Hvenær mun maður drepa mann? Þórarinn Þórarinsson skrifar 17. mars 2005 00:01 Offramboð á rangnefndum "raunveruleikasjónvarpsþáttum" og vinsældir þeirra í sjónvarpi hljóta að fara að vekja alvarlegar spurningar um siðferðiskennd Íslendinga og annarra Vesturlandabúa sem kokgleypa þessa vitleysu sem er sprottin upp úr rotþróm amerískrar dægurmenningar. Vinsælasti og þekktasti þátturinn í raunveruleikasjónvarpinu er óumdeilanlega Survivor sem Skjár einn hefur sýnt við miklar vinsældir. Uppskriftin að þeim þætti er orðin ansi þreytt en enn endist fólk samt til þess að fylgjast með einhverju hyski reyna að komast af á eyðieyjum, leysa þrautir og svíkja hvert annað til þess að læsa klónum í miljón dollara verðlaunaféð sem hlotnast þeim sem stendur einn uppi sem sigurvegari.Survivor er einna meinleysislegasta tegund "raunveruleikasjónvarpsþátta" þó hann sigli undir sama falska flaggi og annað dót sem er sett undir þennan hatt en það er auðvitað galið að reyna að selja Survivor sem einhvers konar veruleika. Þættirnir eru þræl "pródúseraðir", sömu senurnar eru margteknar og svo er efnið sorterað, valið og klippt þannig að eftir stendur sýndarraunveruleiki sem með "listrænni blekkingu" er framreiddur sem fúlasta alvara.Vont versnarAmerica´s Next Top Model er öllu skuggalegri útfærsla á Survivor hugmyndinni en þar er ungum konum kennt að selja líkama sinn með skyndinámskeiðum í kynferðislegum stellingum og melluglottum. Ekki tekur svo betra við í The Bachelor og Bachelorette þar sem um það bil 20 konur eru leiddar undir ríkan griðung og látnar berjast um að fara með kauða upp að altarinu eða öfugt. Það eina sem er raunverulegt við þessa þætti er að á ferðinni er dulbúið vændi. Þetta ætti að vera nógu slæmt en Kaninn getur alltaf toppað sig í vitleysunni og siðleysinu þó hámarkinu hljóti fljótlega að verða náð með tilkomu Extreme Makeover og The Swan þar sem fólki, sem glímir við andleg mein tengd meintum útlitsgöllum sem samræmast ekki stöðluðu fegurðarskyni nútímans, er gefinn kostur á að umbreyta sér með lýtaaðgerðum.The Swan gengur lengst í þessari firru en þar keppa "ófríðar" konur um það hver þeirra verður flottust með brjóstastækkunum, fitusogi og lýtaaðgerðum sem felast aðallega í því að mölbrjóta andlit þeirra, kinnbein og nef og byggja upp á nýtt.Íslendingar hafa rembst við að gera sínar útgáfur af þessum bjánaþáttum og nægir að nefna fegurðarbrölt Ruthar Reginalds á Stöð 2 sem hratt af stað heitum deilum um siðferðisskildur lýtalækna. Það dæmi floppaði en nú hefur Skjár einn teflt fram Heiðari snyrti ásamt húsmæðraskólakennara til þess að taka íslenska skítalabba í gegn og kenna þeim að klæða sig og taka til í kringum sig. Hver vill missa af þessu sjónvarpsefni? Þetta er bæði áhugavert, spennandi og síðast en ekki síst svo ofboðslega raunverulegt.Allt í plati Raunveruleikasjónvarpið á nefnilega að sýna "venjulegt folk í óvenjulegum aðstæðum". Merkilegt. Þetta var eitt helsta viðfangsefni spennumyndakóngsins Alfreds Hitchcock. Myndirnar hans voru bara ekta framleiðsla, þar sem leikarar túlkuðu Jón og Gunnu í undarlegum aðstæðum og ég fæ ekki betur séð en að raunveruleikasjónvarpið lúti sömu lögmálum, að flestu leyti, nema auðvitað að þar túlka venjulegir leppalúðar sjálfa sig við undarlegar aðstæður. Afþreyingu á nefnilega að framleiða. Hún hefur alltaf verið framleidd og verður alltaf framleidd, óháð því hvort markhópurinn sé gluggagægirinn innra með okkur eða ekki. Það eina sem þessi súra "raunveruleika"-tenging hefur umfram alvöru tilbúna afþreyingu er að það sendir skýr skilaboð til dofinna sjónvarpsáhorfenda að það sé allt í lagi að gera hvað sem er fyrir peninga, kynlíf eða augnabliks frægð og nokkra dálksentimetra í Séð og Heyrt.Stephen King skrifaði árið 1982 söguna The Running Man, en þar segir frá samnefndum sjónvarpsþætti sem gengur út á það að þátttakendur eiga að reyna að komast lífs af, hundeltir af þrautþjálfuðum morðingjum. Myndavélar eru úti um allar trissur, svona eins og í kvikmyndinni The Truman Show og áhorfið eykst jafnt og þétt eftir því sem hringurinn þrengist utan um dauðadæmdan flóttamanninn. Yrði það ekki alveg magnað ef þessi hugmynd Kings að hrollvekju yrði að raunveruleika í raunveruleikasjónvarpi, þegar Survivor hefur gengið sér til húðar og það verður búið að misbjóða þátttakendum í The Swan og álíka þáttum svo gjörsamlega andlega og líkamlega að það er ekkert eftir nema að myrða þá? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Í brennidepli Þórarinn Þórarinsson Mest lesið 90 milljarða vannýtt útflutningstækifæri Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson Skoðun Opið bréf til innviðaráðherra Eyjólfur Þorkelsson Skoðun Hin dásamlega sturlun: Umræðan á Íslandi Davíð Bergmann Skoðun Að bjarga þjóð Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson Skoðun Háskóli Íslands. Opinn og alþjóðlegur? Styrmir Hallsson,Abdullah Arif Skoðun Nýtt örorkulífeyriskerfi Inga Sæland Skoðun Það er heldur betur vitlaust gefið á Íslandi Jónas Yngvi Ásgrímsson Skoðun Látum verkin tala fyrir börnin á Gaza Gunnar Axel Axelsson Skoðun Skoðun Skoðun Það sem gerist þegar formúlur og fordómar hafa of mikil áhrif Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Látum verkin tala fyrir börnin á Gaza Gunnar Axel Axelsson skrifar Skoðun 90 milljarða vannýtt útflutningstækifæri Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Tvær sögur Egill Þ. Einarsson skrifar Skoðun Stærsta kjarabót öryrkja í áratugi Ingjibjörg Isaksen skrifar Skoðun Að bjarga þjóð Jón Baldvin Hannibalsson skrifar Skoðun Háskóli Íslands. Opinn og alþjóðlegur? Styrmir Hallsson,Abdullah Arif skrifar Skoðun Nýtt örorkulífeyriskerfi Inga Sæland skrifar Skoðun Það er heldur betur vitlaust gefið á Íslandi Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Að bera harm sinn í hljóði Gunnhildur Ólafsdóttir skrifar Skoðun Velferð sem virkar Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Gleðileg ný fiskveiðiáramót …von eða ótti? Arnar Laxdal skrifar Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Opið bréf til innviðaráðherra Eyjólfur Þorkelsson skrifar Skoðun Hin dásamlega sturlun: Umræðan á Íslandi Davíð Bergmann skrifar Skoðun Áhrif, evran, innviðir, öryggi Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Hugleiðing um rauð epli og skynjun veruleikans Gauti Páll Jónsson skrifar Skoðun Tumi þumall og blaðurmaðurinn Kristján Logason skrifar Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Stefnum á að veita 1000 börnum innblástur fyrir framtíðina Dr. Bryony Mathew skrifar Skoðun Samgönguáætlun – skuldbinding, ekki kosningaloforð skrifar Skoðun Menntun til framtíðar Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson skrifar Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Menntastefna stjórnvalda – ferð án fyrirheits? Sigvaldi Egill Lárusson skrifar Skoðun Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Beint og milliliðalaust Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Áfengissala: Þrýstingur úr tveimur áttum Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar Sjá meira
Offramboð á rangnefndum "raunveruleikasjónvarpsþáttum" og vinsældir þeirra í sjónvarpi hljóta að fara að vekja alvarlegar spurningar um siðferðiskennd Íslendinga og annarra Vesturlandabúa sem kokgleypa þessa vitleysu sem er sprottin upp úr rotþróm amerískrar dægurmenningar. Vinsælasti og þekktasti þátturinn í raunveruleikasjónvarpinu er óumdeilanlega Survivor sem Skjár einn hefur sýnt við miklar vinsældir. Uppskriftin að þeim þætti er orðin ansi þreytt en enn endist fólk samt til þess að fylgjast með einhverju hyski reyna að komast af á eyðieyjum, leysa þrautir og svíkja hvert annað til þess að læsa klónum í miljón dollara verðlaunaféð sem hlotnast þeim sem stendur einn uppi sem sigurvegari.Survivor er einna meinleysislegasta tegund "raunveruleikasjónvarpsþátta" þó hann sigli undir sama falska flaggi og annað dót sem er sett undir þennan hatt en það er auðvitað galið að reyna að selja Survivor sem einhvers konar veruleika. Þættirnir eru þræl "pródúseraðir", sömu senurnar eru margteknar og svo er efnið sorterað, valið og klippt þannig að eftir stendur sýndarraunveruleiki sem með "listrænni blekkingu" er framreiddur sem fúlasta alvara.Vont versnarAmerica´s Next Top Model er öllu skuggalegri útfærsla á Survivor hugmyndinni en þar er ungum konum kennt að selja líkama sinn með skyndinámskeiðum í kynferðislegum stellingum og melluglottum. Ekki tekur svo betra við í The Bachelor og Bachelorette þar sem um það bil 20 konur eru leiddar undir ríkan griðung og látnar berjast um að fara með kauða upp að altarinu eða öfugt. Það eina sem er raunverulegt við þessa þætti er að á ferðinni er dulbúið vændi. Þetta ætti að vera nógu slæmt en Kaninn getur alltaf toppað sig í vitleysunni og siðleysinu þó hámarkinu hljóti fljótlega að verða náð með tilkomu Extreme Makeover og The Swan þar sem fólki, sem glímir við andleg mein tengd meintum útlitsgöllum sem samræmast ekki stöðluðu fegurðarskyni nútímans, er gefinn kostur á að umbreyta sér með lýtaaðgerðum.The Swan gengur lengst í þessari firru en þar keppa "ófríðar" konur um það hver þeirra verður flottust með brjóstastækkunum, fitusogi og lýtaaðgerðum sem felast aðallega í því að mölbrjóta andlit þeirra, kinnbein og nef og byggja upp á nýtt.Íslendingar hafa rembst við að gera sínar útgáfur af þessum bjánaþáttum og nægir að nefna fegurðarbrölt Ruthar Reginalds á Stöð 2 sem hratt af stað heitum deilum um siðferðisskildur lýtalækna. Það dæmi floppaði en nú hefur Skjár einn teflt fram Heiðari snyrti ásamt húsmæðraskólakennara til þess að taka íslenska skítalabba í gegn og kenna þeim að klæða sig og taka til í kringum sig. Hver vill missa af þessu sjónvarpsefni? Þetta er bæði áhugavert, spennandi og síðast en ekki síst svo ofboðslega raunverulegt.Allt í plati Raunveruleikasjónvarpið á nefnilega að sýna "venjulegt folk í óvenjulegum aðstæðum". Merkilegt. Þetta var eitt helsta viðfangsefni spennumyndakóngsins Alfreds Hitchcock. Myndirnar hans voru bara ekta framleiðsla, þar sem leikarar túlkuðu Jón og Gunnu í undarlegum aðstæðum og ég fæ ekki betur séð en að raunveruleikasjónvarpið lúti sömu lögmálum, að flestu leyti, nema auðvitað að þar túlka venjulegir leppalúðar sjálfa sig við undarlegar aðstæður. Afþreyingu á nefnilega að framleiða. Hún hefur alltaf verið framleidd og verður alltaf framleidd, óháð því hvort markhópurinn sé gluggagægirinn innra með okkur eða ekki. Það eina sem þessi súra "raunveruleika"-tenging hefur umfram alvöru tilbúna afþreyingu er að það sendir skýr skilaboð til dofinna sjónvarpsáhorfenda að það sé allt í lagi að gera hvað sem er fyrir peninga, kynlíf eða augnabliks frægð og nokkra dálksentimetra í Séð og Heyrt.Stephen King skrifaði árið 1982 söguna The Running Man, en þar segir frá samnefndum sjónvarpsþætti sem gengur út á það að þátttakendur eiga að reyna að komast lífs af, hundeltir af þrautþjálfuðum morðingjum. Myndavélar eru úti um allar trissur, svona eins og í kvikmyndinni The Truman Show og áhorfið eykst jafnt og þétt eftir því sem hringurinn þrengist utan um dauðadæmdan flóttamanninn. Yrði það ekki alveg magnað ef þessi hugmynd Kings að hrollvekju yrði að raunveruleika í raunveruleikasjónvarpi, þegar Survivor hefur gengið sér til húðar og það verður búið að misbjóða þátttakendum í The Swan og álíka þáttum svo gjörsamlega andlega og líkamlega að það er ekkert eftir nema að myrða þá?
Skoðun Það sem gerist þegar formúlur og fordómar hafa of mikil áhrif Matthildur Björnsdóttir skrifar
Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar
Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar