Þegar mannshjörtun mætast Jóna Hrönn Bolladóttir og Bjarni Karlsson skrifa 17. apríl 2025 10:03 Umliðnar vikur höfum við hjónin dvalið í Lundi í Svíþjóð þar sem Jóna Hrönn hefur undirgengist mergskipti. Það er rausnarleg meðhöndlun sem kallar á aðkomu ótal einstaklinga, allt frá óþekktum merggjafa yfir í sérfræðinga á sviði blóðlækninga, frá leigubílstjóranum sem bíður í salnum þegar lent er á Kastrup yfir í hjúkrunarfræðing á næturvakt, frá ræstitæknum sem fara um stofur og ganga af vísindalegri nákvæmni yfir í matreiðslufólk og sjúkraliða og meinatækna og allt hitt fólkið sem sér til þess að eitt hátæknisjúkrahús geti verið aflstöð heilsu og vonar fyrir hundruðir þúsunda. Þegar Franz páfi kvaddi sitt sjúkrahús nú á dögunum voru höfð eftir honum orð á þá leið að veggir sjúkrahússins heyrðu fleiri einlægar bænir en kirkjuveggirnir og undir þaki þess væru veitt heitari faðmlög en nokkur flugvallarbygging fengi að hýsa. Í lauslegri þýðingu er framhaldið á þessa leið: „Á sjúkrahúsinu bjargar samkynhneigður læknir lífi persónu sem hatar kynseginfólk og sérfræðingur í forréttindastöðu bjargar lífi betlarans. Á bráðavaktinni er Gyðingur að þjóna Múslimanum, lögreglumaður og fangi deila stofu og efnaður sjúklingur bíður lifrarígræðslu fátæks líffæragjafa. Á sjúkrahúsinu mætast ólíkir heimar í Guðs vilja þegar mein fólks og áverkar hljóta aðhlynningu. Í þessu samfélagi örlaganna verður okkur ljóst að ein og sjálf erum við ekki neitt. Sjúkrahús er staður þar sem manneskjur taka niður grímuna og birtast eins og þau eru í sínu innsta eðli.“ Þessi orð hittu okkur í hjartastað. Dag einn þegar Jóna Hrönn lá þjáð í sínu sjúkrarúmi kom hjúkrunarfræðingur með slæðu að múslimskum sið á höfði til að sinna henni. Verk sitt vann hún af slíkri kunnáttu og varfærni að þegar þjónustunni var lokið lá Jóna grátandi af létti og þakklæti. Þá horfði hjúkrunarfræðingurinn festulega í augun á þessum sköllótta sóknarpresti ofan af Íslandi og mælti á ensku með mildri röddu: Vertu óhrædd. Treystu Guði. Svo bætti hún við. Ég hef líka farið í gegnum krabbameinsmeðferð. Þá bað ég fólkið mitt að treysta Guði. Þarna birtist sjúkrahúsið okkur sem heilagt musteri. Fagmaðurinn og sjúklingurinn gátu mæst í gagnkvæmri mennsku og trausti á æðri mátt. Hvorug þurfti að halda í neinar skilgreiningar rétt á meðan. Það er ekki vandamál þegar mannshjörtun mætast. Þegar valdi er dreift Nú lifir veröldin Biblíulega tíma, ef svo má að orði komast. Hrokavald heimsins hamast við að tvístra og hræða svo að færa megi sér heiminn í nyt í friði fyrir almenningi. Og aðferðin er alltaf söm: Skelfum þau, segja stríðandi valdsmenn hver við annan og kinka kolli. Etjum þeim saman og ærum þau til að hata okkur og hvert annað. Loks þegar enginn veit lengur sitt rjúkandi ráð skiptum við gróðanum! Um þennan veruleika mælti Jesús: Þjófurinn kemur ekki nema til að stela og slátra og eyða. Ég er kominn til þess að þeir hafi líf, líf í fyllstu gnægð. (Jóhannesarguðspjall 10.10) Á páskum fagna kristnir menn sigri ástar og lífs yfir hatri og dauða. Fæðing Guðs sonar í hendur fátæks almúgafólks er samstöðuyfirlýsing með almenningi á öllum öldum. Samstaða með fátækum gegn rembingi og valdshroka. Lesa má Guðspjöllin í Nýja testamenntinu sem nokkurs konar hraðfréttir af því hvernig meistarinn frá Nasaret gekk um sýnandi þörfum og hagsmunum almennings virðingu. Hann læknaði sjúka, mettaði svanga, reisti við mannorð, truflaði hrokagikki og gaf valdalausum rödd þvert á alla múrana sem við erum alltaf að reisa milli þjóða, stétta, kynja, trúarbragða, heilsufarshópa og annars sem einkennir fólk. Enda var Jesú svo vel fagnað á pálmasunnudegi að ljóst varð að nú yrðu þeir að drepa hann. - Hvernig á að stjórna fólki sem ekki óttast og vill ekki hata? Hver hirðir offsagróða í slíku árferði? Mannlegar þarfir eru eins á öllum öldum. Menning dauðans á allt undir því að þarfir fólks séu ekki virtar og þeim ekki mætt. Þess vegna er þjösnast á fólki, innviðum, menningarhópum og öllu sem hægt er að meiða og skemma. Meðfram öðru er stuðst við sprengjuregn á mannabyggðir, þjóðarmorð, nauðganir, opinberan hrottaskap gegn föngum og hvað sem nota má til að hámarka angist þjóða. Fólk sem lifir við öryggi og heilsu langar ekki að hata. Samfélag þar sem almenningur nýtur frelsis til að gera og vera það sem skiptir hann máli elur ekki á rembingi, leggur ekki eyru við falsfréttum og vonar ekki illt um aðra. Þegar valdi er dreift, svo að virðing er borin fyrir þörfum fólks og samlíðun veitt í raunum, veðjar fólk ekki á yfirráð heldur samráð. Þá stjórnast það ekki af refsigleði heldur krefst ábyrgðar. Þá treysta menn ekki á forréttindi hinna fáu á kostnað fjöldans en ástunda sanngirni og samvinnu í þágu manns og náttúru. Þá grípur líka þjösnarinn í tómt líkt og Pílatus þegar hann spurði Jesú: Veistu ekki að ég hef vald? Ég haf vald til að krossfesta þig og vald til að láta þig lausan. En Jesús ansaði: Þú hefðir ekkert vald yfir mér nema þér væri gefið það að ofan. – Ofan úr valdakerfinu sem hefur fjárfest í þér. Pílatus, þú ert bara maður eins og ég, var Jesús að segja. Virkt skaðleysi Á Biblíulegum tímum þurfum við að endurlæra hið virka skaðleysi[1] Jesú Krists. Við þurfum að horfa til Mahatma Gandhi, Martin Luther King og annara friðarboða mannkyns sem stóðu í sannleikanum andspænis ógnarvaldinu og höfnuðu því að gera árás eða flýja, frjósa eða lúffa líkt og ætlast er til svo að leikur úlfsins að hjörðinni geti haldið áfram. Gott var að heyra um Harvard háskóla sem frekar vill missa ríkisstyrki en sjálfsvirðingu sína fyrir Trumpstjórninni. Stórkostlegt að sjá handboltalandslið kvenna senda skýr skilaboð gegn þjóðarmorði Ísraels á Gaza. Ofbeldi verður alltaf til og heldur áfram að virka. Virkt skaðleysi gerir bara betur og ber loks sigur úr býtum. Hernaður verður áfram þjálfaður, fjármagnaður og stundaður. Virkt skaðleysi krefst ekki síður þjálfunar og skipulags en það kostar margfalt færri mannslíf, fer betur með fólk og fé og nær meiri árangri. Nefna má afnám aðskilnaðarstefnu Suður Afríku, kvennabaráttuna, réttindabaráttu svartra í Bandaríkjunum, baráttu kynseginfólks, o.s.frv., o.s.frv. o.s.frv. Svo birtist Jesús vinum sínum á páskadagmorgni upp risinn í níddum líkama sínum. Hvað má það merkja? Hvað má það merkja fyrir alla nídda líkami, lífs og liðna, að Guðs sonur var kvalinn og deyddur en reis upp á þriðja degi? Vertu óhrædd. Treystu Guði. Mælti múslimski hjúkrunarfræðingurinn með slæðuna. Ég hef líka farið í gegnum krabbameinsmeðferð. Þá bað ég fólkið mitt að treysta Guði. Jóna Hrönn Bolladóttir er sóknarprestur í Garðabæ Bjarni Karlsson er prestur og siðfræðingur [1] Enska hugtakið sem við þýðum með orðasambandinu virkt skaðleysi er Nonviolence. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Trúmál Páskar Jóna Hrönn Bolladóttir Bjarni Karlsson Mest lesið Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson skrifar Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Skoðun Fæðing Ísraels - Líkum misþyrmt BIrgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Við eigum allt. Af hverju finnst okkur samt vanta eitthvað? Valentina Klaas skrifar Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar Skoðun Tíðaheilbrigði er lykilatriði í jafnrétti kynjanna Berit Mueller skrifar Skoðun Þjóðarmorð – frá orðfræðilegu sjónarmiði Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Þakkir til starfsfólk Janusar Sigrún Ósk Bergmann skrifar Skoðun Mun gervigreindin senda konur heim? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Frá, frá, frá. Fúsa liggur á Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Nokkur orð um stöðuna Dögg Þrastardóttir skrifar Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun #blessmeta – þriðja grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvernig tryggir þú stærstu fjárfestingu lífins? Berglind Halla Elíasdóttir skrifar Skoðun Ritunarramminn - verkfæri fyrir kennara! Katrín Ósk Þráinsdóttir skrifar Sjá meira
Umliðnar vikur höfum við hjónin dvalið í Lundi í Svíþjóð þar sem Jóna Hrönn hefur undirgengist mergskipti. Það er rausnarleg meðhöndlun sem kallar á aðkomu ótal einstaklinga, allt frá óþekktum merggjafa yfir í sérfræðinga á sviði blóðlækninga, frá leigubílstjóranum sem bíður í salnum þegar lent er á Kastrup yfir í hjúkrunarfræðing á næturvakt, frá ræstitæknum sem fara um stofur og ganga af vísindalegri nákvæmni yfir í matreiðslufólk og sjúkraliða og meinatækna og allt hitt fólkið sem sér til þess að eitt hátæknisjúkrahús geti verið aflstöð heilsu og vonar fyrir hundruðir þúsunda. Þegar Franz páfi kvaddi sitt sjúkrahús nú á dögunum voru höfð eftir honum orð á þá leið að veggir sjúkrahússins heyrðu fleiri einlægar bænir en kirkjuveggirnir og undir þaki þess væru veitt heitari faðmlög en nokkur flugvallarbygging fengi að hýsa. Í lauslegri þýðingu er framhaldið á þessa leið: „Á sjúkrahúsinu bjargar samkynhneigður læknir lífi persónu sem hatar kynseginfólk og sérfræðingur í forréttindastöðu bjargar lífi betlarans. Á bráðavaktinni er Gyðingur að þjóna Múslimanum, lögreglumaður og fangi deila stofu og efnaður sjúklingur bíður lifrarígræðslu fátæks líffæragjafa. Á sjúkrahúsinu mætast ólíkir heimar í Guðs vilja þegar mein fólks og áverkar hljóta aðhlynningu. Í þessu samfélagi örlaganna verður okkur ljóst að ein og sjálf erum við ekki neitt. Sjúkrahús er staður þar sem manneskjur taka niður grímuna og birtast eins og þau eru í sínu innsta eðli.“ Þessi orð hittu okkur í hjartastað. Dag einn þegar Jóna Hrönn lá þjáð í sínu sjúkrarúmi kom hjúkrunarfræðingur með slæðu að múslimskum sið á höfði til að sinna henni. Verk sitt vann hún af slíkri kunnáttu og varfærni að þegar þjónustunni var lokið lá Jóna grátandi af létti og þakklæti. Þá horfði hjúkrunarfræðingurinn festulega í augun á þessum sköllótta sóknarpresti ofan af Íslandi og mælti á ensku með mildri röddu: Vertu óhrædd. Treystu Guði. Svo bætti hún við. Ég hef líka farið í gegnum krabbameinsmeðferð. Þá bað ég fólkið mitt að treysta Guði. Þarna birtist sjúkrahúsið okkur sem heilagt musteri. Fagmaðurinn og sjúklingurinn gátu mæst í gagnkvæmri mennsku og trausti á æðri mátt. Hvorug þurfti að halda í neinar skilgreiningar rétt á meðan. Það er ekki vandamál þegar mannshjörtun mætast. Þegar valdi er dreift Nú lifir veröldin Biblíulega tíma, ef svo má að orði komast. Hrokavald heimsins hamast við að tvístra og hræða svo að færa megi sér heiminn í nyt í friði fyrir almenningi. Og aðferðin er alltaf söm: Skelfum þau, segja stríðandi valdsmenn hver við annan og kinka kolli. Etjum þeim saman og ærum þau til að hata okkur og hvert annað. Loks þegar enginn veit lengur sitt rjúkandi ráð skiptum við gróðanum! Um þennan veruleika mælti Jesús: Þjófurinn kemur ekki nema til að stela og slátra og eyða. Ég er kominn til þess að þeir hafi líf, líf í fyllstu gnægð. (Jóhannesarguðspjall 10.10) Á páskum fagna kristnir menn sigri ástar og lífs yfir hatri og dauða. Fæðing Guðs sonar í hendur fátæks almúgafólks er samstöðuyfirlýsing með almenningi á öllum öldum. Samstaða með fátækum gegn rembingi og valdshroka. Lesa má Guðspjöllin í Nýja testamenntinu sem nokkurs konar hraðfréttir af því hvernig meistarinn frá Nasaret gekk um sýnandi þörfum og hagsmunum almennings virðingu. Hann læknaði sjúka, mettaði svanga, reisti við mannorð, truflaði hrokagikki og gaf valdalausum rödd þvert á alla múrana sem við erum alltaf að reisa milli þjóða, stétta, kynja, trúarbragða, heilsufarshópa og annars sem einkennir fólk. Enda var Jesú svo vel fagnað á pálmasunnudegi að ljóst varð að nú yrðu þeir að drepa hann. - Hvernig á að stjórna fólki sem ekki óttast og vill ekki hata? Hver hirðir offsagróða í slíku árferði? Mannlegar þarfir eru eins á öllum öldum. Menning dauðans á allt undir því að þarfir fólks séu ekki virtar og þeim ekki mætt. Þess vegna er þjösnast á fólki, innviðum, menningarhópum og öllu sem hægt er að meiða og skemma. Meðfram öðru er stuðst við sprengjuregn á mannabyggðir, þjóðarmorð, nauðganir, opinberan hrottaskap gegn föngum og hvað sem nota má til að hámarka angist þjóða. Fólk sem lifir við öryggi og heilsu langar ekki að hata. Samfélag þar sem almenningur nýtur frelsis til að gera og vera það sem skiptir hann máli elur ekki á rembingi, leggur ekki eyru við falsfréttum og vonar ekki illt um aðra. Þegar valdi er dreift, svo að virðing er borin fyrir þörfum fólks og samlíðun veitt í raunum, veðjar fólk ekki á yfirráð heldur samráð. Þá stjórnast það ekki af refsigleði heldur krefst ábyrgðar. Þá treysta menn ekki á forréttindi hinna fáu á kostnað fjöldans en ástunda sanngirni og samvinnu í þágu manns og náttúru. Þá grípur líka þjösnarinn í tómt líkt og Pílatus þegar hann spurði Jesú: Veistu ekki að ég hef vald? Ég haf vald til að krossfesta þig og vald til að láta þig lausan. En Jesús ansaði: Þú hefðir ekkert vald yfir mér nema þér væri gefið það að ofan. – Ofan úr valdakerfinu sem hefur fjárfest í þér. Pílatus, þú ert bara maður eins og ég, var Jesús að segja. Virkt skaðleysi Á Biblíulegum tímum þurfum við að endurlæra hið virka skaðleysi[1] Jesú Krists. Við þurfum að horfa til Mahatma Gandhi, Martin Luther King og annara friðarboða mannkyns sem stóðu í sannleikanum andspænis ógnarvaldinu og höfnuðu því að gera árás eða flýja, frjósa eða lúffa líkt og ætlast er til svo að leikur úlfsins að hjörðinni geti haldið áfram. Gott var að heyra um Harvard háskóla sem frekar vill missa ríkisstyrki en sjálfsvirðingu sína fyrir Trumpstjórninni. Stórkostlegt að sjá handboltalandslið kvenna senda skýr skilaboð gegn þjóðarmorði Ísraels á Gaza. Ofbeldi verður alltaf til og heldur áfram að virka. Virkt skaðleysi gerir bara betur og ber loks sigur úr býtum. Hernaður verður áfram þjálfaður, fjármagnaður og stundaður. Virkt skaðleysi krefst ekki síður þjálfunar og skipulags en það kostar margfalt færri mannslíf, fer betur með fólk og fé og nær meiri árangri. Nefna má afnám aðskilnaðarstefnu Suður Afríku, kvennabaráttuna, réttindabaráttu svartra í Bandaríkjunum, baráttu kynseginfólks, o.s.frv., o.s.frv. o.s.frv. Svo birtist Jesús vinum sínum á páskadagmorgni upp risinn í níddum líkama sínum. Hvað má það merkja? Hvað má það merkja fyrir alla nídda líkami, lífs og liðna, að Guðs sonur var kvalinn og deyddur en reis upp á þriðja degi? Vertu óhrædd. Treystu Guði. Mælti múslimski hjúkrunarfræðingurinn með slæðuna. Ég hef líka farið í gegnum krabbameinsmeðferð. Þá bað ég fólkið mitt að treysta Guði. Jóna Hrönn Bolladóttir er sóknarprestur í Garðabæ Bjarni Karlsson er prestur og siðfræðingur [1] Enska hugtakið sem við þýðum með orðasambandinu virkt skaðleysi er Nonviolence.
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar
Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar
Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar
Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun