Galið að lán miðist við stýrivexti Seðlabankans Tómas Arnar Þorláksson skrifar 8. desember 2024 18:09 Már Wolfgang Mixa, dósent við viðskiptafræðideild Háskóla Íslands. vísir/egill „Til að bæta gráu ofan á svart, þá miðast óverðtryggð og allt að því verðtryggð lán á Íslandi að stórum hluta til við stýrivexti Seðlabankans. Í mínum huga er þetta alveg galið. Seðlabankavextir eru sú prósenta sem að fjármálastofnanir fá fyrir að leggja pening inn í Seðlabankann til sjö daga í senn. Vaxtakjör íslenskra heimila, óverðtryggðra og óbeint verðtryggðra vaxta miðast við sjö daga innlán hverju sinni. Það segir sig nokkuð sjálft að þegar þú ert að líta á þessar sveiflur að þá eru miklu meiri sveiflur í skammtíma vöxtum.“ Þetta sagði Már Wolfgang Mixa, dósent við viðskiptafræðideild Háskóla Íslands, í Sprengisandi í morgun þar sem hann ræddi húsnæðismálin sem var eitt af því sem var harðast tekið á um í nýliðinni kosningabaráttu til Alþingis. Már setti nýlega á laggirnar vefsíðu sem heitir Húsnæði.is þar sem er hægt að kynna sér allt það helsta um húsnæðismál. Íbúðirnar sem eru byggðar séu of dýrar Már segir engar einfaldar lausnir til að vinna bug á þeirri húsnæðiskreppu sem ræður ríkjum hér á landi um þessar mundir. Um væri að ræða ástand sem taki tíma að vinna úr. „Það er talað um að það þurfi að byggja meira. Af nýbyggingum í ár þá er helmingur þeirra enn óseldar. Sú skýring sem ég heyri frá fasteignasölum er í fyrsta lagi að þetta séu of dýrar íbúðir og að fólk veigri sér við að taka lán á þessum háu lánskjörum sem eru núna ríkjandi. Augljóslega til að leysa úr þessum vanda þá þurfa hentugri lánskjör að vera til staðar.“ Það nægi einfaldlega ekki að byggja meira af íbúðum heldur þurfi að byggja meira af smærri og ódýrari íbúðum. Stóru félögin ryksugi upp allar smáar íbúðir á markaðnum til að koma þeim fyrir á leigumarkaði. Þetta geri fyrstu kaupendum erfitt fyrir. Verðtryggð lán eigi að vera skilgreind sem leigulán Hentugt húsnæði fyrir efnaminna fólk væri einfaldlega ekki til staðar. „Þú nefndir dönsku leiðina og það er alveg þess virði að skoða það, einhvers konar langtímalán. En Ísland er ekki samanburðarhæft við Danmörku því þar er miklu meiri stöðugleiki í verðbólgu og þar sem verðbólga stýrir þeim vöxtum sem maður sér almennt. Í Danmörku byggjast þessi húsnæðislán á stöðugleika.“ Hann segist átta sig á að verðtryggð lán væru eitur í beinum margra á Íslandi. „Þú getur fellt niður vexti út lánstímann hjá mörgum lífeyrissjóðum til dæmis á verðtryggðum lánum. Þú ert þá að greiða raunvexti af verðtryggðum lánum og þá má segja að þú sért að negla niður leigugjaldið. Ég tel að verðtryggð lán eigi að vera skilgreind sem leigulán því þar ertu að greið leigugjald. Raunvextir er ekkert annað en leigugjald fyrir afnot af húsinu þínu.“ Aðstæður á milli Íslands og Danmerkur ólíkar Að mati Más þarf að ná tökum á efnahagsástandinu hér á landi til að bjarga húsnæðismarkaðnum. Óverðtryggð og allt að því verðtryggð lán á Íslandi miðist við stýrivexti Seðlabankans sem sé galið að hans mati. Vaxtakjör íslenskra heimila miðist við sjö daga innlán hverju sinni. Það segi sig sjálft að sveiflunar verði meiri í skammtíma vöxtum heldur en langtíma vöxtum. Réttur neytenda væri betri í Danmörku en Már tekur fram að aðstæður væru svo ólíkar á milli Íslands og Danmerkur að erfitt væri að skapa sömu kjör hér á landi. „Það eru í raun og veru markaðsaðstæður sem að stýra því hvaða kjör lántaki í Danmörku fær. Í efnahagsumhverfi eins og hér, myndu slík kjör aldrei bjóðast. Þeir sem myndu lána hér myndu líta til þess að ef það yrðu vaxtasveiflur í hvora átt sem er, þá yrði tap á þessu. Ekkert ósvipað því sem að Íbúðalánasjóður lenti í á sínum tíma, og er búið að margræða um. Þegar að Íbúðalánasjóður tók löng lán til langs tíma og veitti löng lán.“ Skattgreiðendur hafi þá setið uppi með tapið og þurft að borga brúsan. Verðlag Húsnæðismál Fasteignamarkaður Mest lesið Haft höggbor beint fyrir utan í hálft ár og kominn með nóg Innlent Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Innlent Thunberg meðal 500 handtekinna aðgerðasinna Erlent Stímir óhrædd í gin ísraelska sjóhersins Innlent „Brotamenn eru nú ekki oft miklir borgunarmenn“ Innlent Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Innlent Heimila gjaldtöku vegna fjarheilbrigðisþjónustu og útkalls án flutnings Innlent Demókrötum kennt um og uppsögnum hótað Erlent Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Innlent Telja sig hafa fundið skipið sem skaut drónunum Erlent Fleiri fréttir Rúmlega þrjátíu skjálftar á Vesturlandi „Brotamenn eru nú ekki oft miklir borgunarmenn“ Heimila gjaldtöku vegna fjarheilbrigðisþjónustu og útkalls án flutnings Haft höggbor beint fyrir utan í hálft ár og kominn með nóg Stímir óhrædd í gin ísraelska sjóhersins Kom ráðherra á óvart að viðræðum hefði verið slitið Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Gæti stefnt í þungavigtarslag um varaformannsembættið Atvinnuþátttaka innflytjenda meiri en Íslendinga en fjárhagsstaða verri Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Framsóknarflokkurinn mælist aftur inni Áttatíu starfsmenn í biðstöðu og HM-hópur Íslands Viðreisn býður fram undir eigin merkjum í Árborg Ekið á hjólreiðamann og hann fluttur á bráðamóttöku Val á þingflokksformanni bíður betri tíma Tvö vilja byggja Fossvogsbrú en bæði yfir áætluðum kostnaði Tálbeitan ákærð fyrir rangt brot Ekki sama manneskjan eftir hörmungarnar á Gasa Skorar á ríkisstjórnina að fjármagna íslenskunám Eggert Benedikt settur forstjóri Hafró Samtök „gamalla karla“ sem sumum finnst „kúl“ Rafmagnslaust á Dalvík, Hrísey og nágrenni Hætt við sameiningu HA og Háskólans á Bifröst Bjóða Grindvíkingum á seiglunámskeið Fimmtungur getur ekki keypt afmælisgjafir fyrir börnin sín Reyna að bjarga starfseminni á Möltu og slæmar fregnir af makrílveiðinni Bein útsending: Loftslagsdagurinn Bein útsending: Staða launafólks á Íslandi Létu sér andlát Hjörleifs í léttu rúmi liggja Sjá meira
Þetta sagði Már Wolfgang Mixa, dósent við viðskiptafræðideild Háskóla Íslands, í Sprengisandi í morgun þar sem hann ræddi húsnæðismálin sem var eitt af því sem var harðast tekið á um í nýliðinni kosningabaráttu til Alþingis. Már setti nýlega á laggirnar vefsíðu sem heitir Húsnæði.is þar sem er hægt að kynna sér allt það helsta um húsnæðismál. Íbúðirnar sem eru byggðar séu of dýrar Már segir engar einfaldar lausnir til að vinna bug á þeirri húsnæðiskreppu sem ræður ríkjum hér á landi um þessar mundir. Um væri að ræða ástand sem taki tíma að vinna úr. „Það er talað um að það þurfi að byggja meira. Af nýbyggingum í ár þá er helmingur þeirra enn óseldar. Sú skýring sem ég heyri frá fasteignasölum er í fyrsta lagi að þetta séu of dýrar íbúðir og að fólk veigri sér við að taka lán á þessum háu lánskjörum sem eru núna ríkjandi. Augljóslega til að leysa úr þessum vanda þá þurfa hentugri lánskjör að vera til staðar.“ Það nægi einfaldlega ekki að byggja meira af íbúðum heldur þurfi að byggja meira af smærri og ódýrari íbúðum. Stóru félögin ryksugi upp allar smáar íbúðir á markaðnum til að koma þeim fyrir á leigumarkaði. Þetta geri fyrstu kaupendum erfitt fyrir. Verðtryggð lán eigi að vera skilgreind sem leigulán Hentugt húsnæði fyrir efnaminna fólk væri einfaldlega ekki til staðar. „Þú nefndir dönsku leiðina og það er alveg þess virði að skoða það, einhvers konar langtímalán. En Ísland er ekki samanburðarhæft við Danmörku því þar er miklu meiri stöðugleiki í verðbólgu og þar sem verðbólga stýrir þeim vöxtum sem maður sér almennt. Í Danmörku byggjast þessi húsnæðislán á stöðugleika.“ Hann segist átta sig á að verðtryggð lán væru eitur í beinum margra á Íslandi. „Þú getur fellt niður vexti út lánstímann hjá mörgum lífeyrissjóðum til dæmis á verðtryggðum lánum. Þú ert þá að greiða raunvexti af verðtryggðum lánum og þá má segja að þú sért að negla niður leigugjaldið. Ég tel að verðtryggð lán eigi að vera skilgreind sem leigulán því þar ertu að greið leigugjald. Raunvextir er ekkert annað en leigugjald fyrir afnot af húsinu þínu.“ Aðstæður á milli Íslands og Danmerkur ólíkar Að mati Más þarf að ná tökum á efnahagsástandinu hér á landi til að bjarga húsnæðismarkaðnum. Óverðtryggð og allt að því verðtryggð lán á Íslandi miðist við stýrivexti Seðlabankans sem sé galið að hans mati. Vaxtakjör íslenskra heimila miðist við sjö daga innlán hverju sinni. Það segi sig sjálft að sveiflunar verði meiri í skammtíma vöxtum heldur en langtíma vöxtum. Réttur neytenda væri betri í Danmörku en Már tekur fram að aðstæður væru svo ólíkar á milli Íslands og Danmerkur að erfitt væri að skapa sömu kjör hér á landi. „Það eru í raun og veru markaðsaðstæður sem að stýra því hvaða kjör lántaki í Danmörku fær. Í efnahagsumhverfi eins og hér, myndu slík kjör aldrei bjóðast. Þeir sem myndu lána hér myndu líta til þess að ef það yrðu vaxtasveiflur í hvora átt sem er, þá yrði tap á þessu. Ekkert ósvipað því sem að Íbúðalánasjóður lenti í á sínum tíma, og er búið að margræða um. Þegar að Íbúðalánasjóður tók löng lán til langs tíma og veitti löng lán.“ Skattgreiðendur hafi þá setið uppi með tapið og þurft að borga brúsan.
Verðlag Húsnæðismál Fasteignamarkaður Mest lesið Haft höggbor beint fyrir utan í hálft ár og kominn með nóg Innlent Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Innlent Thunberg meðal 500 handtekinna aðgerðasinna Erlent Stímir óhrædd í gin ísraelska sjóhersins Innlent „Brotamenn eru nú ekki oft miklir borgunarmenn“ Innlent Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Innlent Heimila gjaldtöku vegna fjarheilbrigðisþjónustu og útkalls án flutnings Innlent Demókrötum kennt um og uppsögnum hótað Erlent Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Innlent Telja sig hafa fundið skipið sem skaut drónunum Erlent Fleiri fréttir Rúmlega þrjátíu skjálftar á Vesturlandi „Brotamenn eru nú ekki oft miklir borgunarmenn“ Heimila gjaldtöku vegna fjarheilbrigðisþjónustu og útkalls án flutnings Haft höggbor beint fyrir utan í hálft ár og kominn með nóg Stímir óhrædd í gin ísraelska sjóhersins Kom ráðherra á óvart að viðræðum hefði verið slitið Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Gæti stefnt í þungavigtarslag um varaformannsembættið Atvinnuþátttaka innflytjenda meiri en Íslendinga en fjárhagsstaða verri Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Framsóknarflokkurinn mælist aftur inni Áttatíu starfsmenn í biðstöðu og HM-hópur Íslands Viðreisn býður fram undir eigin merkjum í Árborg Ekið á hjólreiðamann og hann fluttur á bráðamóttöku Val á þingflokksformanni bíður betri tíma Tvö vilja byggja Fossvogsbrú en bæði yfir áætluðum kostnaði Tálbeitan ákærð fyrir rangt brot Ekki sama manneskjan eftir hörmungarnar á Gasa Skorar á ríkisstjórnina að fjármagna íslenskunám Eggert Benedikt settur forstjóri Hafró Samtök „gamalla karla“ sem sumum finnst „kúl“ Rafmagnslaust á Dalvík, Hrísey og nágrenni Hætt við sameiningu HA og Háskólans á Bifröst Bjóða Grindvíkingum á seiglunámskeið Fimmtungur getur ekki keypt afmælisgjafir fyrir börnin sín Reyna að bjarga starfseminni á Möltu og slæmar fregnir af makrílveiðinni Bein útsending: Loftslagsdagurinn Bein útsending: Staða launafólks á Íslandi Létu sér andlát Hjörleifs í léttu rúmi liggja Sjá meira