Tíunda mánuðinn í röð ákvað peningastefnunefnd Seðlabankans í morgun að halda meginvöxtum sínum óbreyttum í 9,25 prósentum. Þeir verða því óbreyttir í eitt ár því næsti vaxtaákvörðunardagur er ekki fyrr en 21. ágúst. Seðlabankinn segir verðbólguna hafa reynst þrálátari er en gert var ráð fyrir og sé nú sex prósent.
Þrátt fyrir það hefur verðbólga minnkað í helstu viðskiptalöndum þannig að verð á innfluttri vöru hefur farið lækkandi á undanförnum mánuðum, verð á innlendri vöru hefur einnig lækkað eftir mikla hækkun undanfarin tvö ár en verð á þjónustu hefur lækkað minna.
Eftir töluverða lækkun á húsnæðisverði á síðasta ári er húsnæðisverð hins vegar aftur farið að hækka og hefur mest áhrif á verðbólguna. Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri segir verðbólguvæntingar enn mjög miklar í þjóðfélaginu.
„Það er bara mikill verðbólguþrýstingur og það er mikið í gangi hjá okkur.“ Þá sé áhrifa jarðhræringanna á Reykjanesi farið að gæta í efnahagslífinu.
„Það er líka í rauninni verið að færa heilt eitt prósent þjóðarinnar um set. Það er verið að færa til heilt sveitarfélag. Það hefur áhrif á fasteignamarkaðinn,” segir Ásgeir.
Versnandi verðbólguhorfur
Þess vegna hafi verðbólguhorfur versnað frá spá bankans í janúar sem sést mörkuð hér með brotalínu. Óbrotna línan sýnir hins vegar raunveruleikann frá áramótum og spá um framhaldið. Þannig gerði Seðlabankinn ráð fyrir að verðbólga yrði að meðaltali 4,1 prósent á þessu ári en nú reiknar hann með að meðaltalsverðbólga þessa árs verði 5,9 prósent.
Þetta er ekki síst fyrir mikinn vöxt í ferðaþjónustunni og öðrum tengdum greinum með innflutningi þúsunda starfsmanna. Það setji aukinn þrýstinig á húsnæðiskerfið, auki neyslu og veltu og álag á alla helstu innviði landsins.
Erum við í raun að pissa í skóinn með öllum þessum hraða. Væri nær að gæta hófs í vextinum, til dæmis í ferðaþjónustunni?
„Já, ég held að það væri nær að gæta hófs. Og það er að einhverju leyti það hlutverk sem Seðlabankinn hefur fengið; í rauninni að knýja fram hóf með vaxtahækkunum. Það er sá beiski kaleikur sem við höfum,“ segir seðlabankastjóri.
Seðlabankinn þyrfti hins vegar að sýna festu í að keyra verðbólguna niður og koma í veg fyrir að allt fari úr böndunum. Verðbólgan væri sameiginlegur óvinur Seðlabankans og verkalýðshreyfingarinnar en jákvæð áhrif hóflegra kjarasamninga hennar væru enn ekki komin fram.
„Við erum líka að horfa á að kjarasamningarnir sem voru gerðir eru með uppsagnarákvæði. Verðbólga verður að vera komin niður fyrir 4,75 prósent á næsta ári eða í byrjun næsta árs. …Það væri náttúrlega ekki sérstaklega ábyrgt af Seðlabanka Íslands að fara að gera hluti sem myndu leiða til þess að samningarnir, forsenduákvæði samninganna, yrðu virkjuð eftir ár eða eitthvað álíka,” segir Ásgeir Jónsson.
