Söngur Ísraels og RÚV Ingólfur Gíslason. skrifar 17. maí 2025 12:01 Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva er einn stærsti staki sjónvarpsviðburður heims. Áhorfendur eru fleiri en hundrað og fimmtíu milljónir. Keppnin hafði eitt sinn orð á sér fyrir að hampa gildum eins og friði, og réttindum og sýnileika hinsegin fólks, auk almennrar gleði og glimmers. Í dag er keppnin hins vegar táknmynd fyrir samstöðu Vesturlanda með landránsnýlenduveldi Ísraels og orðspor hennar er ónýtt. Þess vegna hafa margir kallað eftir því að Ísrael verði útilokað frá keppninni, og að öðrum kosti ættu aðrir keppendur og áhorfendur að sniðganga keppnina. Ríkisútvarpið hefur látið alla gagnrýni á keppnina sem vind um eyru þjóta. Það auglýsir keppnina á öllum rásum og á samfélagsmiðlum og það hefur nú tekið upp sniðgöngu á gagnrýnendum keppninnar. Facebook-reikningur RÚV „blokkaði“ mig – líklega vegna þess að ég hafði sett inn athugasemd til að minna á virkni keppninnar fyrir Ísrael. Eftir að ég vakti athygli á þessu á Facebook hefur RÚV afblokkað, en ljóst er að einhver þar innan dyra hefur trú á að sniðganga fólk sem sýnir andstöðu við keppnina. Að drekkja gagnrýni í söng og skemmtiatriðum Listþvætti er orð sem notað er um það þegar list- og menningarviðburðir eru notaðir til að beina sjónum frá eða hylja yfir siðlausar athafnir ríkja (eða fyrirtækja) og til að bæta ímynd þeirra. Þannig tengja ríki sig við jákvæða og skemmtilega hluti á sviði meðan þeir fremja mannréttindabrot í kjallaranum. Þau drekkja gagnrýninni í söng, skemmtun og fagnaðarlátum. RÚV tekur nú fullan þátt í þessu, bæði með því að sýna beint frá keppninni og með því að birta sífellt fleiri jákvæðar og skemmtilegar klippur úr söngvakeppninni og með íslensku keppendunum á Facebook-síðu sinni. Stöku sinnum setur þó einhver athugasemd inn við slík innlegg til að minna á hlutverk Eurovision sem listþvættis og þá bregst RÚV við með því að útiloka gagnrýnendur, með sniðgöngu. Ekki messa nema þú sért prestur Til er sú kenning að það sé ekki vænlegt að reyna að hafa áhrif á hug, hjörtu og athafnir fólks með því að segja því til syndanna. Þannig sé ekki sniðugt að segja fólki að taka ekki þátt í listþvætti eða að neita sér um að horfa á listþvætti vegna þess að þá sé fólk að taka sér stöðu með þjóðmorðingjum. Samkvæmt þessu eigum við aldrei að neita okkur um neitt til að sýna samstöðu með kúguðu fólki eða börnum sem verið er að drepa. Samkvæmt þessu ber okkur engin skylda til að gera það sem við getum til að stöðva þjóðarmorð eða gera það sem kúgað fólk biður okkur um til að styðja baráttu þess fyrir lífi sínu og frelsi. Þetta er oft réttlætt með því að það sem við gerum skipti á endanum engu máli. Þú stöðvar ekki þjóðarmorð með því að horfa ekki á sjónvarpið eitt kvöld, segir þessi rödd. En hún lítur fram hjá því að það sem gerum hafi áhrif á annað fólk; við hvetjum aðra til samstöðu með okkar eigin samstöðu. Ef við erum mörg þá höfum við áhrif. Ef sameiginlegur þrýstingur okkar og almennings annarra landa verður til þess að Ísrael verði útilokað frá Eurovision þá hefði það áhrif. Gleðin og söngurinn dugar ekki til Sumir telja að söngurinn sameini fólk og þess vegna sé um að gera að syngja og hlusta á söng í hvaða samhengi sem er. En um hvað viljum við sameinast? Ísrael vill að við sameinumst um að eyða Palestínufólki. Annar möguleiki er að sameinast um samstöðu með Palestínufólki sem hefur lengi kallað eftir samstöðu heimsins í baráttu sinni fyrir frelsi, sjálfsákvörðunarrétti og mannréttindum. Eitt af því sem það kallar eftir er að sniðganga Ísrael og útiloka ríkið frá menningarviðburðum, íþróttakeppnum og menntasamstarfi, þar á meðal því að Ísrael verði vísað úr Eurovision. Og að við, og öll önnur lönd, sniðgangi keppnina þangað til það verði gert. Það virðist nefnilega ekki duga að koma þeim skilaboðum áleiðis eftir „réttum boðleiðum“. Of mörg stór ríki í Evrópu styðja Ísrael að fullu í tortímingarherferð sinni gegn Palestínu. Ríkisútvarpið útilokar gagnrýnisraddir á sínum Facebook-reikningi. Það sýnir með því að það trúir á mátt sniðgöngunnar. Ég hvet sem flest til að sameinast um sniðgöngu og horfa ekki á keppnina og láta RÚV vita á Facebook-reikningi sínum hvers vegna. Höfundur er aðjúnkt við Menntavísindasvið Háskólans. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Eurovision 2025 Ingólfur Gíslason Mest lesið Sjö staðreyndir í útlendingamálum Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun Sjálfstæðisstefnan og frelsið Helgi Áss Grétarsson Skoðun Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason Skoðun Um mýkt, menntun og von Sigurður Árni Reynisson Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon Skoðun Fordómar gagnvart hinsegin fólki – Reynslusaga Geir Gunnar Markússon Skoðun Skoðun Skoðun Sjálfstæðisstefnan og frelsið Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Sjö staðreyndir í útlendingamálum Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Fjölbreytni í endurhæfingu skiptir máli Hólmfríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason skrifar Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon skrifar Skoðun Fordómar gagnvart hinsegin fólki – Reynslusaga Geir Gunnar Markússon skrifar Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Göngum í Haag hópinn Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Kirkjuklukkur hringja Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Stríð skapar ekki frið Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenska stóðhryssan og Evrópa Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Hvammsvirkjun – Skyldur ráðherra og réttur samfélagsins Eggert Valur Guðmundsson skrifar Skoðun Norska leiðin er fasismi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Um mýkt, menntun og von Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Höfum alla burði til þess Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Tímabær rannsókn dómsmálaráðuneytisins Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Umsókn krefst ákvörðunar – ekki ákalls Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hjálp, barnið mitt spilar Roblox! Kristín Magnúsdóttir skrifar Skoðun Líkindi með guðstrú og djöflatrú Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Ævinlega þakkláti flóttamaðurinn Zeljka Kristín Klobucar skrifar Skoðun Vér vesalingar Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Leikrit Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Svona eða hinsegin, hvert okkar verður næst? Unnar Geir Unnarsson skrifar Skoðun Reynisfjara og mannréttindasáttmáli Evrópu Róbert R. Spanó skrifar Skoðun Að hlúa að foreldrum: Forvörn sem skiptir máli Áróra Huld Bjarnadóttir skrifar Sjá meira
Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva er einn stærsti staki sjónvarpsviðburður heims. Áhorfendur eru fleiri en hundrað og fimmtíu milljónir. Keppnin hafði eitt sinn orð á sér fyrir að hampa gildum eins og friði, og réttindum og sýnileika hinsegin fólks, auk almennrar gleði og glimmers. Í dag er keppnin hins vegar táknmynd fyrir samstöðu Vesturlanda með landránsnýlenduveldi Ísraels og orðspor hennar er ónýtt. Þess vegna hafa margir kallað eftir því að Ísrael verði útilokað frá keppninni, og að öðrum kosti ættu aðrir keppendur og áhorfendur að sniðganga keppnina. Ríkisútvarpið hefur látið alla gagnrýni á keppnina sem vind um eyru þjóta. Það auglýsir keppnina á öllum rásum og á samfélagsmiðlum og það hefur nú tekið upp sniðgöngu á gagnrýnendum keppninnar. Facebook-reikningur RÚV „blokkaði“ mig – líklega vegna þess að ég hafði sett inn athugasemd til að minna á virkni keppninnar fyrir Ísrael. Eftir að ég vakti athygli á þessu á Facebook hefur RÚV afblokkað, en ljóst er að einhver þar innan dyra hefur trú á að sniðganga fólk sem sýnir andstöðu við keppnina. Að drekkja gagnrýni í söng og skemmtiatriðum Listþvætti er orð sem notað er um það þegar list- og menningarviðburðir eru notaðir til að beina sjónum frá eða hylja yfir siðlausar athafnir ríkja (eða fyrirtækja) og til að bæta ímynd þeirra. Þannig tengja ríki sig við jákvæða og skemmtilega hluti á sviði meðan þeir fremja mannréttindabrot í kjallaranum. Þau drekkja gagnrýninni í söng, skemmtun og fagnaðarlátum. RÚV tekur nú fullan þátt í þessu, bæði með því að sýna beint frá keppninni og með því að birta sífellt fleiri jákvæðar og skemmtilegar klippur úr söngvakeppninni og með íslensku keppendunum á Facebook-síðu sinni. Stöku sinnum setur þó einhver athugasemd inn við slík innlegg til að minna á hlutverk Eurovision sem listþvættis og þá bregst RÚV við með því að útiloka gagnrýnendur, með sniðgöngu. Ekki messa nema þú sért prestur Til er sú kenning að það sé ekki vænlegt að reyna að hafa áhrif á hug, hjörtu og athafnir fólks með því að segja því til syndanna. Þannig sé ekki sniðugt að segja fólki að taka ekki þátt í listþvætti eða að neita sér um að horfa á listþvætti vegna þess að þá sé fólk að taka sér stöðu með þjóðmorðingjum. Samkvæmt þessu eigum við aldrei að neita okkur um neitt til að sýna samstöðu með kúguðu fólki eða börnum sem verið er að drepa. Samkvæmt þessu ber okkur engin skylda til að gera það sem við getum til að stöðva þjóðarmorð eða gera það sem kúgað fólk biður okkur um til að styðja baráttu þess fyrir lífi sínu og frelsi. Þetta er oft réttlætt með því að það sem við gerum skipti á endanum engu máli. Þú stöðvar ekki þjóðarmorð með því að horfa ekki á sjónvarpið eitt kvöld, segir þessi rödd. En hún lítur fram hjá því að það sem gerum hafi áhrif á annað fólk; við hvetjum aðra til samstöðu með okkar eigin samstöðu. Ef við erum mörg þá höfum við áhrif. Ef sameiginlegur þrýstingur okkar og almennings annarra landa verður til þess að Ísrael verði útilokað frá Eurovision þá hefði það áhrif. Gleðin og söngurinn dugar ekki til Sumir telja að söngurinn sameini fólk og þess vegna sé um að gera að syngja og hlusta á söng í hvaða samhengi sem er. En um hvað viljum við sameinast? Ísrael vill að við sameinumst um að eyða Palestínufólki. Annar möguleiki er að sameinast um samstöðu með Palestínufólki sem hefur lengi kallað eftir samstöðu heimsins í baráttu sinni fyrir frelsi, sjálfsákvörðunarrétti og mannréttindum. Eitt af því sem það kallar eftir er að sniðganga Ísrael og útiloka ríkið frá menningarviðburðum, íþróttakeppnum og menntasamstarfi, þar á meðal því að Ísrael verði vísað úr Eurovision. Og að við, og öll önnur lönd, sniðgangi keppnina þangað til það verði gert. Það virðist nefnilega ekki duga að koma þeim skilaboðum áleiðis eftir „réttum boðleiðum“. Of mörg stór ríki í Evrópu styðja Ísrael að fullu í tortímingarherferð sinni gegn Palestínu. Ríkisútvarpið útilokar gagnrýnisraddir á sínum Facebook-reikningi. Það sýnir með því að það trúir á mátt sniðgöngunnar. Ég hvet sem flest til að sameinast um sniðgöngu og horfa ekki á keppnina og láta RÚV vita á Facebook-reikningi sínum hvers vegna. Höfundur er aðjúnkt við Menntavísindasvið Háskólans.
Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar
Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar