Aðför að jafnrétti til náms Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar 22. ágúst 2016 15:23 Frumvarp mennta- og menningarmálaráðherra um nýtt lánafyrikomulag hjá Lánasjóði íslenskra námsmanna er hættulegt þar sem það vegur í raun að jafnrétti til náms. Ég tel mjög brýnt að fram fari ítarleg greining á því hvernig frumvarpið mætir þeim námsmönnum sem þar eiga í hlut, bæði eftir tekjum, aldri, kyni, búsetu og svo mætti áfram telja. Ég hef lengi haft áhyggjur af því að smátt og smátt sé verið að draga úr möguleikum fólks á landsbyggðinni til langskólanáms. Mikill kostnaður vegna framfærslu og húsnæðis fælir marga frá. Oft ákveða fjölskyldur að rífa sig upp með rótum þegar börn þeirra færast nær þeim aldri að sækja sér framhalds- og háskólamenntun og þar með er verið að ýta undir brottflutning fólks af landsbyggðinni. Þetta ætti ekki að vera svona. Það á ekki að vera þannig að fólk þurfi að rífa sig upp með rótum eingöngu vegna þess að það vill halda heimili fyrir unga fólkið sitt þegar það fer í langskólanám til þess að auðvelda því að framfleyta sér á þessum tíma. Námsstyrkur rennur til þeirra sem þurfa ekki á honum að halda. Frumvarp mennta- og menningarmálaráðherra boðar nýjar leiðir með námsstyrkjum. Það lítur kannski ágætlega út við fyrstu sýn en þegar við skoðum þetta allt í samhengi og sjáum að vextir á námslánum hækka mikið þá hefur maður virkilegar áhyggjur af því hvernig þetta skiptist á milli þeirra sem þurfa á stuðningi að halda og þeirra sem geta búið áfram í foreldrahúsum á meðan að á námi stendur. Það er stór hópur sem þarf á meiri aðstoð að halda vegna mikils framfærslukostnaðar við það að flytja á höfuðborgarsvæðið og leigja sér þar dýrt húsnæði. Það er ekki sjálfgefið að komast inn í hagstæðara húsnæði hjá Byggingarsjóði námsmanna eða á stúdentagarðana. Allt þetta gerir það að verkum að það er stórmál fyrir landsbyggðarfólk að stunda langskólanám. Ég er hrædd við að mál séu að þróast í átt til stéttaskiptingar gagnvart möguleikum til náms og vaxandi ójöfnuðar í þeim málum eftir búsetu fólks. Þetta eru óheillavænlegar horfur og réttara að við leggjum metnað okkar í það að allir landsmenn, burtséð frá búsetu, tekjum og aðstæðum, geti nýtt hæfileika sína sem best og menntað sig í samræmi við áhugasvið sitt. Tekjutenging felld niður í endurgreiðslu. Þá er það líka endurgreiðslan, að hafa hana ekki tekjutengda, að greiðslubyrðin sé sú sama burtséð frá því hvaða tekjur menn hafa að námi loknu. Þarna finnst mér að þurfi að koma fram greining á frumvarpinu gagnvart þeim sem hafa lægri tekjur upp úr krafsinu eftir langt framhaldsnám. Það hefur líka komið fram í umræðunni að oftar en ekki eru það konur sem eru á lægri launum að námi loknu og þar með verið að þyngja greiðslubyrði þeirra. Það er verið að leggja auknar byrðar á tekjulágt fólk t.a.m. konur og nemendur utan af landi? Kona utan af landi sem hefur ekki háar tekjur að námi loknu er ekki vel stödd miðað við það hvernig þetta frumvarp lítur út og það hlýtur að vera ástæða til að spyrja; er verið að afsetja ákveðna hópa í þjóðfélaginu með því að hindra möguleika þeirra til náms? Þá er ekki verið að horfa til þess hvaða hæfileikum þeir einstaklingar búa yfir til þess að gera þjóðfélaginu gagn með því að nýta hæfileika sína á sem bestan hátt og mennta sig til þess sem hugur þeirra stefnir til, heldur er verið að horfa í eitthvert excel-skjal sem hinn dæmigerði stúdent á að falla inn í. Hvernig er það excel-skjal? Það er stúdent sem býr á höfuðborgarsvæðinu og hefur möguleika á að vera í heimahúsi eins lengi og hann kýs og stunda háskólanám þaðan og fær síðan í meðgjöf þennan styrk upp á 65 þús. kr. á mánuði og hefur kannski sáralitla þörf á að taka námslán með þessum háu vöxtum sem þarna er verið að bjóða upp á. Allir eiga að fá að njóta hæfileika sinna. Mér hugnast ekki þessi aðferðarfræði og óttast að það verði til þess að færri fari í nám eða að fólk geri það eftir sem áður en ráði illa við greiðslubyrðina í hverjum mánuði. Þetta er stórmál fyrir ungt fólk sem leggur virkilega mikið á sig til þess að sjá fyrir sér og sínum því oft er ungt fólkið komið með börn á þessum aldri. Ég hef líka ákveðnar áhyggjur af því sem þarna kemur fram varðandi það að ef einhver hefur lent í því að það hefur þurft að afskrifa hjá honum lán þá sé enginn möguleiki á að fá lán aftur. Mér finnst að það þurfi ekki að vera þannig, að ekki sé hægt að hafa einhverja glufu aftur inn í kerfið þó að ýmsar aðstæður hafi orðið til þess að fólk hafi lent í erfiðleikum sem hafa valdið því að afskrifa hefur þurft hjá því lán. Það geta verið svo fjöldamargar ástæður fyrir því að svo fer. Fólk sem hefur lent í því að missa húsið sitt út af einhverjum erfiðleikum hefur möguleika á að komast inn í bankakerfið síðar meir ef það uppfyllir greiðslumat og getur aftur reynt að koma undir sig fótunum. Það tel ég líka að þurfi að vera gagnvart þeim sem þarna eiga í hlut. Þótt vissulega þurfi að hafa ákveðið aðhald varðandi þessa hluti þá finnst mér ekki gott að það sé verið að loka algjörlega á möguleika fólks á að fá aftur lánafyrirgreiðslu. Fólk á að geta sótt sér menntun á öllum aldri. Það kemur líka fram að námsaðstoð er takmörkuð við 50 ára aldur. Af hverju er það? Er ekki sagt að svo lengi læri sem lifi? Á ekki nútímaþjóðfélag að vera þannig að fólk sitji við sama borð og fólk sé ekki hólfað niður eftir aldri og að það geti byrjað í námi og fengið sambærilega aðstoð og býðst fyrir yngra fólk? Ég sé ekki af hverju þessi aðgreining ætti að vera og hvaða tilgangi hún þjónar, því að það er ekki sjálfgefið að fólk sem er orðið 50 ára sé svo vel stætt að það þurfi ekki á stuðningi að halda ef það missir t.d. vinnuna og þarf að afla sér menntunar til þess að fá annars konar vinnu. Við þekkjum það að það er ekkert auðvelt fyrir fólk sem er orðið 50 ára að komast út á vinnumarkaðinn ef það hefur þurft frá að hverfa af einhverjum ástæðum, verið sagt upp vegna hagræðingar eða misst vinnuna af einhverjum öðrum orsökum. Fjöldinn allur af fólki 50 ára og eldri er í miklum erfiðleikum með að finna vinnu og vinnumarkaðurinn er bara þannig að hann hefur ekki endilega boðið þetta fólk velkomið. Það vill kannski mennta sig meira til þess að styrkja sig á vinnumarkaði en þarf á stuðningi að halda, en því býðst ekki stuðningur miðað við þetta frumvarp. Þessar breytingar á Lánasjóðnum eru langt frá því að vera góð vegferð inn í framtíðina og koma verður í veg fyrir að þær nái fram að ganga. Við eigum að stuðla að jafnrétti allra til náms og tryggja að menntun standi öllum til boða án tillits til aldurs, kyns, búsetu eða efnahags. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Lilja Rafney Magnúsdóttir Mest lesið Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson Skoðun “Jákvæð viðbrögð” um veiðigjaldið? Heimir Örn Árnason Skoðun Gervigreind í námi: 5 lykilskref fyrir öryggi nemenda Björgmundur Guðmundsson Skoðun Opið bréf til Rósu Guðbjartsdóttur Margrét Kristín Blöndal Skoðun Skattgreiðendur látnir borga brúsann Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Veitingastaðir eru ekki kjarnorkuver Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Halldór 21.06.2025 Halldór Rangfærslur Viðskiptaráðs Finnbjörn A. Hermannsson Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson Skoðun Verið brjáluð. Ég fer ekki neitt Ian McDonald Skoðun Skoðun Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar Skoðun “Jákvæð viðbrögð” um veiðigjaldið? Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Skattgreiðendur látnir borga brúsann Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nokkur orð um Kúbudeiluna og viðskiptabannið Gylfi Páll Hersir skrifar Skoðun Ráðherrar með reiknivél og leyndarhyggju Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Gróf misbeiting illa fengins valds Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) grein 2 Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Pólítískt hugrekki Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vísir að lægri orkureikningi Einar Vilmarsson skrifar Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Opið bréf til Rósu Guðbjartsdóttur Margrét Kristín Blöndal skrifar Skoðun Mikil réttarbót fyrir fatlað fólk mætir hindrunum Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Verið brjáluð. Ég fer ekki neitt Ian McDonald skrifar Skoðun Hvernig eiga umsækjendur í opinbera sjóði að fylgja forsendum sem eru þversagnakenndar? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Vönduð vinnubrögð? Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Við viljum styðja ungmenni í að velja rétt fyrir sig og sína framtíð Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Veitingastaðir eru ekki kjarnorkuver Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Nýr vegvísir Evrópusambandsins um jafnrétti kynjanna Clara Ganslandt skrifar Skoðun Frá stjórnun til tengsla – Endurmat á atferlismeðferð í ljósi tilfinningagreindar Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Blaður 35 Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Kaldar kveðjur frá forsætisráðherrra til ferðaþjónustunnar Pétur Óskarsson skrifar Skoðun Nú hefst samræmt próf í stærðfræði Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur Viðskiptaráðs Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sanngirni í Kópavogsmódelinu Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórnarflokkarnir fylgja Landsvirkjun – gegn Þjórsárverum Svandís Svavarsdóttir,Álfheiður Ingadóttir skrifar Skoðun Skapandi framtíð – forvarnir og félagsstarf í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun Upplýsingar um mataræði barna og unglinga á landsvísu eru of gamlar – það er óásættanlegt Birna Þórisdóttir,Sigurbjörg Bjarnadóttir,Inga Þórsdóttir skrifar Skoðun Hvaða orka? Birgir Sverrisson skrifar Skoðun Það skiptir máli hvernig gervigreind er notuð í kennslu Hjörvar Ingi Haraldsson skrifar Sjá meira
Frumvarp mennta- og menningarmálaráðherra um nýtt lánafyrikomulag hjá Lánasjóði íslenskra námsmanna er hættulegt þar sem það vegur í raun að jafnrétti til náms. Ég tel mjög brýnt að fram fari ítarleg greining á því hvernig frumvarpið mætir þeim námsmönnum sem þar eiga í hlut, bæði eftir tekjum, aldri, kyni, búsetu og svo mætti áfram telja. Ég hef lengi haft áhyggjur af því að smátt og smátt sé verið að draga úr möguleikum fólks á landsbyggðinni til langskólanáms. Mikill kostnaður vegna framfærslu og húsnæðis fælir marga frá. Oft ákveða fjölskyldur að rífa sig upp með rótum þegar börn þeirra færast nær þeim aldri að sækja sér framhalds- og háskólamenntun og þar með er verið að ýta undir brottflutning fólks af landsbyggðinni. Þetta ætti ekki að vera svona. Það á ekki að vera þannig að fólk þurfi að rífa sig upp með rótum eingöngu vegna þess að það vill halda heimili fyrir unga fólkið sitt þegar það fer í langskólanám til þess að auðvelda því að framfleyta sér á þessum tíma. Námsstyrkur rennur til þeirra sem þurfa ekki á honum að halda. Frumvarp mennta- og menningarmálaráðherra boðar nýjar leiðir með námsstyrkjum. Það lítur kannski ágætlega út við fyrstu sýn en þegar við skoðum þetta allt í samhengi og sjáum að vextir á námslánum hækka mikið þá hefur maður virkilegar áhyggjur af því hvernig þetta skiptist á milli þeirra sem þurfa á stuðningi að halda og þeirra sem geta búið áfram í foreldrahúsum á meðan að á námi stendur. Það er stór hópur sem þarf á meiri aðstoð að halda vegna mikils framfærslukostnaðar við það að flytja á höfuðborgarsvæðið og leigja sér þar dýrt húsnæði. Það er ekki sjálfgefið að komast inn í hagstæðara húsnæði hjá Byggingarsjóði námsmanna eða á stúdentagarðana. Allt þetta gerir það að verkum að það er stórmál fyrir landsbyggðarfólk að stunda langskólanám. Ég er hrædd við að mál séu að þróast í átt til stéttaskiptingar gagnvart möguleikum til náms og vaxandi ójöfnuðar í þeim málum eftir búsetu fólks. Þetta eru óheillavænlegar horfur og réttara að við leggjum metnað okkar í það að allir landsmenn, burtséð frá búsetu, tekjum og aðstæðum, geti nýtt hæfileika sína sem best og menntað sig í samræmi við áhugasvið sitt. Tekjutenging felld niður í endurgreiðslu. Þá er það líka endurgreiðslan, að hafa hana ekki tekjutengda, að greiðslubyrðin sé sú sama burtséð frá því hvaða tekjur menn hafa að námi loknu. Þarna finnst mér að þurfi að koma fram greining á frumvarpinu gagnvart þeim sem hafa lægri tekjur upp úr krafsinu eftir langt framhaldsnám. Það hefur líka komið fram í umræðunni að oftar en ekki eru það konur sem eru á lægri launum að námi loknu og þar með verið að þyngja greiðslubyrði þeirra. Það er verið að leggja auknar byrðar á tekjulágt fólk t.a.m. konur og nemendur utan af landi? Kona utan af landi sem hefur ekki háar tekjur að námi loknu er ekki vel stödd miðað við það hvernig þetta frumvarp lítur út og það hlýtur að vera ástæða til að spyrja; er verið að afsetja ákveðna hópa í þjóðfélaginu með því að hindra möguleika þeirra til náms? Þá er ekki verið að horfa til þess hvaða hæfileikum þeir einstaklingar búa yfir til þess að gera þjóðfélaginu gagn með því að nýta hæfileika sína á sem bestan hátt og mennta sig til þess sem hugur þeirra stefnir til, heldur er verið að horfa í eitthvert excel-skjal sem hinn dæmigerði stúdent á að falla inn í. Hvernig er það excel-skjal? Það er stúdent sem býr á höfuðborgarsvæðinu og hefur möguleika á að vera í heimahúsi eins lengi og hann kýs og stunda háskólanám þaðan og fær síðan í meðgjöf þennan styrk upp á 65 þús. kr. á mánuði og hefur kannski sáralitla þörf á að taka námslán með þessum háu vöxtum sem þarna er verið að bjóða upp á. Allir eiga að fá að njóta hæfileika sinna. Mér hugnast ekki þessi aðferðarfræði og óttast að það verði til þess að færri fari í nám eða að fólk geri það eftir sem áður en ráði illa við greiðslubyrðina í hverjum mánuði. Þetta er stórmál fyrir ungt fólk sem leggur virkilega mikið á sig til þess að sjá fyrir sér og sínum því oft er ungt fólkið komið með börn á þessum aldri. Ég hef líka ákveðnar áhyggjur af því sem þarna kemur fram varðandi það að ef einhver hefur lent í því að það hefur þurft að afskrifa hjá honum lán þá sé enginn möguleiki á að fá lán aftur. Mér finnst að það þurfi ekki að vera þannig, að ekki sé hægt að hafa einhverja glufu aftur inn í kerfið þó að ýmsar aðstæður hafi orðið til þess að fólk hafi lent í erfiðleikum sem hafa valdið því að afskrifa hefur þurft hjá því lán. Það geta verið svo fjöldamargar ástæður fyrir því að svo fer. Fólk sem hefur lent í því að missa húsið sitt út af einhverjum erfiðleikum hefur möguleika á að komast inn í bankakerfið síðar meir ef það uppfyllir greiðslumat og getur aftur reynt að koma undir sig fótunum. Það tel ég líka að þurfi að vera gagnvart þeim sem þarna eiga í hlut. Þótt vissulega þurfi að hafa ákveðið aðhald varðandi þessa hluti þá finnst mér ekki gott að það sé verið að loka algjörlega á möguleika fólks á að fá aftur lánafyrirgreiðslu. Fólk á að geta sótt sér menntun á öllum aldri. Það kemur líka fram að námsaðstoð er takmörkuð við 50 ára aldur. Af hverju er það? Er ekki sagt að svo lengi læri sem lifi? Á ekki nútímaþjóðfélag að vera þannig að fólk sitji við sama borð og fólk sé ekki hólfað niður eftir aldri og að það geti byrjað í námi og fengið sambærilega aðstoð og býðst fyrir yngra fólk? Ég sé ekki af hverju þessi aðgreining ætti að vera og hvaða tilgangi hún þjónar, því að það er ekki sjálfgefið að fólk sem er orðið 50 ára sé svo vel stætt að það þurfi ekki á stuðningi að halda ef það missir t.d. vinnuna og þarf að afla sér menntunar til þess að fá annars konar vinnu. Við þekkjum það að það er ekkert auðvelt fyrir fólk sem er orðið 50 ára að komast út á vinnumarkaðinn ef það hefur þurft frá að hverfa af einhverjum ástæðum, verið sagt upp vegna hagræðingar eða misst vinnuna af einhverjum öðrum orsökum. Fjöldinn allur af fólki 50 ára og eldri er í miklum erfiðleikum með að finna vinnu og vinnumarkaðurinn er bara þannig að hann hefur ekki endilega boðið þetta fólk velkomið. Það vill kannski mennta sig meira til þess að styrkja sig á vinnumarkaði en þarf á stuðningi að halda, en því býðst ekki stuðningur miðað við þetta frumvarp. Þessar breytingar á Lánasjóðnum eru langt frá því að vera góð vegferð inn í framtíðina og koma verður í veg fyrir að þær nái fram að ganga. Við eigum að stuðla að jafnrétti allra til náms og tryggja að menntun standi öllum til boða án tillits til aldurs, kyns, búsetu eða efnahags.
Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson Skoðun
Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson Skoðun
Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar
Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson skrifar
Skoðun Hvernig eiga umsækjendur í opinbera sjóði að fylgja forsendum sem eru þversagnakenndar? Bogi Ragnarsson skrifar
Skoðun Við viljum styðja ungmenni í að velja rétt fyrir sig og sína framtíð Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Frá stjórnun til tengsla – Endurmat á atferlismeðferð í ljósi tilfinningagreindar Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar
Skoðun Ríkisstjórnarflokkarnir fylgja Landsvirkjun – gegn Þjórsárverum Svandís Svavarsdóttir,Álfheiður Ingadóttir skrifar
Skoðun Upplýsingar um mataræði barna og unglinga á landsvísu eru of gamlar – það er óásættanlegt Birna Þórisdóttir,Sigurbjörg Bjarnadóttir,Inga Þórsdóttir skrifar
Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson Skoðun
Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson Skoðun