Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson skrifar 27. ágúst 2025 07:02 Hvergi í veröldinni hefur tekist að reka opið sjókvíaeldi án þess að stórskaða villta laxastofna. Engar mótvægisaðgerðir eru til sem koma í veg fyrir það. Þetta eru vísindalegar staðreyndir. Þróun opins sjókvíaeldis á Íslandi er nákvæmlega í sama farvegi og annars staðar í veröldinni. Frjór eldislax sleppur og gengur upp í laxveiðiárnar, hrygnir og veldur erfðablöndun með villtum stofnum. Þá hefst eyðingin. Ísland er eina landið við Norður Atlantshaf sem enn geymir villta laxastofna og hefur getað boðið upp á blómlega atvinnustarfsemi í tengslum við laxveiðar. En nú gæti það breyst furðu fljótt ef áfram heldur sem horfir. Samkvæmt reynslunni í nágrannalöndum, þá er stöðugur seiðaleki úr opnum kvíum afkastamestur í erfðablönduninni. Á Íslandi er þessi seiðaleki viðvarandi, en aldrei tilkynnt um hann opinberlega. Sleppiseiðin verða að kynþroska fiskum í sjónum, ganga síðan í árnar og hrygna. Þessi fiskar þekkjast ekki frá villtum löxum í útliti og alls ekki í myndavélunum sem Hafrannsóknarstofnun hefur sett upp í nokkrum ám og telur til mótvægisaðgerða. Laxinn í opnu sjókvíunum á Íslandi er frjór, norskur lax. Það eitt og sér er í raun tilræði gegn villtum löxum og náttúrvernd. Í Noregi er bannað að nota framandi og útlenska stofna í opna eldinu, en leyft á Íslandi. Þetta jafngildir hreinni hryðjuverkaárás á íslenska náttúru. Nú berast fréttir nánast á hverjum degi að dregnir eru á land meintir eldislaxar úr íslenskum ám. Matvælastofnun, sem ber ábyrgð á eftirliti með eldisiðjunni, lýsir þá sérstaklega yfir, að staðan sé ekki alvarleg. Með öðrum orðum, að staðan sé bara í fínu lagi. Svo bætir forstjóri stofnunarinnar við, að svona eigi þetta að vera af því að áhættumat erfðablöndunar geri ráð fyrir 4% erfðablöndum. Mann setur hljóðan. Er það ásættanlegt, að norskur og frjór eldislax flæði aftur og aftur um íslenskar laxveiðiár og valdi erfðablöndum? Nú þegar liggja fyrir rannsóknir um, að erfðablöndun í mörgum laxveiðiám er komin langt yfir 4% og í tveggja stafa tölur. Allar opinberar stofnanir, sem að þessum málum koma, reyna að þagga það eins og kostur er. Matvælastofnun ætti að skoða það nánar Atvinnuvegaráðherra hlýtur í ljósi yfirlýsinga forstjórans að íhuga hvort hún sé starfi sínu vaxin og væri betur sett annars staðar, þar sem ábyrgð er léttvægari. Á sama tíma og eldislax flæðir um íslenskar ár og ógnar villtum laxastofnum, þá ákveður Síldarvinnslan á Neskaupstað að verja tveimur milljörðum í norska laxeldisfyrirtækið Arctic Fish sem einmitt hefur mikið verið í fréttum vegna tíðra slysasleppinga úr kvíum sínum á Vestfjörðum. Þessi fjárfesting er til viðbóðar þrettán milljarða kaupum á 33% hlut í hinu norska laxeldisfyrirtæki fyrir tveimur árum. Svo segir Síldarvinnslan í sérstakri yfirlýsingu, að öll áform um nýfjárfestingar í heimabyggð séu á köldum ís vegna fyrirhugaðrar hækkunar veiðigjalda. En það virðist ekki gilda um frekari fjárfestingar í norskri hryðjuverkaárás á vegum Arctic Fish á Vestfjörðum gegn íslenskri náttúru. Nú þarf að gyrða sig í brók. Fyrri ríkisstjórn lagði fram handónýtt frumvarp á Alþingi sem hefði leyft eldisiðjunni að halda áfram að eyða íslenskum laxastofnum hindrunarlaust. Ný ríkisstjórn verður að taka þétt utan um þessi mál. Setja strax bann á notkun á frjóum laxi af erlendum stofni í opnum kvíum. Það má gera með einfaldri reglugerð. Koma síðan með frumvarp sem bannar þetta hefðbundna opna netapokaeldi. Þetta er hrein tímaskekkja og sæmir ekki Íslendingum að leyfa svona hryðjuverk gegn náttúrunni. Allt laxeldi upp á land eða í lokaðar kvíar. Þessi tækni er öll í boði. Og nú þarf að bregðast skjótt við. Þá þarf að endurskoða allt eftirlitskerfið frá grunni, þannig að það verði starfi sínu vaxið. Ríkisstjórnin segist vera verkastjórn. Opið sjókvíaeldi er prófsteinn á það. Við ætlum ekki að fórna villtum laxastofnum fyrir norskt, opið sjókvíaeldi á Íslandi. Gunnlaugur Stefánsson, fyrrverandi alþingismaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fiskeldi Gunnlaugur Stefánsson Mest lesið Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir Skoðun Til þeirra sem fagna Doktornum! Kristján Freyr Halldórsson Skoðun Hringekja verðtryggingar og hárra vaxta Benedikt Gíslason Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Áfram gakk – með kerfisgalla í bakpokanum Harpa Þorsteinsdóttir Skoðun Réttlæti hins sterka. Gildra dómarans Jörgen Ingimar Hansson Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson Skoðun Það sem Njáll sagði ykkur ekki Inga Lind Karlsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ávinningur af endurhæfingu – aukum lífsgæðin Ólafur H. Jóhannsson skrifar Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson skrifar Skoðun Hringekja verðtryggingar og hárra vaxta Benedikt Gíslason skrifar Skoðun Áfram gakk – með kerfisgalla í bakpokanum Harpa Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Doktornum! Kristján Freyr Halldórsson skrifar Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Gildra dómarans Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Sótt að réttindum kvenna — núna Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Hvergi í veröldinni hefur tekist að reka opið sjókvíaeldi án þess að stórskaða villta laxastofna. Engar mótvægisaðgerðir eru til sem koma í veg fyrir það. Þetta eru vísindalegar staðreyndir. Þróun opins sjókvíaeldis á Íslandi er nákvæmlega í sama farvegi og annars staðar í veröldinni. Frjór eldislax sleppur og gengur upp í laxveiðiárnar, hrygnir og veldur erfðablöndun með villtum stofnum. Þá hefst eyðingin. Ísland er eina landið við Norður Atlantshaf sem enn geymir villta laxastofna og hefur getað boðið upp á blómlega atvinnustarfsemi í tengslum við laxveiðar. En nú gæti það breyst furðu fljótt ef áfram heldur sem horfir. Samkvæmt reynslunni í nágrannalöndum, þá er stöðugur seiðaleki úr opnum kvíum afkastamestur í erfðablönduninni. Á Íslandi er þessi seiðaleki viðvarandi, en aldrei tilkynnt um hann opinberlega. Sleppiseiðin verða að kynþroska fiskum í sjónum, ganga síðan í árnar og hrygna. Þessi fiskar þekkjast ekki frá villtum löxum í útliti og alls ekki í myndavélunum sem Hafrannsóknarstofnun hefur sett upp í nokkrum ám og telur til mótvægisaðgerða. Laxinn í opnu sjókvíunum á Íslandi er frjór, norskur lax. Það eitt og sér er í raun tilræði gegn villtum löxum og náttúrvernd. Í Noregi er bannað að nota framandi og útlenska stofna í opna eldinu, en leyft á Íslandi. Þetta jafngildir hreinni hryðjuverkaárás á íslenska náttúru. Nú berast fréttir nánast á hverjum degi að dregnir eru á land meintir eldislaxar úr íslenskum ám. Matvælastofnun, sem ber ábyrgð á eftirliti með eldisiðjunni, lýsir þá sérstaklega yfir, að staðan sé ekki alvarleg. Með öðrum orðum, að staðan sé bara í fínu lagi. Svo bætir forstjóri stofnunarinnar við, að svona eigi þetta að vera af því að áhættumat erfðablöndunar geri ráð fyrir 4% erfðablöndum. Mann setur hljóðan. Er það ásættanlegt, að norskur og frjór eldislax flæði aftur og aftur um íslenskar laxveiðiár og valdi erfðablöndum? Nú þegar liggja fyrir rannsóknir um, að erfðablöndun í mörgum laxveiðiám er komin langt yfir 4% og í tveggja stafa tölur. Allar opinberar stofnanir, sem að þessum málum koma, reyna að þagga það eins og kostur er. Matvælastofnun ætti að skoða það nánar Atvinnuvegaráðherra hlýtur í ljósi yfirlýsinga forstjórans að íhuga hvort hún sé starfi sínu vaxin og væri betur sett annars staðar, þar sem ábyrgð er léttvægari. Á sama tíma og eldislax flæðir um íslenskar ár og ógnar villtum laxastofnum, þá ákveður Síldarvinnslan á Neskaupstað að verja tveimur milljörðum í norska laxeldisfyrirtækið Arctic Fish sem einmitt hefur mikið verið í fréttum vegna tíðra slysasleppinga úr kvíum sínum á Vestfjörðum. Þessi fjárfesting er til viðbóðar þrettán milljarða kaupum á 33% hlut í hinu norska laxeldisfyrirtæki fyrir tveimur árum. Svo segir Síldarvinnslan í sérstakri yfirlýsingu, að öll áform um nýfjárfestingar í heimabyggð séu á köldum ís vegna fyrirhugaðrar hækkunar veiðigjalda. En það virðist ekki gilda um frekari fjárfestingar í norskri hryðjuverkaárás á vegum Arctic Fish á Vestfjörðum gegn íslenskri náttúru. Nú þarf að gyrða sig í brók. Fyrri ríkisstjórn lagði fram handónýtt frumvarp á Alþingi sem hefði leyft eldisiðjunni að halda áfram að eyða íslenskum laxastofnum hindrunarlaust. Ný ríkisstjórn verður að taka þétt utan um þessi mál. Setja strax bann á notkun á frjóum laxi af erlendum stofni í opnum kvíum. Það má gera með einfaldri reglugerð. Koma síðan með frumvarp sem bannar þetta hefðbundna opna netapokaeldi. Þetta er hrein tímaskekkja og sæmir ekki Íslendingum að leyfa svona hryðjuverk gegn náttúrunni. Allt laxeldi upp á land eða í lokaðar kvíar. Þessi tækni er öll í boði. Og nú þarf að bregðast skjótt við. Þá þarf að endurskoða allt eftirlitskerfið frá grunni, þannig að það verði starfi sínu vaxið. Ríkisstjórnin segist vera verkastjórn. Opið sjókvíaeldi er prófsteinn á það. Við ætlum ekki að fórna villtum laxastofnum fyrir norskt, opið sjókvíaeldi á Íslandi. Gunnlaugur Stefánsson, fyrrverandi alþingismaður.
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun
Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar
Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun