Séra Brown og „fullur aðskilnaður ríkis og kirkju“ Skúli S. Ólafsson skrifar 19. október 2020 09:31 Aðdáendur bresks sjónvarpsefnis láta þættina um smábæjarklerkinn séra Brown ekki framhjá sér fara. Úrræðagóður leysir hann hverja morðráðgátuna á fætur annarri og tryggir öryggi borgaranna, allt þar til kemur að næsta þætti þegar ný ódæðisverk hafa verið framin. En rétt eins og öllu gríni fylgir víst einhver alvara, byggir skáldskapur á alvöru atburðum. Í þessu tilviki er það blessunarlega ekki ískyggileg glæpatíðnin í litlu sókninni, heldur sú staðreynd að víða um hinar dreifðu byggðir eru kirkjur og í þeim starfa prestar og safnaðarfólk. Eftir stendur kirkjan Þetta er merkilegt, því rekstur útibúa á landsvísu virðist ekki vera ábatasamur. Ef marka má þróunina á öðrum sviðum atvinnulífsins hafa íbúar á landsbyggðinni séð á eftir starfsstöðvum á mörgum sviðum. Það á við um opinbera þjónustu, banka og sparisjóði, verslanir og fleira. Excelskjöl sérfræðinganna leiða öll að þeirri niðurstöðu. Eftir stendur að starf kollega séra Brown og samstarfsfólks þeirra er oft það eina sem stendur eftir af því sem áður var blómleg þjónusta. Nýverið lagði hópur þingmanna fram tillögu til þingsályktunar „um fullan aðskilnað ríkis og kirkju.“ Flutningsmenn benda á að trúar- og lífskoðunarfélög sitji ekki við sama borð og að þjóðkirkjan njóti sérstöðu þegar kemur að opinberum framlögum. Margt er við þessar forsendur að athuga. Fyrir það fyrsta er ekkert trúfélag bundið sömu skyldum og þjóðkirkjan. Í stað þess að sjá ofsjónum yfir þeirri „sérstöðu“ sem þjóðkirkjan nýtur ættu þingmenn þessir að líta til þess framlags sem þjónar kirkjunnar leggja til íslensks samfélags. Hér nefni ég nokkur dæmi: Prestar, starfsfólk sóknanna og sjálfboðaliðar, miðla viðvarandi stuðningi til samfélagsins. Þessi þjónusta hefur vakið athygli þeirra sem hafa kannað viðbrögð við hamförum, til dæmis í tengslum við snjóflóðin á Vestfjörðum og eldsumbrot og jarðskjálfta á Suðurlandi. Þegar áfallateymin voru á braut og sérfræðingarnir höfðu snúið sér að öðrum verkefnum voru prestarnir eftir og aðkoma þeirra skipti sköpum í þessum efnum. Það er langtímaverkefni að styðja fólk sem hefur orðið fyrir miklu áfalli í lífinu. Það mikilvægasta er að þjónar kirkjunnar eru á svæðinu, og þegar á þarf að halda skiptir ekki máli hvort það er dagur eða nótt. Margar sögur mætti segja að því ósérhlífna starfi um allt land, þar sem flytja þarf fréttir af hörmungum, taka á móti hópi syrgjenda, veita sálgæslu, sjá um minningarstundir í kirkjum og margt fleira. Styrkur þjóðkirkjunnar birtist einnig þegar kemur að annars konar samfélagslegum áföllum. Sjálfboðaliðar í Keflavíkurkirkju áttu hugmyndina að Velferðarsjóði á Suðurnesjum. Hann var stofnaður á aðventunni 2008, því örlagaári, og hefur starfað óslitið síðan í góðu samstarfi við Hjálparstarf kirkjunnar. Á vegum hans hafa sóknirnar á svæðinu miðlað stuðningi og fræðslu til mikils fjölda fólks. Nú þegar harðnar á dalnum að nýju, einkum á þessu svæði, kemur sjóðurinn sér afar vel. Þess er vandlega gætt að slaka hvergi á faglegum kröfum þegar kemur að úthlutun og meðferð fjármuna. Þetta sýnir þann samfélagslega styrk sem þjóðkirkjusóknirnar hafa. Kirkjur eru menningarmiðstöðvar. Stór hluti kostnaðar við rekstur sókna þjóðkirkjunnar er launakostnaður og er einkum fólginn í öflugu tónlistarstarfi. Húsnæðið sem sóknirnar sjálfar hafa byggt og reka fyrir sóknargjöldin er meðal þess besta sem íslenskir arkitektar og hönnuðir hafa upphugsað og skapað. Fjöldi sjálfboðaliða leggur þar mikið að mörkum og sjálfar voru kirkjurnar að miklu leyti fjármagnaðar með sjálfboðinni þjónustu. Þessu fylgir eðlilega mikil umsýslan og kostnaður. Viðgerðir og viðhald koma úr sjóðum kirkjunnar. Loks ber að nefna það félagsstarf og hópastarf sem sóknir miðla fyrir alla aldurshópa, allt frá foreldrasamverum til starfs eldriborgara, þátttakendum að kostnaðarlausu. Aðsókn í barna og æskulýðsstarf jókst mikið í síðasta efnahagshruni og fyrir sumar fjölskyldur er þetta eina tómstundastarfið sem börn geta stundað. Forvarnargildi þess er ótvírætt. Félagsstarf fyrir eldri borgara skapar mikilvæg tengsl, viðheldur getu og nærir andann. Málþing, námskeið, ráðstefnur, umfjöllun um atburði líðandi stundar – allt er þetta hluti af litríku og auðugu starfi sem fer fram innan vébanda þjóðkirkjunnar. Þessi þjónusta er vel metin og má í því sambandi nefna að í þjóðaratkvæðagreiðslu frá árinu 2012 vildu rúm 57% kjósenda hafa áfram ákvæði um þjóðkirkju í stjórnarskránni. Kirkjan er samfélagsafl Samstarfsfólk séra Brown situr ekki með hendur í skauti. Og það sem meira er, það sem þingmenn þessir virðast halda að sé rausnarlegt einhliða framlag er í raun aðeins hófleg afborgun af verðmætasta eignasafni sem ríkið hefur nokkru sinni fengið í sinn hlut. Reynt hefur verið að kasta tölu á þau verðmæti sem kirkjujarðirnar eru, jarðir sem ríki og sveitarfélög hafa eignast. Ljóst er að þau hlaupa á hundruðum milljarða. Það færi vel á því að þingmenn þessir ynnu heimavinnu sína, drægju tillöguna til baka og leituðu fremur leiða til að virkja betur það samfélagsafl sem frjálslynd og umburðarlynd þjóðkirkja er. Ekkert félag hefur lagt annað eins inn í opinbera sjóði og þjóðkirkjan hefur gert og ekkert lífsskoðunarfélag hefur sömu samfélagslegu og menningarlegu skuldbindingu og þjóðkirkjan. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skúli S. Ólafsson Bíó og sjónvarp Þjóðkirkjan Mest lesið Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Sjá meira
Aðdáendur bresks sjónvarpsefnis láta þættina um smábæjarklerkinn séra Brown ekki framhjá sér fara. Úrræðagóður leysir hann hverja morðráðgátuna á fætur annarri og tryggir öryggi borgaranna, allt þar til kemur að næsta þætti þegar ný ódæðisverk hafa verið framin. En rétt eins og öllu gríni fylgir víst einhver alvara, byggir skáldskapur á alvöru atburðum. Í þessu tilviki er það blessunarlega ekki ískyggileg glæpatíðnin í litlu sókninni, heldur sú staðreynd að víða um hinar dreifðu byggðir eru kirkjur og í þeim starfa prestar og safnaðarfólk. Eftir stendur kirkjan Þetta er merkilegt, því rekstur útibúa á landsvísu virðist ekki vera ábatasamur. Ef marka má þróunina á öðrum sviðum atvinnulífsins hafa íbúar á landsbyggðinni séð á eftir starfsstöðvum á mörgum sviðum. Það á við um opinbera þjónustu, banka og sparisjóði, verslanir og fleira. Excelskjöl sérfræðinganna leiða öll að þeirri niðurstöðu. Eftir stendur að starf kollega séra Brown og samstarfsfólks þeirra er oft það eina sem stendur eftir af því sem áður var blómleg þjónusta. Nýverið lagði hópur þingmanna fram tillögu til þingsályktunar „um fullan aðskilnað ríkis og kirkju.“ Flutningsmenn benda á að trúar- og lífskoðunarfélög sitji ekki við sama borð og að þjóðkirkjan njóti sérstöðu þegar kemur að opinberum framlögum. Margt er við þessar forsendur að athuga. Fyrir það fyrsta er ekkert trúfélag bundið sömu skyldum og þjóðkirkjan. Í stað þess að sjá ofsjónum yfir þeirri „sérstöðu“ sem þjóðkirkjan nýtur ættu þingmenn þessir að líta til þess framlags sem þjónar kirkjunnar leggja til íslensks samfélags. Hér nefni ég nokkur dæmi: Prestar, starfsfólk sóknanna og sjálfboðaliðar, miðla viðvarandi stuðningi til samfélagsins. Þessi þjónusta hefur vakið athygli þeirra sem hafa kannað viðbrögð við hamförum, til dæmis í tengslum við snjóflóðin á Vestfjörðum og eldsumbrot og jarðskjálfta á Suðurlandi. Þegar áfallateymin voru á braut og sérfræðingarnir höfðu snúið sér að öðrum verkefnum voru prestarnir eftir og aðkoma þeirra skipti sköpum í þessum efnum. Það er langtímaverkefni að styðja fólk sem hefur orðið fyrir miklu áfalli í lífinu. Það mikilvægasta er að þjónar kirkjunnar eru á svæðinu, og þegar á þarf að halda skiptir ekki máli hvort það er dagur eða nótt. Margar sögur mætti segja að því ósérhlífna starfi um allt land, þar sem flytja þarf fréttir af hörmungum, taka á móti hópi syrgjenda, veita sálgæslu, sjá um minningarstundir í kirkjum og margt fleira. Styrkur þjóðkirkjunnar birtist einnig þegar kemur að annars konar samfélagslegum áföllum. Sjálfboðaliðar í Keflavíkurkirkju áttu hugmyndina að Velferðarsjóði á Suðurnesjum. Hann var stofnaður á aðventunni 2008, því örlagaári, og hefur starfað óslitið síðan í góðu samstarfi við Hjálparstarf kirkjunnar. Á vegum hans hafa sóknirnar á svæðinu miðlað stuðningi og fræðslu til mikils fjölda fólks. Nú þegar harðnar á dalnum að nýju, einkum á þessu svæði, kemur sjóðurinn sér afar vel. Þess er vandlega gætt að slaka hvergi á faglegum kröfum þegar kemur að úthlutun og meðferð fjármuna. Þetta sýnir þann samfélagslega styrk sem þjóðkirkjusóknirnar hafa. Kirkjur eru menningarmiðstöðvar. Stór hluti kostnaðar við rekstur sókna þjóðkirkjunnar er launakostnaður og er einkum fólginn í öflugu tónlistarstarfi. Húsnæðið sem sóknirnar sjálfar hafa byggt og reka fyrir sóknargjöldin er meðal þess besta sem íslenskir arkitektar og hönnuðir hafa upphugsað og skapað. Fjöldi sjálfboðaliða leggur þar mikið að mörkum og sjálfar voru kirkjurnar að miklu leyti fjármagnaðar með sjálfboðinni þjónustu. Þessu fylgir eðlilega mikil umsýslan og kostnaður. Viðgerðir og viðhald koma úr sjóðum kirkjunnar. Loks ber að nefna það félagsstarf og hópastarf sem sóknir miðla fyrir alla aldurshópa, allt frá foreldrasamverum til starfs eldriborgara, þátttakendum að kostnaðarlausu. Aðsókn í barna og æskulýðsstarf jókst mikið í síðasta efnahagshruni og fyrir sumar fjölskyldur er þetta eina tómstundastarfið sem börn geta stundað. Forvarnargildi þess er ótvírætt. Félagsstarf fyrir eldri borgara skapar mikilvæg tengsl, viðheldur getu og nærir andann. Málþing, námskeið, ráðstefnur, umfjöllun um atburði líðandi stundar – allt er þetta hluti af litríku og auðugu starfi sem fer fram innan vébanda þjóðkirkjunnar. Þessi þjónusta er vel metin og má í því sambandi nefna að í þjóðaratkvæðagreiðslu frá árinu 2012 vildu rúm 57% kjósenda hafa áfram ákvæði um þjóðkirkju í stjórnarskránni. Kirkjan er samfélagsafl Samstarfsfólk séra Brown situr ekki með hendur í skauti. Og það sem meira er, það sem þingmenn þessir virðast halda að sé rausnarlegt einhliða framlag er í raun aðeins hófleg afborgun af verðmætasta eignasafni sem ríkið hefur nokkru sinni fengið í sinn hlut. Reynt hefur verið að kasta tölu á þau verðmæti sem kirkjujarðirnar eru, jarðir sem ríki og sveitarfélög hafa eignast. Ljóst er að þau hlaupa á hundruðum milljarða. Það færi vel á því að þingmenn þessir ynnu heimavinnu sína, drægju tillöguna til baka og leituðu fremur leiða til að virkja betur það samfélagsafl sem frjálslynd og umburðarlynd þjóðkirkja er. Ekkert félag hefur lagt annað eins inn í opinbera sjóði og þjóðkirkjan hefur gert og ekkert lífsskoðunarfélag hefur sömu samfélagslegu og menningarlegu skuldbindingu og þjóðkirkjan.
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun