Havarti skal það sem sannara reynist Ólafur Stephensen skrifar 9. ágúst 2024 12:31 Viðskiptaráð Íslands birti í gær góða samantekt um áhrif innflutningstolla á matvælaverð. Niðurstöðurnar sýna vel hvað lækkun eða afnám tolla gæti haft jákvæð áhrif á verðlag á matvöru. Verðlækkanir gætu numið á bilinu 19 til 43% á þeim vörum, sem Viðskiptaráð skoðaði. Lækkun tolla er eitt af stærstu hagsmunamálum neytenda á Íslandi og ein skilvirkasta leiðin til að glíma við þráláta verðbólgu og hátt vaxtastig, eins og Félag atvinnurekenda hefur ítrekað bent á. Ekki hafði Viðskiptaráð fyrr birt úttekt sína en kunnuglegur söngur upphófst á samfélagsmiðlum um að tollalækkanir skili sér ekki í vasa neytenda. Hér er t.d. athugasemd af Facebook-síðu Viðskiptaráðs: „Þvílí[k] ótrúleg heimska. Sagan hefur síendurtekið sýnt að þegar tollar eru afnumdir hirða millimenn gróðann og [engu] af honum er skilað til almennings.“ Svipuð ummæli má sjá víða á netinu þar sem fjallað er um úttekt Viðskiptaráðs. Jákvæð áhrif tollalækkana margstaðfest Fullyrðingar um að lækkun tolla og annarra álagna á vörur skili sér ekki til neytenda eru alrangar og margar skýrslur og rannsóknir eru því til staðfestingar. Afnám tolla og vörugjalda af t.d. fatnaði og heimilistækjum, sem átti sér stað í áföngum á árunum 2015-2017, skilaði sér í lækkun smásöluverðs og lækkun álagningar verzlana á vörurnar í krónum talið, samkvæmt niðurstöðum skýrslu Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands. Í byrjun árs 2017 var felldur niður tollur af innfluttu kartöflusnakki. Samkvæmt úttekt sem Félag atvinnurekenda gerði í byrjun þess árs hafði verð ýmissa vinsælla snakktegunda þá þegar lækkað um 22-43%. Árið 2015 var gerður tvíhliða tollasamningur milli Íslands og Evrópusambandsins, þar sem samið var um niðurfellingu eða lækkun tolla á fjölda matvara og stækkun tollkvóta fyrir aðrar vörur, til dæmis kjöt og osta. Tollkvótar eru heimildir til að flytja inn takmarkað magn af vöru án tolla. Samningurinn tók gildi í áföngum 2018-2021. Um svipað leyti var tekin upp ný aðferð við útboð á tollkvótum, svokallað jafnvægisútboð. Í skýrslu sem verðlagseftirlit Alþýðusambandsins gerði fyrir þáverandi atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti, kom fram að neytendur hefðu notið góðs bæði af tollasamningnum og breyttri útboðsaðferð. Verð á innfluttum kjötvörum og ostum hefði hækkað mun minna en við mátti búast vegna veikingar krónunnar á tímabilinu frá desember 2019 til september 2020 og lækkað í sumum tilvikum. Þá hefði úrval bæði innlendrar og innfluttrar búvöru aukizt í kjölfar tollasamningsins, sem er sömuleiðis hagur neytenda. Tollkvótar lækka verð á ostum Ágætt nýlegt dæmi um jákvæð áhrif tollasamningsins við ESB er „stóra ostamálið“ sem svo var kallað í útvarpsþættinum Reykjavík síðdegis í Bylgjunni, en þar var fjallað um að neytendur hefði rekið í rogastanz er danskur Havarti-ostur hækkaði skyndilega um 70% í Bónusi. Ástæðan fyrir þessu var að Bónus fékk niðurfellingu tolla af ákveðnu magni af ostum, svokallaðan ESB-tollkvóta fyrir upprunaverndaða osta. Þegar enginn tollur var á Havarti-osti skilaði Bónus þeim ávinningi til neytenda en þegar kvótinn kláraðist og tollurinn lagðist á aftur, hækkaði verðið (reyndar um minna en nam fullum tolli). Þetta er enn ein sönnun þess að verzlunin skilar tollalækkun til neytenda. Stjórnvöld verja sérhagsmuni Í kjölfar kjarasamninga sem gerðir voru í lok árs 2022 gengu Félag atvinnurekenda og viðsemjendur þess, stéttarfélög innan Alþýðusambandsins, á fund Svandísar Svavarsdóttur, þáverandi matvælaráðherra, og Bjarna Benediktssonar, þáverandi fjármálaráðherra, og lögðu fyrir þau tillögur sínar um lækkun og afnám tolla. Bent var á að verðbólga hefði aukizt á ný og lækkun tolla væri ein skilvirkasta leiðin til að ná henni niður og bæta hag launþega. Lagt var til að tollar féllu niður sem vernduðu ekki hefðbundna íslenzka búvöruframleiðslu, þ.e. af alifugla- og svínakjöti, frönskum kartöflum og blómum sem ekki væru ræktuð á Íslandi. Sömuleiðis var lagt til að innlendum afurðastöðvum búvöru og vinnslustöðvum í þeirra eigu yrði óheimilt að bjóða í eða sækjast eftir tollkvóta fyrir innfluttar búvörur og skoðaðar yrðu leiðir til að úthluta tollkvótum án endurgjalds. Þá var lagt til að tollar á mjólkur- og undanrennudufti og smjöri féllu niður, en slíkt er stórt hagsmunamál innlends matvælaiðnaðar. Ráðherrarnir tóku tillögunum ljúflega – og gerðu svo nákvæmlega ekkert með þær. Tækifærin til að lækka tolla í þágu neytenda og samkeppni voru látin ónotuð, væntanlega til að verja háværa sérhagsmunahópa í innlendri framleiðslu. Eins og úttekt Viðskiptaráðs og ofangreindar skýrslur og úttektir sýna glögglega, er lækkun eða afnám tolla hins vegar skilvirk og sannreynd leið til að lækka matarverð og verðbólgu og bæta hag almennings á Íslandi. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Neytendur Skattar og tollar Verðlag Mest lesið Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal Skoðun Skoðun Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Sjá meira
Viðskiptaráð Íslands birti í gær góða samantekt um áhrif innflutningstolla á matvælaverð. Niðurstöðurnar sýna vel hvað lækkun eða afnám tolla gæti haft jákvæð áhrif á verðlag á matvöru. Verðlækkanir gætu numið á bilinu 19 til 43% á þeim vörum, sem Viðskiptaráð skoðaði. Lækkun tolla er eitt af stærstu hagsmunamálum neytenda á Íslandi og ein skilvirkasta leiðin til að glíma við þráláta verðbólgu og hátt vaxtastig, eins og Félag atvinnurekenda hefur ítrekað bent á. Ekki hafði Viðskiptaráð fyrr birt úttekt sína en kunnuglegur söngur upphófst á samfélagsmiðlum um að tollalækkanir skili sér ekki í vasa neytenda. Hér er t.d. athugasemd af Facebook-síðu Viðskiptaráðs: „Þvílí[k] ótrúleg heimska. Sagan hefur síendurtekið sýnt að þegar tollar eru afnumdir hirða millimenn gróðann og [engu] af honum er skilað til almennings.“ Svipuð ummæli má sjá víða á netinu þar sem fjallað er um úttekt Viðskiptaráðs. Jákvæð áhrif tollalækkana margstaðfest Fullyrðingar um að lækkun tolla og annarra álagna á vörur skili sér ekki til neytenda eru alrangar og margar skýrslur og rannsóknir eru því til staðfestingar. Afnám tolla og vörugjalda af t.d. fatnaði og heimilistækjum, sem átti sér stað í áföngum á árunum 2015-2017, skilaði sér í lækkun smásöluverðs og lækkun álagningar verzlana á vörurnar í krónum talið, samkvæmt niðurstöðum skýrslu Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands. Í byrjun árs 2017 var felldur niður tollur af innfluttu kartöflusnakki. Samkvæmt úttekt sem Félag atvinnurekenda gerði í byrjun þess árs hafði verð ýmissa vinsælla snakktegunda þá þegar lækkað um 22-43%. Árið 2015 var gerður tvíhliða tollasamningur milli Íslands og Evrópusambandsins, þar sem samið var um niðurfellingu eða lækkun tolla á fjölda matvara og stækkun tollkvóta fyrir aðrar vörur, til dæmis kjöt og osta. Tollkvótar eru heimildir til að flytja inn takmarkað magn af vöru án tolla. Samningurinn tók gildi í áföngum 2018-2021. Um svipað leyti var tekin upp ný aðferð við útboð á tollkvótum, svokallað jafnvægisútboð. Í skýrslu sem verðlagseftirlit Alþýðusambandsins gerði fyrir þáverandi atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti, kom fram að neytendur hefðu notið góðs bæði af tollasamningnum og breyttri útboðsaðferð. Verð á innfluttum kjötvörum og ostum hefði hækkað mun minna en við mátti búast vegna veikingar krónunnar á tímabilinu frá desember 2019 til september 2020 og lækkað í sumum tilvikum. Þá hefði úrval bæði innlendrar og innfluttrar búvöru aukizt í kjölfar tollasamningsins, sem er sömuleiðis hagur neytenda. Tollkvótar lækka verð á ostum Ágætt nýlegt dæmi um jákvæð áhrif tollasamningsins við ESB er „stóra ostamálið“ sem svo var kallað í útvarpsþættinum Reykjavík síðdegis í Bylgjunni, en þar var fjallað um að neytendur hefði rekið í rogastanz er danskur Havarti-ostur hækkaði skyndilega um 70% í Bónusi. Ástæðan fyrir þessu var að Bónus fékk niðurfellingu tolla af ákveðnu magni af ostum, svokallaðan ESB-tollkvóta fyrir upprunaverndaða osta. Þegar enginn tollur var á Havarti-osti skilaði Bónus þeim ávinningi til neytenda en þegar kvótinn kláraðist og tollurinn lagðist á aftur, hækkaði verðið (reyndar um minna en nam fullum tolli). Þetta er enn ein sönnun þess að verzlunin skilar tollalækkun til neytenda. Stjórnvöld verja sérhagsmuni Í kjölfar kjarasamninga sem gerðir voru í lok árs 2022 gengu Félag atvinnurekenda og viðsemjendur þess, stéttarfélög innan Alþýðusambandsins, á fund Svandísar Svavarsdóttur, þáverandi matvælaráðherra, og Bjarna Benediktssonar, þáverandi fjármálaráðherra, og lögðu fyrir þau tillögur sínar um lækkun og afnám tolla. Bent var á að verðbólga hefði aukizt á ný og lækkun tolla væri ein skilvirkasta leiðin til að ná henni niður og bæta hag launþega. Lagt var til að tollar féllu niður sem vernduðu ekki hefðbundna íslenzka búvöruframleiðslu, þ.e. af alifugla- og svínakjöti, frönskum kartöflum og blómum sem ekki væru ræktuð á Íslandi. Sömuleiðis var lagt til að innlendum afurðastöðvum búvöru og vinnslustöðvum í þeirra eigu yrði óheimilt að bjóða í eða sækjast eftir tollkvóta fyrir innfluttar búvörur og skoðaðar yrðu leiðir til að úthluta tollkvótum án endurgjalds. Þá var lagt til að tollar á mjólkur- og undanrennudufti og smjöri féllu niður, en slíkt er stórt hagsmunamál innlends matvælaiðnaðar. Ráðherrarnir tóku tillögunum ljúflega – og gerðu svo nákvæmlega ekkert með þær. Tækifærin til að lækka tolla í þágu neytenda og samkeppni voru látin ónotuð, væntanlega til að verja háværa sérhagsmunahópa í innlendri framleiðslu. Eins og úttekt Viðskiptaráðs og ofangreindar skýrslur og úttektir sýna glögglega, er lækkun eða afnám tolla hins vegar skilvirk og sannreynd leið til að lækka matarverð og verðbólgu og bæta hag almennings á Íslandi. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda.
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun