Hugsanlegt að bankar sameinist 9. janúar 2008 00:01 Breski bankinn Northern Rock er einn þeirra sem hefur orðið illa úti í kjölfar mikillar og á tíðum óábyrgrar útlánastefnu. Bankinn hefur þurft að nýta sér nokkrum sinnum neyðarlán Englandsbanka til að forða sér frá lausafjárþurrð og hlaupa lánin á milli 25 til 30 milljörðum punda, jafnvirði allt að 3.700 milljarða íslenskra króna. Markaðurinn/AFP Fasteignabólan og lausafjárþurrðin á rót að rekja að mestu til mikillar vanskilaaukningar á svokölluðum undirmálslánum (e. sub-prime) í Bandaríkjunum frá því snemma á síðasta ári. Lántakar voru flestir einstaklingar sem alla jafna hafa lágar tekjur, lítið greiðsluhæfi og ekki átt aðgang að venjulegum íbúðalánum. Lán til þessa hóps hafa skiljanlega þótt áhættusamari en önnur lán og bera því hærri vexti þar sem reiknað er með meiri vanskilum af þeim en venjulegum lánum. Afborganir af lánum sem þessum voru lágar í fyrstu en fóru hækkandi eftir því sem á leið, gjarnan eftir tvö ár. Þegar heildarvaxtabyrði lenti á lántaka af fullum þunga varð róðurinn eðlilega erfiður fyrir stóran hóp lántaka sem hafði lítið milli handanna. Þegar vísbendingar um aukin vanskil á þessum undirmálslánamarkaði komu fram á vordögum nýliðins árs kom í ljós að útlán fyrirtækjanna náðu út fyrir þann ramma sem þeim var settur. Í einhverjum tilvikum mun eldri borgurum hafa verið veitt lán sem þessi til endurfjármögnunar, jafnvel sjúklingum eða einstaklingum sem áttu erfitt með að skilja smáa letrið. Í öðrum tilvikum voru litlar kvaðir á lántaka að þeir sýndu fram á eignir til trygginga eða tryggar tekjur. Skrúfað hefur verið fyrir lánveitingar sem þessar að miklu leyti og útlánareglur hertar til muna. Íbúðabréfum fjármálafyrirtækjanna var vöndlað saman með flóknum fjármálagerningum, sem komið hefur á daginn að fáir skildu, en báru væntingar um háa vexti þegar nær dró skuldadögum. Þegar vanskil tóku að aukast á undirmálslánamarkaði vestanhafs síðasta vor og fram eftir ári hrundi spilaborgin á skömmum tíma. Þeir bankar og fjármálafyrirtæki sem fest höfðu kaup á lánavöndlum sem samanstóðu að stóru leyti af bandarískum undirmálslánum neyddust til að horfa upp á mikla eignarýrnun. Þrír af stærstu bönkum Bandaríkjanna hafa til að mynda afskrifað tæpa 100 milljarða dala, jafnvirði rúmra sex þúsund milljarða íslenskra króna, úr bókum sínum af þessum sökum á þriðja ársfjórðungi. Reiknað er með að allt að þriðjungi lægri upphæð fari á afskriftareikninginn fyrir síðasta fjórðung ársins. Þá eru ótaldar afskriftir fleiri banka vestanhafs og kollega þeirra í öðrum löndum. Bankastjórar margra þeirra hafa verið látnir taka poka sína í kjölfarið. Afskriftirnar hafa sett stórt skarð í afkomutölur fjármálafyrirtækjanna og gengi margra þeirra fallið um allt að fimmtíu prósent. Það gerir fyrirtækin að aðlaðandi fjárfestingakostum og telja fjárfestar því að vel megi búast við yfirtökum og jafnvel samruna banka og fjármálafyrirtækja víða um heim í meiri mæli á næstunni af þessum sökum. Undir smásjánni Mest lesið Ekkja í Hafnarfirði svikin um íbúð þrátt fyrir samning Neytendur Ekkert fékkst upp í 100 milljóna gjaldþrot Bankastrætis club Viðskipti innlent Loðnuráðgjöf góðar fréttir en bíður með flugeldasýninguna Viðskipti innlent Ferðamaður sem sá Þingvelli í myrkri fær endurgreitt að hluta Neytendur X-kynslóðin: Oft gleymd en ómissandi Atvinnulíf Herða hreðjatakið á birgðakeðjum Vesturlanda Viðskipti erlent Boðar skatt á innlendar og erlendar streymisveitur Viðskipti innlent Engar reglur um merkingar á bílastæðum sem rukkað er fyrir Neytendur Ekki ósanngjarnt af flugfélagi að láta viðskiptavin greiða eigin mistök Viðskipti innlent Krabbamein á vinnustöðum: „Ekki segja; þú veist að ég er til staðar“ Atvinnulíf Fleiri fréttir Ekki ósanngjarnt af flugfélagi að láta viðskiptavin greiða eigin mistök Ekkert fékkst upp í 100 milljóna gjaldþrot Bankastrætis club Loðnuráðgjöf góðar fréttir en bíður með flugeldasýninguna Boðar skatt á innlendar og erlendar streymisveitur Aukin gjöld geti leitt til taps frekar en boðaðs stórgróða Frá Reitum til Atlas verktaka Segir lægri álagningu á húsnæði en í öðrum greinum Umhverfis- og orkustofnun sektar þrotabú Play um 2,3 milljarða Undirbýr kveðjustund í Straumsvík Höggið á ríkissjóð allt að fimm milljarðar Ballið bráðum búið á Brewdog Allt bendir til kólnunar og nefndin mun mildari Færa Jarðböðin í nýtt hús og nýjan búning Kaupmáttur jókst í fyrra Bein útsending: Rökstyðja vaxtaákvörðunina Eðalfiskur í Borgarnesi skiptir um nafn Heldur stýrivöxtunum óbreyttum Ísland undanþegið stórauknum verndartollum ESB Vill laga „hringekju verðtryggingar og hárra vaxta“ Gamalt ráðuneyti verður hótel Á ég að hætta í núverandi sparnaði? Óljóst hvort veðhafar fái nokkuð Risagjalddagi vegna losunarheimilda daginn eftir gjaldþrot Einar hættir af persónulegum ástæðum „Væntanlega farnir að hefja næturvaktir hjá Samkeppniseftirlitinu“ Birna Ósk nýr forstjóri Húsasmiðjunnar Jón Skafti nýr forstöðumaður hjá Póstinum Gengi Skaga rýkur upp Ráðin framkvæmdastjórar hjá Björgun-Sement Fimm prósenta aukning í september Sjá meira
Fasteignabólan og lausafjárþurrðin á rót að rekja að mestu til mikillar vanskilaaukningar á svokölluðum undirmálslánum (e. sub-prime) í Bandaríkjunum frá því snemma á síðasta ári. Lántakar voru flestir einstaklingar sem alla jafna hafa lágar tekjur, lítið greiðsluhæfi og ekki átt aðgang að venjulegum íbúðalánum. Lán til þessa hóps hafa skiljanlega þótt áhættusamari en önnur lán og bera því hærri vexti þar sem reiknað er með meiri vanskilum af þeim en venjulegum lánum. Afborganir af lánum sem þessum voru lágar í fyrstu en fóru hækkandi eftir því sem á leið, gjarnan eftir tvö ár. Þegar heildarvaxtabyrði lenti á lántaka af fullum þunga varð róðurinn eðlilega erfiður fyrir stóran hóp lántaka sem hafði lítið milli handanna. Þegar vísbendingar um aukin vanskil á þessum undirmálslánamarkaði komu fram á vordögum nýliðins árs kom í ljós að útlán fyrirtækjanna náðu út fyrir þann ramma sem þeim var settur. Í einhverjum tilvikum mun eldri borgurum hafa verið veitt lán sem þessi til endurfjármögnunar, jafnvel sjúklingum eða einstaklingum sem áttu erfitt með að skilja smáa letrið. Í öðrum tilvikum voru litlar kvaðir á lántaka að þeir sýndu fram á eignir til trygginga eða tryggar tekjur. Skrúfað hefur verið fyrir lánveitingar sem þessar að miklu leyti og útlánareglur hertar til muna. Íbúðabréfum fjármálafyrirtækjanna var vöndlað saman með flóknum fjármálagerningum, sem komið hefur á daginn að fáir skildu, en báru væntingar um háa vexti þegar nær dró skuldadögum. Þegar vanskil tóku að aukast á undirmálslánamarkaði vestanhafs síðasta vor og fram eftir ári hrundi spilaborgin á skömmum tíma. Þeir bankar og fjármálafyrirtæki sem fest höfðu kaup á lánavöndlum sem samanstóðu að stóru leyti af bandarískum undirmálslánum neyddust til að horfa upp á mikla eignarýrnun. Þrír af stærstu bönkum Bandaríkjanna hafa til að mynda afskrifað tæpa 100 milljarða dala, jafnvirði rúmra sex þúsund milljarða íslenskra króna, úr bókum sínum af þessum sökum á þriðja ársfjórðungi. Reiknað er með að allt að þriðjungi lægri upphæð fari á afskriftareikninginn fyrir síðasta fjórðung ársins. Þá eru ótaldar afskriftir fleiri banka vestanhafs og kollega þeirra í öðrum löndum. Bankastjórar margra þeirra hafa verið látnir taka poka sína í kjölfarið. Afskriftirnar hafa sett stórt skarð í afkomutölur fjármálafyrirtækjanna og gengi margra þeirra fallið um allt að fimmtíu prósent. Það gerir fyrirtækin að aðlaðandi fjárfestingakostum og telja fjárfestar því að vel megi búast við yfirtökum og jafnvel samruna banka og fjármálafyrirtækja víða um heim í meiri mæli á næstunni af þessum sökum.
Undir smásjánni Mest lesið Ekkja í Hafnarfirði svikin um íbúð þrátt fyrir samning Neytendur Ekkert fékkst upp í 100 milljóna gjaldþrot Bankastrætis club Viðskipti innlent Loðnuráðgjöf góðar fréttir en bíður með flugeldasýninguna Viðskipti innlent Ferðamaður sem sá Þingvelli í myrkri fær endurgreitt að hluta Neytendur X-kynslóðin: Oft gleymd en ómissandi Atvinnulíf Herða hreðjatakið á birgðakeðjum Vesturlanda Viðskipti erlent Boðar skatt á innlendar og erlendar streymisveitur Viðskipti innlent Engar reglur um merkingar á bílastæðum sem rukkað er fyrir Neytendur Ekki ósanngjarnt af flugfélagi að láta viðskiptavin greiða eigin mistök Viðskipti innlent Krabbamein á vinnustöðum: „Ekki segja; þú veist að ég er til staðar“ Atvinnulíf Fleiri fréttir Ekki ósanngjarnt af flugfélagi að láta viðskiptavin greiða eigin mistök Ekkert fékkst upp í 100 milljóna gjaldþrot Bankastrætis club Loðnuráðgjöf góðar fréttir en bíður með flugeldasýninguna Boðar skatt á innlendar og erlendar streymisveitur Aukin gjöld geti leitt til taps frekar en boðaðs stórgróða Frá Reitum til Atlas verktaka Segir lægri álagningu á húsnæði en í öðrum greinum Umhverfis- og orkustofnun sektar þrotabú Play um 2,3 milljarða Undirbýr kveðjustund í Straumsvík Höggið á ríkissjóð allt að fimm milljarðar Ballið bráðum búið á Brewdog Allt bendir til kólnunar og nefndin mun mildari Færa Jarðböðin í nýtt hús og nýjan búning Kaupmáttur jókst í fyrra Bein útsending: Rökstyðja vaxtaákvörðunina Eðalfiskur í Borgarnesi skiptir um nafn Heldur stýrivöxtunum óbreyttum Ísland undanþegið stórauknum verndartollum ESB Vill laga „hringekju verðtryggingar og hárra vaxta“ Gamalt ráðuneyti verður hótel Á ég að hætta í núverandi sparnaði? Óljóst hvort veðhafar fái nokkuð Risagjalddagi vegna losunarheimilda daginn eftir gjaldþrot Einar hættir af persónulegum ástæðum „Væntanlega farnir að hefja næturvaktir hjá Samkeppniseftirlitinu“ Birna Ósk nýr forstjóri Húsasmiðjunnar Jón Skafti nýr forstöðumaður hjá Póstinum Gengi Skaga rýkur upp Ráðin framkvæmdastjórar hjá Björgun-Sement Fimm prósenta aukning í september Sjá meira