Ósvífin olíugjöld kynda undir verðbólgu Ólafur Stephensen skrifar 16. janúar 2025 14:03 Ógegnsæ og flókin gjaldskrá stóru skipafélaganna og hátt flutningsverð hefur um langt árabil verið umkvörtunarefni félagsmanna í Félagi atvinnurekenda. Augljóslega sér ekki fyrir endann á þeirri sögu. Matthías Matthíasson hjá MM Logik, sem veitir ráðgjöf í flutningamálum, birti á vef sínum í síðustu viku einkar athyglisverða greiningu á þróun olíuverðs og gjaldskráa stóru skipafélaganna, Eimskips og Samskipa. Niðurstöðurnar eru sláandi og hljóta að verða til þess að viðskiptavinir skipafélaganna, ekki sízt Eimskips, spyrji gagnrýninna spurninga. Skipafélögin innheimta tvenns konar olíugjald. Annars vegar er olíuálag (Bunker adjustment factor eða BAF), sem Matthías tilgreinir að eigi sér langa sögu í alþjóðlegum siglingum og hafi verið hugsað til að verja skipafélögin fyrir sveiflum í olíuverði. Þetta álag er tengt við verð á svartolíu í Rotterdam. Hins vegar er umhverfisgjald (LSS eða low sulphur fuel surcharge) en það er hugsað til að jafna þann kostnaðarauka, sem varð af því að brenna dýrari og minna mengandi olíu í stað svartolíu. LSS átti þannig að dekka kostnað af muninum á verði svartolíu og minna mengandi olíu með lægra brennisteinsinnihaldi (MGO). Matthías bendir á að þegar LSS-gjaldið var innleitt í ársbyrun 2015 hafi það verið 124 Bandaríkjadollarar á 40 feta gám hjá Eimskipi. Í janúar sé það hins vegar 950 dollarar fyrir jafnstóran gám, þrátt fyrir að verðmismunur á olíutegundunum tveimur hafi sízt aukizt frá því að gjaldið var innleitt. Umhverfisvænni siglingar leiða ekki af sér lækkun olíugjalda Í greiningu Matthíasar segir að í þessu samhengi verði einnig að taka fram að árið 2020 hafi Eimskip fengið afhent tvö ný skip, Dettifoss og Brúarfoss. Við móttöku skipanna hafi Eimskip greint frá því að þau væru „þau umhverfisvænustu sinnar tegundar á Íslandi á hverja gámaeiningu“. Skipin verði mun sparneytnari á flutta gámaeiningu en eldri skip og séu útbúin olíuhreinsibúnaði sem minnki enn frekar losun brennisteins út í andrúmsloftið. Matthías nefnir að þessi búnaður hreinsi útblásturinn þannig að skipin geti brennt svartolíu í stað MGO, sem Eimskip rukki þó umhverfisgjaldið fyrir að nota. Hann vísar jafnframt til fjölda frétta og tilvitnana frá Eimskipi um umhverfisvænni siglingar og minna kolefnisspor. Í þessu ljósi segir Matthías að sú þróun sem birtist á undanförnum þremur árum komi mjög á óvart, en gröfin hér að neðan, sem eru fengin úr greiningu MM Logik, sýna hana glögglega. Álagning olíuálags hjá Eimskipi virðist ekki í neinu samhengi við þróun svartolíuverðs. Sömu tilhneigingu má sjá í gjaldskrá Samskipa, en ekki með jafnafgerandi hætti. Þegar kemur að umhverfisálaginu, virðist gjaldskrá Samskipa fylgja nokkuð náið þróun verðs á hinni umhverfisvænni MGO-olíu, en það er aldeilis ekki tilfellið hjá Eimskipi. Minni og meðalstóru fyrirtækin borga Eins og áður sagði hljóta þessar upplýsingar að gefa viðskiptavinum skipafélaganna, einkum Eimskips, tilefni til að spyrja gagnrýninna spurninga. Svo virðist sem umhverfiskröfur, sem skipafélögin hafa gjarnan kveinkað sér undan, séu fremur orðin tekjulind en kostnaðarliður. Þá er heldur betur búið að snúa hagrænum hvötum í þágu umhverfisins á haus. Ætla má að hinir stóru viðskiptavinir Eimskips, sem hafa innanhúss sérfræðiþekkingu á þróun stærða eins og olíuverðs, séu búnir að semja sig frá þessum gjaldskrárhækkunum. Minni og meðalstóru fyrirtækin, sem hafa síður aðgang að slíkri þekkingu, eru hins vegar látin borga. Hár flutningskostnaður er eitt af því sem kyndir verðbólguna á Íslandi, sem atvinnulífið og stjórnvöld leitast nú við að ná tökum á í sameiningu. Of há flutningsgjöld verða að sjálfsögðu til þess að neytendur þurfa að greiða hærra verð fyrir innfluttar vörur í verzlunum. Fyrirtæki eiga að krefjast skýringa Í þessu samhengi er rétt að rifja upp álit Samkeppniseftirlitsins, sem birt var í byrjun september 2023, í framhaldi af ákvörðunum eftirlitsins vegna samráðs Eimskips og Samskipa. Í álitinu var farið yfir nokkur þeirra gjalda, sem skipafélögin leggja ofan á verð flutninga og raktar vísbendingar um að þau hafi verið mun hærri en ástæða var til. „Í ljósi framangreindrar forsögu er eðlilegt að viðskiptavinir Samskipa og Eimskipa kalli í hverju tilviki eftir skýringum á fjárhæð einstakra gjalda sem innheimt eru, þegar gengið er til samninga. Er slík eftirfylgni til þess fallin að skapa aðhald gagnvart fyrirtækjunum, í ljósi þeirra atvika sem lýst er í ákvörðuninni,“ sagði í álitinu. Upplýsingarnar, sem MM Logik hefur tekið saman, gefur viðskiptamönnum skipafélaganna sannarlega tilefni til að kalla eftir skýringum. Þær gefa stjórnvöldum og hagsmunasamtökum tilefni til hins sama. Og síðast en ekki sízt sýna þær að það er svigrúm á sjóflutningamarkaðnum fyrir nýja keppinauta, sem ástunda ekki jafnósvífna verðlagningu. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Skattar og tollar Mest lesið Gildi kærleika og mannúðar Toshiki Toma Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun Valdið og samvinnuhugsjónin Kjartan Helgi Ólafsson Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann Skoðun Hefur þú tilkynnt um ofbeldi gegn barni? Alfa Jóhannsdóttir Skoðun NPA breytti lífinu mínu Sveinbjörn Eggertsson Skoðun Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson Skoðun Hvernig tryggjum við samkeppnishæfni þjóðar? Jón Skafti Gestsson Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Valdið og samvinnuhugsjónin Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun NPA breytti lífinu mínu Sveinbjörn Eggertsson skrifar Skoðun Hefur þú tilkynnt um ofbeldi gegn barni? Alfa Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Gildi kærleika og mannúðar Toshiki Toma skrifar Skoðun Hvernig tryggjum við samkeppnishæfni þjóðar? Jón Skafti Gestsson skrifar Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson skrifar Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Fjármögnuðu stríðsvél Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugleiðingar á páskum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar Skoðun Móttaka skemmtiferðaskipa - hlustað á íbúa Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar Skoðun Þegar mannshjörtun mætast Jóna Hrönn Bolladóttir,Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Kristján á Sprengisandi lendir í ágjöf Björn Ólafsson skrifar Skoðun Unglingar eiga skilið heildstætt mat frá framhaldsskólum Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Stöðvum glæpagengi á Íslandi Hjalti Vigfússon skrifar Skoðun Jafnlaunavottun - „Hverjir græða á jafnlaunavottun“ Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Gervigreind í skólum: Tækifæri sem fáir eru að ræða? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig húsnæðismarkað vill Viðskiptaráð? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Enginn matur og næring án sérfræðiþekkingar Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun Öll endurhæfing er í eðli sínu starfsendurhæfing Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun „Bíddu, varst þú ekki að biðja um þessa greiðslu?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Rétta leiðin til endurreisnar menntakerfisins? Birgir Finnsson skrifar Sjá meira
Ógegnsæ og flókin gjaldskrá stóru skipafélaganna og hátt flutningsverð hefur um langt árabil verið umkvörtunarefni félagsmanna í Félagi atvinnurekenda. Augljóslega sér ekki fyrir endann á þeirri sögu. Matthías Matthíasson hjá MM Logik, sem veitir ráðgjöf í flutningamálum, birti á vef sínum í síðustu viku einkar athyglisverða greiningu á þróun olíuverðs og gjaldskráa stóru skipafélaganna, Eimskips og Samskipa. Niðurstöðurnar eru sláandi og hljóta að verða til þess að viðskiptavinir skipafélaganna, ekki sízt Eimskips, spyrji gagnrýninna spurninga. Skipafélögin innheimta tvenns konar olíugjald. Annars vegar er olíuálag (Bunker adjustment factor eða BAF), sem Matthías tilgreinir að eigi sér langa sögu í alþjóðlegum siglingum og hafi verið hugsað til að verja skipafélögin fyrir sveiflum í olíuverði. Þetta álag er tengt við verð á svartolíu í Rotterdam. Hins vegar er umhverfisgjald (LSS eða low sulphur fuel surcharge) en það er hugsað til að jafna þann kostnaðarauka, sem varð af því að brenna dýrari og minna mengandi olíu í stað svartolíu. LSS átti þannig að dekka kostnað af muninum á verði svartolíu og minna mengandi olíu með lægra brennisteinsinnihaldi (MGO). Matthías bendir á að þegar LSS-gjaldið var innleitt í ársbyrun 2015 hafi það verið 124 Bandaríkjadollarar á 40 feta gám hjá Eimskipi. Í janúar sé það hins vegar 950 dollarar fyrir jafnstóran gám, þrátt fyrir að verðmismunur á olíutegundunum tveimur hafi sízt aukizt frá því að gjaldið var innleitt. Umhverfisvænni siglingar leiða ekki af sér lækkun olíugjalda Í greiningu Matthíasar segir að í þessu samhengi verði einnig að taka fram að árið 2020 hafi Eimskip fengið afhent tvö ný skip, Dettifoss og Brúarfoss. Við móttöku skipanna hafi Eimskip greint frá því að þau væru „þau umhverfisvænustu sinnar tegundar á Íslandi á hverja gámaeiningu“. Skipin verði mun sparneytnari á flutta gámaeiningu en eldri skip og séu útbúin olíuhreinsibúnaði sem minnki enn frekar losun brennisteins út í andrúmsloftið. Matthías nefnir að þessi búnaður hreinsi útblásturinn þannig að skipin geti brennt svartolíu í stað MGO, sem Eimskip rukki þó umhverfisgjaldið fyrir að nota. Hann vísar jafnframt til fjölda frétta og tilvitnana frá Eimskipi um umhverfisvænni siglingar og minna kolefnisspor. Í þessu ljósi segir Matthías að sú þróun sem birtist á undanförnum þremur árum komi mjög á óvart, en gröfin hér að neðan, sem eru fengin úr greiningu MM Logik, sýna hana glögglega. Álagning olíuálags hjá Eimskipi virðist ekki í neinu samhengi við þróun svartolíuverðs. Sömu tilhneigingu má sjá í gjaldskrá Samskipa, en ekki með jafnafgerandi hætti. Þegar kemur að umhverfisálaginu, virðist gjaldskrá Samskipa fylgja nokkuð náið þróun verðs á hinni umhverfisvænni MGO-olíu, en það er aldeilis ekki tilfellið hjá Eimskipi. Minni og meðalstóru fyrirtækin borga Eins og áður sagði hljóta þessar upplýsingar að gefa viðskiptavinum skipafélaganna, einkum Eimskips, tilefni til að spyrja gagnrýninna spurninga. Svo virðist sem umhverfiskröfur, sem skipafélögin hafa gjarnan kveinkað sér undan, séu fremur orðin tekjulind en kostnaðarliður. Þá er heldur betur búið að snúa hagrænum hvötum í þágu umhverfisins á haus. Ætla má að hinir stóru viðskiptavinir Eimskips, sem hafa innanhúss sérfræðiþekkingu á þróun stærða eins og olíuverðs, séu búnir að semja sig frá þessum gjaldskrárhækkunum. Minni og meðalstóru fyrirtækin, sem hafa síður aðgang að slíkri þekkingu, eru hins vegar látin borga. Hár flutningskostnaður er eitt af því sem kyndir verðbólguna á Íslandi, sem atvinnulífið og stjórnvöld leitast nú við að ná tökum á í sameiningu. Of há flutningsgjöld verða að sjálfsögðu til þess að neytendur þurfa að greiða hærra verð fyrir innfluttar vörur í verzlunum. Fyrirtæki eiga að krefjast skýringa Í þessu samhengi er rétt að rifja upp álit Samkeppniseftirlitsins, sem birt var í byrjun september 2023, í framhaldi af ákvörðunum eftirlitsins vegna samráðs Eimskips og Samskipa. Í álitinu var farið yfir nokkur þeirra gjalda, sem skipafélögin leggja ofan á verð flutninga og raktar vísbendingar um að þau hafi verið mun hærri en ástæða var til. „Í ljósi framangreindrar forsögu er eðlilegt að viðskiptavinir Samskipa og Eimskipa kalli í hverju tilviki eftir skýringum á fjárhæð einstakra gjalda sem innheimt eru, þegar gengið er til samninga. Er slík eftirfylgni til þess fallin að skapa aðhald gagnvart fyrirtækjunum, í ljósi þeirra atvika sem lýst er í ákvörðuninni,“ sagði í álitinu. Upplýsingarnar, sem MM Logik hefur tekið saman, gefur viðskiptamönnum skipafélaganna sannarlega tilefni til að kalla eftir skýringum. Þær gefa stjórnvöldum og hagsmunasamtökum tilefni til hins sama. Og síðast en ekki sízt sýna þær að það er svigrúm á sjóflutningamarkaðnum fyrir nýja keppinauta, sem ástunda ekki jafnósvífna verðlagningu. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda.
Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun
Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar
Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar
Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Skoðun Enginn matur og næring án sérfræðiþekkingar Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun