Töldu forsendur viðræðna brostnar Kristinn Ingi Jónsson skrifar 10. apríl 2019 07:15 Sameining annars vegar Haga og Olís og hins vegar N1 og Festar gekk í gegn á síðasta ári eftir að hafa hlotið samþykki Samkeppniseftirlitsins. Félögin þurftu að gangast undir ströng skilyrði, meðal annars um sölu eigna, til þess að kaupin næðu að endingu fram að ganga. fréttablaðið/sigtryggur ari Hart var tekist á um rannsóknir og frummöt Samkeppniseftirlitsins í samrunamálum Haga og Olís annars vegar og N1 og Festar hins vegar og fékkst ekki niðurstaða í málin fyrr en að loknum löngum viðræðum þar sem félögin þurftu að gangast undir umtalsvert strangari skilyrði en þau lögðu upphaflega fram til þess að sefa áhyggjur eftirlitsins. Til marks um togstreituna í viðræðum Samkeppniseftirlitsins við forsvarsmenn N1 og Festar tók eftirlitið á einum tímapunkti fram í bréfi til N1 að „forsendur [brystu] til viðræðna um sátt í málinu“. Aðeins tveimur dögum áður höfðu forsvarsmenn olíufélagsins lýst því yfir við eftirlitið að „ástæðulaust“ væri að leggja skilyrði á félagið vegna kaupanna á Festi. Rannsókn og frummat eftirlitsins væru jafnframt í andstöðu við nokkrar af helstu meginreglum stjórnsýsluréttar og kynnu að fela í sér „misbeitingu valds við val á leið til úrlausnar máls“. Þetta er á meðal þess sem fram kemur í ákvörðunum Samkeppniseftirlitsins í umræddum samrunamálum sem birtar voru í heild sinni í liðinni viku. Af ákvörðunum, sem eru samanlagt 660 blaðsíður að lengd, má ráða að töluvert hafi borið á milli hjá eftirlitinu og félögunum á fyrstu stigum málanna og á það sérstaklega við um samrunamál N1 og Festar. Fyrrnefnda félagið, sem Eggert Þór Kristófersson stýrir, taldi enda frá upphafi að samkeppnisyfirvöldum bæri að heimila kaupin án nokkurra skilyrða. Auk þess að lýsa sig ósammála frummati eftirlitsins um að kaupin á Festi væru skaðleg samkeppni tók félagið beinlínis fram að röksemdir eftirlitsins héldu fæstar vatni og væru enn fremur byggðar á röngum forsendum. Stjórn N1 samþykkti engu að síður að ganga til sáttaviðræðna við eftirlitið. Þær leiddu að endingu til þess að félagið gekkst undir víðtæk skilyrði, sem fólust meðal annars í því að selja fimm eldsneytisstöðvar, auk vörumerkisins „Dælunnar“, til nýs keppinautar og auka aðgengi endurseljenda að birgðarými, dreifingu og heildsölu eldsneytis, til þess að kaupin næðu fram að ganga. Samkomulag um umrædd skilyrði tókst loks í lok júlímánaðar í fyrra en þá voru meira en níu mánuðir liðnir frá því að Samkeppniseftirlitinu var fyrst tilkynnt um kaupin.Þurfti að breyta birgjasamningi Meiri sáttahugur var í forsvarsmönnum Haga sem lýstu snemma í ferlinu yfir vilja til þess að ganga til sáttaviðræðna við Samkeppniseftirlitið. Hins vegar gekk smásölurisanum erfiðlega að sannfæra eftirlitið um að tillögur hans að sátt dygðu til þess að eyða þeim samkeppnishindrunum sem eftirlitið taldi að stöfuðu af kaupum félagsins á Olís. Eftir fjölmarga fundi og ítarleg samskipti náðist sátt í lok ágúst í fyrra, um þrettán mánuðum eftir að samkeppnisyfirvöldum var fyrst tilkynnt um samrunann. Í sáttinni skuldbundu Hagar sig meðal annars til þess að selja frá sér þrjár Bónusverslanir og fimm eldsneytisstöðvar undir merkjum Olís og ÓB og auka enn fremur aðgengi endurseljenda að heildsölu eldsneytis. Samruninn gekk þó ekki endanlega í gegn fyrr en í lok nóvembermánaðar, nærri sextán mánuðum eftir að Samkeppniseftirlitinu var gert viðvart um hann, þegar eftirlitið lagði blessun sína yfir kaupendur að áðurnefndum eignum Haga. Sem kunnugt er festi Atlantsolía kaup á eldsneytisstöðvunum en félagið Ísborg, sem er í eigu Sigurðar Pálma Sigurbjörnssonar, fyrrverandi framkvæmdastjóra Sports Direct á Íslandi, keypti Bónusverslanirnar. Áður þurfti síðarnefnda félagið þó – að kröfu Samkeppniseftirlitsins – að breyta birgjasamningi sínum við Haga, að því er varðaði viðskiptakjör félagsins, og undirgangast skilyrði um að það starfaði áfram á dagvörumarkaði í ákveðinn tíma og seldi ekki verslanirnar þrjár til annarra en þeirra sem fullnægja kröfum eftirlitsins, eins og upplýst er um í ákvörðun samkeppnisyfirvalda.Vilja skýrari leiðbeiningar Finnur Árnason, forstjóri Haga, sagði í viðtali við Markaðinn í síðasta mánuði að kaupferlið sem stjórnendur félagsins hefðu unnið að hefði í heild tekið 22 mánuði. „Það mættu vera skýrari leiðbeiningar frá Samkeppniseftirlitinu og það hefði verið til bóta ef það hefði komist á lausnamiðað samtal fyrr í ferlinu,“ nefndi Finnur. Undir það hafa forsvarsmenn Festar, áður N1, tekið en þannig sagði Margrét Guðmundsdóttir stjórnarformaður í viðtali við ViðskiptaMoggann síðasta haust að samrunaferlið hefði getað tekið mun skemmri tíma og heppilegra hefði verið ef Samkeppniseftirlitið hefði gefið út frá upphafi hvaða markmiðum það vildi ná. „Ég er ekki viss um að við hefðum lagt af stað í þetta ef við hefðum vitað hvað þetta tók langan tíma og hversu langt var gengið með sáttinni,“ sagði Margrét. Páll Gunnar Pálsson, forstjóri Samkeppniseftirlitsins, vísaði hins vegar gagnrýninni á bug í viðtali við Markaðinn í febrúar síðastliðnum og sagði hana meinlegan misskilning. „Það á ekki að vera hlutverk Samkeppniseftirlitsins að segja fyrirtækjum að selja þetta eða selja hitt og á endanum kemur kannski í ljós að viðskiptin standa ekki undir sér. Samrunaaðilar þurfa sjálfir að móta skilyrðin,“ nefndi Páll Gunnar. Bensín og olía Birtist í Fréttablaðinu Samkeppnismál Mest lesið Eyþór hættur sem framkvæmdastjóri Hopp Viðskipti innlent Sætta sig ekki við höfnun Kviku Viðskipti innlent Svona munu stækkuð Skógarböð og hótel líta út Viðskipti innlent Skrautleg saga laganna hans Bubba Viðskipti innlent Svona mikið kostar kaffið á Starbucks hér á landi Neytendur Hagnaðist um tæpar sjötíu milljónir króna Viðskipti innlent Sorglegt að þurfa að hætta rekstri eftir 38 ár í Hveragerði Viðskipti innlent 24 ára milljónamæringur: Með eitt par af hnífapörum, einn disk og örbylgjuofn Atvinnulíf Lofar bongóblíðu við langþráð langborð Viðskipti innlent Starbucks opnaði á Laugavegi í dag Viðskipti innlent Fleiri fréttir Eyþór hættur sem framkvæmdastjóri Hopp Svona munu stækkuð Skógarböð og hótel líta út Skrautleg saga laganna hans Bubba Sætta sig ekki við höfnun Kviku Hagnaðist um tæpar sjötíu milljónir króna Lofar bongóblíðu við langþráð langborð Minnstu sparisjóðirnir sameinast Spá 2,2 prósent hagvexti í ár Trausti Sigurður og Jóhanna nýir forstöðumenn hjá VÍS Sorglegt að þurfa að hætta rekstri eftir 38 ár í Hveragerði Starbucks opnaði á Laugavegi í dag Krefja nýjan rektor um að skólinn fari að lögum Svikarar nýti sumarfrí til að blekkja fyrirtæki til að millifæra háar upphæðir EFTA-ríkin gera fríverslunarsamning við Mercusor-ríkin Ná að spara hver mánaðarmót en hvað svo? Sjónvarpsstöðin Sýn verður í opinni dagskrá Nokkurra ára leit að kaupanda eigna í Helguvík lokið Rafbílasala tekur við sér en nær enn ekki fyrri hæðum Tillaga Vilhjálms felld með nánast öllum atkvæðum Einungis áfengi í boði hjá Heimkaupum Vill lýsa yfir vantrausti á stjórnarmann vegna sautján ára tölvubréfs Fjórir sérfræðingar skoða möguleika Íslands í gjaldmiðlamálum Arctic Fish fær heimild til frekara fiskeldis Falið að leiða þjónustu og upplifun hjá Mílu Segja lækkun á olíu ekki hafa skilað sér til íslenskra neytenda Einföldun að segja að íslensk ferðaþjónusta sé láglaunagrein „Þetta eru mjög mikil vonbrigði fyrir okkur“ Tekjur Haga jukust á fyrsta ársfjórðungi Bjarni Ingimar ráðinn rekstrarstjóri Avia Húsið selt á 78 milljónir og Jakub þarf að reiða fram milljón Sjá meira
Hart var tekist á um rannsóknir og frummöt Samkeppniseftirlitsins í samrunamálum Haga og Olís annars vegar og N1 og Festar hins vegar og fékkst ekki niðurstaða í málin fyrr en að loknum löngum viðræðum þar sem félögin þurftu að gangast undir umtalsvert strangari skilyrði en þau lögðu upphaflega fram til þess að sefa áhyggjur eftirlitsins. Til marks um togstreituna í viðræðum Samkeppniseftirlitsins við forsvarsmenn N1 og Festar tók eftirlitið á einum tímapunkti fram í bréfi til N1 að „forsendur [brystu] til viðræðna um sátt í málinu“. Aðeins tveimur dögum áður höfðu forsvarsmenn olíufélagsins lýst því yfir við eftirlitið að „ástæðulaust“ væri að leggja skilyrði á félagið vegna kaupanna á Festi. Rannsókn og frummat eftirlitsins væru jafnframt í andstöðu við nokkrar af helstu meginreglum stjórnsýsluréttar og kynnu að fela í sér „misbeitingu valds við val á leið til úrlausnar máls“. Þetta er á meðal þess sem fram kemur í ákvörðunum Samkeppniseftirlitsins í umræddum samrunamálum sem birtar voru í heild sinni í liðinni viku. Af ákvörðunum, sem eru samanlagt 660 blaðsíður að lengd, má ráða að töluvert hafi borið á milli hjá eftirlitinu og félögunum á fyrstu stigum málanna og á það sérstaklega við um samrunamál N1 og Festar. Fyrrnefnda félagið, sem Eggert Þór Kristófersson stýrir, taldi enda frá upphafi að samkeppnisyfirvöldum bæri að heimila kaupin án nokkurra skilyrða. Auk þess að lýsa sig ósammála frummati eftirlitsins um að kaupin á Festi væru skaðleg samkeppni tók félagið beinlínis fram að röksemdir eftirlitsins héldu fæstar vatni og væru enn fremur byggðar á röngum forsendum. Stjórn N1 samþykkti engu að síður að ganga til sáttaviðræðna við eftirlitið. Þær leiddu að endingu til þess að félagið gekkst undir víðtæk skilyrði, sem fólust meðal annars í því að selja fimm eldsneytisstöðvar, auk vörumerkisins „Dælunnar“, til nýs keppinautar og auka aðgengi endurseljenda að birgðarými, dreifingu og heildsölu eldsneytis, til þess að kaupin næðu fram að ganga. Samkomulag um umrædd skilyrði tókst loks í lok júlímánaðar í fyrra en þá voru meira en níu mánuðir liðnir frá því að Samkeppniseftirlitinu var fyrst tilkynnt um kaupin.Þurfti að breyta birgjasamningi Meiri sáttahugur var í forsvarsmönnum Haga sem lýstu snemma í ferlinu yfir vilja til þess að ganga til sáttaviðræðna við Samkeppniseftirlitið. Hins vegar gekk smásölurisanum erfiðlega að sannfæra eftirlitið um að tillögur hans að sátt dygðu til þess að eyða þeim samkeppnishindrunum sem eftirlitið taldi að stöfuðu af kaupum félagsins á Olís. Eftir fjölmarga fundi og ítarleg samskipti náðist sátt í lok ágúst í fyrra, um þrettán mánuðum eftir að samkeppnisyfirvöldum var fyrst tilkynnt um samrunann. Í sáttinni skuldbundu Hagar sig meðal annars til þess að selja frá sér þrjár Bónusverslanir og fimm eldsneytisstöðvar undir merkjum Olís og ÓB og auka enn fremur aðgengi endurseljenda að heildsölu eldsneytis. Samruninn gekk þó ekki endanlega í gegn fyrr en í lok nóvembermánaðar, nærri sextán mánuðum eftir að Samkeppniseftirlitinu var gert viðvart um hann, þegar eftirlitið lagði blessun sína yfir kaupendur að áðurnefndum eignum Haga. Sem kunnugt er festi Atlantsolía kaup á eldsneytisstöðvunum en félagið Ísborg, sem er í eigu Sigurðar Pálma Sigurbjörnssonar, fyrrverandi framkvæmdastjóra Sports Direct á Íslandi, keypti Bónusverslanirnar. Áður þurfti síðarnefnda félagið þó – að kröfu Samkeppniseftirlitsins – að breyta birgjasamningi sínum við Haga, að því er varðaði viðskiptakjör félagsins, og undirgangast skilyrði um að það starfaði áfram á dagvörumarkaði í ákveðinn tíma og seldi ekki verslanirnar þrjár til annarra en þeirra sem fullnægja kröfum eftirlitsins, eins og upplýst er um í ákvörðun samkeppnisyfirvalda.Vilja skýrari leiðbeiningar Finnur Árnason, forstjóri Haga, sagði í viðtali við Markaðinn í síðasta mánuði að kaupferlið sem stjórnendur félagsins hefðu unnið að hefði í heild tekið 22 mánuði. „Það mættu vera skýrari leiðbeiningar frá Samkeppniseftirlitinu og það hefði verið til bóta ef það hefði komist á lausnamiðað samtal fyrr í ferlinu,“ nefndi Finnur. Undir það hafa forsvarsmenn Festar, áður N1, tekið en þannig sagði Margrét Guðmundsdóttir stjórnarformaður í viðtali við ViðskiptaMoggann síðasta haust að samrunaferlið hefði getað tekið mun skemmri tíma og heppilegra hefði verið ef Samkeppniseftirlitið hefði gefið út frá upphafi hvaða markmiðum það vildi ná. „Ég er ekki viss um að við hefðum lagt af stað í þetta ef við hefðum vitað hvað þetta tók langan tíma og hversu langt var gengið með sáttinni,“ sagði Margrét. Páll Gunnar Pálsson, forstjóri Samkeppniseftirlitsins, vísaði hins vegar gagnrýninni á bug í viðtali við Markaðinn í febrúar síðastliðnum og sagði hana meinlegan misskilning. „Það á ekki að vera hlutverk Samkeppniseftirlitsins að segja fyrirtækjum að selja þetta eða selja hitt og á endanum kemur kannski í ljós að viðskiptin standa ekki undir sér. Samrunaaðilar þurfa sjálfir að móta skilyrðin,“ nefndi Páll Gunnar.
Bensín og olía Birtist í Fréttablaðinu Samkeppnismál Mest lesið Eyþór hættur sem framkvæmdastjóri Hopp Viðskipti innlent Sætta sig ekki við höfnun Kviku Viðskipti innlent Svona munu stækkuð Skógarböð og hótel líta út Viðskipti innlent Skrautleg saga laganna hans Bubba Viðskipti innlent Svona mikið kostar kaffið á Starbucks hér á landi Neytendur Hagnaðist um tæpar sjötíu milljónir króna Viðskipti innlent Sorglegt að þurfa að hætta rekstri eftir 38 ár í Hveragerði Viðskipti innlent 24 ára milljónamæringur: Með eitt par af hnífapörum, einn disk og örbylgjuofn Atvinnulíf Lofar bongóblíðu við langþráð langborð Viðskipti innlent Starbucks opnaði á Laugavegi í dag Viðskipti innlent Fleiri fréttir Eyþór hættur sem framkvæmdastjóri Hopp Svona munu stækkuð Skógarböð og hótel líta út Skrautleg saga laganna hans Bubba Sætta sig ekki við höfnun Kviku Hagnaðist um tæpar sjötíu milljónir króna Lofar bongóblíðu við langþráð langborð Minnstu sparisjóðirnir sameinast Spá 2,2 prósent hagvexti í ár Trausti Sigurður og Jóhanna nýir forstöðumenn hjá VÍS Sorglegt að þurfa að hætta rekstri eftir 38 ár í Hveragerði Starbucks opnaði á Laugavegi í dag Krefja nýjan rektor um að skólinn fari að lögum Svikarar nýti sumarfrí til að blekkja fyrirtæki til að millifæra háar upphæðir EFTA-ríkin gera fríverslunarsamning við Mercusor-ríkin Ná að spara hver mánaðarmót en hvað svo? Sjónvarpsstöðin Sýn verður í opinni dagskrá Nokkurra ára leit að kaupanda eigna í Helguvík lokið Rafbílasala tekur við sér en nær enn ekki fyrri hæðum Tillaga Vilhjálms felld með nánast öllum atkvæðum Einungis áfengi í boði hjá Heimkaupum Vill lýsa yfir vantrausti á stjórnarmann vegna sautján ára tölvubréfs Fjórir sérfræðingar skoða möguleika Íslands í gjaldmiðlamálum Arctic Fish fær heimild til frekara fiskeldis Falið að leiða þjónustu og upplifun hjá Mílu Segja lækkun á olíu ekki hafa skilað sér til íslenskra neytenda Einföldun að segja að íslensk ferðaþjónusta sé láglaunagrein „Þetta eru mjög mikil vonbrigði fyrir okkur“ Tekjur Haga jukust á fyrsta ársfjórðungi Bjarni Ingimar ráðinn rekstrarstjóri Avia Húsið selt á 78 milljónir og Jakub þarf að reiða fram milljón Sjá meira