Hinn græni meðalvegur Jón Skafti Gestsson skrifar 1. nóvember 2019 08:00 Umhverfisvænar lausnir eru af hinu góða. Um það ættu allir að vera sammála og þær eru því sjálfsagður hluti af rekstri fyrirtækja. Hjá Landsneti höfum við lagt mikinn metnað í að finna lausnum okkar umhverfisvænan farveg. Allar okkar stærri framkvæmdir fara í gegnum ítarlegt umhverfismat þar sem áhrif á umhverfið eru metin heildrænt svo hægt sé að taka skynsamlegar ákvarðanir og draga úr neikvæðum áhrifum á umhverfið. Eðli máls samkvæmt verða samt aldrei allir á eitt sáttir þegar kemur að ákvörðunum um framkvæmdir á borð við nýjar háspennulínur. Línur okkar liggja hringinn í kringum um landið og voru á sínum tíma mikið framfaramál fyrir raforkuöryggi í landinu, sérstaklega í hinum dreifðari byggðum. Þær eru því óhjákvæmilega sýnilegar og fólki þykir þær spilla útsýni að mismiklu leyti.Hvað er þá til ráða? Til eru leiðir til að draga úr sýnileika línanna. Skiljanlega dettur mörgum jarðstrengir fyrst í hug en þeir eru umtalsvert dýrari, eru takmörkuð lausn vegna lögmála eðlisfræðinnar og geta í sumum tilfellum verið verri umhverfislega séð. Aðrar leiðir til að minnka sýnileika felast í mastragerðum sem falla betur inn í umhverfið, línuleiðum sem eru fjær alfaraleið eða fjær fallegum stöðum. Að lokum mætti nefna mótvægisaðgerðir sem felast í því að fjarlægja gamlar línur þegar nýjar eru teknar í rekstur eða færa til eins og gert hefur verið við Hamranes í Hafnarfirði. Landsneti eru settar talsvert þröngar skorður um hvernig rekstri okkar og fjárfestingum er hagað. Stjórnvöld setja stefnu um þróun flutningskerfisins sem okkur er lagalega skylt að fylgja og þar á meðal eru kröfur um að flutningskerfi raforku skuli rekið á hagkvæman hátt. Okkur er því ekki heimilt að gera hvað sem er til að tryggja umhverfisvænni niðurstöður og höfum við því reynt að feta þann græna meðalveg sem felst í því að velja góðan kost fyrir umhverfið sem uppfyllir tæknilegar og hagkvæmnikröfur.Samstarf við Háskóla Íslands Ofangreind viðfangsefni voru ástæða þess að við hjá Landsneti fengum Hagfræðistofnun Háskóla Íslands með okkur í tilraunaverkefni til að meta hvar hinn græni meðalvegur liggur, án þess þó að það væri beint hluti af lögbundnu umhverfismati viðkomandi framkvæmdar. Með þessu er gengið lengra við mat á umhverfisáhrifum en almennt gerist í öðrum Evrópulöndum og einnig lengra en lög um mat á umhverfisáhrifum kveða á um. Fyrir valinu varð Hólasandslína 3,72 km löng háspennulína sem fyrirhuguð er milli Akureyrar og Hólasands, og er hún ein af þremur línum í nýrri kynslóð byggðalínunnar sem verið er að vinna að á Norðurlandi. Hinar eru tengingar á milli Kröflu og Fljótsdals og Blöndu og Akureyrar. Hlutverk Hólasandslínu er m.a. að bæta úr óviðunandi stöðu raforkumála á Norðausturlandi og kostnaður við verkefnið er um 8 milljarðar króna. Á leiðinni þverar línan Laxárdal auk þess að liggja um Fnjóskadal og samkvæmt umhverfismati voru sjónræn áhrif talvert neikvæð þar. Hlutverk Hagfræðistofnunar var að meta hversu mikils virði það væri ef ráðist yrði í aðgerðir til að minnka þau sjónrænu áhrif. Hagfræðistofnun fékk því svör frá 2.790 manns og lagði fyrir valtilraun þar sem fólk verðmat þrjár mögulegar lausnir til að minnka umhverfisáhrif Hólasandslínu. Með því að leggja könnunina fyrir svo marga fæst tölfræðilega áreiðanleg niðurstaða sem fangar þær ólíku skoðanir sem fólk hefur á málaflokknum. Landsnet lagði fram eftirfarandi þrjár lausnir til að minnka umhverfisáhrif. Í fyrsta lagi var lagt til að fjarlægja Laxárlínu 1 sem er gömul tréstauralína sem tengir Akureyri við Laxárvirkjun. Í öðru lagi var lagt til að leggja jarðstreng í Laxárdal í stað þess að láta línuna þvera dalinn og í þriðja lagi var lagt til að setja Hólasandslínu og Kröflulínu á tvíbreið möstur þar sem þær eru samsíða í Fnjóskadal í stað þess að hafa tvær línur á aðskildum möstrum, hlið við hlið.Áætlanir í samræmi við vilja almennings Niðurstöður könnunarinnar staðfesta að okkur hjá Landsneti gengur nokkuð vel að feta hinn græna meðalveg. Af þessum þremur lausnum hafði verið áætlað að rífa Laxárlínu en hinar tvær voru ekki í áætlunum fyrirtækisins. Þessu er almenningur sammála, því að samkvæmt mati Hagfræðistofnunar var vilji almennings til að greiða fyrir þessar lausnir ekki til staðar en komst þó næst því í tilfelli niðurrifs Laxárlínu. Afstaða almennings var mest afgerandi gegn jarðstreng í Laxárdal og er í samhljómi við niðurstöður umhverfismats hvað varðar neikvæð áhrif vegna ummerkja jarðstrengs. Niðurstöðurnar benda því til þess að við hjá Landsneti göngum heldur lengra í að draga úr sýnileika framkvæmda en besta hagfræðilega mat gefur til kynna að væri rétt.Höfundur er sérfræðingur á fjármálasviði Landsnets. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jón Skafti Gestsson Orkumál Umhverfismál Mest lesið Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun Styrkjum stöðu leigjenda Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Skoðun Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Skoðun Allt leikur í umburðarlyndi – eða hvað? Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Lyfjafræðingar - traustur stuðningur í flóknum heimi Sigurbjörg Sæunn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þvílíkt „plan“ fyrir íslensk heimili Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Ísland og móðurplanta með erindi Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háttvirta nýja þingkonan, María Rut Kristinsdóttir Ólafur Grétar Gunnarsson skrifar Skoðun Alþjóðadagur krabbameinsrannsókna – eitthvað sem mig varðar? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Sjá meira
Umhverfisvænar lausnir eru af hinu góða. Um það ættu allir að vera sammála og þær eru því sjálfsagður hluti af rekstri fyrirtækja. Hjá Landsneti höfum við lagt mikinn metnað í að finna lausnum okkar umhverfisvænan farveg. Allar okkar stærri framkvæmdir fara í gegnum ítarlegt umhverfismat þar sem áhrif á umhverfið eru metin heildrænt svo hægt sé að taka skynsamlegar ákvarðanir og draga úr neikvæðum áhrifum á umhverfið. Eðli máls samkvæmt verða samt aldrei allir á eitt sáttir þegar kemur að ákvörðunum um framkvæmdir á borð við nýjar háspennulínur. Línur okkar liggja hringinn í kringum um landið og voru á sínum tíma mikið framfaramál fyrir raforkuöryggi í landinu, sérstaklega í hinum dreifðari byggðum. Þær eru því óhjákvæmilega sýnilegar og fólki þykir þær spilla útsýni að mismiklu leyti.Hvað er þá til ráða? Til eru leiðir til að draga úr sýnileika línanna. Skiljanlega dettur mörgum jarðstrengir fyrst í hug en þeir eru umtalsvert dýrari, eru takmörkuð lausn vegna lögmála eðlisfræðinnar og geta í sumum tilfellum verið verri umhverfislega séð. Aðrar leiðir til að minnka sýnileika felast í mastragerðum sem falla betur inn í umhverfið, línuleiðum sem eru fjær alfaraleið eða fjær fallegum stöðum. Að lokum mætti nefna mótvægisaðgerðir sem felast í því að fjarlægja gamlar línur þegar nýjar eru teknar í rekstur eða færa til eins og gert hefur verið við Hamranes í Hafnarfirði. Landsneti eru settar talsvert þröngar skorður um hvernig rekstri okkar og fjárfestingum er hagað. Stjórnvöld setja stefnu um þróun flutningskerfisins sem okkur er lagalega skylt að fylgja og þar á meðal eru kröfur um að flutningskerfi raforku skuli rekið á hagkvæman hátt. Okkur er því ekki heimilt að gera hvað sem er til að tryggja umhverfisvænni niðurstöður og höfum við því reynt að feta þann græna meðalveg sem felst í því að velja góðan kost fyrir umhverfið sem uppfyllir tæknilegar og hagkvæmnikröfur.Samstarf við Háskóla Íslands Ofangreind viðfangsefni voru ástæða þess að við hjá Landsneti fengum Hagfræðistofnun Háskóla Íslands með okkur í tilraunaverkefni til að meta hvar hinn græni meðalvegur liggur, án þess þó að það væri beint hluti af lögbundnu umhverfismati viðkomandi framkvæmdar. Með þessu er gengið lengra við mat á umhverfisáhrifum en almennt gerist í öðrum Evrópulöndum og einnig lengra en lög um mat á umhverfisáhrifum kveða á um. Fyrir valinu varð Hólasandslína 3,72 km löng háspennulína sem fyrirhuguð er milli Akureyrar og Hólasands, og er hún ein af þremur línum í nýrri kynslóð byggðalínunnar sem verið er að vinna að á Norðurlandi. Hinar eru tengingar á milli Kröflu og Fljótsdals og Blöndu og Akureyrar. Hlutverk Hólasandslínu er m.a. að bæta úr óviðunandi stöðu raforkumála á Norðausturlandi og kostnaður við verkefnið er um 8 milljarðar króna. Á leiðinni þverar línan Laxárdal auk þess að liggja um Fnjóskadal og samkvæmt umhverfismati voru sjónræn áhrif talvert neikvæð þar. Hlutverk Hagfræðistofnunar var að meta hversu mikils virði það væri ef ráðist yrði í aðgerðir til að minnka þau sjónrænu áhrif. Hagfræðistofnun fékk því svör frá 2.790 manns og lagði fyrir valtilraun þar sem fólk verðmat þrjár mögulegar lausnir til að minnka umhverfisáhrif Hólasandslínu. Með því að leggja könnunina fyrir svo marga fæst tölfræðilega áreiðanleg niðurstaða sem fangar þær ólíku skoðanir sem fólk hefur á málaflokknum. Landsnet lagði fram eftirfarandi þrjár lausnir til að minnka umhverfisáhrif. Í fyrsta lagi var lagt til að fjarlægja Laxárlínu 1 sem er gömul tréstauralína sem tengir Akureyri við Laxárvirkjun. Í öðru lagi var lagt til að leggja jarðstreng í Laxárdal í stað þess að láta línuna þvera dalinn og í þriðja lagi var lagt til að setja Hólasandslínu og Kröflulínu á tvíbreið möstur þar sem þær eru samsíða í Fnjóskadal í stað þess að hafa tvær línur á aðskildum möstrum, hlið við hlið.Áætlanir í samræmi við vilja almennings Niðurstöður könnunarinnar staðfesta að okkur hjá Landsneti gengur nokkuð vel að feta hinn græna meðalveg. Af þessum þremur lausnum hafði verið áætlað að rífa Laxárlínu en hinar tvær voru ekki í áætlunum fyrirtækisins. Þessu er almenningur sammála, því að samkvæmt mati Hagfræðistofnunar var vilji almennings til að greiða fyrir þessar lausnir ekki til staðar en komst þó næst því í tilfelli niðurrifs Laxárlínu. Afstaða almennings var mest afgerandi gegn jarðstreng í Laxárdal og er í samhljómi við niðurstöður umhverfismats hvað varðar neikvæð áhrif vegna ummerkja jarðstrengs. Niðurstöðurnar benda því til þess að við hjá Landsneti göngum heldur lengra í að draga úr sýnileika framkvæmda en besta hagfræðilega mat gefur til kynna að væri rétt.Höfundur er sérfræðingur á fjármálasviði Landsnets.
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun