Er hægt að koma í veg fyrir alvarleg vinnuslys? Kristján Kristinsson skrifar 29. desember 2011 06:00 Það er því miður fátt um stórframkvæmdir hér á landi um þessar mundir. Þó eru nokkrar í gangi og ein þeirra er bygging Búðarhálsvirkjunar. Tæplega 300 manns hafa á haustmánuðum unnið að þessu verkefni. Bygging virkjunar er flókið og hættulegt verk burtséð frá því að unnið er allt árið um kring og nánast í öllum veðrum. Áhættuþættir eru margir, s.s. langir vinnudagar, löng úthöld og síbreytilegar aðstæður. Eðlileg spurning er hvort hægt sé að koma í veg fyrir alvarleg vinnuslys við framkvæmdir sem þessar. Hafa ber í huga að aðstæður við byggingu virkjana á hálendinu eru á margan hátt ósambærilegar við störf í byggð eða þar sem framkvæmdir eru meira og minna staðlaðar. Þegar Landsvirkjun hóf undirbúning Búðarhálsvirkjunar var litið til reynslunnar frá Kárahnjúkavirkjun. Sú framkvæmd var risaframkvæmd á íslenskan mælikvarða en þar urðu því miður allt of mörg slys á framkvæmdatímanum. Í framkvæmdinni sjálfri og tengdum verkefnum urðu samtals 5 banaslys og nokkur mjög alvarleg slys, auk fjölda smærri óhappa og slysa. Þótt Kárahnjúkavirkjun sé margfalt stærri framkvæmd en Búðarhálsvirkjun er í grunninn um sömu verkþætti að ræða, þ.e. stöðvarhús, jarðgöng og stíflur. Í ljósi reynslunnar frá Kárahnjúkum var því ákveðið að setja öryggismál í Búðarhálsvirkjun í forgang, allt frá hönnun mannvirkja til framkvæmda á verkstað. Til að tryggja betur framgang öryggisstarfs var ákveðið að gera öryggismál að sérstökum greiðslulið í samningum við verktaka, en slíkt er nýjung í verkum Landsvirkjunar. Landsvirkjun greiðir þar með fyrir vinnu ákveðinna starfsmanna verktakans sem sinna eingöngu öryggismálum, bæði fræðslu og eftirliti. Að auki fylgjast allir eftirlitsmenn Landsvirkjunar með því að öryggismálum sé sinnt í hverjum verkþætti. Hver vinnudagur hjá verktökum hefst með umræðum um verkefni dagsins með sérstakri áherslu á öryggismál. Í Búðarhálsvirkjun er unnið eftir hugmyndafræði s.k. núll-slysastefnu. Hún gengur út á eftirfarandi atriði: Núll-slysastefna snýst um umhyggju fyrir starfsmönnum. Við stefnum að vinnustað án slysa með sérstakri áherslu á að koma í veg fyrir alvarleg slys. Við teljum að flest vinnuslys séu fyrirsjáanleg og ef eitthvað er fyrirsjáanlegt er líklegt að hægt sé að koma í veg fyrir það með markvissum aðgerðum. Óhöpp eru sjaldnast slys sem gerast bara eða verða skýrð með óheppni. Flest alvarleg slys eiga sér orsakir sem annað hvort eru vegna hættulegra aðstæðna á vinnustað eða meðvitaðrar áhættuhegðunar sem felst í broti á öryggisreglum vinnustaðarins. Með því að útiloka hættulegar aðstæður í vinnuumhverfinu og meðvitaða áhættuhegðun starfsmanna getum við komið í veg fyrir alvarleg slys. Öryggismenning er til staðar þegar búið er að útrýma meðvitaðri áhættuhegðun starfsmanna. Mjög erfitt er hins vegar við þær erfiðu aðstæður sem eru á virkjunarstað að koma í veg fyrir ýmis óhöpp sem stafa af ómeðvitaðri hegðun starfsmanna sem ekki er brot á öryggisreglum vinnustaðarins. Dæmi um slíkt er fall á jafnsléttu og ýmis handa- og fingraslys. Núll-slysastefna í verki er:Að sýna umhyggju og virðingu gagnvart samstarfsfélögum, sem sýnd er í verki á hverjum degi. Að starfsmenn komi heilir á húfi og án áverka frá vinnu. Að samþykkja ekki að slys séu eðlilegur atburður í vinnunni, jafnvel þótt þau séu smá. Að öll slys og óhöpp séu skráð og krufin til mergjar og viðeigandi úrbætur settar í gang. Að bera ábyrgð á eigin öryggi og þeirra sem vinna með þér. Að spyrja sjálfan sig spurninga eins og hvað er það hættulegasta sem ég er að fara að fást við í dag og hvernig get ég dregið úr áhættunni? Að ákveða að fara að reglum um öryggismál sjálfs sín vegna, en ekki bara af því að það er skylda. Að láta vita ef maður verður vitni að hættulegu vinnulagi eða hættulegum aðstæðum. Vel hefur gengið að fá starfsmenn til að vinna eftir þessari hugmyndafræði, en þungamiðjan í henni er velferð starfsmanna. Nú eru liðnir 14 mánuðir af framkvæmdatímanum, sem alls er áætlaður 38 mánuðir, og unnar hafa verið um 400 þúsund vinnustundir í verkinu. Á þeim tíma hefur ekkert alvarlegt vinnuslys orðið á vinnusvæðinu. Aðeins hefur orðið eitt slys sem leiddi til fjarvista frá vinnu, auk nokkurra óhappa sem ekki leiddu til fjarvista. Þetta er mjög viðunandi árangur við erfiðar aðstæður en hafa ber í huga að enn er langur framkvæmdatími eftir og ekki má slaka á kröfunum. Árangurinn hingað til má að stórum hluta rekja til þess að verktakar hafa verið mjög áhugasamir um að setja þennan málaflokk í forgang. Þetta er mikið hagsmunamál fyrir þá þar sem erlendir verkkaupar horfa í auknum mæli til árangurs þeirra í öryggismálum. Það er því eftir miklu að slægjast að hafa góðan skráðan feril í öryggismálum. Sem svar við spurningunni í fyrirsögn greinarinnar þá teljum við að með markvissum forvarnaraðgerðum, þjálfun og samvinnu verkkaupa og verktaka sé hægt að koma í veg fyrir alvarleg slys í stórframkvæmdum. Þegar verkefninu lýkur kemur í ljós hvort þetta var raunhæft mat. Núll-slysastefnan leiðir jafnframt til meiri gæða framkvæmdarinnar í ljósi færri slysa og óhappa, meiri framleiðni, minni kostnaðar, betri samskipta og ánægðari starfsmanna. Allir græða á slysalausum vinnustað. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Mest lesið Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Sjá meira
Það er því miður fátt um stórframkvæmdir hér á landi um þessar mundir. Þó eru nokkrar í gangi og ein þeirra er bygging Búðarhálsvirkjunar. Tæplega 300 manns hafa á haustmánuðum unnið að þessu verkefni. Bygging virkjunar er flókið og hættulegt verk burtséð frá því að unnið er allt árið um kring og nánast í öllum veðrum. Áhættuþættir eru margir, s.s. langir vinnudagar, löng úthöld og síbreytilegar aðstæður. Eðlileg spurning er hvort hægt sé að koma í veg fyrir alvarleg vinnuslys við framkvæmdir sem þessar. Hafa ber í huga að aðstæður við byggingu virkjana á hálendinu eru á margan hátt ósambærilegar við störf í byggð eða þar sem framkvæmdir eru meira og minna staðlaðar. Þegar Landsvirkjun hóf undirbúning Búðarhálsvirkjunar var litið til reynslunnar frá Kárahnjúkavirkjun. Sú framkvæmd var risaframkvæmd á íslenskan mælikvarða en þar urðu því miður allt of mörg slys á framkvæmdatímanum. Í framkvæmdinni sjálfri og tengdum verkefnum urðu samtals 5 banaslys og nokkur mjög alvarleg slys, auk fjölda smærri óhappa og slysa. Þótt Kárahnjúkavirkjun sé margfalt stærri framkvæmd en Búðarhálsvirkjun er í grunninn um sömu verkþætti að ræða, þ.e. stöðvarhús, jarðgöng og stíflur. Í ljósi reynslunnar frá Kárahnjúkum var því ákveðið að setja öryggismál í Búðarhálsvirkjun í forgang, allt frá hönnun mannvirkja til framkvæmda á verkstað. Til að tryggja betur framgang öryggisstarfs var ákveðið að gera öryggismál að sérstökum greiðslulið í samningum við verktaka, en slíkt er nýjung í verkum Landsvirkjunar. Landsvirkjun greiðir þar með fyrir vinnu ákveðinna starfsmanna verktakans sem sinna eingöngu öryggismálum, bæði fræðslu og eftirliti. Að auki fylgjast allir eftirlitsmenn Landsvirkjunar með því að öryggismálum sé sinnt í hverjum verkþætti. Hver vinnudagur hjá verktökum hefst með umræðum um verkefni dagsins með sérstakri áherslu á öryggismál. Í Búðarhálsvirkjun er unnið eftir hugmyndafræði s.k. núll-slysastefnu. Hún gengur út á eftirfarandi atriði: Núll-slysastefna snýst um umhyggju fyrir starfsmönnum. Við stefnum að vinnustað án slysa með sérstakri áherslu á að koma í veg fyrir alvarleg slys. Við teljum að flest vinnuslys séu fyrirsjáanleg og ef eitthvað er fyrirsjáanlegt er líklegt að hægt sé að koma í veg fyrir það með markvissum aðgerðum. Óhöpp eru sjaldnast slys sem gerast bara eða verða skýrð með óheppni. Flest alvarleg slys eiga sér orsakir sem annað hvort eru vegna hættulegra aðstæðna á vinnustað eða meðvitaðrar áhættuhegðunar sem felst í broti á öryggisreglum vinnustaðarins. Með því að útiloka hættulegar aðstæður í vinnuumhverfinu og meðvitaða áhættuhegðun starfsmanna getum við komið í veg fyrir alvarleg slys. Öryggismenning er til staðar þegar búið er að útrýma meðvitaðri áhættuhegðun starfsmanna. Mjög erfitt er hins vegar við þær erfiðu aðstæður sem eru á virkjunarstað að koma í veg fyrir ýmis óhöpp sem stafa af ómeðvitaðri hegðun starfsmanna sem ekki er brot á öryggisreglum vinnustaðarins. Dæmi um slíkt er fall á jafnsléttu og ýmis handa- og fingraslys. Núll-slysastefna í verki er:Að sýna umhyggju og virðingu gagnvart samstarfsfélögum, sem sýnd er í verki á hverjum degi. Að starfsmenn komi heilir á húfi og án áverka frá vinnu. Að samþykkja ekki að slys séu eðlilegur atburður í vinnunni, jafnvel þótt þau séu smá. Að öll slys og óhöpp séu skráð og krufin til mergjar og viðeigandi úrbætur settar í gang. Að bera ábyrgð á eigin öryggi og þeirra sem vinna með þér. Að spyrja sjálfan sig spurninga eins og hvað er það hættulegasta sem ég er að fara að fást við í dag og hvernig get ég dregið úr áhættunni? Að ákveða að fara að reglum um öryggismál sjálfs sín vegna, en ekki bara af því að það er skylda. Að láta vita ef maður verður vitni að hættulegu vinnulagi eða hættulegum aðstæðum. Vel hefur gengið að fá starfsmenn til að vinna eftir þessari hugmyndafræði, en þungamiðjan í henni er velferð starfsmanna. Nú eru liðnir 14 mánuðir af framkvæmdatímanum, sem alls er áætlaður 38 mánuðir, og unnar hafa verið um 400 þúsund vinnustundir í verkinu. Á þeim tíma hefur ekkert alvarlegt vinnuslys orðið á vinnusvæðinu. Aðeins hefur orðið eitt slys sem leiddi til fjarvista frá vinnu, auk nokkurra óhappa sem ekki leiddu til fjarvista. Þetta er mjög viðunandi árangur við erfiðar aðstæður en hafa ber í huga að enn er langur framkvæmdatími eftir og ekki má slaka á kröfunum. Árangurinn hingað til má að stórum hluta rekja til þess að verktakar hafa verið mjög áhugasamir um að setja þennan málaflokk í forgang. Þetta er mikið hagsmunamál fyrir þá þar sem erlendir verkkaupar horfa í auknum mæli til árangurs þeirra í öryggismálum. Það er því eftir miklu að slægjast að hafa góðan skráðan feril í öryggismálum. Sem svar við spurningunni í fyrirsögn greinarinnar þá teljum við að með markvissum forvarnaraðgerðum, þjálfun og samvinnu verkkaupa og verktaka sé hægt að koma í veg fyrir alvarleg slys í stórframkvæmdum. Þegar verkefninu lýkur kemur í ljós hvort þetta var raunhæft mat. Núll-slysastefnan leiðir jafnframt til meiri gæða framkvæmdarinnar í ljósi færri slysa og óhappa, meiri framleiðni, minni kostnaðar, betri samskipta og ánægðari starfsmanna. Allir græða á slysalausum vinnustað.
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar