„Það er ekki rétt eins og segir í greinargerð ráðuneytisins að stigveldi í ráðuneytinu geri undirmenn vanhæfs yfirmanns hæfa eða að þeir séu hæfir ef yfirmaðurinn veit ekki af málinu.“
Þetta segir Haukur Arnþórsson stjórnsýslufræðingur í samtali við Vísi. „Í stigskiptingu stjórnsýslunnar felst meðal annars að undirmenn eru alltaf vanhæfir ef yfirmaður er það.“
Þórhildur Sunna ósátt við svörin
Vísir greindi í gær frá fundi stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar þar sem meðal annars var til umfjöllunar svör atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytisins við spurningum nefndarinnar vegna frumkvæðisathugunar á hæfi Kristjáns Þórs Júlíussonar, sjávarútvegsráðherra þá í ljósi stöðu hans gagnvart útgerðarfyrirtækinu Samherja.
Spurt var hvort og þá með hvaða hætti hafi reynt á hæfi ráðherra á starfstíma ríkisstjórnarinnar, í málum sem tengjast Samherja eða tengdum aðilum. Jafnframt hvernig hæfi ráðherra í ráðuneytinu sé metið og um verkferla? Og þá hvaða lög eða lagaákvæði liggja til grundvallar mati á hæfi ráðherra?
Þórhildur Sunna Ævarsdóttir, formaður stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar Alþingis, segir atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið túlka reglur um hæfi ráðherra allt of þröngt en svör nær til stjórnsýslukæra sem borist hafa ráðuneytinu en til meðferðar í ráðuneytinu séu yfir 250 stjórnvaldskærur. Þórhildur Sunna hefur farið fram á að ráðherra mæti fyrir nefndina.
Svör ráðuneytisins
„Aðkoma ráðherra að þessum málum heyrir til algerra undantekninga. Á starfstíma sitjandi ríkisstjórnar hefur sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra aldrei komið að meðferð stjórnsýslukæru. Í aðeins eitt skipti var ráðherra sérstaklega upplýstur um niðurstöðu úrskurðar þegar hann lá fyrir, en hann varðaði leyfi til fiskveiða í atvinnuskyni fyrir fiskiskipið Kleifarberg RE-70,“ segir meðal annars í stuttri greinargerð ráðuneytisins en undir hana skrifa Kristján Þór og Kristján Skarphéðinsson ráðuneytisstjóri.
Þar segir einnig að ráðherra hefði hvorki neinna hagsmuna að gæta gagnvart Samherja né nein tengsl við fyrirtækið önnur en þau að hafa um áratugaskeið þekkt einn aðaleigandafélagsins, Þorstein Má Baldvinsson. „Var það mat ráðherra að þau tengsl yllu ekki vanhæfi hans í málum sem vörðuðu ekki mikilverða hagsmuni. Í því fólst að starfsmenn ráðuneytisins voru hæfir til afgreiðslu stjórnvaldsúrskurða sem beindust að félaginu.“
Greinargerð ráðuneytisins má sjá í heild sinni í meðfylgjandi skjali.
Stjórnvöldum ber að fara eftir meginreglum stjórnsýsluréttar
Vísir bar svör ráðuneytis undir Hauk stjórnsýslufræðing en hann er nú staddur úti í Asíu.
„Ráðuneytið kýs að láta sem hæfi varði aðeins mál sem leyst eru á grundvelli stjórnsýslulaga – en þau lög fjalla um réttindi og skyldur aðila – og tínir til dæmi sem sýna það. Það er of þröngt sjónarhorn,“ segir stjórnsýslufræðingurinn.
Haukur útskýrir að í öllu starfi ráðuneytisins gildi stjórnsýsluréttur og er oft talað um skráðar og óskráðar reglur stjórnsýsluréttarins.
„Hann hefur að geyma meginreglur sem stjórnvöldum ber að fara eftir og hefur verulega víðtækara gildissvið en stjórnsýslulög. Allar ákvarðanir og málatilbúningur ráðuneytisins þarf að mæta kröfum stjórnsýsluréttarins – nema undirbúningur löggjafar.“
Kristján Þór mætir á opinn fund á morgun milli níu og ellefu en þá verður hann spurður nánar út í takmörkuð svör ráðuneytisins. Fundurinn verður í beinni útsendingu á Vísi
Svör ráðuneytisins.
Uppfært: Athugasemd hefur borist frá Líneik Önnu Sævarsdóttur, formanni stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar, sem bendir á að það hafi verið að hennar frumkvæði sem Kristján Þór Júlíusson, sjávarútvegs- og atvinnuvegaráðherra var kallaður á fund nefndarinnar á morgun.
