Fortíðarþrá Eyþórs Arnalds: Draumar um malbik og háhýsi Ásgeir Berg Matthíasson og Guðmundur D. Haraldsson skrifar 24. janúar 2018 13:00 Kosningaskjálfti er nú hlaupinn í frambjóðendur Sjálfstæðisflokksins. Einn af frambjóðendunum er Eyþór Arnalds, einn af eigendum Morgunblaðsins, sem hefur undanfarið skrifað greinar og komið víða fram, þar sem hann tjáir þá skoðun sína að þétting byggðar og stórátak í almenningssamgöngum á höfuðborgarsvæðinu séu miklar meinsemdir. Eyþór telur þéttingu byggðar vera ástæðuna fyrir því að íbúum miðsvæðis í Reykjavík hefur fækkað. Hið rétta er þó, að fækkunin er vegna þess að skammtímaleiga til ferðamanna hefur tekið til sín mikið af því húsnæði sem er í boði, á meðan þétting byggðar hefur orðið til þess að auka við húsakostinn. Þannig hefur þétting byggðar beinlínis unnið gegn fólksfækkun á svæðinu sem annars hefði orðið meiri. Það eru auðvitað ekki bara gögn sem segja þessa sögu, heldur gefur þetta augaleið: Hvernig í ósköpunum ættu fleiri hús og íbúðir að leiða til fækkunar íbúa? Annað hvort veit Eyþór ekki betur, eða hann er viljandi að reyna að afvegaleiða kjósendur og blekkja. Hvort heldur sem það er, þá er það ekki heppilegt framlag í umræðuna af manni sem hefur áhuga á að vera borgarstjóri í Reykjarvík. Borgarstjórar og bæjarstjórar þurfa nefnilega að geta metið og notað gögn, til að styðja ákvarðanir sínar og finna út hvað best er að gera hverju sinni, en ekki nota þau til að týna út gagnapunkta og semja heppilega sögu, sem þeir svo nota til að berja á pólitískum andstæðingum á ósanngjarnan hátt. Slíkt er einfaldlega til skammar. Eyþór er þó ekki með öllu á móti þéttingu byggðar, því að hans mati tókst háhýsabyggingin í Skuggahverfinu „á margan hátt vel“. Það hlýtur að teljast með miklum ólíkindum, því nánast allir, bæði sérfræðingar og íbúar á svæðinu sem nú búa í skugga háhýsanna (en annar höfunda taldist um tíma til þeirra), eru sammála um að hverfið sé gjörsamlega misheppnað og einmitt dæmi um það hvernig þétting byggðar á ekki að ganga fyrir sig. Vandi Skuggahverfisins er helst sá að húsin þar eru of há miðað við restina af borginni, auk þess sem það er lítil sem engin þjónusta í hverfinu sjálfu: Hverfi þrífast best, þegar þar fer saman þjónusta, atvinnustarfsemi og íbúðir—þetta hefur reynslan sannað, og allir vita sem hafa dvalið í borgum eins og Kaupmannahöfn, Amsterdam eða Prag (svo við tölum ekki um minni borgir með mannvænu skipulagi). Slíkt borgarskipulag fæst ekki með því að byggja turna, enda er það ekki hæðin sem mestu skiptir, heldur það að skipuleggja hverfi þar sem húsin standa þétt, og alltaf er gert ráð fyrir þjónustu við íbúana. Þétt, blönduð en lágreist byggð hentar Reykjavík best. Eyþór hefur hugmyndir um byggð í Örfirisey, sem er ekki slæmt í sjálfu sér, en Guð hjálpi Reykvíkingum, ef honum verða gefnar frjálsar hendur með að endurtaka þar það skipulagsslys sem Skuggahverfið er. Reykjavík í heild sinni er raunar mjög óheppilega skipulögð, sem gerir það að verkum að borgin er erfið yfirferðar, ferðalög innan hennar eru kostnaðarsöm, og flestir kjósa (og í mörgum tilfellum neyðast til) að notfæra sér einkabíl til ferðalaga. Þetta leiðir til vítahrings, þar sem fleiri bílar kalla á bílamiðaðra skipulag, sem ýtir út öðrum ferðamátum og leiðir svo aftur til þess að bílum fjölgar á götunum. Til að ráða bót á þessu risavaxna vandamáli, þá hefur verið unnið að hugmyndum um Borgarlínu, en markmiðið er að draga úr bílanotkun, og gera almenningssamgöngur mun betri en þær eru í dag. Hafa þessar hugmyndir verið unnar í sátt meðal sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu. Eyþór hins vegar gerði nýverið lítið úr hugmyndum meirihlutans í Reykjavík og eigin flokksmanna í nágrannabæjunum um Borgarlínu, og kallaði þær „19. aldar hugmynd um línulegar samgöngur“, en í staðinn kallar hann eftir „nýrri stefnu í skipulagsmálum“. Hann vill frekar leggja fleiri hraðbrautir. Þetta skýtur óneitanlega skökku við, því hugmyndirnar sem Eyþór boðar í staðinn eru sjálfar ekkert nema gamalt vín á nýjum belgjum: úrelt framtíðarsýn manna sem ólust upp á eftirstríðsárunum og dreymdu um hraðbrautir og bílastæði svo langt sem augað eygði, og fátt nýtt við hana, enda sú stefna sem Sjálfstæðismenn hafa alltaf fylgt í Reykjavík. Hugmyndir Eyþórs verða ekki minna gamaldags og „línulegar“ þó þær séu settar fram undir þunnu yfirskini nýrri drauma um sjálfkeyrandi bíla. Í dag vitum við að þessi framtíðarsýn hefur orðið að martröð og það breytist ekki þótt að bílarnir keyri mannlausir um göturnar. Sjálfur metur Eyþór kostnaðinn við Borgarlínu 1 til 2 milljónir á hvert heimili í borginni. Það er einmitt um það bil það sem kostar að reka bíl í eitt ár í Reykjavík. Hversu margir Reykvíkingar skyldu geta losað sig við annan bílinn á heimilinu eða sleppt því að reka bíl yfirleitt ef Borgarlína kemst í gagnið (og hvern munar ekki um 1-2 milljónir á ári)? Ef það ætti bara við um 5% íbúa borgarinnar, þá myndi Borgarlína borga sig á 20 árum samkvæmt Eyþóri sjálfum, auk þess að létta á umferð. Það hlýtur að teljast mun betri fjárfesting en fleiri hraðbrautir og mislæg gatnamót sem ekkert myndu gera nema að auka á vandann. Umræða um skipulag og umferð í Reykjavík hefur verið mjög upplýst, lifandi og frjó undanfarin ár, en því miður virðist hún hafa farið framhjá flestum Sjálfstæðismönnum sem enn tala eins og það sé árið 1990. Þar er Eyþór enginn undantekning og þyrfti hann að losa sig við fortíðarhyggjuna og draumana um meira malbik og háhýsi. Slíkt hæfði borgarstjóra umfram allt mun betur en að endurnýta gamlar klisjur.Ásgeir Berg Matthíasson er doktorsnemi í heimspeki og Guðmundur D. Haraldsson er hugbúnaðarsmiður og áhugamaður um lýðræði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur D. Haraldsson Sveitarstjórnarkosningar Mest lesið Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson Skoðun Skoðun Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Sjá meira
Kosningaskjálfti er nú hlaupinn í frambjóðendur Sjálfstæðisflokksins. Einn af frambjóðendunum er Eyþór Arnalds, einn af eigendum Morgunblaðsins, sem hefur undanfarið skrifað greinar og komið víða fram, þar sem hann tjáir þá skoðun sína að þétting byggðar og stórátak í almenningssamgöngum á höfuðborgarsvæðinu séu miklar meinsemdir. Eyþór telur þéttingu byggðar vera ástæðuna fyrir því að íbúum miðsvæðis í Reykjavík hefur fækkað. Hið rétta er þó, að fækkunin er vegna þess að skammtímaleiga til ferðamanna hefur tekið til sín mikið af því húsnæði sem er í boði, á meðan þétting byggðar hefur orðið til þess að auka við húsakostinn. Þannig hefur þétting byggðar beinlínis unnið gegn fólksfækkun á svæðinu sem annars hefði orðið meiri. Það eru auðvitað ekki bara gögn sem segja þessa sögu, heldur gefur þetta augaleið: Hvernig í ósköpunum ættu fleiri hús og íbúðir að leiða til fækkunar íbúa? Annað hvort veit Eyþór ekki betur, eða hann er viljandi að reyna að afvegaleiða kjósendur og blekkja. Hvort heldur sem það er, þá er það ekki heppilegt framlag í umræðuna af manni sem hefur áhuga á að vera borgarstjóri í Reykjarvík. Borgarstjórar og bæjarstjórar þurfa nefnilega að geta metið og notað gögn, til að styðja ákvarðanir sínar og finna út hvað best er að gera hverju sinni, en ekki nota þau til að týna út gagnapunkta og semja heppilega sögu, sem þeir svo nota til að berja á pólitískum andstæðingum á ósanngjarnan hátt. Slíkt er einfaldlega til skammar. Eyþór er þó ekki með öllu á móti þéttingu byggðar, því að hans mati tókst háhýsabyggingin í Skuggahverfinu „á margan hátt vel“. Það hlýtur að teljast með miklum ólíkindum, því nánast allir, bæði sérfræðingar og íbúar á svæðinu sem nú búa í skugga háhýsanna (en annar höfunda taldist um tíma til þeirra), eru sammála um að hverfið sé gjörsamlega misheppnað og einmitt dæmi um það hvernig þétting byggðar á ekki að ganga fyrir sig. Vandi Skuggahverfisins er helst sá að húsin þar eru of há miðað við restina af borginni, auk þess sem það er lítil sem engin þjónusta í hverfinu sjálfu: Hverfi þrífast best, þegar þar fer saman þjónusta, atvinnustarfsemi og íbúðir—þetta hefur reynslan sannað, og allir vita sem hafa dvalið í borgum eins og Kaupmannahöfn, Amsterdam eða Prag (svo við tölum ekki um minni borgir með mannvænu skipulagi). Slíkt borgarskipulag fæst ekki með því að byggja turna, enda er það ekki hæðin sem mestu skiptir, heldur það að skipuleggja hverfi þar sem húsin standa þétt, og alltaf er gert ráð fyrir þjónustu við íbúana. Þétt, blönduð en lágreist byggð hentar Reykjavík best. Eyþór hefur hugmyndir um byggð í Örfirisey, sem er ekki slæmt í sjálfu sér, en Guð hjálpi Reykvíkingum, ef honum verða gefnar frjálsar hendur með að endurtaka þar það skipulagsslys sem Skuggahverfið er. Reykjavík í heild sinni er raunar mjög óheppilega skipulögð, sem gerir það að verkum að borgin er erfið yfirferðar, ferðalög innan hennar eru kostnaðarsöm, og flestir kjósa (og í mörgum tilfellum neyðast til) að notfæra sér einkabíl til ferðalaga. Þetta leiðir til vítahrings, þar sem fleiri bílar kalla á bílamiðaðra skipulag, sem ýtir út öðrum ferðamátum og leiðir svo aftur til þess að bílum fjölgar á götunum. Til að ráða bót á þessu risavaxna vandamáli, þá hefur verið unnið að hugmyndum um Borgarlínu, en markmiðið er að draga úr bílanotkun, og gera almenningssamgöngur mun betri en þær eru í dag. Hafa þessar hugmyndir verið unnar í sátt meðal sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu. Eyþór hins vegar gerði nýverið lítið úr hugmyndum meirihlutans í Reykjavík og eigin flokksmanna í nágrannabæjunum um Borgarlínu, og kallaði þær „19. aldar hugmynd um línulegar samgöngur“, en í staðinn kallar hann eftir „nýrri stefnu í skipulagsmálum“. Hann vill frekar leggja fleiri hraðbrautir. Þetta skýtur óneitanlega skökku við, því hugmyndirnar sem Eyþór boðar í staðinn eru sjálfar ekkert nema gamalt vín á nýjum belgjum: úrelt framtíðarsýn manna sem ólust upp á eftirstríðsárunum og dreymdu um hraðbrautir og bílastæði svo langt sem augað eygði, og fátt nýtt við hana, enda sú stefna sem Sjálfstæðismenn hafa alltaf fylgt í Reykjavík. Hugmyndir Eyþórs verða ekki minna gamaldags og „línulegar“ þó þær séu settar fram undir þunnu yfirskini nýrri drauma um sjálfkeyrandi bíla. Í dag vitum við að þessi framtíðarsýn hefur orðið að martröð og það breytist ekki þótt að bílarnir keyri mannlausir um göturnar. Sjálfur metur Eyþór kostnaðinn við Borgarlínu 1 til 2 milljónir á hvert heimili í borginni. Það er einmitt um það bil það sem kostar að reka bíl í eitt ár í Reykjavík. Hversu margir Reykvíkingar skyldu geta losað sig við annan bílinn á heimilinu eða sleppt því að reka bíl yfirleitt ef Borgarlína kemst í gagnið (og hvern munar ekki um 1-2 milljónir á ári)? Ef það ætti bara við um 5% íbúa borgarinnar, þá myndi Borgarlína borga sig á 20 árum samkvæmt Eyþóri sjálfum, auk þess að létta á umferð. Það hlýtur að teljast mun betri fjárfesting en fleiri hraðbrautir og mislæg gatnamót sem ekkert myndu gera nema að auka á vandann. Umræða um skipulag og umferð í Reykjavík hefur verið mjög upplýst, lifandi og frjó undanfarin ár, en því miður virðist hún hafa farið framhjá flestum Sjálfstæðismönnum sem enn tala eins og það sé árið 1990. Þar er Eyþór enginn undantekning og þyrfti hann að losa sig við fortíðarhyggjuna og draumana um meira malbik og háhýsi. Slíkt hæfði borgarstjóra umfram allt mun betur en að endurnýta gamlar klisjur.Ásgeir Berg Matthíasson er doktorsnemi í heimspeki og Guðmundur D. Haraldsson er hugbúnaðarsmiður og áhugamaður um lýðræði.
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun