Kópavogur - Að virða og varðveita eigin sögu Svanhildur Bogadóttir skrifar 29. september 2024 11:02 Ég vil með þessum orðum minnast Héraðsskjalasafns Kópavogs sem bæjarstjórn Kópavogs ákvað að leggja niður á fundi sínum 25. apríl 2023 með sex atkvæðum meirihlutans gegn fimm atkvæðum minnihlutans. Nú um mánaðarmótin mun síðasti héraðsskjalavörðurinn í Kópavogi láta af störfum. Um leið leggst af virk söfnun á skjölum og heimildum um sögu bæjarins og óvissa er með afgreiðslu úr skjölum safnsins. Ég ólst upp í Kópavogi frá fjögurra ára aldri. Á æskuárum mínum þurfti ég eins og aðrir Kópavogsbúar að þola háðsglósur Reykvíkinga þar sem rætt var um holur í götum, hversu erfitt væri að rata aftur úr bænum og ekki síður að þetta væri menningarlaus svefnbær. Að vissu leyti var þetta rétt, því bær í uppbyggingu hafði ekki við að lagfæra holurnar og það var rétt að þeir sem fluttust í Kópavog fóru helst ekki sjálfviljugir úr bænum. Það var hins vegar ekki satt að bærinn væri menningarlaus. Þegar ég ólst upp voru í bænum öflugt leikfélag, tónlistarskóli, námsflokkar, bókasafn, skógrækt, kórar, lúðrasveitir og íþróttafélög, þar á meðal Breiðablik, svo eitthvað sé nefnt. Þá var einnig öflugt atvinnulíf, þar á meðal frystihús, útgerð, lakkrísverkmiðja og bílaverkstæði. Þá var töluverður landbúnaður í bænum, kindur, skógrækt og kartöflurækt. Ég man eftir fæðingarheimili á Hlíðarvegi, skólunum, braggabyggð uppi á Hálsi sem vék svo fyrir háhýsum og allri uppbyggingunni. Kópavogur byggðist upp hratt og er í dag stærsta sveitarfélag landsins á eftir höfuðborginni. Um leið og bærinn stækkaði og íbúum fjölgaði, efldist stjórnsýslan. Komið var upp fleiri stofnunum og deildum hjá bænum. Það var ánægjulegt að fylgjast með Kópavogsbæ koma upp skjalasafni fyrir bæjarskrifstofurnar með skipulagðri skjalavörslu en það var ekki fyrr en síðar sem Héraðsskjalasafni Kópavogs var komið á fót eða árið 2000 . Það má segja að í gegnum safnið og Sögufélag Kópavogs hafi Kópavogsbúar eignast sína sögu. Með þeim hefur komið upp söguvitund í bænum, um að bærinn og bæjarbúar eigi sér sína sögu. Sögu sem þurfti að varðveita. Þetta er sagan sem opinberu skjölin segja, svo sem um skipulagsmálin, skólakerfið, fátækra- og barnaverndarmálin, gatnagerð og svo mætti lengi telja. Starfsmenn á Héraðsskjalasafninu hafa lagt sig fram við að fara út í stofnanir bæjarins og safna eldri skjölum, skrá þau og gera aðgengileg til notkunar fyrir bæjarbúa og aðra. Þessu verkefni er þó aldrei lokið. Þá hafa starfsmenn safnsins verið drífandi í að safna einkaskjalasöfnum, svo sem frá félagasamtökum, fyrirtækjum og einstaklingum. Breiðablik á til að mynda stórt safn hjá héraðsskjalasafninu. Smátt og smátt hefur skapast traust bæjarbúa til safnsins og þeir kom benda á hvar skjöl kunni að vera að finna eða koma sjálfir með skjöl sín eða aðila sem þeir tengjast. Það hefur verið ævintýralegt að fylgjast með uppbyggingu Héraðsskjalasafns Kópavogs og starfsemi Sögufélags Kópavogs á undanförnum árum. Ég hef dáðst að því hvernig þau virkja bæjarbúa í kynningum á sögunni. Haldnar hafa verið vel sóttar sögugöngur um bæinn, málþing um efni, sem hafa einnig höfðað til minnar kynslóðar, svo sem um skiptistöðina og pönktímann. Safnið hefur gefið út fjölda áhugaverðra smárita um sögu Kópavogs í samstarfi við Sögufélagið, til dæmis það síðasta um sögu Sundlaugar Kópavogs. Þá eru ótaldir myndagreiningarfundir sem hafa verið haldnir í safninu. Ég hef verið stödd á safninu á nokkrum þeirra og hef séð hvað það er mikilvægt að varðveita ekki eingöngu ljósmyndirnar heldur fá fólk til að segja frá því sem er á þeim. Í stuttu máli má segja að það hafi orðið vitundarvakning á því að varðveita sögu Kópavogs, Kópavogsbúa, atvinnulífs og félagasamtaka. Þótt Kópavogur sé ungt sveitarfélag, á hann sér fjölbreytta sögu sem er brýnt að glatist ekki. Það er þannig að sagan varðveitist ekki af sjálfu sér, heldur þarf að leggja alúð í að hafa upp á því sem hefur gildi. Sögufélagið og Héraðsskjalasafnið hafa verið með allar klær úti að hafa upp á skjölum og ljósmyndum sem tengjast sögu bæjarins og fá þau til varðveislu. Skjölin hafa strax verið skráð og gerð aðgengileg og er mikið um það að bæjarbúar og fræðimenn komi á lesstofu safnsins Bæjarstjórn Kópavogs hefur nú lagt héraðsskjalasafnið niður og sagt upp héraðsskjalaverðinum, sem lætur af störfum 1. október. Aðrir starfsmenn hafa einnig látið af störfum hjá safninu. Skjölin verða þó áfram á þar fram til ársloka 2025. Safnið er nú ekki lengur til og óljóst hver er til þess bær að afgreiða úr skjölum þess lögum samkvæmt. Þeir Kópavogsbúar sem ég hef rætt við, skilja einfaldlega ekki hver sé ástæðan fyrir niðurlagningu héraðsskjalasafnsins og að senda skjölin úr bænum á Þjóðskjalasafn. Ég vil þakka Sögufélagi Kópavogs, Hrafni Sveinbjarnarsyni héraðsskjalaverði og öðrum starfsmönnum Héraðsskjalasafns Kópavogs fyrir samstarfið og fyrir sitt frábært starf í gegnum árin, við að draga sögu Kópavogsbæjar fram í dagsljósið og safna heimildum um hana. Að eiga sér sögu er það sem gerir bæ að menningarbæ. Bær sem sendir skjölin í burtu er ekki menningarbær. Höfundur er uppalin í Kópavogi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kópavogur Mest lesið Hvernig vogar þú þér að gera grín að Möggu Stínu? Elliði Vignisson Skoðun Rúmfatalagerinn, ekki fyrir alla! Ragnar Gunnarsson Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun Kópavogsmódelið Ragnheiður Ósk Jensdóttir Skoðun Er edrúlífið æðislegt? Jakob Smári Magnússon Skoðun Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir Skoðun Ráðgátan um RÚV Helgi Brynjarsson Skoðun Ísland þarf engan sérdíl Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Í örugga höfn! Örlygur Hnefill Örlygsson,Bergur Elías Ágústsson Skoðun Flækjustig í skjóli einföldunar Kolbrún Georgsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Eflum geðheilsu alla daga Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Skoðanagrein – Alþjóðlegi Gigtardaginn: Achieve Your Dreams Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Hvernig hinn sterki getur unnið nánast öll dómsmál Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Við sem lifum með POTS höfum verið yfirgefin af kerfinu Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Drifkraftur bata – Alþjóðlegi geðheilbrigðisdagurinn Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Lordinn lýgur! Andrés Pétursson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að þykjast með líf barnanna okkar Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Í örugga höfn! Örlygur Hnefill Örlygsson,Bergur Elías Ágústsson skrifar Skoðun Reykjavíkurmódelið er skref í rétta átt – fyrir börnin og starfsfólkið Bozena Raczkowska skrifar Skoðun Varasjóður eða hefðbundið styrkjakerfi? Birgitta Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Geðheilsa á tímum óvissu og áskorana María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið Ragnheiður Ósk Jensdóttir skrifar Skoðun Villta vestur ólöglegra veðmálaauglýsinga á Íslandi Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir skrifar Skoðun Ísland þarf engan sérdíl Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Er edrúlífið æðislegt? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Rúmfatalagerinn, ekki fyrir alla! Ragnar Gunnarsson skrifar Skoðun Að gera ráð fyrir frelsi Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að þekkja sín takmörk Heiðar Guðjónsson skrifar Skoðun Gervigreind og dómgreind Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Fjárfesting í réttindum barna bætir fjárhag sveitarfélaga Marín Rós Eyjólfsdóttir skrifar Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson skrifar Skoðun Alþjóða geðheilbrigðisdagurinn – réttur til réttrar meðferðar Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Á að takmarka samfélagsmiðlanotkun barna? María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Hvernig vogar þú þér að gera grín að Möggu Stínu? Elliði Vignisson skrifar Skoðun Hvað er í gangi? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Lausnir í leikskólamálum Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun Hjálpum fólki að eignast börn Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Ráðgátan um RÚV Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Hvetjandi refsing Reykjavíkurborgar Halla Gunnarsdóttir skrifar Sjá meira
Ég vil með þessum orðum minnast Héraðsskjalasafns Kópavogs sem bæjarstjórn Kópavogs ákvað að leggja niður á fundi sínum 25. apríl 2023 með sex atkvæðum meirihlutans gegn fimm atkvæðum minnihlutans. Nú um mánaðarmótin mun síðasti héraðsskjalavörðurinn í Kópavogi láta af störfum. Um leið leggst af virk söfnun á skjölum og heimildum um sögu bæjarins og óvissa er með afgreiðslu úr skjölum safnsins. Ég ólst upp í Kópavogi frá fjögurra ára aldri. Á æskuárum mínum þurfti ég eins og aðrir Kópavogsbúar að þola háðsglósur Reykvíkinga þar sem rætt var um holur í götum, hversu erfitt væri að rata aftur úr bænum og ekki síður að þetta væri menningarlaus svefnbær. Að vissu leyti var þetta rétt, því bær í uppbyggingu hafði ekki við að lagfæra holurnar og það var rétt að þeir sem fluttust í Kópavog fóru helst ekki sjálfviljugir úr bænum. Það var hins vegar ekki satt að bærinn væri menningarlaus. Þegar ég ólst upp voru í bænum öflugt leikfélag, tónlistarskóli, námsflokkar, bókasafn, skógrækt, kórar, lúðrasveitir og íþróttafélög, þar á meðal Breiðablik, svo eitthvað sé nefnt. Þá var einnig öflugt atvinnulíf, þar á meðal frystihús, útgerð, lakkrísverkmiðja og bílaverkstæði. Þá var töluverður landbúnaður í bænum, kindur, skógrækt og kartöflurækt. Ég man eftir fæðingarheimili á Hlíðarvegi, skólunum, braggabyggð uppi á Hálsi sem vék svo fyrir háhýsum og allri uppbyggingunni. Kópavogur byggðist upp hratt og er í dag stærsta sveitarfélag landsins á eftir höfuðborginni. Um leið og bærinn stækkaði og íbúum fjölgaði, efldist stjórnsýslan. Komið var upp fleiri stofnunum og deildum hjá bænum. Það var ánægjulegt að fylgjast með Kópavogsbæ koma upp skjalasafni fyrir bæjarskrifstofurnar með skipulagðri skjalavörslu en það var ekki fyrr en síðar sem Héraðsskjalasafni Kópavogs var komið á fót eða árið 2000 . Það má segja að í gegnum safnið og Sögufélag Kópavogs hafi Kópavogsbúar eignast sína sögu. Með þeim hefur komið upp söguvitund í bænum, um að bærinn og bæjarbúar eigi sér sína sögu. Sögu sem þurfti að varðveita. Þetta er sagan sem opinberu skjölin segja, svo sem um skipulagsmálin, skólakerfið, fátækra- og barnaverndarmálin, gatnagerð og svo mætti lengi telja. Starfsmenn á Héraðsskjalasafninu hafa lagt sig fram við að fara út í stofnanir bæjarins og safna eldri skjölum, skrá þau og gera aðgengileg til notkunar fyrir bæjarbúa og aðra. Þessu verkefni er þó aldrei lokið. Þá hafa starfsmenn safnsins verið drífandi í að safna einkaskjalasöfnum, svo sem frá félagasamtökum, fyrirtækjum og einstaklingum. Breiðablik á til að mynda stórt safn hjá héraðsskjalasafninu. Smátt og smátt hefur skapast traust bæjarbúa til safnsins og þeir kom benda á hvar skjöl kunni að vera að finna eða koma sjálfir með skjöl sín eða aðila sem þeir tengjast. Það hefur verið ævintýralegt að fylgjast með uppbyggingu Héraðsskjalasafns Kópavogs og starfsemi Sögufélags Kópavogs á undanförnum árum. Ég hef dáðst að því hvernig þau virkja bæjarbúa í kynningum á sögunni. Haldnar hafa verið vel sóttar sögugöngur um bæinn, málþing um efni, sem hafa einnig höfðað til minnar kynslóðar, svo sem um skiptistöðina og pönktímann. Safnið hefur gefið út fjölda áhugaverðra smárita um sögu Kópavogs í samstarfi við Sögufélagið, til dæmis það síðasta um sögu Sundlaugar Kópavogs. Þá eru ótaldir myndagreiningarfundir sem hafa verið haldnir í safninu. Ég hef verið stödd á safninu á nokkrum þeirra og hef séð hvað það er mikilvægt að varðveita ekki eingöngu ljósmyndirnar heldur fá fólk til að segja frá því sem er á þeim. Í stuttu máli má segja að það hafi orðið vitundarvakning á því að varðveita sögu Kópavogs, Kópavogsbúa, atvinnulífs og félagasamtaka. Þótt Kópavogur sé ungt sveitarfélag, á hann sér fjölbreytta sögu sem er brýnt að glatist ekki. Það er þannig að sagan varðveitist ekki af sjálfu sér, heldur þarf að leggja alúð í að hafa upp á því sem hefur gildi. Sögufélagið og Héraðsskjalasafnið hafa verið með allar klær úti að hafa upp á skjölum og ljósmyndum sem tengjast sögu bæjarins og fá þau til varðveislu. Skjölin hafa strax verið skráð og gerð aðgengileg og er mikið um það að bæjarbúar og fræðimenn komi á lesstofu safnsins Bæjarstjórn Kópavogs hefur nú lagt héraðsskjalasafnið niður og sagt upp héraðsskjalaverðinum, sem lætur af störfum 1. október. Aðrir starfsmenn hafa einnig látið af störfum hjá safninu. Skjölin verða þó áfram á þar fram til ársloka 2025. Safnið er nú ekki lengur til og óljóst hver er til þess bær að afgreiða úr skjölum þess lögum samkvæmt. Þeir Kópavogsbúar sem ég hef rætt við, skilja einfaldlega ekki hver sé ástæðan fyrir niðurlagningu héraðsskjalasafnsins og að senda skjölin úr bænum á Þjóðskjalasafn. Ég vil þakka Sögufélagi Kópavogs, Hrafni Sveinbjarnarsyni héraðsskjalaverði og öðrum starfsmönnum Héraðsskjalasafns Kópavogs fyrir samstarfið og fyrir sitt frábært starf í gegnum árin, við að draga sögu Kópavogsbæjar fram í dagsljósið og safna heimildum um hana. Að eiga sér sögu er það sem gerir bæ að menningarbæ. Bær sem sendir skjölin í burtu er ekki menningarbær. Höfundur er uppalin í Kópavogi.
Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun
Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir Skoðun
Skoðun Réttlæti hins sterka. Hvernig hinn sterki getur unnið nánast öll dómsmál Jörgen Ingimar Hansson skrifar
Skoðun Við sem lifum með POTS höfum verið yfirgefin af kerfinu Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Reykjavíkurmódelið er skref í rétta átt – fyrir börnin og starfsfólkið Bozena Raczkowska skrifar
Skoðun Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir skrifar
Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson skrifar
Skoðun Alþjóða geðheilbrigðisdagurinn – réttur til réttrar meðferðar Pétur Maack Þorsteinsson skrifar
Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun
Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir Skoðun