Nei, stórfé! Hér dugar ei minna! Ólafur Ísleifsson skrifar 22. nóvember 2020 11:00 Kórónuveiran hefur slegið atvinnu- og efnahagslíf hér sem annars staðar bylmingshöggi. Nú þegar grillir í ljós við endann á göngunum þarf stefnu um endurreisn þjóðarbúsins til að uppræta atvinnuleysi og efla hagsæld landsmanna. Til að efla atvinnulífið og eyða böli atvinnuleysis blasir við að ráðast í fjárfestingarátak til að bæta innviði í landinu. Átt er við vegakerfið, flugvelli, hafnir, brýr og fleiri slík vinnuaflsfrek verkefni. Hér eru uppi háar fjárhæðir til arðsamra verkefna. Fyrirsögn greinarinnar er sótt í hin alkunnu ummæli stórskáldsins og hins stórhuga athafnamanns Einars Benediktssonar í Aldamótaljóði sínu. Aðkallandi verkefni Fjölmörg verkefni hafa setið á hakanum um langt skeið þótt ýmislegt gott hafi verið gert. Ekki bætti hrunið úr skák og margvíslegar nýframkvæmdir og viðhald hafa mátt bíða. Ferðamannastraumurinn sýndi að vegakerfið stenst ekki kröfur um burðargetu og öryggi. Treysta þarf flugvelli, vegi, hafnir. Fráveitu- og sorpmál eru víða í ólestri og ógna umhverfi og lýðheilsu. Stór verkefni bíða í orkuvinnslu og orkuflutningum. Hitaveitur og vatnsveitur þarfnast víða endurbóta. Sama á við um fasteignir af ýmsu tagi, skóla og sjúkrahús, dvalar- og hjúkrunarheimili fyrir aldraða. Greining Samtaka iðnaðarins Samtök iðnaðarins (SI) sendu í október 2017 frá sér metnaðarfullt rit undir yfirskriftinni Íslenskir innviðir - Ástand og framtíðarhorfur. Er fjallað um innviði í flugvöllum, vegum, höfnum, fráveitum, hitaveitum, vatnsveitum, úrgangsmálum, orkuvinnslu og orkuflutningum ásamt fasteignum ríkis og sveitarfélaga, meðal annars skóla og sjúkrahús. Með fjárfestingum í innviðum telja samtökin að sé fjárfest í lífsgæðum þjóðarinnar, samkeppnishæfni atvinnulífsins og hagvexti framtíðar. Mikilvægir innviðir Í skýrslunni er svarað áhugaverðri spurningu: Hvert væri kaupverð eða kostnaðarverð sambærilegra innviða með sömu framleiðslu- og þjónustugetu? Svarið er um 3.500 milljarðar króna. Skipting ofangreindrar fjárhæðar er í grófum dráttum: Orkuvinnsla (850–900 milljarðar króna), vegagerð (870–920), fasteignir ríkis og sveitarfélaga (440), orkuflutningar (320) og flugvellir (240–280). Lægsta fjárhæðin er í úrgangsmálum (35–40). Hvað þarf til? Ástand innviða er að almennt talin viðunandi en ekki góð. Búast megi við umtalsverðu viðhaldi til þess að halda uppi starfsemi þessara innviða. Best standa hitaveitur og orkuvinnsla og kalli ekki nema á eðlilegt viðhald. Verst er ástand vega og fráveitna. Aðrir innviðir liggja þarna á milli. Þá er næst leitað svara við spurningunni hvað þurfi til að mannvirki komist í gott ástand og ekki þurfi nema eðlilegt viðhald til að halda stöðu þess óbreyttri. Þessi viðhaldsþörf er áætluð um 370 milljarðar króna eða um 11% af verðmætamatinu að ofan. Þar höfum við það. Nær fjögur hundruð milljarða þarf að dómi þeirra sem best þekkja í atvinnulífinu til að lyfta landinu í viðunandi ástand í þessum efnum. Brettum upp ermar! Viðhaldi innviða hefur að dómi SI verið verulega ábótavant í vegagerð, fasteignum ríkisins, fráveitum og orkuflutningum. Víða um land eru hættulegir vegarkaflar og á hringveginum eru enn hátt í 40 einbreiðar brýr. Samgöngur á höfuðborgarsvæðinu eru kapítuli út af fyrir sig. Þar þarf að styrkja stofnbrautir, koma upp mislægum gatnamótum, beita ljósastýringu og leggja Sundabraut. Umtalsverð raforka nýtist ekki sökum þess að flutningskerfi raforku er ófullkomið. Þetta kallar á fjárfestingar í uppbyggingu meginflutningskerfis til að tryggja nægt framboð raforku um land allt. Skortur er á dvalar- og hjúkrunarheimilum. Uppræta þarf myglu í fjölmörgum opinberum byggingum. Hvaðan kemur fé til framkvæmda? Í ljósi stöðu efnahagsmála gefst nú tækifæri til bæta innviði landsins, bæta lífskjör og eyða atvinnuleysi. Framkvæmdir af þessu tagi duga ekki aðeins í bráð heldur leggja grunn að hagvexti á komandi tímum. Umfang verkefnisins nemur um 15 % af landsframleiðslu 2017 að dómi SI. Hið opinbera getur ekki eitt og sér staðið að framkvæmdum upp á hundruð milljarða á næstu árum. Innlendir jafnt sem erlendir fjárfestar eru áhugasamir um innviðauppbyggingu hér á landi og hér hefur byggst upp þekking á rekstri slíkra verkefna. Einkaaðilar verða að koma að uppbyggingu innviða. Landinu lyft Til að fjármagna framkvæmdir af þessu tagi má sjá fyrir sér að ríkið stofni félag sem nýtir þekkingu og hugvit. Slíkt félag gæti leitað til almennings og boðið lífeyrissjóðum áhugaverða fjárfestingarkosti sem féllu vel að eignasöfnum þeirra. Með þessu væri komið til móts við nauðsyn sjóðanna á að ávaxta ráðstöfunarfé til langs tíma til hagsbóta fyrir sjóðfélaga á efri árum. Verkefnin eru arðsöm og geta staðið undir vænlegri ávöxtun til þeirra sem leggja til fjármagn. Landinu yrði lyft í margvíslegu tilliti. Höfundur er þingmaður Miðflokksins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Ísleifsson Miðflokkurinn Skoðun: Kosningar 2021 Mest lesið Hefur ítrekað hótað okkur áður Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Halldór 02.08.2025 Halldór Þjóðaratkvæðagreiðsla vegna umsóknar um aðild að ESB er stjórnsýslugrín! Júlíus Valsson Skoðun Bandaríkin voru alltaf vondi kallinn Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland Skoðun Fólkið í flokknum Helgi Áss Grétarsson Skoðun Kæfandi klámhögg sveitarstjóra Jón Trausti Reynisson Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun Fjárskipti við slit óvígðrar sambúðar: Meginreglur og frávik Sveinn Ævar Sveinsson Skoðun Skoðun Skoðun Hefur ítrekað hótað okkur áður Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Þjóðaratkvæðagreiðsla vegna umsóknar um aðild að ESB er stjórnsýslugrín! Júlíus Valsson skrifar Skoðun Bandaríkin voru alltaf vondi kallinn Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Erum við á leiðinni í hnífavesti? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier skrifar Skoðun Kæfandi klámhögg sveitarstjóra Jón Trausti Reynisson skrifar Skoðun Klár fyrir Verslunarmannahelgina? Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Vegið að börnum í pólitískri aðför að ferðaþjónustunni skrifar Skoðun Hið tæra illa Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Ferðamannaiðnaður? Nei, ferðaþjónusta! Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Hæðarveiki og lyf Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Landsvirkjun hafin yfir lög Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Fjárskipti við slit óvígðrar sambúðar: Meginreglur og frávik Sveinn Ævar Sveinsson skrifar Skoðun Þau eru framtíðin – en fá ekki að njóta nútímans Sigurður Kári skrifar Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason skrifar Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson skrifar Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir skrifar Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir skrifar Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Sjá meira
Kórónuveiran hefur slegið atvinnu- og efnahagslíf hér sem annars staðar bylmingshöggi. Nú þegar grillir í ljós við endann á göngunum þarf stefnu um endurreisn þjóðarbúsins til að uppræta atvinnuleysi og efla hagsæld landsmanna. Til að efla atvinnulífið og eyða böli atvinnuleysis blasir við að ráðast í fjárfestingarátak til að bæta innviði í landinu. Átt er við vegakerfið, flugvelli, hafnir, brýr og fleiri slík vinnuaflsfrek verkefni. Hér eru uppi háar fjárhæðir til arðsamra verkefna. Fyrirsögn greinarinnar er sótt í hin alkunnu ummæli stórskáldsins og hins stórhuga athafnamanns Einars Benediktssonar í Aldamótaljóði sínu. Aðkallandi verkefni Fjölmörg verkefni hafa setið á hakanum um langt skeið þótt ýmislegt gott hafi verið gert. Ekki bætti hrunið úr skák og margvíslegar nýframkvæmdir og viðhald hafa mátt bíða. Ferðamannastraumurinn sýndi að vegakerfið stenst ekki kröfur um burðargetu og öryggi. Treysta þarf flugvelli, vegi, hafnir. Fráveitu- og sorpmál eru víða í ólestri og ógna umhverfi og lýðheilsu. Stór verkefni bíða í orkuvinnslu og orkuflutningum. Hitaveitur og vatnsveitur þarfnast víða endurbóta. Sama á við um fasteignir af ýmsu tagi, skóla og sjúkrahús, dvalar- og hjúkrunarheimili fyrir aldraða. Greining Samtaka iðnaðarins Samtök iðnaðarins (SI) sendu í október 2017 frá sér metnaðarfullt rit undir yfirskriftinni Íslenskir innviðir - Ástand og framtíðarhorfur. Er fjallað um innviði í flugvöllum, vegum, höfnum, fráveitum, hitaveitum, vatnsveitum, úrgangsmálum, orkuvinnslu og orkuflutningum ásamt fasteignum ríkis og sveitarfélaga, meðal annars skóla og sjúkrahús. Með fjárfestingum í innviðum telja samtökin að sé fjárfest í lífsgæðum þjóðarinnar, samkeppnishæfni atvinnulífsins og hagvexti framtíðar. Mikilvægir innviðir Í skýrslunni er svarað áhugaverðri spurningu: Hvert væri kaupverð eða kostnaðarverð sambærilegra innviða með sömu framleiðslu- og þjónustugetu? Svarið er um 3.500 milljarðar króna. Skipting ofangreindrar fjárhæðar er í grófum dráttum: Orkuvinnsla (850–900 milljarðar króna), vegagerð (870–920), fasteignir ríkis og sveitarfélaga (440), orkuflutningar (320) og flugvellir (240–280). Lægsta fjárhæðin er í úrgangsmálum (35–40). Hvað þarf til? Ástand innviða er að almennt talin viðunandi en ekki góð. Búast megi við umtalsverðu viðhaldi til þess að halda uppi starfsemi þessara innviða. Best standa hitaveitur og orkuvinnsla og kalli ekki nema á eðlilegt viðhald. Verst er ástand vega og fráveitna. Aðrir innviðir liggja þarna á milli. Þá er næst leitað svara við spurningunni hvað þurfi til að mannvirki komist í gott ástand og ekki þurfi nema eðlilegt viðhald til að halda stöðu þess óbreyttri. Þessi viðhaldsþörf er áætluð um 370 milljarðar króna eða um 11% af verðmætamatinu að ofan. Þar höfum við það. Nær fjögur hundruð milljarða þarf að dómi þeirra sem best þekkja í atvinnulífinu til að lyfta landinu í viðunandi ástand í þessum efnum. Brettum upp ermar! Viðhaldi innviða hefur að dómi SI verið verulega ábótavant í vegagerð, fasteignum ríkisins, fráveitum og orkuflutningum. Víða um land eru hættulegir vegarkaflar og á hringveginum eru enn hátt í 40 einbreiðar brýr. Samgöngur á höfuðborgarsvæðinu eru kapítuli út af fyrir sig. Þar þarf að styrkja stofnbrautir, koma upp mislægum gatnamótum, beita ljósastýringu og leggja Sundabraut. Umtalsverð raforka nýtist ekki sökum þess að flutningskerfi raforku er ófullkomið. Þetta kallar á fjárfestingar í uppbyggingu meginflutningskerfis til að tryggja nægt framboð raforku um land allt. Skortur er á dvalar- og hjúkrunarheimilum. Uppræta þarf myglu í fjölmörgum opinberum byggingum. Hvaðan kemur fé til framkvæmda? Í ljósi stöðu efnahagsmála gefst nú tækifæri til bæta innviði landsins, bæta lífskjör og eyða atvinnuleysi. Framkvæmdir af þessu tagi duga ekki aðeins í bráð heldur leggja grunn að hagvexti á komandi tímum. Umfang verkefnisins nemur um 15 % af landsframleiðslu 2017 að dómi SI. Hið opinbera getur ekki eitt og sér staðið að framkvæmdum upp á hundruð milljarða á næstu árum. Innlendir jafnt sem erlendir fjárfestar eru áhugasamir um innviðauppbyggingu hér á landi og hér hefur byggst upp þekking á rekstri slíkra verkefna. Einkaaðilar verða að koma að uppbyggingu innviða. Landinu lyft Til að fjármagna framkvæmdir af þessu tagi má sjá fyrir sér að ríkið stofni félag sem nýtir þekkingu og hugvit. Slíkt félag gæti leitað til almennings og boðið lífeyrissjóðum áhugaverða fjárfestingarkosti sem féllu vel að eignasöfnum þeirra. Með þessu væri komið til móts við nauðsyn sjóðanna á að ávaxta ráðstöfunarfé til langs tíma til hagsbóta fyrir sjóðfélaga á efri árum. Verkefnin eru arðsöm og geta staðið undir vænlegri ávöxtun til þeirra sem leggja til fjármagn. Landinu yrði lyft í margvíslegu tilliti. Höfundur er þingmaður Miðflokksins.
Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier Skoðun
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Þjóðaratkvæðagreiðsla vegna umsóknar um aðild að ESB er stjórnsýslugrín! Júlíus Valsson skrifar
Skoðun Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier skrifar
Skoðun Fjárskipti við slit óvígðrar sambúðar: Meginreglur og frávik Sveinn Ævar Sveinsson skrifar
Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar
Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar
Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier Skoðun
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun