Vissir þú þetta um næringarfræði og næringarfræðinga? Geir Gunnar Markússon skrifar 3. júní 2021 11:00 Hippókrates (460 f.Kr. – um 377 f.Kr.) sem oft er nefndur faðir læknisfræðinnar sagði „notum mat sem lyf og lyf sem mat“. Læknisfræði nútímans er nú því miður mun meiri lyflæknisfræði en næringarlæknsifræði. Jónas Kristjánsson læknir (1870-1960) og stofandi Heilsustofnunar NLFÍ í Hveragerði sagði “Fæðan er það efni, sem líkami manna og dýra er úr gerður. Heilbrigði er fyrst og fremst komin undir eðlilegri næringu.” Þessi gamla og góða speki um mikilvægi næringarinnar er alltaf að koma betur og betur í ljós. Því nútímamaðurinn er að kála heilsu sínu og lífi með eigin velmegun, þ.e.a.s. lífsstílssjúkdómum sem eiga örsök sína að stórum hluta í lélegu mataræði. Samkvæmt skýrslu Alþjóða heilbrigðismálastofnunarinnar (WHO) þá er slæmt mataræði stærsti einstaki áhættuþátturinn að baki heildarsjúkdómsbyrgði Íslendinga. Þó að næring sé einn af grunnþáttum lífs og heilbrigðis okkar þá er næringarfræði sem vísindagrein mjög ung. Það var á árunum 1913-1948 sem vítamínin og hlutverk þeirra voru uppgötvuð. Á þessum tíma voru næringartengdir sjúkdómar skilgreindir og lækning á þeim fundin s.s skyrbjlúgur (C-vítamínskortur), beri-beri (þíamínskortur), pellagra (níasínskortur), beinkröm í börnum (D-vítamínskortur), þurr augu (xerophtalmia, A-vítamínskortur) og blóðleysi (járn- og/eða B12-vítamínskortur). Orðið vítamín er dregið af orðinu vita sem þýðir líf á latínu og amin, því það var talið í fyrstu að vítamín væru hlutar af amínósýrum. Næringarfræði er vísindagrein sem kennd er á háskólastigi og bíður upp á grunnnám (BS gráða), framhaldsnám (MS gráða) eða doktorsnám (PhD gráða) Næringarfræðingur og næringarráðgjafi eru lögvernduð starfheiti á Íslandi og er gerð krafa um fimm ára háskólanám (meistaragráðu) í faginu. Næringarfræði er heilbrigðisvísindagrein og veitir m.a. innsýn í efnafræði, lífeðlisfræði, líffræði, líffærafræði, matvælafræði, ónæmisfræði, sálfræði, örverufræði og stærðfræði. Nám og störf í næringarfræði bjóða því upp á mikla sérhæfingu innan fagsins s.s klínískt-, íþrótta og lýðheilsunæringarfræð,rannsókna og vísindastarf. Dr. Jón Óttar Ragnarsson sem stofnaði Stöð 2 árið 1986 er næringarfræðingur að mennt frá Minnesotaháskóla í Bandaríkjunum. Hann átti einnig þátt í að námsbraut í matvæla- og næringarfræðum var sett á laggirnar við Háskóla Íslands árið 1977. Í dag er næringarfræði kvennastétt. Þó ég hafi ekki tölur yfir kynjaskiptuna í faginu þá sé ég þetta vel á fundum, ráðstefnum og störfum með kollegum mínum hérlendis og erlendis. Þannig að ég ákalla kynbræður mína sem hafa áhuga á næringarfræði að mennta sig í þessu spennandi fagi til að viðhalda fjölbreytileika næringarfræðinga.Vert er að benda á í þessu samhengi að hægt er að sækja um grunnnám í næringarfræði við HÍ til 5.júní n.k. Næringarfræðingar nútímans eru lítið í því að telja hitaeiningar ofan í fólk eins og margir virðast halda. Leiðbeiningar næringarfræðinga til að vinna á ofþyngd fólks snýst meira um að kenna svengdarvitund, skammtastærðir og koma reglu á máltíðir. Framtíðar næringarráðleggingar munu að stóru leyti snúa að því að efla þarmaflóru fólks. Það er mín trú að það verði jafneðlilegt í framtíðinni að skila inn saursýni eins og það er að taka blóðprufu í dag, til að greina næringarástand. Þrátt fyrir að næring sé ein grunnforsendum heilbrigðis eru sjálfstætt starfandi næringarfræðingar ekki með samning við Sjúkratryggingar Íslands (SÍ) um niðurgreiðslu á sinni þjónustu líkt og læknar, sjúkraþjálfarar, talmeinafræðingar og sálfræðingar (reyndar meira í orði en á borði). Einnig eru sárafáir næringarfræðingar starfandi við heilsugæslustöðvar landsins, endurhæfingarstofnanir og aðrar heilbrigðisstofnir. Það er sorglegt að heilbrigðisyfirvöld og þeir sem stýra heilbrigðisstofnunum hafi ekki enn gert sér grein fyrir mikilvægi næringar í heilbrigði fólks. Það er því kannski ekki skrítið að lífsstílssjúkdómar séu að aukast í samfélagi okkar þegar eins stór hlekkur og næring er vanrækt (fjársvelt) þegar kemur að heilsueflingu landsmanna! Þörf fyrir velmenntaða næringarfræðinga hefur líklega aldrei verið meiri en á þessari upplýsingaöld sem við lifum. Því mikið af óábyrgum, röngum og villandi skilaboðum um heilsu og næringu er dælt út á netinu, samfélagsmiðlum og í bókaformi. Almenningur er almennt orðinn ringlaður á misvísandi upplýsingum um næringu og heilsu. Á þessum 3 mínútum sem þú tókst í að lesa þessa grein var líkaminn á fullu að vinna og notaði við það orkuna (næringuna) sem þú neyttir. Hjartað dældi um 15L af blóði (vonandi járn- og súrefnisríku ef þú ert vel nærð/ur), næringarefni kvöldmatarins eru komin í smáþarmana þar sem upptaka næringarefnanna fer fram og heilinn notaði bara kolvetni (glúkosa) við lestur þessarar greinar. Höfundur er næringarfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Geir Gunnar Markússon Heilsa Mest lesið Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson Skoðun Þeir greiða sem njóta, eða hvað? Jóhannes Þór Skúlason,Pálmi Viðar Snorrason Skoðun Skoðun Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Bókin er minn óvinur, en mig langar samt í verknám! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ilmurinn af jarðolíu er svo lokkandi Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Hvað er að frétta af humrinum? Jónas Páll Jónasson skrifar Skoðun Þeir greiða sem njóta, eða hvað? Jóhannes Þór Skúlason,Pálmi Viðar Snorrason skrifar Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar Skoðun Sigrar og raunir íslenska hestsins Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar Skoðun Góðir grannar Landsvirkjunar og við hin Kjartan Ágústsson skrifar Skoðun Hittumst á rauðum sokkum 1. maí Finnbjörn A. Hermannsson,Kolbrún Halldórsdóttir,Magnús Þór Jónsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi orkuspáa Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Þegar innflutningurinn ræður ríkjum Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Vladímír Pútín: Hvað er að marka hann? Steinar Björgvinsson skrifar Skoðun Örlög Úkraínu varða frið og öryggi á Íslandi Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Vegamál á tímum skattahækkana og vantrausts Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Konur og menntun Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris skrifar Skoðun Hanna Katrín og Co, koma til bjargar Björn Ólafsson skrifar Skoðun Villtur lax eða villt græðgi – sveitin í skotlínu Jóhann Helgi Stefánsson skrifar Skoðun Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Sjá meira
Hippókrates (460 f.Kr. – um 377 f.Kr.) sem oft er nefndur faðir læknisfræðinnar sagði „notum mat sem lyf og lyf sem mat“. Læknisfræði nútímans er nú því miður mun meiri lyflæknisfræði en næringarlæknsifræði. Jónas Kristjánsson læknir (1870-1960) og stofandi Heilsustofnunar NLFÍ í Hveragerði sagði “Fæðan er það efni, sem líkami manna og dýra er úr gerður. Heilbrigði er fyrst og fremst komin undir eðlilegri næringu.” Þessi gamla og góða speki um mikilvægi næringarinnar er alltaf að koma betur og betur í ljós. Því nútímamaðurinn er að kála heilsu sínu og lífi með eigin velmegun, þ.e.a.s. lífsstílssjúkdómum sem eiga örsök sína að stórum hluta í lélegu mataræði. Samkvæmt skýrslu Alþjóða heilbrigðismálastofnunarinnar (WHO) þá er slæmt mataræði stærsti einstaki áhættuþátturinn að baki heildarsjúkdómsbyrgði Íslendinga. Þó að næring sé einn af grunnþáttum lífs og heilbrigðis okkar þá er næringarfræði sem vísindagrein mjög ung. Það var á árunum 1913-1948 sem vítamínin og hlutverk þeirra voru uppgötvuð. Á þessum tíma voru næringartengdir sjúkdómar skilgreindir og lækning á þeim fundin s.s skyrbjlúgur (C-vítamínskortur), beri-beri (þíamínskortur), pellagra (níasínskortur), beinkröm í börnum (D-vítamínskortur), þurr augu (xerophtalmia, A-vítamínskortur) og blóðleysi (járn- og/eða B12-vítamínskortur). Orðið vítamín er dregið af orðinu vita sem þýðir líf á latínu og amin, því það var talið í fyrstu að vítamín væru hlutar af amínósýrum. Næringarfræði er vísindagrein sem kennd er á háskólastigi og bíður upp á grunnnám (BS gráða), framhaldsnám (MS gráða) eða doktorsnám (PhD gráða) Næringarfræðingur og næringarráðgjafi eru lögvernduð starfheiti á Íslandi og er gerð krafa um fimm ára háskólanám (meistaragráðu) í faginu. Næringarfræði er heilbrigðisvísindagrein og veitir m.a. innsýn í efnafræði, lífeðlisfræði, líffræði, líffærafræði, matvælafræði, ónæmisfræði, sálfræði, örverufræði og stærðfræði. Nám og störf í næringarfræði bjóða því upp á mikla sérhæfingu innan fagsins s.s klínískt-, íþrótta og lýðheilsunæringarfræð,rannsókna og vísindastarf. Dr. Jón Óttar Ragnarsson sem stofnaði Stöð 2 árið 1986 er næringarfræðingur að mennt frá Minnesotaháskóla í Bandaríkjunum. Hann átti einnig þátt í að námsbraut í matvæla- og næringarfræðum var sett á laggirnar við Háskóla Íslands árið 1977. Í dag er næringarfræði kvennastétt. Þó ég hafi ekki tölur yfir kynjaskiptuna í faginu þá sé ég þetta vel á fundum, ráðstefnum og störfum með kollegum mínum hérlendis og erlendis. Þannig að ég ákalla kynbræður mína sem hafa áhuga á næringarfræði að mennta sig í þessu spennandi fagi til að viðhalda fjölbreytileika næringarfræðinga.Vert er að benda á í þessu samhengi að hægt er að sækja um grunnnám í næringarfræði við HÍ til 5.júní n.k. Næringarfræðingar nútímans eru lítið í því að telja hitaeiningar ofan í fólk eins og margir virðast halda. Leiðbeiningar næringarfræðinga til að vinna á ofþyngd fólks snýst meira um að kenna svengdarvitund, skammtastærðir og koma reglu á máltíðir. Framtíðar næringarráðleggingar munu að stóru leyti snúa að því að efla þarmaflóru fólks. Það er mín trú að það verði jafneðlilegt í framtíðinni að skila inn saursýni eins og það er að taka blóðprufu í dag, til að greina næringarástand. Þrátt fyrir að næring sé ein grunnforsendum heilbrigðis eru sjálfstætt starfandi næringarfræðingar ekki með samning við Sjúkratryggingar Íslands (SÍ) um niðurgreiðslu á sinni þjónustu líkt og læknar, sjúkraþjálfarar, talmeinafræðingar og sálfræðingar (reyndar meira í orði en á borði). Einnig eru sárafáir næringarfræðingar starfandi við heilsugæslustöðvar landsins, endurhæfingarstofnanir og aðrar heilbrigðisstofnir. Það er sorglegt að heilbrigðisyfirvöld og þeir sem stýra heilbrigðisstofnunum hafi ekki enn gert sér grein fyrir mikilvægi næringar í heilbrigði fólks. Það er því kannski ekki skrítið að lífsstílssjúkdómar séu að aukast í samfélagi okkar þegar eins stór hlekkur og næring er vanrækt (fjársvelt) þegar kemur að heilsueflingu landsmanna! Þörf fyrir velmenntaða næringarfræðinga hefur líklega aldrei verið meiri en á þessari upplýsingaöld sem við lifum. Því mikið af óábyrgum, röngum og villandi skilaboðum um heilsu og næringu er dælt út á netinu, samfélagsmiðlum og í bókaformi. Almenningur er almennt orðinn ringlaður á misvísandi upplýsingum um næringu og heilsu. Á þessum 3 mínútum sem þú tókst í að lesa þessa grein var líkaminn á fullu að vinna og notaði við það orkuna (næringuna) sem þú neyttir. Hjartað dældi um 15L af blóði (vonandi járn- og súrefnisríku ef þú ert vel nærð/ur), næringarefni kvöldmatarins eru komin í smáþarmana þar sem upptaka næringarefnanna fer fram og heilinn notaði bara kolvetni (glúkosa) við lestur þessarar greinar. Höfundur er næringarfræðingur.
Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir Skoðun
Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar
Skoðun Hittumst á rauðum sokkum 1. maí Finnbjörn A. Hermannsson,Kolbrún Halldórsdóttir,Magnús Þór Jónsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris skrifar
Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir Skoðun