Ómissandi hluti heilbrigðiskerfisins Ólafur Stephensen skrifar 20. apríl 2020 16:30 Stöð 2 sagði frá því á laugardagskvöldið að birgðastaða lyfja á Íslandi hefði sjaldan verið betri og áhyggjur af lyfjaskorti væru ástæðulausar. Þessi góða staða er langt frá því að vera sjálfsögð. Að baki liggur þrotlaus vinna fjölmargra starfsmanna einkafyrirtækja sem þjónusta heilbrigðisgeirann með innflutningi og dreifingu á lyfjum og heilbrigðisvörum. Framlag þessara þjónustufyrirtækja og starfsmanna þeirra hefur verið gríðarlega mikilvægt í baráttunni við COVID-19 faraldurinn en ekki farið sérstaklega hátt. Páll Matthíasson, forstjóri Landspítalans, nefndi á daglegum blaðamannafundi Almannavarna í dag að ein ástæða góðrar birgðastöðu heilbrigðisvara í landinu væri „kraftur og útsjónarsemi birgja og innflytjenda, sem hafa náð í birgðir umfram það sem hægt var að ætlast til.“ Óslitin aðfangakeðja og nægar birgðir Aðfangakeðjan fyrir lyf og lækningatæki til landsins hefur ekki rofnað, meðal annars af því að starfsfólk þjónustufyrirtækja hefur verið óþreytandi að finna nýjar leiðir til landsins þrátt fyrir að farþegaflug hafi að mestu fallið niður og fraktflug sé af skornum skammti. Skipaflutningar eru farnir að gegna vaxandi og gríðarlega mikilvægu öryggishlutverki. Í einu tilviki þurfti Samkeppniseftirlitið að gefa undanþágu vegna tímabundins samstarfs keppinauta, þannig að eitt skipafélag gæti sótt gáma með lyfjum sem annað hafði neyðzt til að skilja eftir. Undirbúningur fyrirtækjanna að því að auka birgðir hófst strax um miðjan janúar er vísbendingar byrjuðu að berast um alvarleika COVID-19 faraldursins. Fyrirtækin í þessum geira eru vön því að bregðast við slíkum atburðum með fyrirhyggju og skipulagningu, enda gera þau sér ljósa grein fyrir þjóðhagslegu mikilvægi sínu og ábyrgð. Áralöng sambönd heilbrigðisfyrirtækja við erlenda birgja, byggð á trausti og þéttu samstarfi, bera nú ávöxt í formi þess að birgjar gleyma ekki Íslandi þrátt fyrir smæð markaðarins, alheimsskort og gylliboð um hærra verð fyrir lyf og aðrar heilbrigðisvörur. Góð sambönd við birgja hafa orðið til þess að hægt hefur verið að útvega lyf og heilbrigðisvörur sem ekki lágu á lausu, þar með talin lyf til að meðhöndla COVID-19 sjúklinga, ýmsan hlífðarfatnað, öndunarvélar, grímur, sýnatökupinna og aðrar brýnar heilbrigðisvörur sem skortur hefur verið á á alþjóðamarkaði. Sérfræðingar á vegum fyrirtækjanna eru reglulega í samráði við erlenda framleiðendur til að vakta stöðuna og mæta þörfum Landspítalans og annarra heilbrigðisstofnana. Fyrirtækin eru að sjálfsögðu í góðu samstarfi við yfirvöld, t.d. Lyfjastofnun, sóttvarnalækni, heilbrigðisráðueytið og utanríkisráðuneytið, auk Landspítalans, um að greiða götu innflutnings á nauðsynlegum vörum og brjóta niður múra sem orðið hafa til í umróti heimsfaraldursins. Um leið er gríðarlega mikilvægt að ekki sé gerð nein málamiðlum í kröfum um gæði, til dæmis um hitastýringarvöktun í lyfjaflutningum o.s.frv. Þar er lykilatriði að þjónustufyrirtæki landsins hafi komið sér upp sérhæfðu húsnæði, tækjum og aðstöðu og hafa yfir að ráða sérfræðingum í heilbrigðisvísindum og starfsmönnum með mikla reynslu af meðhöndlun lyfja og heilbrigðisvara. Varúðarráðstafanir í rekstrinum Þjónustufyrirtækin gera sér ljósa grein fyrir áhættunni sem er fólgin í því að starfsemi í vöruhúsum þeirra skerðist eða stöðvist. Þannig eru eingöngu tvö sérhæfð lyfjadreifingarfyrirtæki til í landinu, Parlogis og Distica. Óskert starfsemi þeirra er grundvallarforsenda fyrir því að heilbrigðisstofnanir geti haldið áfram að fá lyf, rekstrarvörur og lækningatæki sem koma til landsins á vegum þessara fyrirtækja. Til að tryggja að sú staða komi ekki upp þrátt fyrir hugsanlegt smit meðal starfsmanna, sem eru sérhæfðir og þjálfaðir samkvæmt því gæðaferli sem er viðhaft í meðferð lyfja og lækningatækja, er búið að byggja upp margra laga varnarmúr. Búið er að skipta upp og hindra samgang og hugsanlegt smit starfsmanna milli vöruhúsa, en tryggja jafnframt með þjálfun að hægt sé að færa fólk milli húsa sem og vinnusvæða. Búið er að skipta upp í lið innan vöruhúsa, þannig að smit verði takmarkað við hluta starfsmanna ef það kemur upp. Ef allt um þrýtur er búið að afla samþykkis Samkeppniseftirlitsins til að samræma eða sameina starfsemi þessara vöruhúsa og dreifingu þeirra undir eftirliti Lyfjastofnunar. Órjúfanlegur hluti baráttunnar við faraldurinn Þjónustufyrirtækin í heilbrigðisgeiranum hafa mörg hver að eigin frumkvæði byggt upp birgðir umfram það sem yfirvöld hafa óskað eftir. Það er gert á þeirra kostnað og endurspeglar vilja fyrirtækjanna til að leggja samfélaginu lið án þess að hafa eigin hag í fyrirrúmi. Heilbrigðisyfirvöld mættu gjarnan huga að því að þótt nú séu afar óvenjulegir tímar, sem geta útheimt óvenjulegar aðgerðir, þarf að gæta þess vel að fara ekki að óþörfu á svig við t.d. reglur um opinber innkaup eða þær gæðakröfur sem gerðar eru til heilbrigðisvara sem keyptar eru inn til landsins ef kostur er á öðru. Stundum er talað eins og þjónustufyrirtæki í innflutningi lyfja, heilbrigðisvara og lækningatækja séu lítt þarfir „milliliðir“ sem hið opinbera heilbrigðiskerfi ætti að stytta sér leið framhjá. Reynsla undanfarinna vikna sýnir hins vegar glöggt mikilvægi þess að hafa traust innlend fyrirtæki sem hafa í áranna rás byggt upp sérhæfða reynslu og þekkingu, viðskiptasambönd og net birgja sem tryggir Íslandi nú þau lyf og lækningavörur sem á þarf að halda. Þessi fyrirtæki hafa þróað ferla og kerfi sem hafa staðizt allar kröfur erlendra birgja og geta nú lagt sitt af mörkum með hinu opinbera til að takast á við alvarlegustu heilbrigðisvá í meira en öld. Þessi fyrirtæki eru órjúfanlegur og ómissandi hluti íslenzks heilbrigðiskerfis, sem tekst nú á við heimsfaraldurinn. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Mest lesið Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Skoðun Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Sjá meira
Stöð 2 sagði frá því á laugardagskvöldið að birgðastaða lyfja á Íslandi hefði sjaldan verið betri og áhyggjur af lyfjaskorti væru ástæðulausar. Þessi góða staða er langt frá því að vera sjálfsögð. Að baki liggur þrotlaus vinna fjölmargra starfsmanna einkafyrirtækja sem þjónusta heilbrigðisgeirann með innflutningi og dreifingu á lyfjum og heilbrigðisvörum. Framlag þessara þjónustufyrirtækja og starfsmanna þeirra hefur verið gríðarlega mikilvægt í baráttunni við COVID-19 faraldurinn en ekki farið sérstaklega hátt. Páll Matthíasson, forstjóri Landspítalans, nefndi á daglegum blaðamannafundi Almannavarna í dag að ein ástæða góðrar birgðastöðu heilbrigðisvara í landinu væri „kraftur og útsjónarsemi birgja og innflytjenda, sem hafa náð í birgðir umfram það sem hægt var að ætlast til.“ Óslitin aðfangakeðja og nægar birgðir Aðfangakeðjan fyrir lyf og lækningatæki til landsins hefur ekki rofnað, meðal annars af því að starfsfólk þjónustufyrirtækja hefur verið óþreytandi að finna nýjar leiðir til landsins þrátt fyrir að farþegaflug hafi að mestu fallið niður og fraktflug sé af skornum skammti. Skipaflutningar eru farnir að gegna vaxandi og gríðarlega mikilvægu öryggishlutverki. Í einu tilviki þurfti Samkeppniseftirlitið að gefa undanþágu vegna tímabundins samstarfs keppinauta, þannig að eitt skipafélag gæti sótt gáma með lyfjum sem annað hafði neyðzt til að skilja eftir. Undirbúningur fyrirtækjanna að því að auka birgðir hófst strax um miðjan janúar er vísbendingar byrjuðu að berast um alvarleika COVID-19 faraldursins. Fyrirtækin í þessum geira eru vön því að bregðast við slíkum atburðum með fyrirhyggju og skipulagningu, enda gera þau sér ljósa grein fyrir þjóðhagslegu mikilvægi sínu og ábyrgð. Áralöng sambönd heilbrigðisfyrirtækja við erlenda birgja, byggð á trausti og þéttu samstarfi, bera nú ávöxt í formi þess að birgjar gleyma ekki Íslandi þrátt fyrir smæð markaðarins, alheimsskort og gylliboð um hærra verð fyrir lyf og aðrar heilbrigðisvörur. Góð sambönd við birgja hafa orðið til þess að hægt hefur verið að útvega lyf og heilbrigðisvörur sem ekki lágu á lausu, þar með talin lyf til að meðhöndla COVID-19 sjúklinga, ýmsan hlífðarfatnað, öndunarvélar, grímur, sýnatökupinna og aðrar brýnar heilbrigðisvörur sem skortur hefur verið á á alþjóðamarkaði. Sérfræðingar á vegum fyrirtækjanna eru reglulega í samráði við erlenda framleiðendur til að vakta stöðuna og mæta þörfum Landspítalans og annarra heilbrigðisstofnana. Fyrirtækin eru að sjálfsögðu í góðu samstarfi við yfirvöld, t.d. Lyfjastofnun, sóttvarnalækni, heilbrigðisráðueytið og utanríkisráðuneytið, auk Landspítalans, um að greiða götu innflutnings á nauðsynlegum vörum og brjóta niður múra sem orðið hafa til í umróti heimsfaraldursins. Um leið er gríðarlega mikilvægt að ekki sé gerð nein málamiðlum í kröfum um gæði, til dæmis um hitastýringarvöktun í lyfjaflutningum o.s.frv. Þar er lykilatriði að þjónustufyrirtæki landsins hafi komið sér upp sérhæfðu húsnæði, tækjum og aðstöðu og hafa yfir að ráða sérfræðingum í heilbrigðisvísindum og starfsmönnum með mikla reynslu af meðhöndlun lyfja og heilbrigðisvara. Varúðarráðstafanir í rekstrinum Þjónustufyrirtækin gera sér ljósa grein fyrir áhættunni sem er fólgin í því að starfsemi í vöruhúsum þeirra skerðist eða stöðvist. Þannig eru eingöngu tvö sérhæfð lyfjadreifingarfyrirtæki til í landinu, Parlogis og Distica. Óskert starfsemi þeirra er grundvallarforsenda fyrir því að heilbrigðisstofnanir geti haldið áfram að fá lyf, rekstrarvörur og lækningatæki sem koma til landsins á vegum þessara fyrirtækja. Til að tryggja að sú staða komi ekki upp þrátt fyrir hugsanlegt smit meðal starfsmanna, sem eru sérhæfðir og þjálfaðir samkvæmt því gæðaferli sem er viðhaft í meðferð lyfja og lækningatækja, er búið að byggja upp margra laga varnarmúr. Búið er að skipta upp og hindra samgang og hugsanlegt smit starfsmanna milli vöruhúsa, en tryggja jafnframt með þjálfun að hægt sé að færa fólk milli húsa sem og vinnusvæða. Búið er að skipta upp í lið innan vöruhúsa, þannig að smit verði takmarkað við hluta starfsmanna ef það kemur upp. Ef allt um þrýtur er búið að afla samþykkis Samkeppniseftirlitsins til að samræma eða sameina starfsemi þessara vöruhúsa og dreifingu þeirra undir eftirliti Lyfjastofnunar. Órjúfanlegur hluti baráttunnar við faraldurinn Þjónustufyrirtækin í heilbrigðisgeiranum hafa mörg hver að eigin frumkvæði byggt upp birgðir umfram það sem yfirvöld hafa óskað eftir. Það er gert á þeirra kostnað og endurspeglar vilja fyrirtækjanna til að leggja samfélaginu lið án þess að hafa eigin hag í fyrirrúmi. Heilbrigðisyfirvöld mættu gjarnan huga að því að þótt nú séu afar óvenjulegir tímar, sem geta útheimt óvenjulegar aðgerðir, þarf að gæta þess vel að fara ekki að óþörfu á svig við t.d. reglur um opinber innkaup eða þær gæðakröfur sem gerðar eru til heilbrigðisvara sem keyptar eru inn til landsins ef kostur er á öðru. Stundum er talað eins og þjónustufyrirtæki í innflutningi lyfja, heilbrigðisvara og lækningatækja séu lítt þarfir „milliliðir“ sem hið opinbera heilbrigðiskerfi ætti að stytta sér leið framhjá. Reynsla undanfarinna vikna sýnir hins vegar glöggt mikilvægi þess að hafa traust innlend fyrirtæki sem hafa í áranna rás byggt upp sérhæfða reynslu og þekkingu, viðskiptasambönd og net birgja sem tryggir Íslandi nú þau lyf og lækningavörur sem á þarf að halda. Þessi fyrirtæki hafa þróað ferla og kerfi sem hafa staðizt allar kröfur erlendra birgja og geta nú lagt sitt af mörkum með hinu opinbera til að takast á við alvarlegustu heilbrigðisvá í meira en öld. Þessi fyrirtæki eru órjúfanlegur og ómissandi hluti íslenzks heilbrigðiskerfis, sem tekst nú á við heimsfaraldurinn. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun