta fyrir heimi án stríða, heimi án ofbeldis, heimi án feðraveldis og stigveldis kapítalismans. Grunnurinn er hugsjónir baráttufólks á við Alexöndru Kollontai, Rosu Luxembourg, August Bebel og annarra sem háðu róttæka baráttu fyrir réttindum kvenna í lok nítjándu og byrjun tuttugustu aldar. Oftast er baráttufólk með hugsjónir drepið eða sent í útlegð, en hugsjónirnar fá vængi og stinga sér niður þegar tækifæri og lúga opnast, til dæmis á sjötta áratugnum, sem gat af sér Rauðsokkur og baráttu fyrir mannréttindum og friði. Nú er það okkar verkefni að opna lúguna aftur. Höfundur er sósíalískur feministi.
Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier Skoðun
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Þjóðaratkvæðagreiðsla vegna umsóknar um aðild að ESB er stjórnsýslugrín! Júlíus Valsson skrifar
Skoðun Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier skrifar
Skoðun Fjárskipti við slit óvígðrar sambúðar: Meginreglur og frávik Sveinn Ævar Sveinsson skrifar
Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar
Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar
Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier Skoðun
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun