Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar 21. ágúst 2025 09:02 Það var eiginlega bara tímaspursmál hvenær stjórnmálamenn kæmu fram og gerðu tilraun til að eyðileggja Matsferil, væntanlegt mælitæki MMS. Skólarnir fengu ekki einu sinni að byrja áður en bæjarstjórinn í Kópavogi var stokkinn fram á völlinn og hrópaði af Hamraborginni að í hans bæ héti mælitækið samræmt próf, sem eins og nafnið gefur til kynna, væri í senn bjarghringur og markúsarnet sökkvandi skólakerfis. Bæjarstjórinn hefur hugsað sér að verða einhvers konar Víglundur verkstjóri menntakerfisins. Inni á kontór á bæjarskrifstofunni ætlar hann að sitja haukfránn með bæði augun á teljurunum sem mæla öll mikilvæg handtök og allar hugsanir sem ná máli í skólum bæjarins. Tími slugsanna er liðinn því bæjarstjórinn boðar að loks sé stiginn fram bæjarstjórn sem raunverulega hafi áhuga á menntamálum og muni vaka yfir kennurum með foreldrasamfélagið á háhesti. Kópavogspólitíkin er líka búin að finna lausn á kennaraskorti – og hefur áttað sig á því að þú þarft eiginlega enga kennara ef búið er að ákveða hvað eigi að kenna hvenær og hvar. Það sé eiginlega nóg að ákveða að miðvikudaginn 24. september skuli öll ellefu ára börn í sveitarfélaginu öðlast skilning á því hver sé munurinn á atviksorði og lýsingarorði. Það mætti jafnvel hugsa sér að í horni hverrar stofu í hverjum skóla verði settur upp skjár og hátalari og svo birtist bæjarstjórinn í öllu sínu veldi þar sem hann þylur upp lexíurnar. Síðan má henda krökkunum í próf í Námfúsi og bæjarstjórinn hallar sér svo aftur og horfir á mælanna. Bæjarstjórnin í Kópavogi þykist vera frjálslynd. En það er íslenskt frjálslyndi. Þversagnarkennt frjálslyndi. Það er frjálslyndi þeirra sem vilja til dæmis ekki leyfa frjálsar veiðar á fiski vegna þess að slík samkeppni leiði til þess að ágóðinn verði minni því stöðugt muni þurfa að fórna gróða fyrir samkeppnisstöðu. Bæjarstjórinn áttar sig engan veginn á því að afleiðing þess að misnota með þessum hætti matsferil eru alvarlegar. Og það er óþarfi. Vel þekkt staðreynd um íslenskt skólakerfi að sú að fleiri nemendur tóku þátt í lesferli (sem ekki var skylda) en samræmdum prófum (sem voru skylda). Í Kópavogi hefur heillengi verið hægt að beita snemmtækri íhlutun vegna nemenda út frá niðurstöðum í lesferli og mati í 4. og 7. bekk. Það er ekkert sem skyndilega verður nú hægt að gera vegna þess að bæjarstjórinn vill ganga í augun á vindbelgjum og gefa þeim samræmdu prófin sín. Ég get skellt mér í sund í Kópavogslaug og kallað mig Keikó en það gerir mig ekki að hval. Og bæjarstjórinn í Kópavogi getur látið sem matsferill sé það sama og samræmd próf en prófin munu samt ekki prófa með brotabrot af því sem því sem foreldrar í Kópavogi halda að um sé að ræða.Það sem mun hins vegar örugglega gerast er þetta: Slakir nemendur, nemendur með greiningar, nemendur af erlendum uppruna, nemendur sem mest þurfa á skólanum sínum að halda munu ekki vera sérlega velkomnir í bekki eða skóla. Slíkir nemendur eiga á hættu, eðli máls samkvæmt, að lenda röngu megin meðaltals og það verður enginn sérstakur áhugi á því að fá slíka nemendur inn í stofu þar sem þorskhausateljari bæjarstjórans tikkar – til þess að bæjarstjórinn geti síðan sent foreldrum viðkomandi bekkjar bréf og sagt að meðaltalið þar sé ekki gott. Jaðarsetning viðkvæmra nemenda er á öllum tímum og í öllum löndum afleiðing menntapólitíkur eins og þeirrar sem Kópavogur er að setja á dagskrá. Þá munu prófin skerða nám. Alveg eins og útgerðarmaður myndi kaupa þotuhreyfil og mylja örvandi efni út í skipskostinn ef hann væri að keppa við aðra í fullkomnu samkeppnisumhverfi, munu áherslur skóla í Kópavogi færast inn á það sem er mælt. Það er fjölmargt sem MMS er ekki að fara að mæla með matsferli og getur ekki mælt – og það var aldrei hugmyndin að hann yrði að einhverskonar þungamiðju alls náms. Það mun samt gerast þegar skólar verða settir í gapastokka á grundvelli þessa einfalda mælitækis. Þetta er álíka gáfulegt og að setja rimla í skólastofurnar og segja nemendum að naga þá því bæjarstjórinn hefur frétt það einhversstaðar að járn sé gott fyrir blóðið. Loks mun Kópavogur tapa stöðu sinni sem leiðandi sveitarfélag á landsvísu. Skólarnir þar eru góðir og hafa lengi verið góðir. Nemendur voru mjög háir á samræmdum prófum en ekki vegna þess að bæjarstjórinn hefði misst vitið og krýnt sig einræðisherra menntunar – heldur vegna þess að þar hafa farið saman góðir skólamenn, góðir foreldrar og góð börn. Oft hafa kennarar í nágrannasveitarfélögunum horft yfir lækinn og hugsað sér að það sé gott að kenna í Kópavogi. Bæjarstjórinn er í einhverskonar herferð til að sjá til þess að svo verði ekki. Í stað þess ætlar hún að breyta stöndugum og rótgrónum skólum í ómerkilegar niðursuðuverksmiðjur. Það mun skólafólk ekki láta bjóða sér og ef bæjarstjórinn fær ekki uppreisn beint í andlitið … þá gerist aðeins eitt. Fólkið sem raunverulega hefur vit á menntamálum og hæfni á því sviði mun þakka fyrir sig og yfirgefa sviðið. Svona skrípaleikur er fyrir neðan virðingu góðra skóla. Góðir skólar eru ekki sjálfsagðir og góð menntun er það ekki heldur og það þarf ekki marga vonda stjórnmálamenn til að skemma hvort tveggja. Ég vona að Kópavogsleiðinn leggi ekki fúla leið sína yfir fleiri sveitarfélög en óttast það versta. Það er enginn skortur á vondum stjórnmálamönnum á Íslandi. Höfundur er kennari. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ragnar Þór Pétursson Skóla- og menntamál Grunnskólar Kópavogur Sveitarstjórnarmál Börn og uppeldi Mest lesið Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson Skoðun Skoðun Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Sjá meira
Það var eiginlega bara tímaspursmál hvenær stjórnmálamenn kæmu fram og gerðu tilraun til að eyðileggja Matsferil, væntanlegt mælitæki MMS. Skólarnir fengu ekki einu sinni að byrja áður en bæjarstjórinn í Kópavogi var stokkinn fram á völlinn og hrópaði af Hamraborginni að í hans bæ héti mælitækið samræmt próf, sem eins og nafnið gefur til kynna, væri í senn bjarghringur og markúsarnet sökkvandi skólakerfis. Bæjarstjórinn hefur hugsað sér að verða einhvers konar Víglundur verkstjóri menntakerfisins. Inni á kontór á bæjarskrifstofunni ætlar hann að sitja haukfránn með bæði augun á teljurunum sem mæla öll mikilvæg handtök og allar hugsanir sem ná máli í skólum bæjarins. Tími slugsanna er liðinn því bæjarstjórinn boðar að loks sé stiginn fram bæjarstjórn sem raunverulega hafi áhuga á menntamálum og muni vaka yfir kennurum með foreldrasamfélagið á háhesti. Kópavogspólitíkin er líka búin að finna lausn á kennaraskorti – og hefur áttað sig á því að þú þarft eiginlega enga kennara ef búið er að ákveða hvað eigi að kenna hvenær og hvar. Það sé eiginlega nóg að ákveða að miðvikudaginn 24. september skuli öll ellefu ára börn í sveitarfélaginu öðlast skilning á því hver sé munurinn á atviksorði og lýsingarorði. Það mætti jafnvel hugsa sér að í horni hverrar stofu í hverjum skóla verði settur upp skjár og hátalari og svo birtist bæjarstjórinn í öllu sínu veldi þar sem hann þylur upp lexíurnar. Síðan má henda krökkunum í próf í Námfúsi og bæjarstjórinn hallar sér svo aftur og horfir á mælanna. Bæjarstjórnin í Kópavogi þykist vera frjálslynd. En það er íslenskt frjálslyndi. Þversagnarkennt frjálslyndi. Það er frjálslyndi þeirra sem vilja til dæmis ekki leyfa frjálsar veiðar á fiski vegna þess að slík samkeppni leiði til þess að ágóðinn verði minni því stöðugt muni þurfa að fórna gróða fyrir samkeppnisstöðu. Bæjarstjórinn áttar sig engan veginn á því að afleiðing þess að misnota með þessum hætti matsferil eru alvarlegar. Og það er óþarfi. Vel þekkt staðreynd um íslenskt skólakerfi að sú að fleiri nemendur tóku þátt í lesferli (sem ekki var skylda) en samræmdum prófum (sem voru skylda). Í Kópavogi hefur heillengi verið hægt að beita snemmtækri íhlutun vegna nemenda út frá niðurstöðum í lesferli og mati í 4. og 7. bekk. Það er ekkert sem skyndilega verður nú hægt að gera vegna þess að bæjarstjórinn vill ganga í augun á vindbelgjum og gefa þeim samræmdu prófin sín. Ég get skellt mér í sund í Kópavogslaug og kallað mig Keikó en það gerir mig ekki að hval. Og bæjarstjórinn í Kópavogi getur látið sem matsferill sé það sama og samræmd próf en prófin munu samt ekki prófa með brotabrot af því sem því sem foreldrar í Kópavogi halda að um sé að ræða.Það sem mun hins vegar örugglega gerast er þetta: Slakir nemendur, nemendur með greiningar, nemendur af erlendum uppruna, nemendur sem mest þurfa á skólanum sínum að halda munu ekki vera sérlega velkomnir í bekki eða skóla. Slíkir nemendur eiga á hættu, eðli máls samkvæmt, að lenda röngu megin meðaltals og það verður enginn sérstakur áhugi á því að fá slíka nemendur inn í stofu þar sem þorskhausateljari bæjarstjórans tikkar – til þess að bæjarstjórinn geti síðan sent foreldrum viðkomandi bekkjar bréf og sagt að meðaltalið þar sé ekki gott. Jaðarsetning viðkvæmra nemenda er á öllum tímum og í öllum löndum afleiðing menntapólitíkur eins og þeirrar sem Kópavogur er að setja á dagskrá. Þá munu prófin skerða nám. Alveg eins og útgerðarmaður myndi kaupa þotuhreyfil og mylja örvandi efni út í skipskostinn ef hann væri að keppa við aðra í fullkomnu samkeppnisumhverfi, munu áherslur skóla í Kópavogi færast inn á það sem er mælt. Það er fjölmargt sem MMS er ekki að fara að mæla með matsferli og getur ekki mælt – og það var aldrei hugmyndin að hann yrði að einhverskonar þungamiðju alls náms. Það mun samt gerast þegar skólar verða settir í gapastokka á grundvelli þessa einfalda mælitækis. Þetta er álíka gáfulegt og að setja rimla í skólastofurnar og segja nemendum að naga þá því bæjarstjórinn hefur frétt það einhversstaðar að járn sé gott fyrir blóðið. Loks mun Kópavogur tapa stöðu sinni sem leiðandi sveitarfélag á landsvísu. Skólarnir þar eru góðir og hafa lengi verið góðir. Nemendur voru mjög háir á samræmdum prófum en ekki vegna þess að bæjarstjórinn hefði misst vitið og krýnt sig einræðisherra menntunar – heldur vegna þess að þar hafa farið saman góðir skólamenn, góðir foreldrar og góð börn. Oft hafa kennarar í nágrannasveitarfélögunum horft yfir lækinn og hugsað sér að það sé gott að kenna í Kópavogi. Bæjarstjórinn er í einhverskonar herferð til að sjá til þess að svo verði ekki. Í stað þess ætlar hún að breyta stöndugum og rótgrónum skólum í ómerkilegar niðursuðuverksmiðjur. Það mun skólafólk ekki láta bjóða sér og ef bæjarstjórinn fær ekki uppreisn beint í andlitið … þá gerist aðeins eitt. Fólkið sem raunverulega hefur vit á menntamálum og hæfni á því sviði mun þakka fyrir sig og yfirgefa sviðið. Svona skrípaleikur er fyrir neðan virðingu góðra skóla. Góðir skólar eru ekki sjálfsagðir og góð menntun er það ekki heldur og það þarf ekki marga vonda stjórnmálamenn til að skemma hvort tveggja. Ég vona að Kópavogsleiðinn leggi ekki fúla leið sína yfir fleiri sveitarfélög en óttast það versta. Það er enginn skortur á vondum stjórnmálamönnum á Íslandi. Höfundur er kennari.
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun