Að skipta atkvæði Haukur Arnþórsson skrifar 15. júní 2011 07:00 Stjórnlagaráð birti á vef sínum þann 9. júní 2011 tillögur um ákvæði í stjórnarskrá um kosningar. Þeim er ætlað að vera leiðbeinandi fyrir löggjafann við setningu nýrrar almennrar kosningalöggjafar og vera rammi fyrir breytingar á henni. RéttarbæturFlestar eru þessar tillögur til bóta frá því sem nú er. Þær eru flestar mjög opnar og væri ef til vill ekki verra að draga skýrari línur. Þegar upp er staðið þurfum við ákveðna festu í kosningakerfinu. Meðal tillagna er að vægi atkvæða allra kjósenda verður jafnt og heimild verður til þess að setja í lög ákvæði um hlutfall kynjanna. Hefði ef til vill mátt ganga enn lengra í jafnréttisátt, annað hvort er að takast á við kynjamálin eða ekki. Þá eru tillögurnar um heimild til kjördæmaskiptingar á margan hátt eðlilegri en núgildandi reglur því þær miða einfaldlega við fjölda íbúa og þær virðast munu tryggja það að minnstu kjördæmin fái fulltrúa í takt við íbúafjölda. En varla er ástæða til að hafa val um kjördæmaskipan eins og tillögurnar gera ráð fyrir. Um hana þarf alveg ákveðin ákvæði, í jafndreifbýlu ríki og Ísland er verður kosningaréttur þeirra sem búa afskekkt ekki tryggður öðruvísi. Listakosning og persónukjörTillögurnar opna jafnt á persónukjör og listakosningu sem er þannig framkvæmd að kjósendur geti haft áhrif á kjör einstakra frambjóðanda. Það er ekki óeðlilegt, en ástæða er til að orða þessa tvo möguleika á kosningakerfi mun skýrar en gert er, þannig að ljóst sé að samfélagið geti notað þá þar sem þeir eiga við. Ekki á að þurfa að pukrast með listakosningar. Í ljósi þeirrar umræðu sem orðið hefur um persónukjör eftir kosninguna til stjórnlagaþings er sennilegt að listakosningar verði áfram aðalkosningaaðferð Íslendinga. Ef svo fer þarf að kveða nánar á um rétt kjósenda til að velja og hafna einstökum frambjóðendum í listakjöri. Margar ástæður mæla með því að prófkjör verði lögð niður, en að stjórnmálaflokkarnir stilli upp listum og gefi kjósendum hans ákveðna möguleika á því að hafa áhrif á röð fulltrúa, bæði til þess að hækka og lækka fulltrúa á lista. Skipting atkvæðaÍ tillögum Stjórnlagaráðs er ákvæði um að kjósandi geti valið frambjóðendur af fleiri en einum lista og frá hvaða kjördæmi sem er. Þessi regla heimilar kjósanda að kjósa Sjálfstæðismann fyrir hluta af atkvæði sínu, vinstri grænan fyrir annan hluta og Framsóknarmann fyrir enn einn hluta – og snýst því um að skipta atkvæði. Þetta er mjög sérkennileg tillaga og lítið rökstudd. Erfitt er að átta sig á lýðræðislegum tilgangi hennar. Hún gæti þó hugsanlega átt að mæta kröfum ákveðinna pólitískra afla um persónukjör á landsvísu, þegar Stjórnlagaráð er í raun að heimila listakjör og kjördæmaskipulag áfram. Tillagan mun væntanlega draga úr kosningasveiflum frá því sem nú er og hefði því neikvæð áhrif á stjórnmálin. Kosningaskipulagið okkar magnar ekki breytingar á fylgi eins og víða er gert, til dæmis þar sem einmenningskjördæmi eru. Þar verða sveiflur svo miklar að tveggja flokka kerfi myndast og breytingar á afstöðu kjósenda leiða auðveldlega til ríkisstjórnarskipta. Hér þarf miklar breytingar á fylgi til þess að fella ríkisstjórn og tillagan um skiptingu atkvæða gæti leitt til þess að ríkisstjórnarskipti á Íslandi yrðu enn fátíðari en verið hefur. Það er því beinlínis jákvætt fyrir lýðræðið að kjósendur geti ekki skipt atkvæði sínu milli flokka. Þá flækir skipting atkvæða mjög framkvæmd kosninga. Ef allir kjósendur eiga að geta kosið frambjóðendur í öllum kjördæmum, verður að telja atkvæði á einum stað. Þá myndast sú aðstaða að ákveðnir aðilar bera lýðræðislega ábyrgð á framkvæmd kosninga í einstöku kjördæmum, en ekki á talningu atkvæða, eftirliti með talningu atkvæða og birtingu niðurstaðna. Svo er sennilegt að ábyrgðin á framkvæmd kosninganna færist fljótlega frá ábyrgum lýðræðislegum aðilum til hugbúnaðargeirans. Og það er þróun sem víða á sér stað. Hvað vantar?Höfundi þessara orða finnst vanta tillögur þar sem orðaðar eru áhyggjur samtímans af rafrænum kosningum. Ástæða kann að vera til að setja ákvæði í lög um handtalningu atkvæða til að tryggja öryggi kosninga. Það þýðir að þótt rafrænar kosningavélar verði notaðar, verði við kosninguna mynduð pappírsslóð og pappírsatkvæði að lokum talin fyrir opnum tjöldum í (íþrótta)höllum. Jafnframt þarf að banna (Inter)netkosningar uns helstu lýðræðisríkin á Vesturlöndum hafa fundið öryggislausnir fyrir það kosningaform. Þessi ákvæði eru nauðsynleg og tímabær vegna þess þrýstings og hagsmuna sem hugbúnaðariðnaðurinn hefur í málinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Haukur Arnþórsson Mest lesið Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Skoðun Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Skoðun Allt leikur í umburðarlyndi – eða hvað? Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Lyfjafræðingar - traustur stuðningur í flóknum heimi Sigurbjörg Sæunn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þvílíkt „plan“ fyrir íslensk heimili Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Ísland og móðurplanta með erindi Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háttvirta nýja þingkonan, María Rut Kristinsdóttir Ólafur Grétar Gunnarsson skrifar Skoðun Alþjóðadagur krabbameinsrannsókna – eitthvað sem mig varðar? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Villa um fyrir bæjarbúum Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Olíufyrirtækin vissu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Sjá meira
Stjórnlagaráð birti á vef sínum þann 9. júní 2011 tillögur um ákvæði í stjórnarskrá um kosningar. Þeim er ætlað að vera leiðbeinandi fyrir löggjafann við setningu nýrrar almennrar kosningalöggjafar og vera rammi fyrir breytingar á henni. RéttarbæturFlestar eru þessar tillögur til bóta frá því sem nú er. Þær eru flestar mjög opnar og væri ef til vill ekki verra að draga skýrari línur. Þegar upp er staðið þurfum við ákveðna festu í kosningakerfinu. Meðal tillagna er að vægi atkvæða allra kjósenda verður jafnt og heimild verður til þess að setja í lög ákvæði um hlutfall kynjanna. Hefði ef til vill mátt ganga enn lengra í jafnréttisátt, annað hvort er að takast á við kynjamálin eða ekki. Þá eru tillögurnar um heimild til kjördæmaskiptingar á margan hátt eðlilegri en núgildandi reglur því þær miða einfaldlega við fjölda íbúa og þær virðast munu tryggja það að minnstu kjördæmin fái fulltrúa í takt við íbúafjölda. En varla er ástæða til að hafa val um kjördæmaskipan eins og tillögurnar gera ráð fyrir. Um hana þarf alveg ákveðin ákvæði, í jafndreifbýlu ríki og Ísland er verður kosningaréttur þeirra sem búa afskekkt ekki tryggður öðruvísi. Listakosning og persónukjörTillögurnar opna jafnt á persónukjör og listakosningu sem er þannig framkvæmd að kjósendur geti haft áhrif á kjör einstakra frambjóðanda. Það er ekki óeðlilegt, en ástæða er til að orða þessa tvo möguleika á kosningakerfi mun skýrar en gert er, þannig að ljóst sé að samfélagið geti notað þá þar sem þeir eiga við. Ekki á að þurfa að pukrast með listakosningar. Í ljósi þeirrar umræðu sem orðið hefur um persónukjör eftir kosninguna til stjórnlagaþings er sennilegt að listakosningar verði áfram aðalkosningaaðferð Íslendinga. Ef svo fer þarf að kveða nánar á um rétt kjósenda til að velja og hafna einstökum frambjóðendum í listakjöri. Margar ástæður mæla með því að prófkjör verði lögð niður, en að stjórnmálaflokkarnir stilli upp listum og gefi kjósendum hans ákveðna möguleika á því að hafa áhrif á röð fulltrúa, bæði til þess að hækka og lækka fulltrúa á lista. Skipting atkvæðaÍ tillögum Stjórnlagaráðs er ákvæði um að kjósandi geti valið frambjóðendur af fleiri en einum lista og frá hvaða kjördæmi sem er. Þessi regla heimilar kjósanda að kjósa Sjálfstæðismann fyrir hluta af atkvæði sínu, vinstri grænan fyrir annan hluta og Framsóknarmann fyrir enn einn hluta – og snýst því um að skipta atkvæði. Þetta er mjög sérkennileg tillaga og lítið rökstudd. Erfitt er að átta sig á lýðræðislegum tilgangi hennar. Hún gæti þó hugsanlega átt að mæta kröfum ákveðinna pólitískra afla um persónukjör á landsvísu, þegar Stjórnlagaráð er í raun að heimila listakjör og kjördæmaskipulag áfram. Tillagan mun væntanlega draga úr kosningasveiflum frá því sem nú er og hefði því neikvæð áhrif á stjórnmálin. Kosningaskipulagið okkar magnar ekki breytingar á fylgi eins og víða er gert, til dæmis þar sem einmenningskjördæmi eru. Þar verða sveiflur svo miklar að tveggja flokka kerfi myndast og breytingar á afstöðu kjósenda leiða auðveldlega til ríkisstjórnarskipta. Hér þarf miklar breytingar á fylgi til þess að fella ríkisstjórn og tillagan um skiptingu atkvæða gæti leitt til þess að ríkisstjórnarskipti á Íslandi yrðu enn fátíðari en verið hefur. Það er því beinlínis jákvætt fyrir lýðræðið að kjósendur geti ekki skipt atkvæði sínu milli flokka. Þá flækir skipting atkvæða mjög framkvæmd kosninga. Ef allir kjósendur eiga að geta kosið frambjóðendur í öllum kjördæmum, verður að telja atkvæði á einum stað. Þá myndast sú aðstaða að ákveðnir aðilar bera lýðræðislega ábyrgð á framkvæmd kosninga í einstöku kjördæmum, en ekki á talningu atkvæða, eftirliti með talningu atkvæða og birtingu niðurstaðna. Svo er sennilegt að ábyrgðin á framkvæmd kosninganna færist fljótlega frá ábyrgum lýðræðislegum aðilum til hugbúnaðargeirans. Og það er þróun sem víða á sér stað. Hvað vantar?Höfundi þessara orða finnst vanta tillögur þar sem orðaðar eru áhyggjur samtímans af rafrænum kosningum. Ástæða kann að vera til að setja ákvæði í lög um handtalningu atkvæða til að tryggja öryggi kosninga. Það þýðir að þótt rafrænar kosningavélar verði notaðar, verði við kosninguna mynduð pappírsslóð og pappírsatkvæði að lokum talin fyrir opnum tjöldum í (íþrótta)höllum. Jafnframt þarf að banna (Inter)netkosningar uns helstu lýðræðisríkin á Vesturlöndum hafa fundið öryggislausnir fyrir það kosningaform. Þessi ákvæði eru nauðsynleg og tímabær vegna þess þrýstings og hagsmuna sem hugbúnaðariðnaðurinn hefur í málinu.
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun