Yfir­borðs­kenndur stríðs­á­róður og Mc­Cart­hý­ismi hjá há­skóla­prófessor

Nýlega birtist grein á Vísi eftir Bjarna Má Magnússon sem nefnist „Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja?” Þessi grein er eintómt samansafn af hysterískum McCarthýisma, stríðsáróðri og sögulegri endurskoðunarstefnu, í því skyni að réttlæta hernaðarhyggju og vopnakaup fyrir hergagnaframleiðendur. Ég verð að viðurkenna að ég skammast mín fyrir að hafa útskrifast frá háskóla þar sem þessi greinarhöfundur er deildarforseti: „Höfundur er prófessor og deildarforseti lagadeildar Háskólans á Bifröst.“ Núna verðum við að fara í gegnum þessa grein hans lið fyrir lið, til að hrekja þessa yfirborðskenndu áróðursdellu hjá prófessornum.

McCarthýismi:

„Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? …Talpunktar Kremlar? …gæti sá grunur vaknað að talpunktar Kremlar hafi skotið rótum í umræður íslenskra forsetaframbjóðenda… Frambjóðendur til embættis forseta þurf [sic] að vera nægilega læsir á stöðuna í heimsmálum til þess að tala ekki með þeim hætti að slíkar grunsemdir vakni.”

Bjarni, þegar þú viðurkennir að „grunur vakni hjá þér“ um að forsetaframbjóðendur séu undir „áhrifum Kremlverja“, og/eða haldi uppi „talpunktum Kremlverja“, þá ertu að viðurkenna að þú sért eins og Joseph McCarthy sem „grunaði“ að hann sæi rússneska/kommúníska undirróðursmenn út um allt, meira að segja í opinberum embættisstöðum. Þetta er ekkert annað en hysterísk paranoja að hætti McCarthy. Slíkt sæmir ekki akademísku starfsfólki háskóla, sem eiga að vera hlutlausir fræðimenn, en ekki eins og hlutdrægir stjórnmálamenn að stunda það að fara í pólitískar krossferðir og nornaveiðar, að saka fólk í háttsettum stöðum í þjóðfélaginu um að vera undir áhrifum erlends ríkisvalds. Þetta er einmitt elsta trikkið í bókinni, sem er mikið notað í alræðisríkjum: að saka pólitíska andstæðinga sína um að vera undir áhrifum erlends ríkisvalds, sem sagt óvinarins (komandi frá manni sem þykist tala fyrir „lýðræði” og „vestrænum gildum”). Þetta er mjög svo heppileg taktík til að stunda ofsóknir á (og útskúfa) pólitíska andstæðinga, að þurfa ekki að svara þeim málefnalega eða með rökum. Næsta skref er bara að sýna fram á að þeir hafi einhver tengsl við erlent ríkisvald, og handtaka þá síðan fyrir meinta undirróðursstarfsemi (eins og var gert við kommúnista í Bandaríkjunum á kaldastríðsárunum). Þar með hefur endanlega verið þaggað niður í þeim.

Stríðsáróður og stríðsæsingur: stuðningur við hernaðarhyggju, vígvæðingu og vopnasendingar

Í greininni réttlætir Bjarni þá stefnu að Ísland taki þátt í vopnasendingum til Úkraínu. Hans helstu rök fyrir þessu eru að þarna sé ekki um neina „stefnubreytingu“ hjá stjórnvöldum að ræða. Og þess vegna sé þessi stefna góð og gild. Ha?

„Hefur Ísland verið meðal þeirra ríkja sem hefur svarað kallinu og virðast sumir telja að íslensk stjórnvöld hafi gengið of langt með því að styðja við innkaup Tékka á skotfærum til handa Úkraínumönnum fyrir tvær milljónir Evra og að í þessu felist mikil stefnubreyting. Þetta er líka algjörlega rangt. Ísland hefur áður greitt í sjóði á vegum Atlantshafsbandalagsins og Breta sem fjármagna vopnakaup fyrir Úkraínumenn síðustu tvö árin. Þá hefur utanríkisráðherra Íslands margsinnis sagt að þegar kemur að stuðningi við Úkraínu þá eigum við að hlusta eftir þörfum þeirra en ekki bjóðast til að aðstoða einungis samkvæmt okkar eigin smekk og hentugleik.“

Hvernig réttlæta þessi rök vopnasendingarnar? Og hvers vegna lítur Bjarni á orð utanríkisráðherra sem einhverskonar heilaga ritningu sem má ekki draga í efa? Þetta er stórfurðulegur málflutningur hjá prófessornum.

Bjarni segir ekkert um réttmæti þessarar stefnu, þ.e. vopnasendinganna, óháð því hvort að um stefnubreytingu sé að æða eða ekki (sem er í raun bara einhver tæknileg deila um smáatriði, útfærslu og semantík, eitthvað sem ég nenni ekki einusinni að taka þátt í, enda er þetta ekki aðalatriðið). Grundvallarspurningin er sú: er það rétt stefna eða ekki, að Ísland taki þátt í að senda vopn til Úkraínu?

Svarið við þeirri spurningu er nei. Vegna þess að vopnasendingar til Úkraínu gera ekkert annað heldur en að hella olíu á eldinn í óvinnanlegu og vonlausu stríði. Rétta stefnan er auðvitað sú að beita sér fyrir friði og samningaviðræðum, að stunda það sem kallast á góðri ensku „diplomacy”, en ekki að aðhyllast stigmögnun átakanna. Það er nefnilega aðeins með samningaviðræðum sem að Úkraínu verður bjargað frá eyðileggingu og mannfalli, ekki öfugt. Vopnasendingar ýta undir frekari stigmögnun átakanna, undir frekari eyðileggingu og mannfall, en gera ekkert til að stuðla að friði og lausn átakanna. Svo má spyrja sig, hvers vegna eigum við frekar að vera eyða okkar skattpeningum í vopnasendingar til Úkraínu og hernaðarútgjöld til NATO, frekar en t.d. í heilbrigðiskerfið? Prófaðu að spyrja þjóðina að því.

Svo er þetta einnig voðalega sínísk (cynical) stefna. Við sköffum vopnin á meðan Úkraínumenn skaffa mennina til að verða sendir í hakkvélina í skotgröfunum, þar sem þeir eiga að berjast til síðasta manns, í því skyni að blæða Rússland fyrir okkur á Vesturlöndum, svo að Bandaríkin geti komið út á toppnum í heimsvaldabaráttunni. En þetta er einmitt yfirlýst stefna ráðamanna í Washington, nefnilega að heyja „proxýstríð“ í Úkraínu (orð Leon Panetta, fyrrv. yfirmanns CIA) í því skyni að „veikja Rússland“ þannig að það „geti ekki háð stríð aftur“ (orð Austin varnarmálaráðherra).Hillary Clinton líkti þessu við stríð Sovétríkjanna í Afganistan á 9. áratugnum, þar sem Bandaríkjunum tókst að knésetja Sovétríkin með því að senda vopn til uppreisnarmanna og skapa það sem var kallað „Vietnam quagmire” ástand fyrir innrásarliðið. Núna er verið að endurtaka sama leik í Úkraínu: að reyna að knésetja Rússland Pútíns í Úkraínu með því að breyta landinu í Afganistan, að skapa nokkurskonar „Víetnamstríð” fyrir Pútín sem verður honum að falli.

Þetta er svo siðferðislega gjaldþrota stefna að maður á varla til eitt aukatekið orð. En þetta styður Bjarni greinilega, og nennir ekki einusinni að hafa fyrir því að færa nein raunveruleg rök fyrir þessari stefnu. Hann lætur bara eins og hún sé sjálfsögð, vegna þess að þetta er ríkjandi stefna núverandi stjórnvalda? (og þar með góð og gild). Þegar menn eru svona ógagnrýnir (einkum á stefnu stjórnvalda) og taka svona hlutum bara sem sjálfsögðum, þá ætti það að hringja viðvörunarbjöllum.

Og já, það að Ísland taki þátt í vopnakaupum og vopnasendingum er virkilega vafasamt í ljósi sögulegrar hlutleysis- og friðarstefnu Íslands. En Bjarni gerir mjög lítið úr sögulegri hlutleysis- og friðarstefnu Íslands, og gerir tilraun til að afmá hana úr sögunni (sjá umfjöllun um þessa sögulegu endurskoðunarstefnu hans hér fyrir neðan).

Þetta er einnig vafasamt í ljósi þess að Ísland er herlaus þjóð, eitthvað sem Bjarni minnist ekki á í greininni, og virðist ekki líta á það sem eitthvað merkilegt eða mikilvægt atriði í þessu máli. Hann virðist ekki meta þessa sérstöðu Íslands til mikils. Hvers vegna á annars herlaus þjóð að vera að taka þátt í vopnakaupum og vopnasendingum, sem sagt að styðja beint við stríðsrekstur? Og gerast þar með þátttakandi í stríðsátökum? Herlaus þjóð að taka þátt í stríðsátökum, er þetta ekki bara einhver lélegur brandari?

Lobbýismi fyrir hergagnaframleiðendur

Þetta er svo áróðurskenndur stuðningur hjá Bjarna við vopnakaup, sem hann samþykkir skilyrðislaust og lætur eins og sé einhverskonar guðlast að gagnrýna eða dirfast til að styðja ekki við, að hann hljómar satt og segja eins og einhverskonar lobbýisti fyrir hergagnaframleiðendur. Hann er allavega mjög „useful idiot“ fyrir „military-industrial complexið“ eins og Dwight Eisenhower kallaði það, sem mokgræðir á þessum vopnakaupum og vopnasendingum. Hann myndi sóma sér vel sem talsmaður fyrir Raytheon eða Lockheed Martin. Ertu viss um að akademískur ferill sé rétta starfsbrautin fyrir þig, Bjarni? Þú gætir grætt mun meira í einkageiranum sem talsmaður (eða viðskiptalögfræðingur) fyrir vopnaframleiðendur. Bara smá persónulegt ráð fyrir þig.

Meiri stríðsáróðurskenndir talpunktar

Bjarni segir jafnframt:

„stuðningi íslenskra stjórnvalda við vopnakaup til handa varnarbaráttu Úkraínu í tilvistarstríði landsins gegn tilefnislausri og ólöglegri innrás Rússlands.“

Þetta er einnig áróðurstalpunktur, að segja að innrás Rússlands hafi verið „tilefnislaus.“ Þetta er mjög vanhugsuð fullyrðing, sem er ansi auðvelt að hrekja og afsanna. Hér verður það gert.

Það vita allir að innrás Rússlands var vegna afskipta Bandaríkjanna af Úkraínu og tilraunum þeirra til að innlima Úkraínu í NATO (og þar með undir sitt áhrifasvæði, en þessi átök eru hluti af heimsvaldabaráttu stórveldanna sem snúast um þeirra svokallaða áhrifasvæði, „sphere of influence“). Fram að innrásinni í febrúar 2022 voru Bandaríkin að dæla vopnum til Úkraínu (síðan 2014, en vopnasendingarnar voru auknar verulega í stjórnartíð Trump eftir 2017), voru búin að setja upp NATO þjálfunarbúðir í vesturhluta Úkraínu (Yavoriv-þjálfunarbúðirnar rétt hjá Lviv, sem Rússar gerðu eldflaugaárás á fljótlega eftir upphaf innrásarinnar, þann 13. mars), voru að þjálfa úkraínska hermenn samkvæmt stöðlum NATO, yfirmenn í Úkraínuher voru sendir í þjálfunarbúðir í Þýskalandi og víðar í NATO (sjá frétt Wall Street Journal frá 13. apríl 2022,The Secret of Ukraine’s Military Success: Years of NATO Training), og úkraínski herinn var farinn að gera sameiginlegar heræfingar með NATO. Á fyrri hluta árs 2021 höfðu Bandaríkin staðið fyrir stærstu heræfingum í Evrópu síðan í kalda stríðinu, Defender-Europe 21, sem stóð yfir frá mars til júní 2021 (heræfing sem Úkraína tók ekki þátt í). En síðar á árinu gerði NATO einnig sameiginlegar heræfingar með Úkraínuher, á úkraínsku landsvæði, eins og Operation Sea Breeze í júlí og Rapid Trident í september til október 2021. Þetta var á gerast á sama tíma og Rússar hafa margoft lýst því yfir árum saman að NATO í Úkraínu væri „rauð lína“ sem þeir myndu aldrei sætta sig við.

Með hliðsjón af þessum óvéfengjanlegu staðreyndum, hvernig er hægt að segja að innrásin hafi verið „tilefnislaus“? Talandi ekki um hernaðaruppbyggingu Úkraínuhers samhliða þessu, á landamærum Rússlands og við Donbas (á sama tíma og Rússland var einnig að byggja upp sitt herlið á landamærunum, eins og var mikið fjallað um í fjölmiðlum á þeim tíma). Öll stríð eiga sér aðdraganda, Bjarni. Þetta ætti prófessor að vita. Það eru bara einfeldningar sem trúa því virkilega að Pútín hafi bara vaknað einn daginn og ákveðið allt í einu að ráðast á Úkraínu af tilefnislausu. Þetta er eintómur slagaorðakenndur stríðsáróður sem Bjarni virðist greinilega trúa. Eða hvað? Trúir þú þessu sem þú skrifar sjálfur? Maður spyr sig.

„Landvinningastríð Rússa er háð í því skyni að má út sjálfstæði og tilveru fullvalda ríkis í Evrópu.“

Þessi fullyrðing er einnig röng. Ef Bjarni hefði haft fyrir því að lesa ræður Pútíns þar sem hann tilkynnti um innrásina þá myndi hann vita að þar kemur ekkert fram um að „afmá tilveru ríkisins“ Úkraínu, eða að ætla að hertaka allt landið (þ.e.a.s. allan vesturhlutann, einkum svæðið í kringum borgina Lviv þar sem Úkraínumenn eru meirihluti íbúa en ekki Rússar/rússneskumælandi fólk eins og í Donbas og austurhéruðum landsins). Sjá „Address concerning the events in Ukraine“ (21. febrúar 2022) og „On conducting a special military operation“ (24. febrúar 2022).

Yfirlýst markmið Pútíns var „de-militarisation“ og „de-nazification“ (sem er tilvísun í stefnu hernámsyfirvalda Bandamanna í Þýskalandi eftir seinna stríð, „the four Ds“ eins og það var kallað). „De-militarisation“ vísar til þess að landið verði hlutlaus, ekki aðili að NATO, og að vinda ofan af öllum NATO vopnunum sem höfðu verið send til Úkraínu og hernaðaruppbyggingunni sem hafði átt sér stað í landinu síðan 2014.

Varðandi hvað „de-nazification“ þýðir: Naftali Bennett sagði frá því í viðtali í febrúar 2023, en hann er fyrrv. forsætisráðherra Ísrael sem var fenginn til að miðla málum í upphafi stríðsins, og tók þátt í fyrstu samningalotunni strax eftir að innrásin hófst, þar sem hann fór á fund með bæði Zelensky og Pútín í mars 2022. Bennett sagði frá því að stefnan um „de-nazification“ hefði vísað til þess að koma á stjórnarskiptum í Kænugarði, þar sem Pútín lítur svo á að núv. stjórnvöld í Úkraínu (sem komust til valda eftir valdaskiptin 2014) séu innblásin af hugmyndafræði Stepan Bandera (sem var samverkamaður Hitlers í seinni heimsstyrjöldinni), og undir áhrifum frá ný-nasistum eða öfgahægrimönnum sem aðhyllast últra-þjóðernishyggju að hætti Bandera og Ukrainian Insurgent Army (UPA), sem var skæruliðaherdeild úkraínskra þjóðernissinna (ein fylking þeirra var leidd af Bandera, hið svokallaða OUN-B), sem börðust fyrir sjálfstæði Úkraínu á tímum seinni heimsstyrjaldarinnar (og frömdu jafnframt mörg ódæðisverk). Úkraínumenn flagga ennþá hinum rauða og svarta fánaUkrainian Insurgent Army(UPA), sem Rússar líta á sem fasískt eða nasískt tákn. En óháð því hvað okkur finnst um þetta, þá sagði Bennett frá því í viðtalinu, að í fyrstu samningalotunni hafi Rússar verið tilbúnir að gera málamiðlun, að fallast af þessari kröfu þeirra um „de-nazification“, sem Bennett skilgreindi sem að koma á stjórnarskiptum í Kænugarði (að skipta Zelensky út fyrir aðra ríkisstjórn).

Í stuttu máli þýðir þetta: að markmið innrásar Rússa var ekki að „afmá sjálfstæði og tilveru fullvalda ríkis í Evrópu“, heldur að knýja Úkraínu að samningaborðinu og fara fram á hlutleysi landsins, að Úkraína myndi ekki ganga í NATO, sem er helsta krafa Rússa í þessu máli, sem samsvarar kröfunni um „de-militarisation“, krafa sem þeir voru ekki tilbúnir að falla frá, ólíkt kröfunni um „de-nazification“, sem þeir voru tilbúnir að falla frá, eins og Bennett bar vitni um eftir sitt hvorn fundinn sem hann átti með bæði Pútín og Zelensky.

Þessi krafa, að Úkraína muni ekki ganga í NATO, heldur muni í staðinn gerast hlutlaust ríki, var krafa sem Zelensky var tilbúinn að fallast á í samningaviðræðunum í mars-apríl 2022, eins og hann tilkynnti sjálfur margoft í ræðum og yfirlýsingum á þeim tíma, og var greint frá í fjölmiðlum á fyrstu mánuðum innrásarinnar (sjá t.d. greinGuardianfrá 15. mars 2022,Ukraine will not join Nato, says Zelenskiy, as shelling of Kyiv continues). En hann féll síðan frá þeirri stefnu eftir að Vesturveldin (einkum Bretland undir forystu Boris Johnson) sannfærðu hann um að skrifa ekki undir samninginn, heldur halda áfram að berjast og reyna að sigra Rússland á vígvellinum, eftir að Vesturlönd lofuðu honum öllum þeim vopnum sem hann þyrfti til þess að gera slíkt (einmitt sama stefnan um vopnasendingar sem Bjarni talar fyrir í greininni).

Þetta var afdrifarík ákvörðun sem hefur reynst hörmuleg fyrir Úkraínu, hefur valdið gríðarmiklu óþarfa mannfalli (fyrst og fremst meðal hermanna) og eyðileggingu sem hefði auðveldlega verið hægt að koma í veg fyrir, ef þeir hefðu samið strax í apríl 2022, og ef Vesturlönd hefðu stutt við þann samning. Núna erum við í staðinn að horfa upp á gjöreyðileggingu Úkraínu í óvinnanlegu stríði, þeir eru að klára allan sinn mannafla, sem hefur verið sendur í hakkvélina, eru að fórna heilli kynslóð ungra manna í skotgröfunum eins og var gert á vesturvígstöðvunum í fyrri heimsstyrjöldinni, og við erum einnig að horfa upp á það að Rússar eru að taka enn meira landsvæði en þeir hefðu annars gert. Þetta er allt saman vegna þessarar gjaldþrota stefnu um vopnasendingar og áframhaldandi stríðsrekstur í óvinnanlegu stríði, sem Bjarni talar fyrir í greininni, í staðinn fyrir samningaviðræður.

Þessi ákvörðun Vesturveldanna, að telja Zelensky trú um að skrifa ekki undir samninginn sem var næstum kominn í hús í samningalotunni í Istanbúl í mars-apríl 2022, heldur að halda í staðinn áfram að berjast, með loforðum um eilífar vopnasendingar frá NATO-ríkjunum, segir Daniel Ellsberg að hafi verið „glæpur gegn mannkyninu”. En Ellsberg var friðarsinni og uppljóstrari sem lak Pentagon-skjölunum um Víetnamstríðið á sínum tíma, sem afhjúpuðu glæpi og lygar Bandaríkjastjórnar í því stríði, eins og þekkt er. Pentagon-skjölin sýndu m.a. fram á hversu glórulaus stefna það var hjá Bandaríkjastjórn að halda áfram stríðrekstri í óvinnanlegu stríði, á sama tíma og logið var kerfisbundið að almenningi um að sigur væri stöðugt handan horns. Eitthvað sem minnir svolítið á ástandið núna í Úkraínustríðinu, ekki satt?

„ríki sem eiga landamæri að Rússlandi og eru líkleg til þess að vera framarlega á ‘matseðli’ Kremlarvaldsins ef það fengi frjálsar hendur um árásir á þá nágranna sem það ágirnist.“

Hvaða ríki ertu að tala um? Eystrasaltsríkin? Finnland? Hvaða sannanir hefur þú fyrir því að „Kremlarvaldið“ ætli að ráðast á NATO-ríki? Hvaða ástæður hafa þeir til að „ágirnast“ Eystrasaltsríkin eða Finnland? Þú útskýrir það auðvitað ekkert. Þetta er bara enn meiri innihaldslaus og yfirborðskenndur stríðsáróður: að mála Pútín upp sem einhverskonar Hitler, hinn nýi „Hitler mánaðarins“, á eftir Fidel Castro, Daniel Ortega, Slobodan Milosevic, Saddam Hussein, Muammar Gaddafi, Bashar al-Assad o.s.frv. sem hefur öllum verið líkt saman við Hitler. Í fyrsta lagi myndi innrás í Eystrasaltsríkin (sem eru aðildarríki NATO) þýða að Rússland væri komið í beint stríð við Bandaríkin. Hvers vegna ætti Rússland að vilja hætta á stórveldastríð við Bandaríkin (og þar með allsherjar kjarnorkustríð) yfir örþjóðunum á Eystrasaltinu? Hið sama gildir um Finnland, sem er núna gengið í NATO. Í öðru lagi: hvernig útskýrir þú það að Finnland átti í friðsælum og farsælum samskiptum við Rússland (og Sovétríkin þar á undan) allt frá stríðslokum 1945 og fram til 2022? Allan þennan tíma var Finnland hlutlaust ríki og Rússland sýndi aldrei fram á neinn vilja um að ætla að ráðast á Finnland. Hvernig útskýrir þú það, Bjarni? Staðreyndirnar passa ekki við þetta narratív sem þú ert að reyna að spinna.

„Með þessari aðild [að NATO] tekur Ísland sér stöðu með þeim ríkjum heims sem standa vörð um vestræn gildi; svo sem lýðræði, mannréttindi og réttarríkið.“

Að tala um „vestræn gildi“ er svo klisjukennt að maður fær bara kjánahroll við að lesa svona lagað. Talandi um áróðurskennda og slagorðakennda „talpunkta“. Í fyrsta lagi er þetta í besta falli „chauvinism“, og í versta falli einhverskonar yfirburðahyggja sem gefur í skyn að Vesturlandabúar séu betri en aðrir vegna þess að við þeir hafa „æðri gildi“ heldur en ósiðmenntuðu villimennirnir utan Evrópu. Áður var beinlínis talað um yfirburði hvíta kynstofnsins yfir dekkri kynþáttunum, en núna er þessi vestræna yfirburðahyggja kominn í nýjan búning, þar sem það þetta snýst ekki lengur um náttúrulega og genafræðilega yfirburði okkar, heldur um yfirburði okkar þegar kemur að menningu, gildum og stjórnarfari (svokölluðu lýðræði). Nýstárlegur búningur kannski, en samt áframhald af því sama. Það ættu allir að sjá í gegnum svona lagað.

Í öðru lagi er NATO ekki „bandalag lýðræðisríkja“, heldur voru a.m.k. þrjú fasistaríki, einræðisríki eða herforingjastjórnir (eftir því hvernig það er skilgreint) í NATO: Spánn undir Francisco Franco, fasistastjórnin í Portúgal og herforingjastjórnin í Grikklandi á sínum tíma. Þá hefur NATO einnig háð ótal árásarstríð, eins og sprengjuherferðirnar gegn Serbíu 1999 og Líbýu 2011, þar sem borgaralegir innviðir voru miskunnarlaust sprengdir. Sumir telja slíkt vera stríðsglæp (sem er vissulega umdeilt, vegna þess að Bandaríkin og NATO-ríkin viðurkenna aldrei að þau fremji stríðsglæpi, jafnvel þegar borgaralegir innviðir eru sprengdir og óbreyttir borgarar drepnir í loftárásum). Var með þessum sprengjuherferðum gegn borgaralegum innviðum verið að vernda „mannréttindi“?

Þá tók NATO einnig þátt í hersetunni í Írak (á árunum 2004 til 2011) og Afganistan (2001 til 2021) eftir innrásir Bandaríkjanna í þessi lönd. Meira að segja litla herlausa Ísland sendi sprengjusérfræðinga Landhelgisgæslunnar til Írak til að taka þátt í hernámi Bandaríkjanna eftir ólöglegt árásarstríð og innrás þeirra í landið.

Talandi um að vernda „réttarríki“: Leiðtogi NATO, Bandaríkin, brjóta kerfisbundið alþjóðalög þegar það hentar þeim (eins og innrásin í Írak 2003, sem er bara helsta dæmið). Og NATO-ríkin eru einnig helstu stuðningsaðilar og bakhjarlar Ísraelsríkis, sem brýtur kerfisbundið á mannréttindum og alþjóðalögum. Nýlega var Ísrael að sprengja sendiráð Íran í Damaskus í Sýrlandi, sem er eins skýrt brot á alþjóðalögum eins og hugsast getur. En í sprengjuherferðinni gegn Serbíu 1999 sprengdi NATO einnig sendiráð Kína í Belgrad.

Og talandi um að vernda „lýðræði“: er apartheid-ríkið Ísrael „lýðræði“ að þínu mati, Bjarni? Sem Bandaríkin og NATO-ríkin styðja hiklaust og skilyrðislaust við. Bandaríkin (leiðtogi NATO) senda Ísrael vopnin og sprengjurnar sem þeir hafa notað til að drepa 30 þúsund óbreytta borgara á Gasa síðan 7. október 2023, þar af 15 þúsund börn. En þetta eru ein mestu barnadráp í heiminum síðan í seinni heimsstyrjöldinni. Eru þetta þessi „vestrænu gildi“ sem er talað um? Vill Bjarni kannski meina að Ísland eigi einnig að fjárfesta í vopnakaupum til að senda til Ísrael? Þá væri hann allavega samkvæmur sjálfum sér.

Söguleg endurskoðunarstefna

Ekki nóg með McCarthýismann, stríðsáróðurinn og allt það, því Bjarni heldur einnig uppi mjög vafasamri sögulegri endurskoðunarstefnu í því skyni að reyna að afmá vel þekkta hlutleysis- og friðarstefnu Íslands úr sögunni. Hann vill meina að íslensk stjórnvöld hafi fyrir löngu kastað hlutleysisstefnunni til hliðar, og þess vegna sé hún ekki lengur viðeigandi í stjórnmálamenningu á Íslandi. Það er vissulega rétt að íslensk stjórnmálaelíta kastaði hlutleysisstefnu landsins til hliðar fyrir löngu (einkum með því að ganga í NATO 1949 og með því að taka upp varnarsamning við Bandaríkin 1951, sem var allt saman gert án þess að spyrja þjóðina, fullkomlega ólýðræðislegar ákvarðanir stjórnmálaelítunnar í landinu). En þýðir það við megum ekki, enn þann dag í dag, aðhyllast það að Ísland eigi að halda í heiðri þeirri gömlu góðu hlutleysis- og friðarstefnu sem landið stóð áður fyrir, og byggði sína þjóðerniskennd að mörgu leyti á?

• Hver á sér fegra föðurland,
• með friðsæl býli, ljós og ljóð,
• svo langt frá heimsins vígaslóð.
• Geym, drottinn, okkar dýra land
• er duna jarðarstríð.
• Hver á sér meðal þjóða þjóð,
• er þekkir hvorki sverð né blóð
• en lifir sæl við ást og óð
• og auð, sem friðsæld gaf?

Bjarni vill allavega meina það. Að það sé bara barnalegt að vilja halda í sögulegu friðar- og hlutleysisstefnu landsins. Eins og með vopnasendingarnar, þá reynir Bjarni ekki einusinni að ræða um stefnuna sjálfa, kosti og galla hennar, heldur færir hann í staðinn bara rök því að það sé ríkjandi stefna. Eins og það eitt og sér sé réttlæting sem sanni að stefnan sé rétt og ákjósanleg? Vopnasendingar og óhlutleysi eru rétta stefnan, vegna þess að ríkjandi stefna hjá núverandi stjórnvöldum eru vopnasendingar og óhlutleysi? Hverskonar hringavitleysa er þetta eiginlega hjá prófessornum? (circular logic).

Hvað með spurninguna: hvort er ákjósanlegri stefna, hlutleysi eða óhlutleysi? Friðarstefna eða ófriðarstefna? Vopnasendingar eða ekki vopnasendingar? Hvers vegna neitar Bjarni að vilja ræða þessar stefnur „on their merits“, en vill frekar bara láta eins og að vegna þess að þetta eru ríkjandi stefnur núverandi stjórnvalda, þá megum við ekki setja út á þær eða aðhyllast að skipta um stefnu?

„Ísland hvarf endanlega frá hlutleysisstefnu sinni, sem lýst er í 19. gr. sambandslagasamningsins frá 1918, þann 14. júní 1941 með herverndarsamningnum við Bandaríkin.“

Nú, var það lýðræðisleg ákvörðun þjóðarinnar að segja endanlega skilið við hlutleysisstefnuna þegar landið var hernumið af Bretum þann 10. maí 1940? Hernám sem Bandaríkin tóku síðan við eftir 14. júní 1941. Var það lýðræðisleg ákvörðun þjóðarinnar? Spurðu Bretarnir okkur að því áður en þeir réðust hingað inn og hertóku landið? Og buðu svo ári síðar Bandaríkjunum að koma hingað til að taka við hernáminu (vegna þess að þeir þurftu herlið sitt annars staðar í stríðinu við öxulveldin, stríð sem Bandaríkin urðu ekki opinberir aðilar að fyrr en í desember 1941).

„Í því samhengi má jafnframt hafa í huga að Ísland er stofnaðili að öflugasta hernaðarbandalagi allra tíma, Atlantshafsbandalaginu og er því langt frá því að vera hlutlaust ríki.“

Þetta eru furðuleg rök hjá Bjarna fyrir óhlutleysis- og ófriðarstefnu Íslands, og þetta eru jafnframt eins ólýðræðislegar réttlætingar eins og hugsast getur. Ég minni aftur á að ákvörðunin um að ganga í NATO 1949 var tekin án þess að setja málið í þjóðaratkvæðagreiðslu, ákvörðun sem klauf þjóðina í tvennt og leiddi til mikilla mótmæla á Austurvelli eins og þekkt er. Og varnarsamningurinn við Bandaríkin var gerður árið 1951 í krísuástandi á meðan Kóreustríðinu stóð. En á þeim tíma var ótti um að Sovétríkin myndu nýta tækifærið til að sækja fram í Evrópu (sem var þá, að menn töldu, varnarlaus), á sama tíma og Kína var að sækja fram á Kóreuskaganum og Bandaríkin voru bundin niður með herlið sitt í Kóreu. Í þessu krísuástandi litu menn svo á, að það væri nauðsynlegt fyrir Bandaríkin að koma fyrir sínu herliði fyrir í Evrópu, einkum Vestur-Þýskalandi (en einnig á Íslandi). Það var (aftur) nákvæmlega ekkert lýðræðislegt við þá ákvörðun. Þjóðin var aldrei spurð. Bjarni virðist líta á valdarán elítu landsins, þar sem hún tók það í sínar hendur að svipta Íslensku þjóðina undan sögulegri friðar- og hlutleysisstefnu sinni (sem nýttist m.a. vel í fyrri heimsstyrjöldinni), sem einhverskonar réttlætingu fyrir þessari sömu stefnu, sem stjórnmálaelítan tók án þess að spyrja þjóðina. Aftur er þetta hringavitleysa hjá prófessornum (circular logic). Stefnan er rétt vegna þess að stjórnvöld tóku hana upp (án þess að spyrja þjóðina) og er þar með rétta stefnan?

„Vanþekking og hugsunarleysi“

Í greininni er Bjarna tíðrætt um „vandræðalega vanþekkingu eða alvarlegt hugsunarleysi“ þeirra sem hann sakast við með þessum greinarskrifum. Það er verulega kaldhæðnislegt vegna þess að Bjarni sýnir sjálfur fram á gríðarlega vanþekkingu og hugsunarleysi með þessum innihaldslausa slagorðakennda áróðri sínum. Eins og að Rússland hafi áætlanir um að ráðast á NATO? (Eystrasaltsríkin eða Finnland). Að innrásin í Úkraínu hafi verið „tilefnislaus“? Að vopnasendingar til Úkraínu geri nokkuð annað en að stigmagna átökin og skapa gróða fyrir hergagnaframleiðendur? Að þetta stríð snúist um að vernda „vestræn gildi“, í staðinn fyrir að blæða Rússland þannig að Bandaríkin geti komið út á toppnum í heimsvaldabaráttunni? Þarna er Bjarni að „afhjúpa“ „vandræðalega vanþekkingu eða alvarlegt hugsunarleysi þegar kemur að mikilvægum alþjóðamálum“ eins og hann orðar það sjálfur í greininni. Það er skömmustulegt fyrir prófessor og deildarforseta við háskóla að halda uppi svona vanhugsuðum slagorðakenndum áróðursfrösum. Maður býst við betur úthugsuðum og aðeins upplýstari skrifum frá svoleiðis aðilum.

Lokaorð

Nú býst ég við því að viðbrögð ýmissa aðila við þessari grein verði að grípa til sömu aðferðar og Bjarni, nefnilega að úthrópa mig sem „undirróðursmann yfir Kreml” eins og hann orðar það. Eða sem „pútínísta,“ uppnefni sem hefur heyrst ansi oft áður, en þið ættuð að prófa að ræða við raunverulega „pútínísta“: hægrisinnaða íhaldsmenn sem af einhverum ástæðum halda mjög mikið upp á rússnesku rétttrúnaðarkirkjuna (menn eins og pútínistinn Aleksandr Solzhenitsyn). Sjálfur er ég vinstrisinnaður og framsækinn í pólitík, og jafnframt trúlaus. Slíkar fáránlegar ásakanir eru auðvitað ekki svaraverðar. Við þeim segi ég bara: þessar ómálefnalegu upphrópanir eru ekkert annað en lélegar afsakanir fyrir rökþrot. Og eru einnig illa leyndir þöggunartilburðir. Sem er kaldhæðnislegt, þegar þessir þöggunartilburðir koma frá mönnum sem syngja sjálfir lofsöngva um „vestræn gildi” og þykjast halda mjög mikið upp á lýðræði (í andstöðu við einræði). En þessi viðhorf þeirra afhjúpa auðvitað raunverulega afstöðu þessa liðs til málfrelsis og lýðræðislegrar umræðu (svipað og hjá McCarthy). Ég skora á þá sem hafa lesið þessa grein og eru ósammála henni að svara með rökum, að benda á þau atriði sem þeir telja að ég hafi farið rangt með. Ef þeir geta það ekki, þá hafa þeir enga innistæðu til að vera ósammála því sem hér kemur fram. Staðreyndirnar tala fyrir sínu. Upphrópanir og tilfinningaofsi breyta nefnilega engu um staðreyndir málsins.

Höfundur er friðarsinni, hlutleysissinni, hernaðarandstæðingur og háskólanemi sem stundaði BA nám í hagfræði, heimspeki og stjórnmálafræði við Háskólann á Bifröst.