Mál til að rífast um Guðmundur Steingrímsson skrifar 2. september 2019 08:00 Í dag verða greidd atkvæði á þingi um orkupakkann. Þar með verður umræðunni um það mál lokið á Alþingi og væntanlega líka í þjóðfélaginu. Það er ekki laust við að í mínum huga gæti viss söknuðar. Ég hef um nokkurt skeið, reyndar við dræmar undirtektir — en stundum kátínu — stungið upp á því á hverjum þeim mannamótum sem ég tek þátt í, að orkupakkinn verði á einhverjum tímapunkti ræddur. Að teknir verði tveir, þrír tímar, helst eftir nokkra bjóra og þrætt duglega. Versta er að ég hitti alltof sjaldan fólk sem er á móti orkupakkanum og því fellur þessi tillaga mín jafnan um sjálft sig. Þó hef ég reyndar oft orðið vitni að því að fólk sem er fullkomlega sammála um mál getur samt deilt fimlega um það, sérstaklega ef það er komið soldið fram á nótt í samkvæmi. Á þeim grunni hef ég haldið í vonina. Síðasta tilraun mín til að efna til hressandi erja um orkupakkann í vinahópi rann þó algjörlega út í sandinn um helgina og með mun meira afgerandi hætti en hinar tilraunir mínar. Ég spurði, gáskafullur: „Og hvenær eigum við svo að ræða orkupakkann?“ Annar svaraði: „Orkupakkann? Það þarf ekkert að ræða hann. Málflutningurinn er svo fáránlegur. Þessir menn eru í rauninni að halda því fram að fólk geti bankað upp á hjá manni með framlengingarsnúru og krafist þess að fá að stinga í samband. Það sjá allir að það er rugl.“ Þessi líking við nauðhyggjurökin um að Íslendingar verði skyldaðir til að leggja sæstreng til útlanda ef orkupakkinn fer í gegn var æði snaggaraleg. Auðvitað getur enginn mætt með snúru og krafist þess að fá að stinga í samband. Við ráðum. Af sjónarhóli umræðunnar var þetta hins vegar bagalegt. Hún varð engin eftir þetta.Hvað svo? Og í dag semsagt verður þetta prýðilega þrætuepli til lykta leitt. Í mér er beygur. Hvað tekur við? Auðvitað gengur ekki að þjóðfélagið verði deilulaust. Um hvað getum við rifist? Hugsanlegt er að dusta megi rykið, a.m.k. um stundarsakir, af gömlum og óútkljáðum deilumálum sem klikka aldrei: Reykjavíkurflugvöllur, vera eða fara? Lúpínan, með eða á móti? Snarpt orðaskak um þessi fornu álitamál gæti fleytt þjóðinni yfir þennan hjalla, þar til nýtt, ferskt deilumál skýtur upp kollinum. Til þess að halda í hefðirnar þarf næsta deilumál þó helst að vera um ekki neitt. Það þarf líka að vera hæfilega sérhæft og óáhugavert, helst frá Brussel, svo það sé hægt að skálda upp alls konar ósannindi í kringum það og rífast svo um þau. Ég ætla ekki að hafa miklar áhyggjur af þessu. Þrátt fyrir beyg, þá hef ég trú. Ég ætla að gerast svo djarfur að spá því að vísir að næsta rifrildismáli skjóti upp kollinum fyrir lok vikunnar. Ég veit það er djarft, en sanniði til. Margir hér á landi eru einfaldlega orðnir það flinkir í þessu að þeir geta búið til svona deilu í raun án þess að hugsa. Þetta bara vellur upp úr þeim. Fyrir þeim er þetta eins og að fara á klósettið. Sjálfsagt mál. Daglegt brauð. Þetta er bara eitthvað sem kemur. Næstum því áreynslulaust.Fjarlæg pæling Auðvitað mætti þó hugsa sér — þó ekki nema einungis sér til dægrastyttingar í einrúmi — að í einhvern tiltekinn tíma, núna í kjölfar atkvæðagreiðslunnar, verði þjóðfélagsumræðunni þannig háttað að skæra að tilefnislausu njóti ekki við. Það er skemmtilegt að velta fyrir sér þeirri þjóðfélagsmynd sem þá blasir við. Það mætti ímynda sér að þjóðin sökkvi sér í málefnalega umræðu um það hvað Íslendingar þurfi að gera til þessa að mæta neyðarástandi í loftslagsmálum. Það væri hægt að efna til djúprar greiningar á því hvernig hægt er að bæta heilbrigðiskerfið. Svo mætti gera plön um það hvernig hátta ætti ferðaþjónustu til framtíðar á Íslandi. Það mætti ræða umbætur í skólakerfinu og hvernig hægt er betur að draga fram styrkleika hvers og eins. Það mætti ræða velferðarkerfið og guð má vita hvað. En hver nennir þessu? Í staðinn fyrir að hlúa að og efna til einhvers konar alhliða samtals, greiningar og áætlunargerðar um alla þessa stóru hluti í samfélaginu er að sjálfsögðu miklu skemmtilegra að rífast um ekki neitt. Það er miklu meiri sköpun í því að kokka upp deilumál frá grunni. Það krefst svo miklu meira listfengis að snúa markvisst út úr orðum og smíða góðar samsæriskenningar. Orkan okkar á að fara í þannig hluti. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Alþingi Birtist í Fréttablaðinu Guðmundur Steingrímsson Þriðji orkupakkinn Mest lesið Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson Skoðun Skoðun Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Í dag verða greidd atkvæði á þingi um orkupakkann. Þar með verður umræðunni um það mál lokið á Alþingi og væntanlega líka í þjóðfélaginu. Það er ekki laust við að í mínum huga gæti viss söknuðar. Ég hef um nokkurt skeið, reyndar við dræmar undirtektir — en stundum kátínu — stungið upp á því á hverjum þeim mannamótum sem ég tek þátt í, að orkupakkinn verði á einhverjum tímapunkti ræddur. Að teknir verði tveir, þrír tímar, helst eftir nokkra bjóra og þrætt duglega. Versta er að ég hitti alltof sjaldan fólk sem er á móti orkupakkanum og því fellur þessi tillaga mín jafnan um sjálft sig. Þó hef ég reyndar oft orðið vitni að því að fólk sem er fullkomlega sammála um mál getur samt deilt fimlega um það, sérstaklega ef það er komið soldið fram á nótt í samkvæmi. Á þeim grunni hef ég haldið í vonina. Síðasta tilraun mín til að efna til hressandi erja um orkupakkann í vinahópi rann þó algjörlega út í sandinn um helgina og með mun meira afgerandi hætti en hinar tilraunir mínar. Ég spurði, gáskafullur: „Og hvenær eigum við svo að ræða orkupakkann?“ Annar svaraði: „Orkupakkann? Það þarf ekkert að ræða hann. Málflutningurinn er svo fáránlegur. Þessir menn eru í rauninni að halda því fram að fólk geti bankað upp á hjá manni með framlengingarsnúru og krafist þess að fá að stinga í samband. Það sjá allir að það er rugl.“ Þessi líking við nauðhyggjurökin um að Íslendingar verði skyldaðir til að leggja sæstreng til útlanda ef orkupakkinn fer í gegn var æði snaggaraleg. Auðvitað getur enginn mætt með snúru og krafist þess að fá að stinga í samband. Við ráðum. Af sjónarhóli umræðunnar var þetta hins vegar bagalegt. Hún varð engin eftir þetta.Hvað svo? Og í dag semsagt verður þetta prýðilega þrætuepli til lykta leitt. Í mér er beygur. Hvað tekur við? Auðvitað gengur ekki að þjóðfélagið verði deilulaust. Um hvað getum við rifist? Hugsanlegt er að dusta megi rykið, a.m.k. um stundarsakir, af gömlum og óútkljáðum deilumálum sem klikka aldrei: Reykjavíkurflugvöllur, vera eða fara? Lúpínan, með eða á móti? Snarpt orðaskak um þessi fornu álitamál gæti fleytt þjóðinni yfir þennan hjalla, þar til nýtt, ferskt deilumál skýtur upp kollinum. Til þess að halda í hefðirnar þarf næsta deilumál þó helst að vera um ekki neitt. Það þarf líka að vera hæfilega sérhæft og óáhugavert, helst frá Brussel, svo það sé hægt að skálda upp alls konar ósannindi í kringum það og rífast svo um þau. Ég ætla ekki að hafa miklar áhyggjur af þessu. Þrátt fyrir beyg, þá hef ég trú. Ég ætla að gerast svo djarfur að spá því að vísir að næsta rifrildismáli skjóti upp kollinum fyrir lok vikunnar. Ég veit það er djarft, en sanniði til. Margir hér á landi eru einfaldlega orðnir það flinkir í þessu að þeir geta búið til svona deilu í raun án þess að hugsa. Þetta bara vellur upp úr þeim. Fyrir þeim er þetta eins og að fara á klósettið. Sjálfsagt mál. Daglegt brauð. Þetta er bara eitthvað sem kemur. Næstum því áreynslulaust.Fjarlæg pæling Auðvitað mætti þó hugsa sér — þó ekki nema einungis sér til dægrastyttingar í einrúmi — að í einhvern tiltekinn tíma, núna í kjölfar atkvæðagreiðslunnar, verði þjóðfélagsumræðunni þannig háttað að skæra að tilefnislausu njóti ekki við. Það er skemmtilegt að velta fyrir sér þeirri þjóðfélagsmynd sem þá blasir við. Það mætti ímynda sér að þjóðin sökkvi sér í málefnalega umræðu um það hvað Íslendingar þurfi að gera til þessa að mæta neyðarástandi í loftslagsmálum. Það væri hægt að efna til djúprar greiningar á því hvernig hægt er að bæta heilbrigðiskerfið. Svo mætti gera plön um það hvernig hátta ætti ferðaþjónustu til framtíðar á Íslandi. Það mætti ræða umbætur í skólakerfinu og hvernig hægt er betur að draga fram styrkleika hvers og eins. Það mætti ræða velferðarkerfið og guð má vita hvað. En hver nennir þessu? Í staðinn fyrir að hlúa að og efna til einhvers konar alhliða samtals, greiningar og áætlunargerðar um alla þessa stóru hluti í samfélaginu er að sjálfsögðu miklu skemmtilegra að rífast um ekki neitt. Það er miklu meiri sköpun í því að kokka upp deilumál frá grunni. Það krefst svo miklu meira listfengis að snúa markvisst út úr orðum og smíða góðar samsæriskenningar. Orkan okkar á að fara í þannig hluti.
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun