Jólin, börnin og dótið Guðmundur Steingrímsson skrifar 17. desember 2018 07:00 Á 17. júní fyrir tveimur árum gengum við hjónin að nálægum hátíðarhöldum með son okkar, þá sjö ára. Við vorum í hátíðarskapi og það var að sjálfsögðu rigning eins og alltaf á 17. júní. Þegar komið var inn á hátíðarsvæðið stungum við upp á því við son okkar að hann fengi flotta gasblöðru. Við skyldum kaupa handa honum eina slíka. Svar hans kom okkur verulega, og skemmtilega, á óvart. „Til hvers að kaupa blöðru?“ spurði sonur okkar af fyllstu einlægni. „Ég mun bara missa hana og hún fer upp í loftið og þá eruð þið bara búin að henda peningunum ykkar í ruslið.“ Við vorum kjaftstopp. Auðvitað var þetta alveg rétt hjá stráknum. Til hvers að kaupa blöðru? Við foreldrarnir vorum þarna afhjúpaðir sem fortakslausir bruðlarar. Við vorum sem sagt virkilega til í að spandera pening í eitthvað sem gat bara puðrast út í loftið á einni svipstundu eða sprungið í drasl áður en maður veit af. Hvílík endemis vitleysa.Vaxandi nægjusemi Við höfum hlegið að þessu atviki töluvert, og sagt öðrum þessa sögu við þónokkra kátínu. Samræðan sem spinnst yfirleitt í kjölfarið við fólk er nokkuð áhugaverð. Margir hafa svipaða hluti að segja af börnum sínum. Það virðist eins og nægjusemi hafi á einhvern hátt síast inn í vitundarlíf barna okkar, án þess að við foreldrarnir höfum beinlínis gert neitt til að stuðla að svo jákvæðri þróun. Mögulega er að vaxa upp kynslóð sem vill ekki drasl. Þótt Ninja Turtle plastkarlar slái vissulega í gegn stundum, eða eitthvað annað álíka — barndómurinn er sem betur fer enn smá samur við sig — virðist tíðarandinn almennt vera að breytast í rétta átt hvað efnishyggju varðar. Hún er að minnka. Ég er viss um að nú um jólin deila margir foreldrar þeirri reynslu, að hafa þráspurt krakkana um það hvað þeir vilja í jólagjöf, en svörin eru lítil sem engin. „Ég veit það ekki,“ er algengt svar. Ein spurði dóttur sína hvort hún vildi ekki nýja úlpu. „Neihei,“ svaraði unglingsstúlkan hneyksluð. „Ég á fína úlpu.“ Sú úlpa er um fimmtán ára gömul, sem frænka hennar átti áður. Ljómandi fín bara.Grænt símaborð úr plasti Ég get viðurkennt að, að ég stend sjálfan mig að því að vilja mjög mikið kaupa snjalldróna á tuttuguogfimmþúsund kall og gefa öðru hvoru barninu. Hvötin er til staðar. Ef ég fyndi vott af slíkum áhuga myndi ég rjúka til. Ég sjálfur myndi svo vafalítið leika mér jafnmikið með dótið. Svo færi það upp í hillu í byrjun febrúar, niður í geymslu árið 2021 og á Sorpu í kringum 2030. Í minni bernsku langaði mann í dót og maður fékk dót og gaf dót. Fyrsta gjöfin sem ég keypti sjálfur og gaf — frá mér til mömmu og pabba — var mesta drasl í heimi. Ég gerði mér ferð í strætó alveg sjálfur inn í verslunina Magasín í Kópavogi. Þar hafði ég séð grænt símaborð úr plasti. Mér fannst það fyrirtak. Hægt var að setja penna í það, skrifblokk og svo símaskrána undir símann. Það var líka auðvelt að setja það saman. Ég keypti þetta stoltur og pakkaði inn í leyni. Barnshjartað sló ört þegar gjöfin var opnuð. Þakklætið og undrunin var fölskvalaus. Ég efast ekki um það. Barnið hafði keypt gjöf, alveg sjálft. Símaborðið var sett upp við hátíðlega athöfn. Ég horfði á það á jóladag fullur gleði en þó hvíslaði að mér lítill efasemdarpúki að kannski væri það full stórt og klunnalegt. Í rauninni var það forljótt. Um miðjan janúar var það horfið. Skömmu síðar fann ég það niðri í geymslu.Ekki missa sig Kynslóðin mín er afkvæmi fyrstu kynslóðar á mölinni. Við erum barnabörn fólksins í sveitunum, sem ólst upp við það að gúmmístígvél voru það mergjaðasta sem hægt var að hugsa sér. Eftir stríð fór neysluhyggjan á flug. Fólk var komið í hús með hita. Hver með sitt herbergi. Að fylla húsin af drasli var nánast trúarleg nauðsyn. Það var leiðin til að sýna að tímarnir voru breyttir. Neytandinn varð til, fjöldaframleiðslan og sölumennskan. Börnin okkar alast upp í öðrum tíðaranda. Leikskólarnir hafa kennt þeim að föndra gjafir handa mömmu og pabba og að það er hugurinn sem skiptir máli. Kertastjakar og leirhestar — jólagjafir barnanna í gegnum tíðina — sitja á hillunum og fara líklega aldrei niður í geymslu. Virði þeirra er margfalt á við dót úr búð. Með hverjum jólum sem renna upp finnst mér ég læra þetta betur og betur: Allir vilja gjafir. Börnin vilja gjafir. Það er gaman að gefa. Það er gaman að fá gjafir. En það er algjör óþarfi að missa sig. Ég veit það er klisja, en hún er sönn: Það er kærleikurinn að baki sem skiptir mestu máli. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Guðmundur Steingrímsson Mest lesið 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Hvað er eiginlega málið með þessa þéttingu?? Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Eitt próf á ári – er það snemmtæk íhlutun? Íris E. Gísladóttir skrifar Skoðun Þegar öllu er á botninn hvolft Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Viltu finna milljarð? - Frá gráu svæði í gagnsæi Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum – tækifæri eða hliðarskref? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson skrifar Skoðun Eru börn innviðir? Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík skrifar Skoðun Körfubolti á tímum þjóðarmorðs Bjarni Þór Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson skrifar Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Á 17. júní fyrir tveimur árum gengum við hjónin að nálægum hátíðarhöldum með son okkar, þá sjö ára. Við vorum í hátíðarskapi og það var að sjálfsögðu rigning eins og alltaf á 17. júní. Þegar komið var inn á hátíðarsvæðið stungum við upp á því við son okkar að hann fengi flotta gasblöðru. Við skyldum kaupa handa honum eina slíka. Svar hans kom okkur verulega, og skemmtilega, á óvart. „Til hvers að kaupa blöðru?“ spurði sonur okkar af fyllstu einlægni. „Ég mun bara missa hana og hún fer upp í loftið og þá eruð þið bara búin að henda peningunum ykkar í ruslið.“ Við vorum kjaftstopp. Auðvitað var þetta alveg rétt hjá stráknum. Til hvers að kaupa blöðru? Við foreldrarnir vorum þarna afhjúpaðir sem fortakslausir bruðlarar. Við vorum sem sagt virkilega til í að spandera pening í eitthvað sem gat bara puðrast út í loftið á einni svipstundu eða sprungið í drasl áður en maður veit af. Hvílík endemis vitleysa.Vaxandi nægjusemi Við höfum hlegið að þessu atviki töluvert, og sagt öðrum þessa sögu við þónokkra kátínu. Samræðan sem spinnst yfirleitt í kjölfarið við fólk er nokkuð áhugaverð. Margir hafa svipaða hluti að segja af börnum sínum. Það virðist eins og nægjusemi hafi á einhvern hátt síast inn í vitundarlíf barna okkar, án þess að við foreldrarnir höfum beinlínis gert neitt til að stuðla að svo jákvæðri þróun. Mögulega er að vaxa upp kynslóð sem vill ekki drasl. Þótt Ninja Turtle plastkarlar slái vissulega í gegn stundum, eða eitthvað annað álíka — barndómurinn er sem betur fer enn smá samur við sig — virðist tíðarandinn almennt vera að breytast í rétta átt hvað efnishyggju varðar. Hún er að minnka. Ég er viss um að nú um jólin deila margir foreldrar þeirri reynslu, að hafa þráspurt krakkana um það hvað þeir vilja í jólagjöf, en svörin eru lítil sem engin. „Ég veit það ekki,“ er algengt svar. Ein spurði dóttur sína hvort hún vildi ekki nýja úlpu. „Neihei,“ svaraði unglingsstúlkan hneyksluð. „Ég á fína úlpu.“ Sú úlpa er um fimmtán ára gömul, sem frænka hennar átti áður. Ljómandi fín bara.Grænt símaborð úr plasti Ég get viðurkennt að, að ég stend sjálfan mig að því að vilja mjög mikið kaupa snjalldróna á tuttuguogfimmþúsund kall og gefa öðru hvoru barninu. Hvötin er til staðar. Ef ég fyndi vott af slíkum áhuga myndi ég rjúka til. Ég sjálfur myndi svo vafalítið leika mér jafnmikið með dótið. Svo færi það upp í hillu í byrjun febrúar, niður í geymslu árið 2021 og á Sorpu í kringum 2030. Í minni bernsku langaði mann í dót og maður fékk dót og gaf dót. Fyrsta gjöfin sem ég keypti sjálfur og gaf — frá mér til mömmu og pabba — var mesta drasl í heimi. Ég gerði mér ferð í strætó alveg sjálfur inn í verslunina Magasín í Kópavogi. Þar hafði ég séð grænt símaborð úr plasti. Mér fannst það fyrirtak. Hægt var að setja penna í það, skrifblokk og svo símaskrána undir símann. Það var líka auðvelt að setja það saman. Ég keypti þetta stoltur og pakkaði inn í leyni. Barnshjartað sló ört þegar gjöfin var opnuð. Þakklætið og undrunin var fölskvalaus. Ég efast ekki um það. Barnið hafði keypt gjöf, alveg sjálft. Símaborðið var sett upp við hátíðlega athöfn. Ég horfði á það á jóladag fullur gleði en þó hvíslaði að mér lítill efasemdarpúki að kannski væri það full stórt og klunnalegt. Í rauninni var það forljótt. Um miðjan janúar var það horfið. Skömmu síðar fann ég það niðri í geymslu.Ekki missa sig Kynslóðin mín er afkvæmi fyrstu kynslóðar á mölinni. Við erum barnabörn fólksins í sveitunum, sem ólst upp við það að gúmmístígvél voru það mergjaðasta sem hægt var að hugsa sér. Eftir stríð fór neysluhyggjan á flug. Fólk var komið í hús með hita. Hver með sitt herbergi. Að fylla húsin af drasli var nánast trúarleg nauðsyn. Það var leiðin til að sýna að tímarnir voru breyttir. Neytandinn varð til, fjöldaframleiðslan og sölumennskan. Börnin okkar alast upp í öðrum tíðaranda. Leikskólarnir hafa kennt þeim að föndra gjafir handa mömmu og pabba og að það er hugurinn sem skiptir máli. Kertastjakar og leirhestar — jólagjafir barnanna í gegnum tíðina — sitja á hillunum og fara líklega aldrei niður í geymslu. Virði þeirra er margfalt á við dót úr búð. Með hverjum jólum sem renna upp finnst mér ég læra þetta betur og betur: Allir vilja gjafir. Börnin vilja gjafir. Það er gaman að gefa. Það er gaman að fá gjafir. En það er algjör óþarfi að missa sig. Ég veit það er klisja, en hún er sönn: Það er kærleikurinn að baki sem skiptir mestu máli.
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar
Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun