Samleið með Bush og Kerry? 29. október 2004 00:01 Enn einn októbermánuðinn hefur fjöldi Íslendinga lagst yfir fréttir af kosningabaráttunni í Bandaríkjunum, margir hverjir með það á hreinu hvern þeir vilja sjá sem forseta Bandaríkjanna næstu fjögur árin og sumir til í að gera sitt til að tryggja sínum manni sigur. Eftir stendur þó spurningin, í landi eins og okkar sem hlýtur að teljast sósíalískt ef ekki kommúnískt á bandarískan mælikvarða, hvort Íslendingar eigi yfir höfuð eitthvað sameiginlegt með frambjóðendum stóru flokkanna vestanhafs. Eiga Íslendingar samleið með Bush eða Kerry? Þrátt fyrir að engar kannanir hafi verið gerðar hér á landi má gera ráð fyrir að Íslendingar skiptist svipað og margar Evrópuþjóðir í afstöðu sinni til forsetaefnanna. Samkvæmt könnunum í Bretlandi og Frakklandi til dæmis hefur drjúgur meirihluti sagst myndu kjósa demókratann John Kerry ef tækifæri gæfist meðan tiltölulega lítill hluti lýsir stuðningi við sitjandi Bandaríkjaforseta, repúblikanann George W. Bush. Er Kerry raunhæfur kostur? Ef val vinstrisinnaðra manna (á bandarískan mælikvarða) stendur á milli manna sem eru langt til hægri við sig í skoðunum - Kerry - og mjög langt til hægri við sig - Bush - er kannski ekki svo skrýtið að þeir velji þann sem er ekki alveg jafn fjarri. Samkvæmt því yrði Kerry fyrir valinu og við fyrstu sýn er það ekki svo skrýtinn kostur. Hann hefur gagnrýnt stríðið í Írak harkalega og sagt að það hafi verið vitlaust stríð, á vitlausum stað á vitlausum tíma (líkt og íslenska þjóðin samkvæmt könnun fyrir og eftir innrás). Kerry er líka sammála Íslendingum í tveimur málaflokkum sem liggja í dái hér en skipta miklu í Bandaríkjunum, það er að segja réttinum til fóstureyðinga - sem hann er fylgjandi og fengið hæstu mögulegu einkunnir hjá samtökum sem berjast fyrir þeim - og dauðarefsingum sem hann er andvígur - þó með þeirri undantekningu að hann er fylgjandi þeim þegar um hryðjuverkamenn er að ræða. Þá hefur hann lagt fram tillögu um aðkomu og fjárútlát stjórnvalda til að leysa eitt ljótasta vandamál bandarísks þjóðfélags, nefnilega það að 45 milljónir karla, kvenna og barna njóta engra sjúkratrygginga. Það sem er nefnt hér að ofan getur vissulega mælt með Kerry út frá sjónarhorni margra Íslendinga. Lítum hins vegar á nokkur önnur mál. Vilji menn að Bandaríkjaher hverfi frá Írak er lítil ástæða til að ætla að hann hverfi þaðan í einu vetfangi ef Kerry verður kosinn. Þrátt fyrir harða gagnrýni hans á ákvörðun Bush um að gera innrás og hvernig hernáminu hefur verið háttað hefur Kerry sagt að hann vilji beita hernum af krafti til að berja niður hópa vígamanna í Írak. Annað vandamál sem Kerry stendur frammi fyrir er að borga niður uppsafnaðan hallarekstur ríkissjóðs Bandaríkjanna. Hann hefur heitið því að skera hann niður um helming fyrir lok kjörtímabilsins og segist reiðubúinn að skera niður á öllum sviðum. Reynslan af niðurskurði í forsetatíð Bill Clinton var sú að útgjöld til félagsmála voru skorin niður og aðstoð við láglaunafólk og atvinnulausa minnkaði, nokkuð sem íslenskir vinstrimenn yrðu ekki sáttir við hér heima. Þá er rétt að hafa í huga að þó stefna Kerry um umbætur í tryggingakerfinu veiti fleirum aðstoð en stefna Bush leysir hún vandann engan veginn og byggir enn á því grunnþema að vinnuveitendur sjái um tryggingar fyrir starfsmenn sína. Bush: Draumur frjálshyggjumannsins? Ef Kerry er langt til hægri á íslenskan mælikvarða og Bush til hægri við hann ætti það að vera draumur fyrir íslenska frjálshyggjumenn kynnu sumir að segja. Bush hefur staðið fyrir gríðarlegum skattalækkunum á því kjörtímabili sem nú er að líða og boðar ef eitthvað er meira af því sama. Hann hefur að auki numið úr gildi fjölda reglugerða sem hafa takmarkað starfsemi fyrirtækja, til dæmis en engan veginn eingöngu á sviði umhverfismála. Hin hlið skattalækkananna er auðvitað að ríkissjóður Bandaríkjanna hefur verið rekinn með það miklum halla að tvisvar hefur verið sett met í hallarekstri í sögu Bandaríkjanna - í dollurum talið en sem hlutfall af landsframleiðslu varð hallinn þó meiri á hápunkti vígbúnaðarkapphlaupsins undir lok fyrra kjörtímabils Ronalds Reagans. Þannig séð getur Bush ekki talist ábyrgur í ríkisfjármálum og ekki getur hann kennt demókrötum um líkt og Reagan á níunda áratugnum því repúblikanar eru í meirihluta í þinginu. Það er hins vegar þegar kemur að mannréttindum sem maður skyldi ætla að frjálshyggjumenn myndu snúa baki við Bush. Eftir hryðjuverkaárásirnar 11. september 2001 undirritaði Bush the Patriot Act, löggjöf sem átti að veita yfirvöldum betri tækifæri til að berjast gegn hryðjuverkamönnum en hefur sýnt sig að grefur verulega undan mannréttindum, líkt og komið hefur í ljós þegar dómstólar hafa komist að þeirri niðurstöðu að einstaka greinar löggjafarinnar brjóta gegn stjórnarskrá Bandaríkjanna. Við þetta bætist meðferð fanga í Guantanamo sem hefur verið haldið árum saman án dóms og laga og að því er best verður séð þvert á alþjóðalög. Íhaldssamar skoðanir Bush í félagsmálum geta vart höfðað til frjálshyggjumanna. Bush hefur barist hatrammlega gegn rétti samkynhneigðra til hjónabands og segir það grafa undan hjónabandinu sem stofnun. Hefur hann meðal annars verið fylgjandi því að breyta stjórnarskrá Bandaríkjanna þannig að hjónaband verði skilgreint sem samband karls og konu. Síðustu daga hefur hann þó komið til móts við kröfur samkynhneigðra og opnað á möguleikann á sambúðarformi samkynhneigðra sem veitir þeim flest sömu réttindu og gagnkynhneigðum hjónum (sem er reyndar sama stefna og John Kerry aðhyllist, Kerry vill ekki hjónaband samkynhneigðra heldur annað sambúðarform). Þá er ótalin afstaða Bush til fóstureyðinga (sem hann er mjög á móti nema um sé að ræða sifjaspell, nauðgun eða að líf móðurinn sé í hættu) og barátta hans gegn því að mælt sé með því í kynfræðslu ungmenna að þau noti getnaðarvarnir heldur einungis mælt með því að þau stundi ekki kynlíf. Brynjólfur Þór Guðmundsson - brynjolfur@frettabladid.is Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Brynjólfur Þór Guðmundsson Í brennidepli Mest lesið Manneklan er víða Brynhildur Bolladóttir Skoðun Hækka launin þín þegar fasteignamatið á íbúðinni þinni hækkar? Daði Freyr Ólafsson Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun Þegar sannleikurinn verður fórnarlamb Davíð Bergmann Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa Skoðun Velkomin til Helvítis Guðný Gústafsdóttir Skoðun Réttnefni: Viðbragð við upplýsingaóreiðu Jón Þór Sigurðsson Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal Skoðun Launamunur kynjanna eykst – Hvar liggur ábyrgðin? Kolbrún Halldórsdóttir Skoðun Olíuleit við Ísland? Hallgrímur Óskarsson Skoðun Skoðun Skoðun Hættulegustu tækin í umferðinni Eva Hauksdóttir skrifar Skoðun Hvað myndi Sesselja segja? Hallbjörn V. Fríðhólm skrifar Skoðun Vaxtastefna Seðlabankans – á kostnað launafólks Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Suður-Íslendinga sögurnar Hans Birgisson skrifar Skoðun Íhlutun Bandaríkjanna í Venesúela: Auðlindaránið í heimsvaldastefnunni og hræsnin í „stríðinu gegn fíkniefnum“ Sæþór Benjamín Randalsson skrifar Skoðun Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal skrifar Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal skrifar Skoðun Velkomin til Helvítis Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit við Ísland? Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Hækka launin þín þegar fasteignamatið á íbúðinni þinni hækkar? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Manneklan er víða Brynhildur Bolladóttir skrifar Skoðun Sótt að hagsmunum atvinnulausra Steinar Harðarson skrifar Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson skrifar Skoðun Launamunur kynjanna eykst – Hvar liggur ábyrgðin? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Þegar sannleikurinn verður fórnarlamb Davíð Bergmann skrifar Skoðun Gefum íslensku séns – að tala íslensku við alla Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Réttnefni: Viðbragð við upplýsingaóreiðu Jón Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Farsæl framfaraskref á Sólheimum Sigurjón Örn Þórsson skrifar Skoðun Austurland – þrælanýlenda Íslands Björn Ármann Ólafsson skrifar Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Frelsi, framtíð og vistvænar samgöngur: Hvers vegna Ísland þarf að hugsa stærra Sigurborg Ósk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Atvinnustefna er alvöru mál Jóhannes Þór Skúlason skrifar Skoðun 1984 og Hunger Games á sama sviðinu Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Mikilvægi aukinnar verndunar hafsvæða og leiðrétting Hrönn Egilsdóttir skrifar Skoðun Betri leið til einföldunar regluverks Pétur Halldórsson skrifar Skoðun Af Millet-úlpum og öldrunarmálum Þröstur V. Söring skrifar Skoðun Charlie og sjúkleikaverksmiðjan Guðjón Eggert Agnarsson skrifar Skoðun Nú þarf bæði sleggju og vélsög Trausti Hjálmarsson,Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Nútímaviðskipti og lögin sem gleymdist að uppfæra Fróði Steingrímsson skrifar Sjá meira
Enn einn októbermánuðinn hefur fjöldi Íslendinga lagst yfir fréttir af kosningabaráttunni í Bandaríkjunum, margir hverjir með það á hreinu hvern þeir vilja sjá sem forseta Bandaríkjanna næstu fjögur árin og sumir til í að gera sitt til að tryggja sínum manni sigur. Eftir stendur þó spurningin, í landi eins og okkar sem hlýtur að teljast sósíalískt ef ekki kommúnískt á bandarískan mælikvarða, hvort Íslendingar eigi yfir höfuð eitthvað sameiginlegt með frambjóðendum stóru flokkanna vestanhafs. Eiga Íslendingar samleið með Bush eða Kerry? Þrátt fyrir að engar kannanir hafi verið gerðar hér á landi má gera ráð fyrir að Íslendingar skiptist svipað og margar Evrópuþjóðir í afstöðu sinni til forsetaefnanna. Samkvæmt könnunum í Bretlandi og Frakklandi til dæmis hefur drjúgur meirihluti sagst myndu kjósa demókratann John Kerry ef tækifæri gæfist meðan tiltölulega lítill hluti lýsir stuðningi við sitjandi Bandaríkjaforseta, repúblikanann George W. Bush. Er Kerry raunhæfur kostur? Ef val vinstrisinnaðra manna (á bandarískan mælikvarða) stendur á milli manna sem eru langt til hægri við sig í skoðunum - Kerry - og mjög langt til hægri við sig - Bush - er kannski ekki svo skrýtið að þeir velji þann sem er ekki alveg jafn fjarri. Samkvæmt því yrði Kerry fyrir valinu og við fyrstu sýn er það ekki svo skrýtinn kostur. Hann hefur gagnrýnt stríðið í Írak harkalega og sagt að það hafi verið vitlaust stríð, á vitlausum stað á vitlausum tíma (líkt og íslenska þjóðin samkvæmt könnun fyrir og eftir innrás). Kerry er líka sammála Íslendingum í tveimur málaflokkum sem liggja í dái hér en skipta miklu í Bandaríkjunum, það er að segja réttinum til fóstureyðinga - sem hann er fylgjandi og fengið hæstu mögulegu einkunnir hjá samtökum sem berjast fyrir þeim - og dauðarefsingum sem hann er andvígur - þó með þeirri undantekningu að hann er fylgjandi þeim þegar um hryðjuverkamenn er að ræða. Þá hefur hann lagt fram tillögu um aðkomu og fjárútlát stjórnvalda til að leysa eitt ljótasta vandamál bandarísks þjóðfélags, nefnilega það að 45 milljónir karla, kvenna og barna njóta engra sjúkratrygginga. Það sem er nefnt hér að ofan getur vissulega mælt með Kerry út frá sjónarhorni margra Íslendinga. Lítum hins vegar á nokkur önnur mál. Vilji menn að Bandaríkjaher hverfi frá Írak er lítil ástæða til að ætla að hann hverfi þaðan í einu vetfangi ef Kerry verður kosinn. Þrátt fyrir harða gagnrýni hans á ákvörðun Bush um að gera innrás og hvernig hernáminu hefur verið háttað hefur Kerry sagt að hann vilji beita hernum af krafti til að berja niður hópa vígamanna í Írak. Annað vandamál sem Kerry stendur frammi fyrir er að borga niður uppsafnaðan hallarekstur ríkissjóðs Bandaríkjanna. Hann hefur heitið því að skera hann niður um helming fyrir lok kjörtímabilsins og segist reiðubúinn að skera niður á öllum sviðum. Reynslan af niðurskurði í forsetatíð Bill Clinton var sú að útgjöld til félagsmála voru skorin niður og aðstoð við láglaunafólk og atvinnulausa minnkaði, nokkuð sem íslenskir vinstrimenn yrðu ekki sáttir við hér heima. Þá er rétt að hafa í huga að þó stefna Kerry um umbætur í tryggingakerfinu veiti fleirum aðstoð en stefna Bush leysir hún vandann engan veginn og byggir enn á því grunnþema að vinnuveitendur sjái um tryggingar fyrir starfsmenn sína. Bush: Draumur frjálshyggjumannsins? Ef Kerry er langt til hægri á íslenskan mælikvarða og Bush til hægri við hann ætti það að vera draumur fyrir íslenska frjálshyggjumenn kynnu sumir að segja. Bush hefur staðið fyrir gríðarlegum skattalækkunum á því kjörtímabili sem nú er að líða og boðar ef eitthvað er meira af því sama. Hann hefur að auki numið úr gildi fjölda reglugerða sem hafa takmarkað starfsemi fyrirtækja, til dæmis en engan veginn eingöngu á sviði umhverfismála. Hin hlið skattalækkananna er auðvitað að ríkissjóður Bandaríkjanna hefur verið rekinn með það miklum halla að tvisvar hefur verið sett met í hallarekstri í sögu Bandaríkjanna - í dollurum talið en sem hlutfall af landsframleiðslu varð hallinn þó meiri á hápunkti vígbúnaðarkapphlaupsins undir lok fyrra kjörtímabils Ronalds Reagans. Þannig séð getur Bush ekki talist ábyrgur í ríkisfjármálum og ekki getur hann kennt demókrötum um líkt og Reagan á níunda áratugnum því repúblikanar eru í meirihluta í þinginu. Það er hins vegar þegar kemur að mannréttindum sem maður skyldi ætla að frjálshyggjumenn myndu snúa baki við Bush. Eftir hryðjuverkaárásirnar 11. september 2001 undirritaði Bush the Patriot Act, löggjöf sem átti að veita yfirvöldum betri tækifæri til að berjast gegn hryðjuverkamönnum en hefur sýnt sig að grefur verulega undan mannréttindum, líkt og komið hefur í ljós þegar dómstólar hafa komist að þeirri niðurstöðu að einstaka greinar löggjafarinnar brjóta gegn stjórnarskrá Bandaríkjanna. Við þetta bætist meðferð fanga í Guantanamo sem hefur verið haldið árum saman án dóms og laga og að því er best verður séð þvert á alþjóðalög. Íhaldssamar skoðanir Bush í félagsmálum geta vart höfðað til frjálshyggjumanna. Bush hefur barist hatrammlega gegn rétti samkynhneigðra til hjónabands og segir það grafa undan hjónabandinu sem stofnun. Hefur hann meðal annars verið fylgjandi því að breyta stjórnarskrá Bandaríkjanna þannig að hjónaband verði skilgreint sem samband karls og konu. Síðustu daga hefur hann þó komið til móts við kröfur samkynhneigðra og opnað á möguleikann á sambúðarformi samkynhneigðra sem veitir þeim flest sömu réttindu og gagnkynhneigðum hjónum (sem er reyndar sama stefna og John Kerry aðhyllist, Kerry vill ekki hjónaband samkynhneigðra heldur annað sambúðarform). Þá er ótalin afstaða Bush til fóstureyðinga (sem hann er mjög á móti nema um sé að ræða sifjaspell, nauðgun eða að líf móðurinn sé í hættu) og barátta hans gegn því að mælt sé með því í kynfræðslu ungmenna að þau noti getnaðarvarnir heldur einungis mælt með því að þau stundi ekki kynlíf. Brynjólfur Þór Guðmundsson - brynjolfur@frettabladid.is
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa Skoðun
Skoðun Íhlutun Bandaríkjanna í Venesúela: Auðlindaránið í heimsvaldastefnunni og hræsnin í „stríðinu gegn fíkniefnum“ Sæþór Benjamín Randalsson skrifar
Skoðun Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal skrifar
Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal skrifar
Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa skrifar
Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson skrifar
Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar
Skoðun Frelsi, framtíð og vistvænar samgöngur: Hvers vegna Ísland þarf að hugsa stærra Sigurborg Ósk Haraldsdóttir skrifar
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa Skoðun