Að afvopna kvíðann Ástþór Ólafsson skrifar 11. ágúst 2021 13:00 Núna eru kennarar, almennt starfsfólk, skólastjórnendur, stuðningsfulltrúar o.s.frv. að koma sér fyrir í þeirri hugsun að skólinn eða grunnskólinn er að hefjast á ný. Vonandi að sumarfríið hafi verið sem sterkt innlegg til að hlaða batteríin fyrir komandi átök. Á meðan vitum við líka af Covid-19 sem vekur upp áhyggjur hvernig eigi að kenna í þessum aðstæðum og hverjar verða aðgerðirnar ef smit fer að berast á milli innan veggjar skólans. En nóg um það enda ætla ég ekki að einblína á Covid-19 heldur kvíðann. Margir kennarar og stuðningsfulltrúar er í vangaveltum yfir þessu langþráða fyrirbæri sem hefur verið með okkur síðan að maðurinn byrjaði að lifa í samfélagi manna, fyrir kristnitökuna, fyrir gríska tímabilið, fyrir Búdda svo lengi mætti telja áfram. En hvernig bregðumst við kennarar og stuðningsfulltrúar við kvíðanum hjá nemendum er flókin og umfangsmikil spurning. Margir kennarar finnst vegið að sér með ósanngjörnum hætti, að þeir þurfi að standa í þessari kreðsu að koma í veg fyrir kvíðann, minnka hann eða reyna að fjarlægja hann alveg. Kennarar spyrja sig spurninga eins og eiga ekki sálfræðingar eða aðrir að sjá um þetta? Vissulega hafa kennarar rétt fyrir sér enda langt fyrir utan þeirra menntun og vinnuumhverfi enda þekkist það að kennarar eiga að kenna námsgreinar ekki vera með vökul augu fyrir kvíða og þeim aðferðum sem hægt er að nota til að fyrirbyggja. En staðreyndin er sú að kennarar eru orðnir hálfgerðir sálfræðingar enda vinna þeir mun meira með nemendum heldur en nokkurn tímann það sem sálfræðingar gera og þá verða kennarar að fara velta þessu fyrir sér meira en minna. Kennarar þurfa að beita öllum ráðum og kúnstum til að geta skilið nemendur út frá þeirra kvíða og hvernig eigið að aðlaga hann að námsefninu þannig að nemendur nái að læra og líði vel inn í kennslustofunni. En stóra spurningin er hvernig? Ég hef rannsakað þetta með mínum nemendum enda er ég menntaður í sálfræði og hef unnið á geðsviðinu þannig ég hef þekkingu og reynslu þegar kemur að þessum efnum. En ástæðan af hverju ég er að skrifa þessa grein er sá að ég hef unnið sem leiðbeinandi og síðast sem grunnskólakennari enda kominn með leyfisbréfið. Þessa á milli hef ég beit ákveðnum leiðum til að vinna með kvíðann hjá nemendum. Málið er þannig byggt að kvíði er fyrir það fyrsta búinn að vera með okkur mannfólkinu síðan fyrir kristnitökuna og langt aftur að steinöld og ábyggilega lengra. En hvernig ég hef nálgast kvíðann finnst mér mjög gott að fjalla um kvíðann í því samhengi þannig að nemendur átti sig á að kvíði er ekkert nýyrði heldur aldar gamalt orð. Með þessu þá hef ég sett upp leikþætti þar sem ég lýsi umhverfinu hjá veiðimanninum (kona eða karl) og fólkinu heima fyrir. Þar sýni ég nemendum að veiðimaðurinn hafi verið kvíðinn yfir því að mögulega gæti hann ekki veidd í matinn og komið með mat heim og fólkið heima fyrir með kvíða yfir því að hugsanlega væri engan mat að fá. Þarna skapast umræða um kvíðann og þá fara nemendur að tengja að sinn kvíði sem er eins og hjá þessu veiðimanni og fólkinu heima fyrir. Með þessu förum við að tala um kvíðann hjá fólki í dag ungu sem öldnu þannig nemendur sjá að kvíði er ekkert einangrað tilvik hjá þeim endilega. Ég nota allskonar aðrar aðferðir eins og hvernig við mætum kvíðanum, skilgreinum kvíðann með þeim og tölum um að kvíði eða ótti er andstæðan við hugrekki. Ég kynni fyrir þeim persónuleikeinkennið hugrekki, skilgreina það og tengi við lífið með margvíslegum hætti. Enda sagði rithöfundurinn Mark Twain á sínum tíma: „ Hugrekki er viðnám við ótta, við eigum að ganga inn í hann ekki forðast hann“ (Ólafsson, 2021). Með þessu fjalla ég um dæmisögur þar sem nemendur leysa verkefni og mynda með sér umræður um hugrekki og kvíðann og hvernig við getum tekist á við hann. Ég veit að ég er að ýta undir að kennara verða áfram í hlutverki sem sálfræðingar en á meðan að biðin í kerfinu er að eiga sér stað þá er óhjákvæmilegt að aðhafast ekki. Enda vitum við að nemendur eru stöðugt að bíða eftir greiningu, sálfræðitíma o.s.frv. þá verðum við kennarar að sjá, skilja, lesa og skilgreina kvíðann ásamt öðru eins og depurð, áföll o.s.frv. Þá er gott að við kennararnir séum að deila hugmyndum hvernig sé hægt að mæta þessu á meðan við reynum að kenna heilum bekk þar sem margir nemendur finna fyrir kvíðanum eða eru greindir með kvíðaröskun. Þetta hefur virkað vel hjá mér enda hafa foreldrar komið til mín og sagt mér að kvíðinn hjá barninu þeirra sé búinn að minnka töluvert. Ég legg miklar áherslur að vera í góðu samstarfi við foreldra enda byrjar vinnsla þar nær oftast ef tök er á. Nemendur hafa líka sagt við mig að kvíðinn sé ekki eins mikill hjá þeim. Þetta hefur fengið mig til að hugsa þetta frá mörgum sjónarhornum. En minn skilningur á kvíða er oft á köflum skortur á upplýsingum og ef við kennarar færum nemendum þessar upplýsingar þá eiga þau auðveldara með að skilgreina kvíðann í allskonar aðstæðum. Með þessu náum við að afvopna kvíðann þannig að kvíðinn verðu máttlausari en áður fyrr. Nemendur læra bjargráðsaðferðir til að mæta kvíðanum þannig að samtal um kvíðann verður ekkert öðruvísi en samtal um hvað er að frétta á Snapchat! Heimild: Ólafsson, Á. Ó. (2021). Sjálfið mitt: Markmið og persónuleika einkenni. Ástþór Óðinn Ólafsson Höfundur er grunnskólakennari og seigluráðgjafi Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Skóla - og menntamál Ástþór Ólafsson Mest lesið Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson Skoðun Skoðun Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Sjá meira
Núna eru kennarar, almennt starfsfólk, skólastjórnendur, stuðningsfulltrúar o.s.frv. að koma sér fyrir í þeirri hugsun að skólinn eða grunnskólinn er að hefjast á ný. Vonandi að sumarfríið hafi verið sem sterkt innlegg til að hlaða batteríin fyrir komandi átök. Á meðan vitum við líka af Covid-19 sem vekur upp áhyggjur hvernig eigi að kenna í þessum aðstæðum og hverjar verða aðgerðirnar ef smit fer að berast á milli innan veggjar skólans. En nóg um það enda ætla ég ekki að einblína á Covid-19 heldur kvíðann. Margir kennarar og stuðningsfulltrúar er í vangaveltum yfir þessu langþráða fyrirbæri sem hefur verið með okkur síðan að maðurinn byrjaði að lifa í samfélagi manna, fyrir kristnitökuna, fyrir gríska tímabilið, fyrir Búdda svo lengi mætti telja áfram. En hvernig bregðumst við kennarar og stuðningsfulltrúar við kvíðanum hjá nemendum er flókin og umfangsmikil spurning. Margir kennarar finnst vegið að sér með ósanngjörnum hætti, að þeir þurfi að standa í þessari kreðsu að koma í veg fyrir kvíðann, minnka hann eða reyna að fjarlægja hann alveg. Kennarar spyrja sig spurninga eins og eiga ekki sálfræðingar eða aðrir að sjá um þetta? Vissulega hafa kennarar rétt fyrir sér enda langt fyrir utan þeirra menntun og vinnuumhverfi enda þekkist það að kennarar eiga að kenna námsgreinar ekki vera með vökul augu fyrir kvíða og þeim aðferðum sem hægt er að nota til að fyrirbyggja. En staðreyndin er sú að kennarar eru orðnir hálfgerðir sálfræðingar enda vinna þeir mun meira með nemendum heldur en nokkurn tímann það sem sálfræðingar gera og þá verða kennarar að fara velta þessu fyrir sér meira en minna. Kennarar þurfa að beita öllum ráðum og kúnstum til að geta skilið nemendur út frá þeirra kvíða og hvernig eigið að aðlaga hann að námsefninu þannig að nemendur nái að læra og líði vel inn í kennslustofunni. En stóra spurningin er hvernig? Ég hef rannsakað þetta með mínum nemendum enda er ég menntaður í sálfræði og hef unnið á geðsviðinu þannig ég hef þekkingu og reynslu þegar kemur að þessum efnum. En ástæðan af hverju ég er að skrifa þessa grein er sá að ég hef unnið sem leiðbeinandi og síðast sem grunnskólakennari enda kominn með leyfisbréfið. Þessa á milli hef ég beit ákveðnum leiðum til að vinna með kvíðann hjá nemendum. Málið er þannig byggt að kvíði er fyrir það fyrsta búinn að vera með okkur mannfólkinu síðan fyrir kristnitökuna og langt aftur að steinöld og ábyggilega lengra. En hvernig ég hef nálgast kvíðann finnst mér mjög gott að fjalla um kvíðann í því samhengi þannig að nemendur átti sig á að kvíði er ekkert nýyrði heldur aldar gamalt orð. Með þessu þá hef ég sett upp leikþætti þar sem ég lýsi umhverfinu hjá veiðimanninum (kona eða karl) og fólkinu heima fyrir. Þar sýni ég nemendum að veiðimaðurinn hafi verið kvíðinn yfir því að mögulega gæti hann ekki veidd í matinn og komið með mat heim og fólkið heima fyrir með kvíða yfir því að hugsanlega væri engan mat að fá. Þarna skapast umræða um kvíðann og þá fara nemendur að tengja að sinn kvíði sem er eins og hjá þessu veiðimanni og fólkinu heima fyrir. Með þessu förum við að tala um kvíðann hjá fólki í dag ungu sem öldnu þannig nemendur sjá að kvíði er ekkert einangrað tilvik hjá þeim endilega. Ég nota allskonar aðrar aðferðir eins og hvernig við mætum kvíðanum, skilgreinum kvíðann með þeim og tölum um að kvíði eða ótti er andstæðan við hugrekki. Ég kynni fyrir þeim persónuleikeinkennið hugrekki, skilgreina það og tengi við lífið með margvíslegum hætti. Enda sagði rithöfundurinn Mark Twain á sínum tíma: „ Hugrekki er viðnám við ótta, við eigum að ganga inn í hann ekki forðast hann“ (Ólafsson, 2021). Með þessu fjalla ég um dæmisögur þar sem nemendur leysa verkefni og mynda með sér umræður um hugrekki og kvíðann og hvernig við getum tekist á við hann. Ég veit að ég er að ýta undir að kennara verða áfram í hlutverki sem sálfræðingar en á meðan að biðin í kerfinu er að eiga sér stað þá er óhjákvæmilegt að aðhafast ekki. Enda vitum við að nemendur eru stöðugt að bíða eftir greiningu, sálfræðitíma o.s.frv. þá verðum við kennarar að sjá, skilja, lesa og skilgreina kvíðann ásamt öðru eins og depurð, áföll o.s.frv. Þá er gott að við kennararnir séum að deila hugmyndum hvernig sé hægt að mæta þessu á meðan við reynum að kenna heilum bekk þar sem margir nemendur finna fyrir kvíðanum eða eru greindir með kvíðaröskun. Þetta hefur virkað vel hjá mér enda hafa foreldrar komið til mín og sagt mér að kvíðinn hjá barninu þeirra sé búinn að minnka töluvert. Ég legg miklar áherslur að vera í góðu samstarfi við foreldra enda byrjar vinnsla þar nær oftast ef tök er á. Nemendur hafa líka sagt við mig að kvíðinn sé ekki eins mikill hjá þeim. Þetta hefur fengið mig til að hugsa þetta frá mörgum sjónarhornum. En minn skilningur á kvíða er oft á köflum skortur á upplýsingum og ef við kennarar færum nemendum þessar upplýsingar þá eiga þau auðveldara með að skilgreina kvíðann í allskonar aðstæðum. Með þessu náum við að afvopna kvíðann þannig að kvíðinn verðu máttlausari en áður fyrr. Nemendur læra bjargráðsaðferðir til að mæta kvíðanum þannig að samtal um kvíðann verður ekkert öðruvísi en samtal um hvað er að frétta á Snapchat! Heimild: Ólafsson, Á. Ó. (2021). Sjálfið mitt: Markmið og persónuleika einkenni. Ástþór Óðinn Ólafsson Höfundur er grunnskólakennari og seigluráðgjafi
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun