Málamiðlun byggð á ótta Stefán Jón Hafstein skrifar 21. mars 2016 00:00 Traust á Alþingi hlýtur að vera komið niður fyrir neðsta bílakjallarann í miðbænum eftir að myndast hefur víðtæk andspyrnuhreyfing þingmanna við þá 80.000 kjósendur sem vilja leggja tillögur stjórnlagaráðs til grundvallar breytingum á stjórnarskrá. Það er niðurlægjandi fyrir landslýð að sjá fulltrúa sína henda út í hafsauga niðurstöðum þjóðaratkvæðagreiðslu og setja fram í staðinn eigin tillögur sem eru „mús“ að sögn fyrrverandi forsætisráðherra, þess sem mestrar virðingar nýtur þeirra sem setið hafa á þeim stóli nýverið. Eins og Valgerður Bjarnadóttir, einn nefndarmanna, segir heiðarlega um tillögurnar: „Ákvæðin eru rýr og þau eru ekki auðskilin“ – eftir 49 fundi í fullkomnum vinnufriði fyrir luktum dyrum og þrjú ár sem enda í vonlausu tímahraki. Og gefa svo almenningi örfáa daga til að koma með athugasemdir.Lýðræðisótti Alþingi er þjakað af lýðræðisótta. Ótal þvergirðingar eru reistar til að varna því að fólk geti hnekkt lögum í þjóðaratkvæðagreiðslu (mun einfaldara verður að virkja tilkippilegan Bessastaðabónda hverju sinni), en verra er að ekki verður hægt að krefjast þess sama um þingsályktunartillögur sem oft eru stefnumótandi og afdrifaríkar fyrir þjóðina (inngangan í Nató, umsókn til Efnahagsbandalagsins). Þá hafnar Þingið þeirri góðu tillögu Stjórnlagaráðs að samtök fólks fái frumkvæðisrétt um að leggja mál fyrir Alþingi (svo sem um að slíta viðræðum við Evrópusambandið eða banna verðtryggingu). Þeir „kerfisflokkar“ sem á undanförnum árum hafa misst fylgi sitt hjá þjóðinni úr 90% niður í um 50% eru staddir í gjá milli Þings og þjóðar.Alþingi í andstöðu við sjálft sig Tveimur árum eftir Hrun samþykkti Alþingi samhljóða mikla ályktun vegna skýrslu Rannsóknarnefndar, þar sem meðal annars sagði: „Alþingi ályktar að taka verði gagnrýni á íslenska stjórnmálamenningu alvarlega og leggur áherslu á að af henni verði dreginn lærdómur. … Alþingi ályktar að mikilvægt sé að allir horfi gagnrýnum augum á eigin verk og nýti tækifærið sem skýrslan gefur til að bæta samfélagið.“ Og já, svo ályktaði Alþingi að endurskoða ætti stjórnarskrána. Öll hegðun og breytni þingmanna og flokka sem sátu á Þingi á fyrra kjörtímabili og þessu bendir til að þeir séu í harðri andstöðu við þessi fyrirheit, með örfáum heiðarlegum undantekningum.Vanhæfir flokkar Við þær aðstæður sem nú eru hjá flokkunum er einfaldlega borin von að nokkuð skaplegt fæðist. Stjórnarflokkarnir báðir rúnir fylgi, ekki er hægt að vanmeta hve illa málið hefur leikið Samfylkinguna sem býr við þann freistnivanda að koma „málinu út úr heiminum“ meðan stór hluti VG hefur alltaf verið hálfvolgur (og Björt framtíð að hverfa). Styrkurinn, þorið og baráttuviljinn fyrir gagngerum umbótum er enginn – og við þessar aðstæður sameinast flokkarnir um að ýta vandanum frá sér – kaupa frið með lágmarkskostnaði – sem er versta leiðin til að bæta stjórnarskrá.Hvað með tillöguna? Fyrir ólöglærða er flókið að lesa sig með gagnrýnisgleraugum gegnum þessar þrjár tillögur til úrbóta, en verri þó greinargerðin sem með fylgir, beinlínis illa skrifuð. En af umræðum og athugasemdum lærðra manna og leikra má ráða að venjulegu fólki sé vorkunn, því þegar eru hafnar deilur um hvað tillögurnar þýða og til hvers þær muni leiða. Sumt virðist til verulegra bóta, annað tortryggilegt, sérstaklega þegar það er lesið með greinargerðinni. Viðvaningsbragur er að taka ekki á nauðsynlegum breytingum vegna alþjóðlegra samskipta og aumt að hvergi er vikið að óljósu og hættulega illa skilgreindu hlutverki forseta. Viðbrögðin úti í samfélaginu hafa leitt í ljós að sú yfirborðskennda „sátt“ sem náðist um málið á Alþingi (sem þegar er tekið að kvarnast úr) nær ekki út til okkar hinna sem höfum áhuga á umbótum og siðbót í íslenskri stjórnmálamenningu. Líklegast er að málið muni lognast útaf þegar hálfvolgur stuðningur eða andstaða valinkunnra þingmanna hittir fyrir fjölda málefnalegra athugasemda og mótmæla í samfélaginu. Þar til við kjósum forseta og Þing sem vilja í raun og sann lýðræðisumbætur, treysta almannahagsmuni og virða þjóðina.Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 21. mars. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Stefán Jón Hafstein Mest lesið Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson Skoðun Skoðun Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Hoppað yfir girðingarnar Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Verður greinilega að vera Ísrael Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Snjallasta stefnubreyting Samfylkingarinnar Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Stjórnleysi í íslenskri dýravernd Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Olíumjólk Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu Örn Arnarson skrifar Skoðun Pólitískur gúmmítékki Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson skrifar Skoðun Orðsins fyllsta merking Eiríkur Kristjánsson skrifar Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson skrifar Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir skrifar Sjá meira
Traust á Alþingi hlýtur að vera komið niður fyrir neðsta bílakjallarann í miðbænum eftir að myndast hefur víðtæk andspyrnuhreyfing þingmanna við þá 80.000 kjósendur sem vilja leggja tillögur stjórnlagaráðs til grundvallar breytingum á stjórnarskrá. Það er niðurlægjandi fyrir landslýð að sjá fulltrúa sína henda út í hafsauga niðurstöðum þjóðaratkvæðagreiðslu og setja fram í staðinn eigin tillögur sem eru „mús“ að sögn fyrrverandi forsætisráðherra, þess sem mestrar virðingar nýtur þeirra sem setið hafa á þeim stóli nýverið. Eins og Valgerður Bjarnadóttir, einn nefndarmanna, segir heiðarlega um tillögurnar: „Ákvæðin eru rýr og þau eru ekki auðskilin“ – eftir 49 fundi í fullkomnum vinnufriði fyrir luktum dyrum og þrjú ár sem enda í vonlausu tímahraki. Og gefa svo almenningi örfáa daga til að koma með athugasemdir.Lýðræðisótti Alþingi er þjakað af lýðræðisótta. Ótal þvergirðingar eru reistar til að varna því að fólk geti hnekkt lögum í þjóðaratkvæðagreiðslu (mun einfaldara verður að virkja tilkippilegan Bessastaðabónda hverju sinni), en verra er að ekki verður hægt að krefjast þess sama um þingsályktunartillögur sem oft eru stefnumótandi og afdrifaríkar fyrir þjóðina (inngangan í Nató, umsókn til Efnahagsbandalagsins). Þá hafnar Þingið þeirri góðu tillögu Stjórnlagaráðs að samtök fólks fái frumkvæðisrétt um að leggja mál fyrir Alþingi (svo sem um að slíta viðræðum við Evrópusambandið eða banna verðtryggingu). Þeir „kerfisflokkar“ sem á undanförnum árum hafa misst fylgi sitt hjá þjóðinni úr 90% niður í um 50% eru staddir í gjá milli Þings og þjóðar.Alþingi í andstöðu við sjálft sig Tveimur árum eftir Hrun samþykkti Alþingi samhljóða mikla ályktun vegna skýrslu Rannsóknarnefndar, þar sem meðal annars sagði: „Alþingi ályktar að taka verði gagnrýni á íslenska stjórnmálamenningu alvarlega og leggur áherslu á að af henni verði dreginn lærdómur. … Alþingi ályktar að mikilvægt sé að allir horfi gagnrýnum augum á eigin verk og nýti tækifærið sem skýrslan gefur til að bæta samfélagið.“ Og já, svo ályktaði Alþingi að endurskoða ætti stjórnarskrána. Öll hegðun og breytni þingmanna og flokka sem sátu á Þingi á fyrra kjörtímabili og þessu bendir til að þeir séu í harðri andstöðu við þessi fyrirheit, með örfáum heiðarlegum undantekningum.Vanhæfir flokkar Við þær aðstæður sem nú eru hjá flokkunum er einfaldlega borin von að nokkuð skaplegt fæðist. Stjórnarflokkarnir báðir rúnir fylgi, ekki er hægt að vanmeta hve illa málið hefur leikið Samfylkinguna sem býr við þann freistnivanda að koma „málinu út úr heiminum“ meðan stór hluti VG hefur alltaf verið hálfvolgur (og Björt framtíð að hverfa). Styrkurinn, þorið og baráttuviljinn fyrir gagngerum umbótum er enginn – og við þessar aðstæður sameinast flokkarnir um að ýta vandanum frá sér – kaupa frið með lágmarkskostnaði – sem er versta leiðin til að bæta stjórnarskrá.Hvað með tillöguna? Fyrir ólöglærða er flókið að lesa sig með gagnrýnisgleraugum gegnum þessar þrjár tillögur til úrbóta, en verri þó greinargerðin sem með fylgir, beinlínis illa skrifuð. En af umræðum og athugasemdum lærðra manna og leikra má ráða að venjulegu fólki sé vorkunn, því þegar eru hafnar deilur um hvað tillögurnar þýða og til hvers þær muni leiða. Sumt virðist til verulegra bóta, annað tortryggilegt, sérstaklega þegar það er lesið með greinargerðinni. Viðvaningsbragur er að taka ekki á nauðsynlegum breytingum vegna alþjóðlegra samskipta og aumt að hvergi er vikið að óljósu og hættulega illa skilgreindu hlutverki forseta. Viðbrögðin úti í samfélaginu hafa leitt í ljós að sú yfirborðskennda „sátt“ sem náðist um málið á Alþingi (sem þegar er tekið að kvarnast úr) nær ekki út til okkar hinna sem höfum áhuga á umbótum og siðbót í íslenskri stjórnmálamenningu. Líklegast er að málið muni lognast útaf þegar hálfvolgur stuðningur eða andstaða valinkunnra þingmanna hittir fyrir fjölda málefnalegra athugasemda og mótmæla í samfélaginu. Þar til við kjósum forseta og Þing sem vilja í raun og sann lýðræðisumbætur, treysta almannahagsmuni og virða þjóðina.Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 21. mars.
Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun
Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson Skoðun
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar
Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar
Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun
Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson Skoðun