Lausagangandi hænur sem skíta í fóðrið Ragnar Þór Pétursson skrifar 6. júní 2018 20:45 Sjötti júní var sérlegur gleðidagur í menntamálum hér á landi. Þá voru afhentar, við hátíðlega athöfn, viðurkenningar til framúrskarandi kennara í hátíðarsal Háskóla Íslands. Gríðarlegur fjöldi hafði skilað inn tilnefningum um kennara sem með fagmennsku sinni og manngæsku höfðu markað spor í sálarlíf nemenda sinna fyrir lífstíð. Þetta var fallegur dagur og falleg athöfn. Áður en viðurkenningarnar voru veittar voru haldin nokkur stutt erindi um málefni barna og unglinga. Þar kom til dæmis í ljós að meginástæða þess dæmalausa árangurs sem orðið hefur í forvörnum hér á landi er virkari þátttaka foreldra í lífi barna sinna. Í öðru erindi var sagt frá nýsköpun í skólakerfinu. Sagt var frá börnum um allt land sem kennt hafði verið að greina aðkallandi vandamál í umhverfi sínu og leita lausna á þeim. Þar vakti sérstaka athygli mína eftirfarandi setning sem lýsti vandamáli sem nemanda í litlum skóla á landsbyggðinni þótti brýnt að taka á: „Lausagangandi hænur sem skíta í fóðrið sitt og vatnið.“ Þetta minnti mig á það að veruleikinn á Íslandi er margslunginn og fjölbreyttur. Þarfirnar eru ólíkar og lausnirnar einnig. Neðanmálsgrein við hátíðisdaginn sjötta júní var síðan grein sem birtist í Markaðnum, fylgiriti Fréttablaðsins undir yfirskriftinni „Frídagar skóla fleiri en foreldra.“ Höfundur hennar er framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins. Samkvæmt greininni tekur skólastarf (eða skortur á skólastarfi) mikinn toll af atvinnulífinu vegna þess að of miklar kröfur eru gerðar til foreldra um að sinna börnum sínum eða mæta kostnaði við dagvistun þeirra utan skólatíma. Samtök atvinnulífsins telja heillavænlegast að börn séu miklu lengur í skólanum á hverju ári og útskrifist ári fyrr og verði þannig vinnuafl fyrr en ella. Börn á Íslandi eru takmörkuð auðlind. Barneignum hefur fækkað stórkostlega á nokkrum áratugum. Það er samfélagsleg skylda okkar að halda vel utan um börn og fjölskyldur þeirra. Sú skylda hvílir líka á atvinnulífinu. Það mættu forkólfar Samtaka atvinnulífsins hugleiða af fullri alvöru. Það er nefnilega ekki skólinn sem er stærsti tímaþjófurinn í lífi íslenskra foreldra. Það er vinnan. Afleiðingin er m.a. sú að börn á Íslandi njóta ekki nærri því nægra samvista við fjölskyldur sínar. Það er allra missir. Menntun er síðan miklu flóknara fyrirbæri en svo að lengra skólaár skili sjálfkrafa meiri árangri eða afköstum. Þau lönd sem standa í fararbroddi í heiminum eru sum með langt skólaár en önnur stutt. Ítrekaðar rannsóknir hafa ekki sýnt fram á verulegan ávinning af því að lengja skólaár nemenda. Það er helst að ávinningur verði í tilfelli þeirra nemenda sem standa höllustum fæti og eiga t.d. foreldra sem lítið geta sinnt þeim vegna lágra launa og vinnuhörku. Þeirra vandi er djúpstæðari en svo að hann verði leystur með því að geyma þau í skólum á meðan foreldrarnir halda áfram að vinna of mikið. Þegar Sara Diljá Hjálmarsdóttir steig upp á svið til að taka við viðurkenningu sinni fyrir framúrskarandi kennslustörf heyrðist lítið barn í salnum kalla: „Mamma!“. Það dró ekki úr hátíðleika stundarinnar, það glæddi hana meiri hátíðleika og það gladdi. Það er gaman þegar börn geta deilt mikilvægum stundum með foreldrum sínum. Það er líka gaman og gefandi þegar foreldrar geta tekið þátt í stórum stundum í lífi barna sinna. Það er ekki kvöð að heimsækja börnin sín í skólann öðru hvoru. Það er raunar bráðnauðsynlegur liður í hinu þríliða sambandi skóla, barns og foreldra. Atvinnurekendur sem gera sér ekki grein fyrir mikilvægi þessara hluta eru ekki mikið betur staddir en hænur sem skíta í fóður okkar allra. Skólakerfið hefur að auki gjörbreyst. Miklu meiri krafa er gerð til kennara en áður. Þeir eru sérfræðingar. Í því felst ríkuleg skylda til starfsþróunar. Í leikskólum er t.d. brýnt að auka hið faglega starf mjög frá því sem nú er. Þar hafa fagleg sjónarmið látið undan síga gagnvart ágengum kröfum um daggæslu og þjónustu. Sú vanræksla hefur tekið sinn toll. Í grunnskólum er starfsþróun mikilvægur hluti starfs hvers einasta kennara. Það er alrangt, sem stundum er haldið fram, að grunnskólakennarar fái lengri frí en aðrir á vinnumarkaði. Vinnuskylda þeirra er 1800 stundir eins og hjá öðrum. Kennari hættir ekkert að vera til þótt nemandinn fari heim. Þarfir landsmanna eru ólíkar. Það er alveg rétt að starfshlé grunnskólans er lengra en orlofstími fullvinnandi foreldra. Að þessu leyti erum við frekar dæmigerð fyrir ríki í okkar heimshluta. Flest sveitarfélög á landinu bjóða síðan upp á mikla þjónustu fyrir yngri börn allt árið, t.d. bæði frístundastarf og tómstundir. Opnunartími frístundaheimila tekur ítrasta tillit til þarfa foreldra. Það gerir atvinnulífið hins vegar ekki. Skólinn er fagleg stofnun með skilgreint hlutverk. Starfsþróun og faglegt starf er hluti af því að skólinn geti rækt hlutverk sitt. Það er síðan samfélagsleg ábyrgð okkar allra að búa börnum besta mögulega umhverfi sem völ er á. Þar kemur vel til álita að foreldrar á lágum launum beri minni kostnað af tómstundum og frístundum barna sinna. Það má vel athuga það. Ef framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins hefur raunverulegar áhyggjur af skorti á samveru barna og foreldra og því að það kosti töluverða peninga að bjóða börnum upp á tómstundir þá er borðleggjandi að hann taki það upp í sínu baklandi og berjist fyrir styttri vinnuviku og hærri launum þeirra sem minnst hafa á milli handanna. Við í skólunum myndum fagna því innilega því við höfum séð hver ávinningurinn er af því að gera fólki kleift að hvílast og eiga stundir með sínum nánustu. Til lengri tíma græða allir á því.Höfundur er formaður Kennarasambands Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ragnar Þór Pétursson Mest lesið Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal Skoðun Skoðun Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Bras og brall við gerð Brákarborgar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Auðlindarentan heim í hérað Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötn og Kjalölduveitu í nýtingarflokk Jens Garðar Helgason,Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson skrifar Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Hoppað yfir girðingarnar Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Verður greinilega að vera Ísrael Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Sjá meira
Sjötti júní var sérlegur gleðidagur í menntamálum hér á landi. Þá voru afhentar, við hátíðlega athöfn, viðurkenningar til framúrskarandi kennara í hátíðarsal Háskóla Íslands. Gríðarlegur fjöldi hafði skilað inn tilnefningum um kennara sem með fagmennsku sinni og manngæsku höfðu markað spor í sálarlíf nemenda sinna fyrir lífstíð. Þetta var fallegur dagur og falleg athöfn. Áður en viðurkenningarnar voru veittar voru haldin nokkur stutt erindi um málefni barna og unglinga. Þar kom til dæmis í ljós að meginástæða þess dæmalausa árangurs sem orðið hefur í forvörnum hér á landi er virkari þátttaka foreldra í lífi barna sinna. Í öðru erindi var sagt frá nýsköpun í skólakerfinu. Sagt var frá börnum um allt land sem kennt hafði verið að greina aðkallandi vandamál í umhverfi sínu og leita lausna á þeim. Þar vakti sérstaka athygli mína eftirfarandi setning sem lýsti vandamáli sem nemanda í litlum skóla á landsbyggðinni þótti brýnt að taka á: „Lausagangandi hænur sem skíta í fóðrið sitt og vatnið.“ Þetta minnti mig á það að veruleikinn á Íslandi er margslunginn og fjölbreyttur. Þarfirnar eru ólíkar og lausnirnar einnig. Neðanmálsgrein við hátíðisdaginn sjötta júní var síðan grein sem birtist í Markaðnum, fylgiriti Fréttablaðsins undir yfirskriftinni „Frídagar skóla fleiri en foreldra.“ Höfundur hennar er framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins. Samkvæmt greininni tekur skólastarf (eða skortur á skólastarfi) mikinn toll af atvinnulífinu vegna þess að of miklar kröfur eru gerðar til foreldra um að sinna börnum sínum eða mæta kostnaði við dagvistun þeirra utan skólatíma. Samtök atvinnulífsins telja heillavænlegast að börn séu miklu lengur í skólanum á hverju ári og útskrifist ári fyrr og verði þannig vinnuafl fyrr en ella. Börn á Íslandi eru takmörkuð auðlind. Barneignum hefur fækkað stórkostlega á nokkrum áratugum. Það er samfélagsleg skylda okkar að halda vel utan um börn og fjölskyldur þeirra. Sú skylda hvílir líka á atvinnulífinu. Það mættu forkólfar Samtaka atvinnulífsins hugleiða af fullri alvöru. Það er nefnilega ekki skólinn sem er stærsti tímaþjófurinn í lífi íslenskra foreldra. Það er vinnan. Afleiðingin er m.a. sú að börn á Íslandi njóta ekki nærri því nægra samvista við fjölskyldur sínar. Það er allra missir. Menntun er síðan miklu flóknara fyrirbæri en svo að lengra skólaár skili sjálfkrafa meiri árangri eða afköstum. Þau lönd sem standa í fararbroddi í heiminum eru sum með langt skólaár en önnur stutt. Ítrekaðar rannsóknir hafa ekki sýnt fram á verulegan ávinning af því að lengja skólaár nemenda. Það er helst að ávinningur verði í tilfelli þeirra nemenda sem standa höllustum fæti og eiga t.d. foreldra sem lítið geta sinnt þeim vegna lágra launa og vinnuhörku. Þeirra vandi er djúpstæðari en svo að hann verði leystur með því að geyma þau í skólum á meðan foreldrarnir halda áfram að vinna of mikið. Þegar Sara Diljá Hjálmarsdóttir steig upp á svið til að taka við viðurkenningu sinni fyrir framúrskarandi kennslustörf heyrðist lítið barn í salnum kalla: „Mamma!“. Það dró ekki úr hátíðleika stundarinnar, það glæddi hana meiri hátíðleika og það gladdi. Það er gaman þegar börn geta deilt mikilvægum stundum með foreldrum sínum. Það er líka gaman og gefandi þegar foreldrar geta tekið þátt í stórum stundum í lífi barna sinna. Það er ekki kvöð að heimsækja börnin sín í skólann öðru hvoru. Það er raunar bráðnauðsynlegur liður í hinu þríliða sambandi skóla, barns og foreldra. Atvinnurekendur sem gera sér ekki grein fyrir mikilvægi þessara hluta eru ekki mikið betur staddir en hænur sem skíta í fóður okkar allra. Skólakerfið hefur að auki gjörbreyst. Miklu meiri krafa er gerð til kennara en áður. Þeir eru sérfræðingar. Í því felst ríkuleg skylda til starfsþróunar. Í leikskólum er t.d. brýnt að auka hið faglega starf mjög frá því sem nú er. Þar hafa fagleg sjónarmið látið undan síga gagnvart ágengum kröfum um daggæslu og þjónustu. Sú vanræksla hefur tekið sinn toll. Í grunnskólum er starfsþróun mikilvægur hluti starfs hvers einasta kennara. Það er alrangt, sem stundum er haldið fram, að grunnskólakennarar fái lengri frí en aðrir á vinnumarkaði. Vinnuskylda þeirra er 1800 stundir eins og hjá öðrum. Kennari hættir ekkert að vera til þótt nemandinn fari heim. Þarfir landsmanna eru ólíkar. Það er alveg rétt að starfshlé grunnskólans er lengra en orlofstími fullvinnandi foreldra. Að þessu leyti erum við frekar dæmigerð fyrir ríki í okkar heimshluta. Flest sveitarfélög á landinu bjóða síðan upp á mikla þjónustu fyrir yngri börn allt árið, t.d. bæði frístundastarf og tómstundir. Opnunartími frístundaheimila tekur ítrasta tillit til þarfa foreldra. Það gerir atvinnulífið hins vegar ekki. Skólinn er fagleg stofnun með skilgreint hlutverk. Starfsþróun og faglegt starf er hluti af því að skólinn geti rækt hlutverk sitt. Það er síðan samfélagsleg ábyrgð okkar allra að búa börnum besta mögulega umhverfi sem völ er á. Þar kemur vel til álita að foreldrar á lágum launum beri minni kostnað af tómstundum og frístundum barna sinna. Það má vel athuga það. Ef framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins hefur raunverulegar áhyggjur af skorti á samveru barna og foreldra og því að það kosti töluverða peninga að bjóða börnum upp á tómstundir þá er borðleggjandi að hann taki það upp í sínu baklandi og berjist fyrir styttri vinnuviku og hærri launum þeirra sem minnst hafa á milli handanna. Við í skólunum myndum fagna því innilega því við höfum séð hver ávinningurinn er af því að gera fólki kleift að hvílast og eiga stundir með sínum nánustu. Til lengri tíma græða allir á því.Höfundur er formaður Kennarasambands Íslands.
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun
Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun
Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar
Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun
Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun
Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun