Slæm meðferð Bandaríkjanna á frumbyggjum vekur ótta á Grænlandi Rafn Ágúst Ragnarsson skrifar 9. janúar 2025 17:03 Verðandi Bandaríkjaforseti hefur hótað hernaðaraðgerðum láti Danir ekki Grænland af hendi. AP/Jose Luis Magana Deildarforseti við Háskólann á Grænlandi segir sögu slæmrar meðferðar Bandaríkjanna á frumbyggjum landsins vekja ugg meðal Grænlendinga sem horfa nú fram á mögulega innlimun inn í Bandaríkin sé eitthvað að marka orð verðandi forseta. Javier L. Arnaut er dósent við Háskólann á Grænlandi og er sérfræðingur í hagfræði heimskautsins. Hann er deildarforseti félags- og hagfræðideildar háskólans. Hann var gestur á málþingi sem Alþjóðamálastofnun hélt í Norræna húsinu í dag ásamt tveimur dósentum frá Háskólanum í Tromsö. Siljá Bára Ómarsdóttir, prófessor í stjórnmálafræði stýrði umræðum. „Skoði maður til dæmis það sem Grænlendingar eru að segja á samfélagsmiðlum eða það sem grænlenskir fjölmiðlar eru að segja. Fólk er þar að minna fólk á að kjör inúíta í Kanada og Bandaríkjunum eru ekki góð,“ segir Javier. Berit Kristoffersen, dósent í stjórnmálafræði við Háskólann í Tromsö, Javier L. Arnaut, deildarforseti félags- og hagfræðideildar Háskólans á Grænlandi og Marc Lanteigne, einnig dósent í stjórnmálafræði við Háskólann í Tromsö voru gestir málþingsins. Silja Bára Ómarsdóttir stýrði umræðum.Vísir/Rafn Samskipta Bandaríkjanna við frumbyggjaþjóðir hafa aldrei verið vinaleg eða á jafningjagrundvelli og búa inúítaþjóðir í Alaska við lítið sjálfræði. Tungumál þeirra og menning eru í sárri útrýmingarhættu og ekki er búist við því að sú staða breytist mikið við það að Trump taki við stjórnartaumnum. „Aaja Chemnitz situr á danska þinginu fyrir hönd Grænlendinga og tók það fram á dögunum það væri einmitt öfugt. Frumbyggjar í Alaska og annars staðar líta á Grænland sem fyrirmynd. Opinbert mál Grænlands er grænlenska. Það þykir ótrúlegt í dag að frumbyggjamál sé aðalmál samfélagsins. Þau eru meðvituð um römm örlög annarra heimskautaþjóða,“ segir Javier. Hervaldi og refsitollum hótað Donald Trump, verðandi forseti Bandaríkjanna, sagði á dögunum að hann útilokaði ekki að beita hervaldi til að ná valdi yfir Grænlandi. Hann hefur áður sagt að Bandaríkin þyrfti að ná undir sig Grænlandi í ljósi aukins heimskautabrölts annarra stórvelda á borð við Rússland og Kína. Javier L. Arnaut er dósent við Háskólann á Grænlandi,Alþjóðamálastofnun „Þetta snýst um sjaldgæfa málma, þetta snýst um auðlindir. Þetta snýst um það að íshellan er að hörfa, Kínverjar eru að dæla út ísbrjótum og eru að fara þarna einnig. Svo þetta snýst um olíu og gas. Þetta er um þjóðaröryggi okkar. Þetta snýst um sjaldgæfa málma,“ lét Mike Waltz, þjóðaröryggisráðgjafi forsetans verðandi, hafa eftir sér í viðtali á Fox News í gærkvöldi. Sjá einnig: Af hverju langar Trump í Grænland? Trump hefur hótað því að setja háa tolla á viðskipti við Danmörku í refsingarskyni. Skýr skilaboð til Kristjánsborgar að verðandi forseta sé alvara um að eignast Grænland. Pia Hansson, forstöðumaður Alþjóðamálastofnunar, telur þó ólíklegt að Trump láti verða af hótunum sínum. Í viðtali í kvöldfréttum Stöðvar 2 í gærkvöldi sagði hún að það væri „algjörlega fjarstæðukennt“ að Trump réðist í hernaðarlegar aðgerðir létu Danir Grænland ekki af hendi. Grænland Davíð, Ísland Golíat Umræða síðustu daga um hótanir Bandaríkjanna hefur þó augljóslega ekki farið fram hjá Grænlendingum og hafa ráðamenn þar í landi ekki farið í grafgötur með það að þeir séu andvígir mögulegri innlimun inn í Bandaríkin. Múte B. Egede, formaður landsstjórnarinnar, sagði í nýársávarpi sínu að mikilvægt væri að taka stór skref í átt að sjálfstæði grænlensku þjóðarinnar og að landið væri hvorki Danmerkur né Bandaríkjanna að braska með. Javier segir Íslendinga þó ekki þurfa að hafa eins miklar áhyggjur af auknum umsvifum Bandaríkjanna á heimskautinu. Hann segir að í samhengi alþjóðastjórnmála sé Ísland Golíat, en Grænland Davíð. „Ísland hefur verið fullvalda ríki í fleiri áratugi. Virðing er borin fyrir Íslandi í samfélagi þjóðanna. Við erum að tala um Davíð og Golíat hérna í samhengi alþjóðastjórnmála,“ segir hann. „Ísland hefur komið sér í stöðu leiðtoga á heimsvísu á sviðum endurnýjanlegrar orku og mannréttinda. Grænlendingar líta oft til Íslands til dæmis á sviði ferðamennsku.“ Hafi neikvæð áhrif á samskipti NATO-þjóða Marc Lanteigne, prófessor í stjórnmálafræði við háskólann í Tromsö og aðjúnkt við háskólann á Grænlandi segir þó blikur á lofti í alþjóðamálum og að sama hver niðurstaða þessarar furðulegu milliríkjadeilu verði, hafi það neikvæð áhrif á samband Atlantshafsbandalagsríkjanna. Marc Lanteigne er prófessor í stjórnmálafræði við háskólann í Tromsö og aðjúnkt við háskólann á GrænlandiVísir/Rafn „Fólk hefur miklar áhyggjur af því hvort ríkisstjórn Trumps beri nokkra virðingu fyrir frumbyggjum og baráttu þeirra fyrir aukinni sjálfstjórn,“ segir hann. „Auðvitað er ríkir mikið ósætti í garð danskra stjórnvalda, meðal annars vegna meðferð þeirra á frumbyggjaþjóðum. Hins vegar hafa Grænlendingar áhyggjur af því að Bandaríkin verði ekkert skárri,“ segir Marc. „Öll þessi orðræða, sama hvernig fer, á eftir að skaða samband Bandaríkjanna og Evrópu og sömuleiðis, kannski mikilvægara í íslensku samhengi, samband Bandaríkjanna og hinna Atlantshafsbandalagsþjóðanna. Ég held að það sé helsta áhyggjuefni.“ Grænland Bandaríkin Danmörk NATO Donald Trump Mest lesið Segir 60 mínútur hafa misst sjálfstæðið og hættir Erlent Sagður bjóða frið fyrir formlega eign á Krímskaga Erlent Beint flug milli Akureyrar og útlanda aldrei verið meira Innlent Óþarfi að nota kauðslega þýdda málshætti í páskaeggin Innlent Valdatafl í Vatíkaninu: Hver verður næsti páfi? Erlent Segir líklega langt í næsta gos við Sundhnúka Innlent Oscar þori varla út úr húsi af ótta við að vera sendur úr landi Innlent „Ég er mannleg“ Innlent Banað af hákörlum þar sem fólk hefur lengi synt með þeim Erlent Barn á óskoðuðum bíl á 151 kílómetra hraða Innlent Fleiri fréttir Beint flug milli Akureyrar og útlanda aldrei verið meira „Ég er mannleg“ Segir líklega langt í næsta gos við Sundhnúka Óþarfi að nota kauðslega þýdda málshætti í páskaeggin Lofar betra sumri en í fyrra Fagnar umræðu um þátttöku Ísraels og segir útspil ráðherra gagnlegt Oscar þori varla út úr húsi af ótta við að vera sendur úr landi Breytingar á gosvirkni, júró-þrýstingur og umdeildir málshættir Missti vélarafl suður af Snæfellsnesi Reiknar með að sækja útför Frans páfa Páskaeggjaframleiðandi fagnar gagnrýni á málshætti Vildi „tagga“ Frans páfa en niðurstaðan reyndist slysaleg „Hér hefur verið unninn skaði sem þarf að stöðva“ Landris heldur áfram en dregið hefur úr hraðanum „Skrítið og óeðlilegt“ að Ísrael fái að vera með í Eurovision Barn á óskoðuðum bíl á 151 kílómetra hraða Gallar í nýbyggingum: Eigendur nýrra íbúða eigi ríkari rétt Ráðherra ræðir þátttöku Ísraels í Eurovision Vill að allir flokkar hafi hlutverk í borgarstjórn Mótmæltu brottvísun Oscars við dómsmálaráðuneytið Reyndu að fá Ingu á sitt band með fötu af „extra crispy“ kjúklingavængjum Mjög gjarnan kölluð nasisti og fasisti Stöðvaður á 116 kílómetra hraða Þrjátíu prestar krefjast dvalarleyfis fyrir Oscar Deilt um „Pope Francis“ forsetans: „Óboðlegt og óskiljanlegt“ eða hneykslunargirni heilagra? Hvalreki í Njarðvík við Borgarfjörð eystri Forsætisráðherra vill sjá nýtt fangelsi á Stóra Hrauni sem fyrst „Til hamingju hálfvitar“ Svikahrappur beið eftir flugferð framkvæmdastjórans Frans páfi, forsætisráðherra um fangelsismál og villtur páfagaukur Sjá meira
Javier L. Arnaut er dósent við Háskólann á Grænlandi og er sérfræðingur í hagfræði heimskautsins. Hann er deildarforseti félags- og hagfræðideildar háskólans. Hann var gestur á málþingi sem Alþjóðamálastofnun hélt í Norræna húsinu í dag ásamt tveimur dósentum frá Háskólanum í Tromsö. Siljá Bára Ómarsdóttir, prófessor í stjórnmálafræði stýrði umræðum. „Skoði maður til dæmis það sem Grænlendingar eru að segja á samfélagsmiðlum eða það sem grænlenskir fjölmiðlar eru að segja. Fólk er þar að minna fólk á að kjör inúíta í Kanada og Bandaríkjunum eru ekki góð,“ segir Javier. Berit Kristoffersen, dósent í stjórnmálafræði við Háskólann í Tromsö, Javier L. Arnaut, deildarforseti félags- og hagfræðideildar Háskólans á Grænlandi og Marc Lanteigne, einnig dósent í stjórnmálafræði við Háskólann í Tromsö voru gestir málþingsins. Silja Bára Ómarsdóttir stýrði umræðum.Vísir/Rafn Samskipta Bandaríkjanna við frumbyggjaþjóðir hafa aldrei verið vinaleg eða á jafningjagrundvelli og búa inúítaþjóðir í Alaska við lítið sjálfræði. Tungumál þeirra og menning eru í sárri útrýmingarhættu og ekki er búist við því að sú staða breytist mikið við það að Trump taki við stjórnartaumnum. „Aaja Chemnitz situr á danska þinginu fyrir hönd Grænlendinga og tók það fram á dögunum það væri einmitt öfugt. Frumbyggjar í Alaska og annars staðar líta á Grænland sem fyrirmynd. Opinbert mál Grænlands er grænlenska. Það þykir ótrúlegt í dag að frumbyggjamál sé aðalmál samfélagsins. Þau eru meðvituð um römm örlög annarra heimskautaþjóða,“ segir Javier. Hervaldi og refsitollum hótað Donald Trump, verðandi forseti Bandaríkjanna, sagði á dögunum að hann útilokaði ekki að beita hervaldi til að ná valdi yfir Grænlandi. Hann hefur áður sagt að Bandaríkin þyrfti að ná undir sig Grænlandi í ljósi aukins heimskautabrölts annarra stórvelda á borð við Rússland og Kína. Javier L. Arnaut er dósent við Háskólann á Grænlandi,Alþjóðamálastofnun „Þetta snýst um sjaldgæfa málma, þetta snýst um auðlindir. Þetta snýst um það að íshellan er að hörfa, Kínverjar eru að dæla út ísbrjótum og eru að fara þarna einnig. Svo þetta snýst um olíu og gas. Þetta er um þjóðaröryggi okkar. Þetta snýst um sjaldgæfa málma,“ lét Mike Waltz, þjóðaröryggisráðgjafi forsetans verðandi, hafa eftir sér í viðtali á Fox News í gærkvöldi. Sjá einnig: Af hverju langar Trump í Grænland? Trump hefur hótað því að setja háa tolla á viðskipti við Danmörku í refsingarskyni. Skýr skilaboð til Kristjánsborgar að verðandi forseta sé alvara um að eignast Grænland. Pia Hansson, forstöðumaður Alþjóðamálastofnunar, telur þó ólíklegt að Trump láti verða af hótunum sínum. Í viðtali í kvöldfréttum Stöðvar 2 í gærkvöldi sagði hún að það væri „algjörlega fjarstæðukennt“ að Trump réðist í hernaðarlegar aðgerðir létu Danir Grænland ekki af hendi. Grænland Davíð, Ísland Golíat Umræða síðustu daga um hótanir Bandaríkjanna hefur þó augljóslega ekki farið fram hjá Grænlendingum og hafa ráðamenn þar í landi ekki farið í grafgötur með það að þeir séu andvígir mögulegri innlimun inn í Bandaríkin. Múte B. Egede, formaður landsstjórnarinnar, sagði í nýársávarpi sínu að mikilvægt væri að taka stór skref í átt að sjálfstæði grænlensku þjóðarinnar og að landið væri hvorki Danmerkur né Bandaríkjanna að braska með. Javier segir Íslendinga þó ekki þurfa að hafa eins miklar áhyggjur af auknum umsvifum Bandaríkjanna á heimskautinu. Hann segir að í samhengi alþjóðastjórnmála sé Ísland Golíat, en Grænland Davíð. „Ísland hefur verið fullvalda ríki í fleiri áratugi. Virðing er borin fyrir Íslandi í samfélagi þjóðanna. Við erum að tala um Davíð og Golíat hérna í samhengi alþjóðastjórnmála,“ segir hann. „Ísland hefur komið sér í stöðu leiðtoga á heimsvísu á sviðum endurnýjanlegrar orku og mannréttinda. Grænlendingar líta oft til Íslands til dæmis á sviði ferðamennsku.“ Hafi neikvæð áhrif á samskipti NATO-þjóða Marc Lanteigne, prófessor í stjórnmálafræði við háskólann í Tromsö og aðjúnkt við háskólann á Grænlandi segir þó blikur á lofti í alþjóðamálum og að sama hver niðurstaða þessarar furðulegu milliríkjadeilu verði, hafi það neikvæð áhrif á samband Atlantshafsbandalagsríkjanna. Marc Lanteigne er prófessor í stjórnmálafræði við háskólann í Tromsö og aðjúnkt við háskólann á GrænlandiVísir/Rafn „Fólk hefur miklar áhyggjur af því hvort ríkisstjórn Trumps beri nokkra virðingu fyrir frumbyggjum og baráttu þeirra fyrir aukinni sjálfstjórn,“ segir hann. „Auðvitað er ríkir mikið ósætti í garð danskra stjórnvalda, meðal annars vegna meðferð þeirra á frumbyggjaþjóðum. Hins vegar hafa Grænlendingar áhyggjur af því að Bandaríkin verði ekkert skárri,“ segir Marc. „Öll þessi orðræða, sama hvernig fer, á eftir að skaða samband Bandaríkjanna og Evrópu og sömuleiðis, kannski mikilvægara í íslensku samhengi, samband Bandaríkjanna og hinna Atlantshafsbandalagsþjóðanna. Ég held að það sé helsta áhyggjuefni.“
Grænland Bandaríkin Danmörk NATO Donald Trump Mest lesið Segir 60 mínútur hafa misst sjálfstæðið og hættir Erlent Sagður bjóða frið fyrir formlega eign á Krímskaga Erlent Beint flug milli Akureyrar og útlanda aldrei verið meira Innlent Óþarfi að nota kauðslega þýdda málshætti í páskaeggin Innlent Valdatafl í Vatíkaninu: Hver verður næsti páfi? Erlent Segir líklega langt í næsta gos við Sundhnúka Innlent Oscar þori varla út úr húsi af ótta við að vera sendur úr landi Innlent „Ég er mannleg“ Innlent Banað af hákörlum þar sem fólk hefur lengi synt með þeim Erlent Barn á óskoðuðum bíl á 151 kílómetra hraða Innlent Fleiri fréttir Beint flug milli Akureyrar og útlanda aldrei verið meira „Ég er mannleg“ Segir líklega langt í næsta gos við Sundhnúka Óþarfi að nota kauðslega þýdda málshætti í páskaeggin Lofar betra sumri en í fyrra Fagnar umræðu um þátttöku Ísraels og segir útspil ráðherra gagnlegt Oscar þori varla út úr húsi af ótta við að vera sendur úr landi Breytingar á gosvirkni, júró-þrýstingur og umdeildir málshættir Missti vélarafl suður af Snæfellsnesi Reiknar með að sækja útför Frans páfa Páskaeggjaframleiðandi fagnar gagnrýni á málshætti Vildi „tagga“ Frans páfa en niðurstaðan reyndist slysaleg „Hér hefur verið unninn skaði sem þarf að stöðva“ Landris heldur áfram en dregið hefur úr hraðanum „Skrítið og óeðlilegt“ að Ísrael fái að vera með í Eurovision Barn á óskoðuðum bíl á 151 kílómetra hraða Gallar í nýbyggingum: Eigendur nýrra íbúða eigi ríkari rétt Ráðherra ræðir þátttöku Ísraels í Eurovision Vill að allir flokkar hafi hlutverk í borgarstjórn Mótmæltu brottvísun Oscars við dómsmálaráðuneytið Reyndu að fá Ingu á sitt band með fötu af „extra crispy“ kjúklingavængjum Mjög gjarnan kölluð nasisti og fasisti Stöðvaður á 116 kílómetra hraða Þrjátíu prestar krefjast dvalarleyfis fyrir Oscar Deilt um „Pope Francis“ forsetans: „Óboðlegt og óskiljanlegt“ eða hneykslunargirni heilagra? Hvalreki í Njarðvík við Borgarfjörð eystri Forsætisráðherra vill sjá nýtt fangelsi á Stóra Hrauni sem fyrst „Til hamingju hálfvitar“ Svikahrappur beið eftir flugferð framkvæmdastjórans Frans páfi, forsætisráðherra um fangelsismál og villtur páfagaukur Sjá meira