Sjálfbær rekstur og sjálfbær fátækt Kjartan Þór Ingason skrifar 9. nóvember 2023 13:01 Leigjendur Félagsbústaða í almennu leiguhúsnæði eru fjölbreyttur hópur sem eiga það sameiginlegt að standa höllum fæti í samfélaginu. Ljóst er að lítið má út af bregða til að heimilisbókhaldið fari á hliðina hjá þessum hópi fólks. Yfir 12.000 kr hækkun á mánuði Þann 19. september síðastliðinn samþykkti borgarstjórn nýtt leiguverðslíkan hjá Félagsbústöðum sem tekur gildi þann 1. janúar 2024. Breytingin er annars vegar viðbragð við bágri rekstrastöðu félagsins og hins vegar aðgerð til að jafna leiguverð sambærilegra eigna milli hverfa borgarinnar. Í stuttu máli þýðir það að sumir leigjendur félagsins munu greiða lægri leigu en aðrir munu finna fyrir hækkun leiguverðs. Af þeim eru 145 einstaklingar sem munu greiða yfir 12.000 kr. hærri leigu eftir áramót. Vert er að taka fram með orðalaginu „yfir 12.000 kr hærri leigu“ er ekki átt við þessi hópur fólks mun greiða á bilinu 12.000-13.000 kr. hærra leiguverð. Dæmi er um áætlaða hækkun leigu upp á 34.000 kr. Val milli skuldar eða skorts Nú veltir þú kannski fyrir þér, kæri lesandi, hvort hér sé verið að gera úlfalda úr mýflugu. Leigan hjá sumum mun hækka um einhverja þúsundkalla en aðrir munu borga minna. Svo má ekki gleima að leiguverð Félagsbústaða er lægra en leiguverð á almennum leigumarkaði. Fyrir hjón sem eru bæði með fínar tekjur á vinnumarkaði, uppkomin börn og sparifé er 12.000-34.000 kr. hækkun kannski óþægileg frekar en óyfirstíganleg. Hins vegar er raunin önnur hjá einstæðri tveggja barna móður á örorkulífeyri sem neyðist til að velja milli skuldar eða skorts hvern mánuð í þeirri von að ná einn daginn endum saman. Skýrsla um húsnæðismál fatlaðs fólks Í nýrri skýrslu ÖBÍ réttindasamtaka um húsnæðismál fatlaðs fólks kemur fram að miklar vendingar á fjármálamarkaði, verðbólga og vaxtahækkanir hafa verulega aukið útgjöld þeirra sem búa við lægstu kjör í samfélaginu. Um 40% einstaklinga með 75% örorkumat greiða íþyngjandi hátt hlutfall af ráðstöfunartekjum sínum í húsnæðiskostnað samkvæmt viðmiðum Hagstofu Íslands. Þá ná einungis 17% einstaklinga með 75% örorkumat viðmiðum stjórnvalda um að greiða innan við 25% útborgaðra launa í rekstur á húsnæði. Lífeyristakar semja ekki um hækkanir lífeyris, hafa ekki verkfallsrétt og eru í raun upp á stjórnvöld komnir hvað varðar breytingar á lífeyrisgreiðslum. Þessi hópur er því mjög viðkvæmur fyrir fjárhagslegum áföllum. Sá hópur hefur ekki sömu bjargráð til að vænka hag sinn og þeir sem hafa fulla starfsgetu. Því er brýnt að borgarstjórn og Félagsbústaðir taki tillit til þeirrar stöðu. Rétta leiðin áfram Sjálfbær rekstur hlutafélaga er mikilvægur til að viðhalda langtímastarfsemi og forða félögum frá gjaldþroti þegar illa árar. Félagsbústaðir eru óhagnaðardrifið hlutafélag, alfarið í eigu Reykjavíkurborgar. Ólíkt einkahlutafélögum er megin markmið Félagsbústaða ekki að skila hluthöfum arði heldur sinna lögbundinni þjónustu Reykjavíkurborgar og tryggja viðkvæmum hópum öruggt þak yfir höfuðið. Úrbætur í þágu jöfnunar milli hverfa og sjálfbærs reksturs Félagsbústaða má ekki ýta undir sjálfbæra fátækt. Í umræðum á fundi borgarstjórnar þann 19. september var fjallað um mögulegar leiðir til að bregðast við stöðunni. Ein leið væri að hækka leiguverð umfram vísitölu. Önnur leið væri endurskoðun á framtíðaruppbyggingu Félagsbústaða. Þriðja leiðin væri aukið fjármagn frá Reykjavíkurborg inn í Félagsbústaði. En hver er rétta leiðin? Rétta leiðin er alltaf sú sem tekur tillit til greiðlugetu fólks í viðkvæmri stöðu og beitir meðalhófi til að lágmarka neikvæð áhrif skipulagsbreytinga á daglegt líf þeirra sem höllustum fæti standa. Samkvæmt nýju reiknilíkani Félagsbústaða munu fyrirhugaðar breytingar hafa áhrif á 2.649 einstaklinga, í þeim hópi eru 1.111 sem munu finna fyrir lækkun leiguverðs. Hægt væri að endurskoða hlutfall fyrirhugaðrar lækkunar leiguverðs með því markmiði að létta róðurinn hjá þeim 145 einstaklingum sem eiga von á íþyngjandi hækkun leiguverðs. Aukin eignarmyndun Félagsbústaða er mikilvægur í húsnæðisöryggi fólks sem hefur í engin hús að venda. Sú uppbygging má þó ekki lenda á herðum fátækra leigjenda og því mikilvægt að borgarstjórn setji aukið fjármagn inn í Félagsbústaði í því skyni markmiði að stytta biðlistahalann. Þarf stóra systir að gera allt? Reykjavíkurborg er stærsta sveitarfélag landsins með u.þ.b. 136.000 íbúa. Jafnframt eru Félagsbústaðir stærsta leigufélag landsins með u.þ.b. 3.000 íbúðir víðsvegar um hverfi borgarinnar. Staða Félagsbústaða er ekki sjálfsögð afleiðing stærðar Reykjavíkurborgar heldur er hún tilkomin vegna húsnæðisstefnu borgarinnar með áherslu á uppbyggingu almenna íbúðakerfisins. En eru öll sveitarfélög að leggja sitt af mörkum til að tryggja húsnæðisöryggi viðkvæmra hópa? Algengt er að íbúar víðsvegar um land leiti til Reykjavíkur í ljósi þess að þeirra heimabær telji sig ófæran um að veita lögbundna þjónustu, allar íbúðir eru uppteknar, ólíklegt að íbúð losni á næstu árum og engin áform um að stækka eignasafn sveitarfélagsins á félagslegum leiguíbúðum. Húsnæðiskrísa viðkvæmra hópa er ekki einkamál höfuðborgarinnar. Sveitarfélög mega ekki hlaupast undan ábyrgð og ætlast til að stóra systir bjargi málunum. Því þurfum við sem samfélag að snúa bökum saman, stór sem smá og tryggja húsnæðisöryggi um land allt. Höfundur er verkefnastjóri hjá ÖBÍ réttindasamtökum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Leigumarkaður Húsnæðismál Mest lesið Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Bókin er minn óvinur, en mig langar samt í verknám! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ilmurinn af jarðolíu er svo lokkandi Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Hvað er að frétta af humrinum? Jónas Páll Jónasson skrifar Skoðun Þeir greiða sem njóta, eða hvað? Jóhannes Þór Skúlason,Pálmi Viðar Snorrason skrifar Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar Skoðun Sigrar og raunir íslenska hestsins Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar Skoðun Góðir grannar Landsvirkjunar og við hin Kjartan Ágústsson skrifar Skoðun Hittumst á rauðum sokkum 1. maí Finnbjörn A. Hermannsson,Kolbrún Halldórsdóttir,Magnús Þór Jónsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi orkuspáa Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Þegar innflutningurinn ræður ríkjum Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Vladímír Pútín: Hvað er að marka hann? Steinar Björgvinsson skrifar Skoðun Örlög Úkraínu varða frið og öryggi á Íslandi Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Vegamál á tímum skattahækkana og vantrausts Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Konur og menntun Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris skrifar Skoðun Hanna Katrín og Co, koma til bjargar Björn Ólafsson skrifar Sjá meira
Leigjendur Félagsbústaða í almennu leiguhúsnæði eru fjölbreyttur hópur sem eiga það sameiginlegt að standa höllum fæti í samfélaginu. Ljóst er að lítið má út af bregða til að heimilisbókhaldið fari á hliðina hjá þessum hópi fólks. Yfir 12.000 kr hækkun á mánuði Þann 19. september síðastliðinn samþykkti borgarstjórn nýtt leiguverðslíkan hjá Félagsbústöðum sem tekur gildi þann 1. janúar 2024. Breytingin er annars vegar viðbragð við bágri rekstrastöðu félagsins og hins vegar aðgerð til að jafna leiguverð sambærilegra eigna milli hverfa borgarinnar. Í stuttu máli þýðir það að sumir leigjendur félagsins munu greiða lægri leigu en aðrir munu finna fyrir hækkun leiguverðs. Af þeim eru 145 einstaklingar sem munu greiða yfir 12.000 kr. hærri leigu eftir áramót. Vert er að taka fram með orðalaginu „yfir 12.000 kr hærri leigu“ er ekki átt við þessi hópur fólks mun greiða á bilinu 12.000-13.000 kr. hærra leiguverð. Dæmi er um áætlaða hækkun leigu upp á 34.000 kr. Val milli skuldar eða skorts Nú veltir þú kannski fyrir þér, kæri lesandi, hvort hér sé verið að gera úlfalda úr mýflugu. Leigan hjá sumum mun hækka um einhverja þúsundkalla en aðrir munu borga minna. Svo má ekki gleima að leiguverð Félagsbústaða er lægra en leiguverð á almennum leigumarkaði. Fyrir hjón sem eru bæði með fínar tekjur á vinnumarkaði, uppkomin börn og sparifé er 12.000-34.000 kr. hækkun kannski óþægileg frekar en óyfirstíganleg. Hins vegar er raunin önnur hjá einstæðri tveggja barna móður á örorkulífeyri sem neyðist til að velja milli skuldar eða skorts hvern mánuð í þeirri von að ná einn daginn endum saman. Skýrsla um húsnæðismál fatlaðs fólks Í nýrri skýrslu ÖBÍ réttindasamtaka um húsnæðismál fatlaðs fólks kemur fram að miklar vendingar á fjármálamarkaði, verðbólga og vaxtahækkanir hafa verulega aukið útgjöld þeirra sem búa við lægstu kjör í samfélaginu. Um 40% einstaklinga með 75% örorkumat greiða íþyngjandi hátt hlutfall af ráðstöfunartekjum sínum í húsnæðiskostnað samkvæmt viðmiðum Hagstofu Íslands. Þá ná einungis 17% einstaklinga með 75% örorkumat viðmiðum stjórnvalda um að greiða innan við 25% útborgaðra launa í rekstur á húsnæði. Lífeyristakar semja ekki um hækkanir lífeyris, hafa ekki verkfallsrétt og eru í raun upp á stjórnvöld komnir hvað varðar breytingar á lífeyrisgreiðslum. Þessi hópur er því mjög viðkvæmur fyrir fjárhagslegum áföllum. Sá hópur hefur ekki sömu bjargráð til að vænka hag sinn og þeir sem hafa fulla starfsgetu. Því er brýnt að borgarstjórn og Félagsbústaðir taki tillit til þeirrar stöðu. Rétta leiðin áfram Sjálfbær rekstur hlutafélaga er mikilvægur til að viðhalda langtímastarfsemi og forða félögum frá gjaldþroti þegar illa árar. Félagsbústaðir eru óhagnaðardrifið hlutafélag, alfarið í eigu Reykjavíkurborgar. Ólíkt einkahlutafélögum er megin markmið Félagsbústaða ekki að skila hluthöfum arði heldur sinna lögbundinni þjónustu Reykjavíkurborgar og tryggja viðkvæmum hópum öruggt þak yfir höfuðið. Úrbætur í þágu jöfnunar milli hverfa og sjálfbærs reksturs Félagsbústaða má ekki ýta undir sjálfbæra fátækt. Í umræðum á fundi borgarstjórnar þann 19. september var fjallað um mögulegar leiðir til að bregðast við stöðunni. Ein leið væri að hækka leiguverð umfram vísitölu. Önnur leið væri endurskoðun á framtíðaruppbyggingu Félagsbústaða. Þriðja leiðin væri aukið fjármagn frá Reykjavíkurborg inn í Félagsbústaði. En hver er rétta leiðin? Rétta leiðin er alltaf sú sem tekur tillit til greiðlugetu fólks í viðkvæmri stöðu og beitir meðalhófi til að lágmarka neikvæð áhrif skipulagsbreytinga á daglegt líf þeirra sem höllustum fæti standa. Samkvæmt nýju reiknilíkani Félagsbústaða munu fyrirhugaðar breytingar hafa áhrif á 2.649 einstaklinga, í þeim hópi eru 1.111 sem munu finna fyrir lækkun leiguverðs. Hægt væri að endurskoða hlutfall fyrirhugaðrar lækkunar leiguverðs með því markmiði að létta róðurinn hjá þeim 145 einstaklingum sem eiga von á íþyngjandi hækkun leiguverðs. Aukin eignarmyndun Félagsbústaða er mikilvægur í húsnæðisöryggi fólks sem hefur í engin hús að venda. Sú uppbygging má þó ekki lenda á herðum fátækra leigjenda og því mikilvægt að borgarstjórn setji aukið fjármagn inn í Félagsbústaði í því skyni markmiði að stytta biðlistahalann. Þarf stóra systir að gera allt? Reykjavíkurborg er stærsta sveitarfélag landsins með u.þ.b. 136.000 íbúa. Jafnframt eru Félagsbústaðir stærsta leigufélag landsins með u.þ.b. 3.000 íbúðir víðsvegar um hverfi borgarinnar. Staða Félagsbústaða er ekki sjálfsögð afleiðing stærðar Reykjavíkurborgar heldur er hún tilkomin vegna húsnæðisstefnu borgarinnar með áherslu á uppbyggingu almenna íbúðakerfisins. En eru öll sveitarfélög að leggja sitt af mörkum til að tryggja húsnæðisöryggi viðkvæmra hópa? Algengt er að íbúar víðsvegar um land leiti til Reykjavíkur í ljósi þess að þeirra heimabær telji sig ófæran um að veita lögbundna þjónustu, allar íbúðir eru uppteknar, ólíklegt að íbúð losni á næstu árum og engin áform um að stækka eignasafn sveitarfélagsins á félagslegum leiguíbúðum. Húsnæðiskrísa viðkvæmra hópa er ekki einkamál höfuðborgarinnar. Sveitarfélög mega ekki hlaupast undan ábyrgð og ætlast til að stóra systir bjargi málunum. Því þurfum við sem samfélag að snúa bökum saman, stór sem smá og tryggja húsnæðisöryggi um land allt. Höfundur er verkefnastjóri hjá ÖBÍ réttindasamtökum.
Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir Skoðun
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar
Skoðun Hittumst á rauðum sokkum 1. maí Finnbjörn A. Hermannsson,Kolbrún Halldórsdóttir,Magnús Þór Jónsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris skrifar
Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir Skoðun