52 milljarðar/ári x 30 ár = EES Jón Baldvin Hannibalsson skrifar 5. september 2024 12:33 EES er 30 ára í ár. Milljarðarnir í fyrirsögninni eru niðurstaða þýskrar rannsóknarstofnunar á því, hvað EE-samningurinn hafi reynst vera Íslendingum mikil búbót á þessum 30 árum. Og Háskóli Íslands taldi þetta nægilegt tilefni til að bjóða í partý, afmælisbarninu til heiðurs. Það var vel til fundið. Þó ekki væri nema vegna þess að ætla má, að meira en helmingur núlifandi Íslendinga muni ekki það Ísland, sem einu sinni var – fyrir EES. Og þakkarvert, að háskólinn leitaði til hins virta álitsgjafa Morgunblaðsins, Björns Bjarnasonar, fv. ráðherra, til að hressa upp á þjóðarminnið. Og hann fékk m.a.s. einn fyrrverandi forsætisráðherra Ítalíu – og það er nóg til af þeim – í lið með sér. Og tvær konur – aðra norska – sem vonandi höfðu báðar náð lögaldri, þegar EES leit dagsins ljós. Norska, þó ekki væri nema vegna þess, að Norðmenn borga reikninginn að mestu. OG EKKI VEITIR AF að hressa upp á minnið. Það eru nefnilega flestir búnir að gleyma því, að á sínum tíma – í alþingiskosningunum 1991, sem snerust nær eingöngu um EES – voru eiginlega allir á móti EES. Kenndu samninginn jafnvel við landssölu og landráð. M.a.s. hin ástsæli forseti Íslands, þáverandi, breytti ríkisráðsfundinum, þar sem EES öðlaðist löggildingu, í eftirmynd af líkvöku við flöktandi kertaljós (sjálfstæðisins). SJÁLFUR BJÖRN BJARNASON var þá einn helstitalsmaður flokks síns, Sjálfstæðisflokksins, sem var eindregið á móti EES-samningnum. Í staðinn vildu þeir bara tvíhliða tollasamning til að forðast íþyngjandi skuldbindingar við Evrópusambandið.Björn viðurkenndi að vísu síðar, að slíkur tvíhliðasamningur stæði ekki til boða. Þetta hefði því bara verið venjulegt kosingablöff. EES ER SUMSÉ skilgetið afkvæmi vinstristjórnar Steingríms Hermannssonar (1988-91). Þar var Alþýðubandalag Ólafs Ragnars Grímssonar, þá fjármálaráðherra, þriðja hjól undir vagni. Öll var samningsgerðin undir verkstjórn þáverandi utanríkisráðherra – nefnilega undirritaðs – frá byrjun til enda. Nema hvað: þegar kom að kosningunum 1991, snerust þeir félagar, Steingrímur og Ólafur Ragnar, alfarið líka á móti – af ótta við fylgistap ella. Þeir snerust m.ö.o. gegn sinni eigin ríkisstjórn, sem veitti samningsumboðið. Steingrímur kallar þetta í ævisögu sinni sín stærstu pólitísku mistök. Réttilega. Gleymi ég einhverju? Já, Kvennalistanum. Já, hann var auðvitað á móti. Þær sáu ekki fyrir, að EES-samingurinn myndi fjölga opinberum starfsmönnum, þ.e.a.s.háskólamenntuðum konum, verulega. VISNSTRI STJÓRNIN lifði af þessi fjörráð – með eins atkvæðis þingmeirihluta. Hann hefði getað heitið Páll frá Höllustöðum eða eitthvað þaðan af verra.Og þau voru fleiri. Með framhaldi vinstri stjórnarinnar hefði EES því verið fórnað á altari heimaalinnar þjóðrembu eða grámyglaðrar hugmyndafræði. Alla vega – ég ætlaði ekki að taka þátt í þeirri galdrabrennu. Hvað var til ráða? Að láta reyna á stefnufestu Sjálfstæðisflokksins. Ég hafði þá þegar reynslu af því, að hún væri ekki upp á marga fiska, þegar á reyndi. „Hvar er planið?“, spyrja ungir sjálfstæðismenn nú í öngum sínum. Ef þeir eru að leita að stefnufestunni, fara þeir enn villir vega. ÉG BAUÐ NÝKJÖRNUM formanni Sjálfstæðisflokksins stól forsætisráðherra, gegn einu skilyrði: EES. Kúvendið ykkar afstöðu og þiggið upðhefðina. Það gekk eftir. Þess vegna fögnum við 30 ára afmæli EES á þessu ári. ÞESS VEGNA gat Björn Bjarnason sagt eftirfarandi í skýrslu um EES samstarfið, sem hann ritstýrði af lofsverðri vandvirkni árið 2019. (Tilvitnunin lýsir niðurstöðu þýskrar rannsóknarstofnunar, Bertelsmann Stiftung, á efnahagsáhrifum EES fyrir Ísland): „Sé litið til heildaráhrifa á Íslandi eru uppreiknuð áhrif á efnahag Íslands 380 milljónir evra. Sú tala er fengin með því að reikna út velferðarávinning hvers einstaklings og margfalda með íbúafjölda. Er þar um að ræða 52 milljarða króna á ári hverju. Það er um 2. 07% af vergri landsframleiðslu Íslands“. 52 milljarðar króna á ári í 30 ár = 1.560 milljarðar á 30 árum. Það munar um minna. Heimamarkaður okkar stækkaði úr 300 þúsundum í 500 milljónir manna. Langvarandi kreppu (1988-94) með atvinnuleysi og landflótta var snúið í langvarandi vaxtarskeið. EES reyndist vera lyftistöng fyrir nýsköpunarfyrirtæki, sem eiga tilveru sína algerlega undir hindrunarlausum aðgangi að erlendum mörkuðum. Fjöldi fyrirtækja í upplýsingatækni, sérfræðiþjónustu, lyfjaframleiðslu og ferðamannaiðnaði blómstruðu. Ísland var á hraðri leið inn í nútímann. Gefum Herði Arnarsyni, þáverandi forstjóra Marels en nú Landsvirkjunar, lokaorðin: „Ég held í raun og veru, að fyrirtæki eins og Marel og Össur hefðu ekki orðið til í þeirri mynd,sem þau eru, hefðum við ekki orðið aðilar að evrópska efnahagssvæðinu...“(Viðskiptablaðið í apríl 2019) Þetta er trúverðugur vitnisburður um 30 ára reynslu af EES. Í upphafi voru flestir á móti, líka þeir sem vilja nú (næstum) allir „þá Lilju kveðið hafa“. Höfundur var pólitískur verkstjóri EES-samningsins í tveimur ríkisstjórnum (1988-1995). Honum var ekki boðið að miðla þeirri reynslu á 30 ára- afmæli EES í Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Evrópusambandið Jón Baldvin Hannibalsson Utanríkismál Mest lesið Vantraust Flokks fólksins á Viðreisn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Hví borgar útgerðin – ekki malarnáman? Guðmundur Edgarsson Skoðun 48 daga blekking: Loforð sem leiðir til lögbrota? Svanur Guðmundsson Skoðun Ómeðvituð vörn í orðræðu – þegar vald ver sjálft sig Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Ertu nú alveg viss um að hafa læst hurðinni? Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald Skoðun Hverjir eiga Ísland? Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun Verið öll hjartanlega velkomin á Unglingalandsmót á Egilsstöðum Jónína Brynjólfsdóttir Skoðun Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson Skoðun Skoðun Skoðun Hví borgar útgerðin – ekki malarnáman? Guðmundur Edgarsson skrifar Skoðun Vantraust Flokks fólksins á Viðreisn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 48 daga blekking: Loforð sem leiðir til lögbrota? Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald skrifar Skoðun Málþóf á kostnað ungs fólks Lísa Margrét Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson skrifar Skoðun Ómeðvituð vörn í orðræðu – þegar vald ver sjálft sig Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Við krefjumst sanngirni og aðgerð strax Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Verið öll hjartanlega velkomin á Unglingalandsmót á Egilsstöðum Jónína Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Úrsúla og öryggismálin - Stöndum gegn vígvæðingu Guttormur Þorsteinsson skrifar Skoðun Verðmætatap auðlindagjaldanna – Hverra og hvernig? Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Ertu nú alveg viss um að hafa læst hurðinni? Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Sanngirni að brenna 230 milljarða króna? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Strandveiðar eru ekki sóun Örn Pálsson skrifar Skoðun „Ísland mun taka þátt í þvingunaraðgerðum gegn Ísrael náist samstaða fleiri ríkja“ Einar Ólafsson skrifar Skoðun SFS skuldar Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Hvar er hjálpin sem okkur var lofað? Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Áform um fleiri strandveiðidaga: Áhættusöm ákvörðun Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson skrifar Skoðun Flugnám - Fjórði hluti: Hlutverk Reykjavíkurflugvallar í flugnámi Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Slítum stjórnmálasambandi við Ísrael! Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Aukið við sóun með einhverjum ráðum Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Kæru valkyrjur, hatrið sigraði líklega í þetta skiptið Arnar Laxdal skrifar Skoðun Vönduð vinnubrögð - alltaf! Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórnin stóð af sér áhlaup sérhagsmuna Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Stjórnmál sem virka og lýðræði sem kemst ekki fyrir í umslagi Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þversögn Íslands í Palestínumálinu: Um fullveldi, samsekt og réttarríkið Gína Júlía Waltersdóttir skrifar Skoðun Tvöföld bið eftir geislameðferð er of löng Katrín Sigurðardóttir skrifar Skoðun Fröken þjóðarmorð: Þér er ekki boðið! Linda Ósk Árnadóttir,Yousef Ingi Tamimi skrifar Skoðun Linsa Lífsins Matthildur Björnsdóttir skrifar Sjá meira
EES er 30 ára í ár. Milljarðarnir í fyrirsögninni eru niðurstaða þýskrar rannsóknarstofnunar á því, hvað EE-samningurinn hafi reynst vera Íslendingum mikil búbót á þessum 30 árum. Og Háskóli Íslands taldi þetta nægilegt tilefni til að bjóða í partý, afmælisbarninu til heiðurs. Það var vel til fundið. Þó ekki væri nema vegna þess að ætla má, að meira en helmingur núlifandi Íslendinga muni ekki það Ísland, sem einu sinni var – fyrir EES. Og þakkarvert, að háskólinn leitaði til hins virta álitsgjafa Morgunblaðsins, Björns Bjarnasonar, fv. ráðherra, til að hressa upp á þjóðarminnið. Og hann fékk m.a.s. einn fyrrverandi forsætisráðherra Ítalíu – og það er nóg til af þeim – í lið með sér. Og tvær konur – aðra norska – sem vonandi höfðu báðar náð lögaldri, þegar EES leit dagsins ljós. Norska, þó ekki væri nema vegna þess, að Norðmenn borga reikninginn að mestu. OG EKKI VEITIR AF að hressa upp á minnið. Það eru nefnilega flestir búnir að gleyma því, að á sínum tíma – í alþingiskosningunum 1991, sem snerust nær eingöngu um EES – voru eiginlega allir á móti EES. Kenndu samninginn jafnvel við landssölu og landráð. M.a.s. hin ástsæli forseti Íslands, þáverandi, breytti ríkisráðsfundinum, þar sem EES öðlaðist löggildingu, í eftirmynd af líkvöku við flöktandi kertaljós (sjálfstæðisins). SJÁLFUR BJÖRN BJARNASON var þá einn helstitalsmaður flokks síns, Sjálfstæðisflokksins, sem var eindregið á móti EES-samningnum. Í staðinn vildu þeir bara tvíhliða tollasamning til að forðast íþyngjandi skuldbindingar við Evrópusambandið.Björn viðurkenndi að vísu síðar, að slíkur tvíhliðasamningur stæði ekki til boða. Þetta hefði því bara verið venjulegt kosingablöff. EES ER SUMSÉ skilgetið afkvæmi vinstristjórnar Steingríms Hermannssonar (1988-91). Þar var Alþýðubandalag Ólafs Ragnars Grímssonar, þá fjármálaráðherra, þriðja hjól undir vagni. Öll var samningsgerðin undir verkstjórn þáverandi utanríkisráðherra – nefnilega undirritaðs – frá byrjun til enda. Nema hvað: þegar kom að kosningunum 1991, snerust þeir félagar, Steingrímur og Ólafur Ragnar, alfarið líka á móti – af ótta við fylgistap ella. Þeir snerust m.ö.o. gegn sinni eigin ríkisstjórn, sem veitti samningsumboðið. Steingrímur kallar þetta í ævisögu sinni sín stærstu pólitísku mistök. Réttilega. Gleymi ég einhverju? Já, Kvennalistanum. Já, hann var auðvitað á móti. Þær sáu ekki fyrir, að EES-samingurinn myndi fjölga opinberum starfsmönnum, þ.e.a.s.háskólamenntuðum konum, verulega. VISNSTRI STJÓRNIN lifði af þessi fjörráð – með eins atkvæðis þingmeirihluta. Hann hefði getað heitið Páll frá Höllustöðum eða eitthvað þaðan af verra.Og þau voru fleiri. Með framhaldi vinstri stjórnarinnar hefði EES því verið fórnað á altari heimaalinnar þjóðrembu eða grámyglaðrar hugmyndafræði. Alla vega – ég ætlaði ekki að taka þátt í þeirri galdrabrennu. Hvað var til ráða? Að láta reyna á stefnufestu Sjálfstæðisflokksins. Ég hafði þá þegar reynslu af því, að hún væri ekki upp á marga fiska, þegar á reyndi. „Hvar er planið?“, spyrja ungir sjálfstæðismenn nú í öngum sínum. Ef þeir eru að leita að stefnufestunni, fara þeir enn villir vega. ÉG BAUÐ NÝKJÖRNUM formanni Sjálfstæðisflokksins stól forsætisráðherra, gegn einu skilyrði: EES. Kúvendið ykkar afstöðu og þiggið upðhefðina. Það gekk eftir. Þess vegna fögnum við 30 ára afmæli EES á þessu ári. ÞESS VEGNA gat Björn Bjarnason sagt eftirfarandi í skýrslu um EES samstarfið, sem hann ritstýrði af lofsverðri vandvirkni árið 2019. (Tilvitnunin lýsir niðurstöðu þýskrar rannsóknarstofnunar, Bertelsmann Stiftung, á efnahagsáhrifum EES fyrir Ísland): „Sé litið til heildaráhrifa á Íslandi eru uppreiknuð áhrif á efnahag Íslands 380 milljónir evra. Sú tala er fengin með því að reikna út velferðarávinning hvers einstaklings og margfalda með íbúafjölda. Er þar um að ræða 52 milljarða króna á ári hverju. Það er um 2. 07% af vergri landsframleiðslu Íslands“. 52 milljarðar króna á ári í 30 ár = 1.560 milljarðar á 30 árum. Það munar um minna. Heimamarkaður okkar stækkaði úr 300 þúsundum í 500 milljónir manna. Langvarandi kreppu (1988-94) með atvinnuleysi og landflótta var snúið í langvarandi vaxtarskeið. EES reyndist vera lyftistöng fyrir nýsköpunarfyrirtæki, sem eiga tilveru sína algerlega undir hindrunarlausum aðgangi að erlendum mörkuðum. Fjöldi fyrirtækja í upplýsingatækni, sérfræðiþjónustu, lyfjaframleiðslu og ferðamannaiðnaði blómstruðu. Ísland var á hraðri leið inn í nútímann. Gefum Herði Arnarsyni, þáverandi forstjóra Marels en nú Landsvirkjunar, lokaorðin: „Ég held í raun og veru, að fyrirtæki eins og Marel og Össur hefðu ekki orðið til í þeirri mynd,sem þau eru, hefðum við ekki orðið aðilar að evrópska efnahagssvæðinu...“(Viðskiptablaðið í apríl 2019) Þetta er trúverðugur vitnisburður um 30 ára reynslu af EES. Í upphafi voru flestir á móti, líka þeir sem vilja nú (næstum) allir „þá Lilju kveðið hafa“. Höfundur var pólitískur verkstjóri EES-samningsins í tveimur ríkisstjórnum (1988-1995). Honum var ekki boðið að miðla þeirri reynslu á 30 ára- afmæli EES í Háskóla Íslands.
Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald Skoðun
Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun
Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson Skoðun
Skoðun Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald skrifar
Skoðun Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson skrifar
Skoðun Verið öll hjartanlega velkomin á Unglingalandsmót á Egilsstöðum Jónína Brynjólfsdóttir skrifar
Skoðun „Ísland mun taka þátt í þvingunaraðgerðum gegn Ísrael náist samstaða fleiri ríkja“ Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson skrifar
Skoðun Flugnám - Fjórði hluti: Hlutverk Reykjavíkurflugvallar í flugnámi Matthías Arngrímsson skrifar
Skoðun Stjórnmál sem virka og lýðræði sem kemst ekki fyrir í umslagi Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Þversögn Íslands í Palestínumálinu: Um fullveldi, samsekt og réttarríkið Gína Júlía Waltersdóttir skrifar
Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald Skoðun
Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun
Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson Skoðun