Að sinna orkuþörf almennings Kristín Linda Árnadóttir skrifar 22. desember 2024 10:00 Við erum í vanda á orkumarkaði og sumir láta eins og sá vandi komi öllum að óvörum. Við hjá Landsvirkjun höfum þó ítrekað varað við því árum saman að við yrðum að tryggja orku fyrir ört vaxandi samfélag okkar, ef ekki ætti illa að fara. Reyndar hefur Landvirkjun átt góða bandamenn í þessari baráttu í Landsneti, Orkustofnun og Samorku, sem öll sáu að sá dagur myndi renna upp að orkuvinnslugetan héldi ekki í við eftirspurnina. Stjórnvöld áttuðu sig líka á hvert stefndi og árið 2020 skilaði starfshópur um orkuöryggi á heildsölumarkaði fyrir raforku skýrslu sinni til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra. Í kjölfarið var skipaður annar starfshópur til að fylgja tillögum þess fyrri eftir. Höfundur þessarar greinar átti sæti í þeim hópi, sem skilaði niðurstöðu í júní 2022, en tillögur voru lagðar fram í formi draga að reglugerð. Lögð var áhersla á að þær þyrftu nánari útfærslu og greiningu sem og frekari samráð við aðra hagaðila, auk aðkomu Alþingis. Í umræðum síðustu daga um orkuöryggi hafa nokkrir vísað í eina af tillögum þessarar nefndar en ekki sagt frá heildinni og svo sannarlega ekki þeim fyrirvörum sem settir voru. Markmiðið með tillögum starfshópsins var skýrt og það var að verja svokallaða alþjónustunotendur sem eru heimili og smærri fyrirtæki. Jafnframt var ljóst að ástæðan fyrir stofnun þessa starfshóps var að stjórnvöld hlustuðu á ákall geirans um að settar væru skýrar leikreglur sem tryggðu orkuöryggi. Aldrei var gert ráð fyrir að einn aðili bæri ábyrgð á orkuöryggi heimila og smærri fyrirtækja heldur byggðu tillögurnar á sameiginlegri ábyrgð fjölda aðila í orkugeiranum. Hér eru nokkrar tillögur starfshópsins: Skipting markaða á milli alþjónustunotenda og stórnotenda. Þar var lagt til að skilgreina alþjónustu, hvað í henni felst, hverjir skuli njóta hennar og í hvaða forgangi. Í grófum dráttum má segja að alþjónustunotendur séu heimili og smærri fyrirtæki. Sölufyrirtækjum gert að upplýsa Orkustofnun árlega hvernig þau hygðust mæta skuldbindingum sínum gagnvart heimilum og smærri fyrirtækjum til næstu 2 ára. Dreifiveitum bæri að upplýsa Orkustofnun og sölufyrirtæki um nýja stórnotendur sem væru að koma inn á markað og jafnframt að upplýsa Orkustofnun um hvernig þau hygðust mæta þörfum sínum vegna flutnings- og dreifitapa til næstu tveggja ára. Raforkuframleiðendur tóku að sér að hafa tiltæka raforku fyrir heimili og smærri fyrirtæki í hlutfalli af heildarframleiðslu síðasta árs, en sá fyrirvari var settur að Orkustofnun veitti Landsvirkjun heimild til að draga tímabundið úr framboðsskyldu þrjú ár fram í tímann og miða þá við raunverulega markaðshlutdeild síðustu 3 ára. Landsneti var gert skylt að upplýsa Orkustofnun um hvernig þau hygðust mæta sínum þörfum vegna flutnings- og dreifitapa til næstu tveggja ára. Lagðar voru til umfangsmiklar heimildir til Orkustofnunar til að kalla eftir gögnum frá öllum aðilum á orkumarkaði og að stofnunin gerði árlega stöðumat á orkuöryggi tvö ár fram í tímann. Orkustofnun var falið að fylgjast með verði til alþjónustunotenda. Þá var gert ráð fyrir að stofnunin fengi heimild til að setja verðþak á raforku til að tryggja almennum notendum orku á stöðugu verði sem og að ákveða öryggismörk til að tryggja að raforkuþörf heimila og fyrirtækja væri mætt. Orkustofnun var jafnframt falið að gefa út árfjórðungslega upplýsingar um stöðu orkumarkaða. Lagðar voru til umfangsmiklar heimildir Orkustofnunar til að grípa inn í ef öryggi heimila og smærri fyrirtækja væri ekki tryggt að hennar mati, t.d. með endurkaupum frá stórnotendum og opinberri þjónustuskyldu á framleiðendur raforku og raforkusala, sem og að tilnefna raforkuframleiðanda til þrautavara fyrir heimili og smærri fyrirtæki. Af ofangreindri upptalningu má sjá að starfshópurinn var með fjölmargar tillögur um hvernig hægt væri að tryggja á heildstæðan hátt orkuöryggi almennings og smærri fyrirtækja og aldrei stóð til að ábyrgðin væri hjá einum aðila. Jafnframt var ljóst að hópurinn komst ekki lengra með málið enda skipunartími hans liðinn. Þar að auki gat ekki talist æskilegt að samkeppnisaðilar réðust í viðamiklar greiningar sem voru nauðsynlegar til að vinna tillögur áfram. Það verkefni á eðlilega heima hjá stjórnvöldum. Í ljósi ofangreinds vekur það furðu að aðilar sem tóku þátt í þessari vinnu bendi ítrekað á aðeins hluta af einni tillögu af fjöldamörgum, þ.e. ábyrgð raforkuframleiðenda til að hafa tiltækt magn miðað við heildarframleiðslu og svo er gefið í skyn að allir hafi verið sammála um að hún leysti vandann. Þessi umræða leiddi til þess að Landsvirkjun, eftir að hafa greint tillögurnar nánar, sá sig knúna til að setja fram verulega fyrirvara við þær við ráðuneyti umhverfis-, orku- og loftslagsmála. Mikilvægt er að hafa í huga að megintilgangur starfsins var að tryggja fyrirsjáanleika í kerfinu til að tryggja öryggi heimila og smærri fyrirtækja og jafnframt að tryggja sem minnsta sóun. Allir vissu að það væri gríðarleg sóun fólgin í því að Landsvirkjun væri með ábyrgð á að vera með tilbúið rafmagn fyrir 70% af markaði fyrir heimili og smærri fyrirtæki en væri í raun einungis með um 50% markaðshlutdeild. Tillögurnar gerðu heldur aldrei ráð fyrir því. Við öll í orkugeiranum verðum að vanda okkur þegar við tölum um orkuöryggi. Mikilvægt er að ræða málin faglega og af ábyrgð til að tryggja að við aukum ekki á upplýsingaóreiðu. Það er hagur okkar allra, fyrirtækjanna jafnt sem almennings. Ljúkum verkinu Ráðuneyti umhverfis-, orku- og loftslagsmála er að vinna ítarlegar greiningar með ytri aðilum um heildstæðar tillögur til að tryggja orkuöryggi og hefur orkugeirinn fengið að fylgjast með þeirri vinnu og koma að athugasemdum. Við öll verðum að styðja við þá vinnu til að tryggja orkuöryggi heimila og smærri fyrirtækja og þannig ljúka því verki sem hófst með vinnu starfshóps um orkuöryggi. Höfundur er aðstoðarforstjóri Landsvirkjunar Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Landsvirkjun Kristín Linda Árnadóttir Orkumál Mest lesið Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun Gildi kærleika og mannúðar Toshiki Toma Skoðun Hefur þú tilkynnt um ofbeldi gegn barni? Alfa Jóhannsdóttir Skoðun Valdið og samvinnuhugsjónin Kjartan Helgi Ólafsson Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann Skoðun NPA breytti lífinu mínu Sveinbjörn Eggertsson Skoðun Stöðvum glæpagengi á Íslandi Hjalti Vigfússon Skoðun Nærandi ferðaþjónusta Hildur Guðbjörg Kristjánsdóttir Skoðun Hvernig tryggjum við samkeppnishæfni þjóðar? Jón Skafti Gestsson Skoðun Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt Skoðun Skoðun Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Valdið og samvinnuhugsjónin Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun NPA breytti lífinu mínu Sveinbjörn Eggertsson skrifar Skoðun Hefur þú tilkynnt um ofbeldi gegn barni? Alfa Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Gildi kærleika og mannúðar Toshiki Toma skrifar Skoðun Hvernig tryggjum við samkeppnishæfni þjóðar? Jón Skafti Gestsson skrifar Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson skrifar Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Fjármögnuðu stríðsvél Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugleiðingar á páskum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar Skoðun Móttaka skemmtiferðaskipa - hlustað á íbúa Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar Skoðun Þegar mannshjörtun mætast Jóna Hrönn Bolladóttir,Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Kristján á Sprengisandi lendir í ágjöf Björn Ólafsson skrifar Skoðun Unglingar eiga skilið heildstætt mat frá framhaldsskólum Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Stöðvum glæpagengi á Íslandi Hjalti Vigfússon skrifar Skoðun Jafnlaunavottun - „Hverjir græða á jafnlaunavottun“ Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Gervigreind í skólum: Tækifæri sem fáir eru að ræða? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig húsnæðismarkað vill Viðskiptaráð? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Enginn matur og næring án sérfræðiþekkingar Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun Öll endurhæfing er í eðli sínu starfsendurhæfing Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun „Bíddu, varst þú ekki að biðja um þessa greiðslu?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Rétta leiðin til endurreisnar menntakerfisins? Birgir Finnsson skrifar Sjá meira
Við erum í vanda á orkumarkaði og sumir láta eins og sá vandi komi öllum að óvörum. Við hjá Landsvirkjun höfum þó ítrekað varað við því árum saman að við yrðum að tryggja orku fyrir ört vaxandi samfélag okkar, ef ekki ætti illa að fara. Reyndar hefur Landvirkjun átt góða bandamenn í þessari baráttu í Landsneti, Orkustofnun og Samorku, sem öll sáu að sá dagur myndi renna upp að orkuvinnslugetan héldi ekki í við eftirspurnina. Stjórnvöld áttuðu sig líka á hvert stefndi og árið 2020 skilaði starfshópur um orkuöryggi á heildsölumarkaði fyrir raforku skýrslu sinni til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra. Í kjölfarið var skipaður annar starfshópur til að fylgja tillögum þess fyrri eftir. Höfundur þessarar greinar átti sæti í þeim hópi, sem skilaði niðurstöðu í júní 2022, en tillögur voru lagðar fram í formi draga að reglugerð. Lögð var áhersla á að þær þyrftu nánari útfærslu og greiningu sem og frekari samráð við aðra hagaðila, auk aðkomu Alþingis. Í umræðum síðustu daga um orkuöryggi hafa nokkrir vísað í eina af tillögum þessarar nefndar en ekki sagt frá heildinni og svo sannarlega ekki þeim fyrirvörum sem settir voru. Markmiðið með tillögum starfshópsins var skýrt og það var að verja svokallaða alþjónustunotendur sem eru heimili og smærri fyrirtæki. Jafnframt var ljóst að ástæðan fyrir stofnun þessa starfshóps var að stjórnvöld hlustuðu á ákall geirans um að settar væru skýrar leikreglur sem tryggðu orkuöryggi. Aldrei var gert ráð fyrir að einn aðili bæri ábyrgð á orkuöryggi heimila og smærri fyrirtækja heldur byggðu tillögurnar á sameiginlegri ábyrgð fjölda aðila í orkugeiranum. Hér eru nokkrar tillögur starfshópsins: Skipting markaða á milli alþjónustunotenda og stórnotenda. Þar var lagt til að skilgreina alþjónustu, hvað í henni felst, hverjir skuli njóta hennar og í hvaða forgangi. Í grófum dráttum má segja að alþjónustunotendur séu heimili og smærri fyrirtæki. Sölufyrirtækjum gert að upplýsa Orkustofnun árlega hvernig þau hygðust mæta skuldbindingum sínum gagnvart heimilum og smærri fyrirtækjum til næstu 2 ára. Dreifiveitum bæri að upplýsa Orkustofnun og sölufyrirtæki um nýja stórnotendur sem væru að koma inn á markað og jafnframt að upplýsa Orkustofnun um hvernig þau hygðust mæta þörfum sínum vegna flutnings- og dreifitapa til næstu tveggja ára. Raforkuframleiðendur tóku að sér að hafa tiltæka raforku fyrir heimili og smærri fyrirtæki í hlutfalli af heildarframleiðslu síðasta árs, en sá fyrirvari var settur að Orkustofnun veitti Landsvirkjun heimild til að draga tímabundið úr framboðsskyldu þrjú ár fram í tímann og miða þá við raunverulega markaðshlutdeild síðustu 3 ára. Landsneti var gert skylt að upplýsa Orkustofnun um hvernig þau hygðust mæta sínum þörfum vegna flutnings- og dreifitapa til næstu tveggja ára. Lagðar voru til umfangsmiklar heimildir til Orkustofnunar til að kalla eftir gögnum frá öllum aðilum á orkumarkaði og að stofnunin gerði árlega stöðumat á orkuöryggi tvö ár fram í tímann. Orkustofnun var falið að fylgjast með verði til alþjónustunotenda. Þá var gert ráð fyrir að stofnunin fengi heimild til að setja verðþak á raforku til að tryggja almennum notendum orku á stöðugu verði sem og að ákveða öryggismörk til að tryggja að raforkuþörf heimila og fyrirtækja væri mætt. Orkustofnun var jafnframt falið að gefa út árfjórðungslega upplýsingar um stöðu orkumarkaða. Lagðar voru til umfangsmiklar heimildir Orkustofnunar til að grípa inn í ef öryggi heimila og smærri fyrirtækja væri ekki tryggt að hennar mati, t.d. með endurkaupum frá stórnotendum og opinberri þjónustuskyldu á framleiðendur raforku og raforkusala, sem og að tilnefna raforkuframleiðanda til þrautavara fyrir heimili og smærri fyrirtæki. Af ofangreindri upptalningu má sjá að starfshópurinn var með fjölmargar tillögur um hvernig hægt væri að tryggja á heildstæðan hátt orkuöryggi almennings og smærri fyrirtækja og aldrei stóð til að ábyrgðin væri hjá einum aðila. Jafnframt var ljóst að hópurinn komst ekki lengra með málið enda skipunartími hans liðinn. Þar að auki gat ekki talist æskilegt að samkeppnisaðilar réðust í viðamiklar greiningar sem voru nauðsynlegar til að vinna tillögur áfram. Það verkefni á eðlilega heima hjá stjórnvöldum. Í ljósi ofangreinds vekur það furðu að aðilar sem tóku þátt í þessari vinnu bendi ítrekað á aðeins hluta af einni tillögu af fjöldamörgum, þ.e. ábyrgð raforkuframleiðenda til að hafa tiltækt magn miðað við heildarframleiðslu og svo er gefið í skyn að allir hafi verið sammála um að hún leysti vandann. Þessi umræða leiddi til þess að Landsvirkjun, eftir að hafa greint tillögurnar nánar, sá sig knúna til að setja fram verulega fyrirvara við þær við ráðuneyti umhverfis-, orku- og loftslagsmála. Mikilvægt er að hafa í huga að megintilgangur starfsins var að tryggja fyrirsjáanleika í kerfinu til að tryggja öryggi heimila og smærri fyrirtækja og jafnframt að tryggja sem minnsta sóun. Allir vissu að það væri gríðarleg sóun fólgin í því að Landsvirkjun væri með ábyrgð á að vera með tilbúið rafmagn fyrir 70% af markaði fyrir heimili og smærri fyrirtæki en væri í raun einungis með um 50% markaðshlutdeild. Tillögurnar gerðu heldur aldrei ráð fyrir því. Við öll í orkugeiranum verðum að vanda okkur þegar við tölum um orkuöryggi. Mikilvægt er að ræða málin faglega og af ábyrgð til að tryggja að við aukum ekki á upplýsingaóreiðu. Það er hagur okkar allra, fyrirtækjanna jafnt sem almennings. Ljúkum verkinu Ráðuneyti umhverfis-, orku- og loftslagsmála er að vinna ítarlegar greiningar með ytri aðilum um heildstæðar tillögur til að tryggja orkuöryggi og hefur orkugeirinn fengið að fylgjast með þeirri vinnu og koma að athugasemdum. Við öll verðum að styðja við þá vinnu til að tryggja orkuöryggi heimila og smærri fyrirtækja og þannig ljúka því verki sem hófst með vinnu starfshóps um orkuöryggi. Höfundur er aðstoðarforstjóri Landsvirkjunar
Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun
Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar
Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar
Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Skoðun Enginn matur og næring án sérfræðiþekkingar Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun