Stelpur, hafið þið heyrt um LSD? Þorgerður M Þorbjarnardóttir skrifar 20. mars 2023 12:01 Svo hljóðaði spurning sem gamalgróinn jeppamaður spurði mig og samstarfskonu mína þegar ég vann við landvörslu á norðaustur-hálendi íslands árið 2021. Það kom á okkur fát enda kom spurningin eins og þruma úr heiðskýru lofti og órætt hvert hann var að fara með þetta. Sem betur fer ítrekaði hann spurninguna áður en við náðum að svara og hélt áfram. „Lang Stærsti Draumurinn”, það voru uppi hugmyndir hér að virkja jökulsá á fjöllum og búa til risastórt uppistöðulón á norðaustur hálendinu eins og það leggur sig og búa þannig til kynstrin öll af raforku til að lokka hingað frekari stóriðju. Þessa skilgreiningu LSD hafði ég ekki heyrt um áður en hugmyndin hljómar fáránlega. Svo fáránlega að við fórum að skellihlæja. Svæðið er stórkostlegt í hráleika sínum og þangað streyma ferðamenn allstaðar að úr heiminum. Svæðið hefur svo mikla sérstöðu á heimsvísu að geimfarar NASA heimsækja svæðið á hverju ári til að prufa ýmsan búnað sem þarf að virka í köldum, basískum eyðimörkum í geimnum. Það kemur upp svipuð tilfinning þegar ég hugsa um alla þá vindorkukosti sem eru í deiglunni um þessar mundir. Þar vegur sérstaklega þungt Klausturselsvirkjun í sveitarfélaginu Múlaþing sem fyrirtækið Zephyr sækist eftir að reisa á Fljórsdalsheiði. Áformuð mannvirki eru af þvílíkri stærðargráðu að þau minna á LSD. Fyrirhugað er að reisa 70 - 100 risamöstur. Hvert mastur 250 m hátt, á hæð við 3 Hallgrímskirkjur. Veltið því fyrir ykkur hvað eitt slíkt mastur er þungt. Hvert er burðarþol veganna núna? Það liggur í augum uppi að það þyrfti að byggja aðliggjandi veg að hverju einasta mastri. Ekki bara einhvern veg, heldur veg sem ber þessi þyngsli. Virkjanasvæðið yrði alls 41 ferkílómetri en til viðmiðunar er manngert lón Kárahnjúkavirkjunar 57 ferkílómetrar. Aðrir slæmir fylgifiskar Klausturselsvirkjunar eru hljóð- og ljósmengun, sjónmengun, og plastmengun en landvernd hefur tekið saman þessa áhættuþætti í umsögn sinni. Fljótsdalsheiði er lítt snortið heiðarland með viðkvæmt vatnasvið og vistkerfi sem eru mikilvæg fyrir fuglastofna og eru einnig búsvæði hreindýra. Ætlum við virkilega að svara þeirri orkuþörf sem fylgir orkuskiptunum með því að sækja í þessi bjargráð? Íslendingar framleiða nú þegar meiri orku á mann en nokkur önnur þjóð sem við berum okkur saman við, og þessi orkuöflun hefur þegar krafist mikilla fórna á náttúrverðmætum. Samkvæmt skýrslu Dasgupta sem Breska fjármálaráðuneytið gaf út hefur á heimsvísu, milli áranna 1992 og 2014 framleiðsluverðmæti TVÖFALDAST á MANN. Á meðan mannkynið óx um 13% Á sama tíma töpuðum við 40% náttúrulegra verðmæta á mann. Þessi verðmæti eru hvergi í fjármálaskýrslum eða tekin fram í vergri landsframleiðslu. Ætla Íslendingar að halda eyrinum en kasta krónunni með því að sækja aðföngin áfram í náttúruna með tilheyrandi raski á náttúrulegum ferlum í stað þess að sækja þau í framleiðsluverðmætin sem við eigum nú þegar. Við getum bætt nýtingu, breytt framleiðsluháttum og sett sjálf orkuskiptin í algjöran forgang. Landvernd beitir sér gegn því að náttúran eigi enn einusinni að borga brúsann. Við höfum sett fram orkuskiptahermi og sviðsmyndir sem sýna að Íslendingar hafa val um hvernig við forgangsröðum. Ég hvet ykkur til þess að skrifa undir áskorun Landverndar til Zephyr og Múlaþings um að falla frá áformunum um Kalusturselsvirkjun. Undirskriftarlistann má finna hér. Einnig vil ég benda áfrekari upplýsingar varðandi orkuskipti sem við getum verið stolt af. Höfundur er stjórnarmeðlimur hjá Landvernd. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Umhverfismál Orkumál Mest lesið Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leiðsögundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed skrifar Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Sjá meira
Svo hljóðaði spurning sem gamalgróinn jeppamaður spurði mig og samstarfskonu mína þegar ég vann við landvörslu á norðaustur-hálendi íslands árið 2021. Það kom á okkur fát enda kom spurningin eins og þruma úr heiðskýru lofti og órætt hvert hann var að fara með þetta. Sem betur fer ítrekaði hann spurninguna áður en við náðum að svara og hélt áfram. „Lang Stærsti Draumurinn”, það voru uppi hugmyndir hér að virkja jökulsá á fjöllum og búa til risastórt uppistöðulón á norðaustur hálendinu eins og það leggur sig og búa þannig til kynstrin öll af raforku til að lokka hingað frekari stóriðju. Þessa skilgreiningu LSD hafði ég ekki heyrt um áður en hugmyndin hljómar fáránlega. Svo fáránlega að við fórum að skellihlæja. Svæðið er stórkostlegt í hráleika sínum og þangað streyma ferðamenn allstaðar að úr heiminum. Svæðið hefur svo mikla sérstöðu á heimsvísu að geimfarar NASA heimsækja svæðið á hverju ári til að prufa ýmsan búnað sem þarf að virka í köldum, basískum eyðimörkum í geimnum. Það kemur upp svipuð tilfinning þegar ég hugsa um alla þá vindorkukosti sem eru í deiglunni um þessar mundir. Þar vegur sérstaklega þungt Klausturselsvirkjun í sveitarfélaginu Múlaþing sem fyrirtækið Zephyr sækist eftir að reisa á Fljórsdalsheiði. Áformuð mannvirki eru af þvílíkri stærðargráðu að þau minna á LSD. Fyrirhugað er að reisa 70 - 100 risamöstur. Hvert mastur 250 m hátt, á hæð við 3 Hallgrímskirkjur. Veltið því fyrir ykkur hvað eitt slíkt mastur er þungt. Hvert er burðarþol veganna núna? Það liggur í augum uppi að það þyrfti að byggja aðliggjandi veg að hverju einasta mastri. Ekki bara einhvern veg, heldur veg sem ber þessi þyngsli. Virkjanasvæðið yrði alls 41 ferkílómetri en til viðmiðunar er manngert lón Kárahnjúkavirkjunar 57 ferkílómetrar. Aðrir slæmir fylgifiskar Klausturselsvirkjunar eru hljóð- og ljósmengun, sjónmengun, og plastmengun en landvernd hefur tekið saman þessa áhættuþætti í umsögn sinni. Fljótsdalsheiði er lítt snortið heiðarland með viðkvæmt vatnasvið og vistkerfi sem eru mikilvæg fyrir fuglastofna og eru einnig búsvæði hreindýra. Ætlum við virkilega að svara þeirri orkuþörf sem fylgir orkuskiptunum með því að sækja í þessi bjargráð? Íslendingar framleiða nú þegar meiri orku á mann en nokkur önnur þjóð sem við berum okkur saman við, og þessi orkuöflun hefur þegar krafist mikilla fórna á náttúrverðmætum. Samkvæmt skýrslu Dasgupta sem Breska fjármálaráðuneytið gaf út hefur á heimsvísu, milli áranna 1992 og 2014 framleiðsluverðmæti TVÖFALDAST á MANN. Á meðan mannkynið óx um 13% Á sama tíma töpuðum við 40% náttúrulegra verðmæta á mann. Þessi verðmæti eru hvergi í fjármálaskýrslum eða tekin fram í vergri landsframleiðslu. Ætla Íslendingar að halda eyrinum en kasta krónunni með því að sækja aðföngin áfram í náttúruna með tilheyrandi raski á náttúrulegum ferlum í stað þess að sækja þau í framleiðsluverðmætin sem við eigum nú þegar. Við getum bætt nýtingu, breytt framleiðsluháttum og sett sjálf orkuskiptin í algjöran forgang. Landvernd beitir sér gegn því að náttúran eigi enn einusinni að borga brúsann. Við höfum sett fram orkuskiptahermi og sviðsmyndir sem sýna að Íslendingar hafa val um hvernig við forgangsröðum. Ég hvet ykkur til þess að skrifa undir áskorun Landverndar til Zephyr og Múlaþings um að falla frá áformunum um Kalusturselsvirkjun. Undirskriftarlistann má finna hér. Einnig vil ég benda áfrekari upplýsingar varðandi orkuskipti sem við getum verið stolt af. Höfundur er stjórnarmeðlimur hjá Landvernd.
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar
Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun