Þetta nýja fyrirbæri tækninnar sem skyndilega hefur ruðst inn á markað tóbaks og lyfja og ruglað allar áætlanir og plön tóbaksvarnasinnanna!
Tæknitól, sem gerir ekkert minna en að ógna tilvist sígarettunnar og allra nikótínlyfja á markaðnum og þar með tilvist fjölda krabbameina og annarra reykingatengdra sjúkdóma. Einnig hlutverki og tilvist hefðbundinna tóbaksvarna?
Þetta tæknitól sem er ekki einu sinni sprottið úr hugmyndasmiðju eða kennibókum þeirra sjálfra, heldur úr grasrótinni, þeirra sem þjást og deyja af reyknum. Hvaða rétt halda prélátar tóbaksvarna að þeir hafi eiginlega til að ræna fólk þessari von og tækifæri til heilbrigðara lífs, andstaða sem leiðir ekki til neins annars en framlengingar á sjálfu dauðastríði reyksins?
Boðflennan og skaðsemi rangs boðskapar tóbaksvarna
Réttsýnir fræði- og vísindamenn, læknar og fleiri hér á landi sem erlendis, sjá þó fyrir sér einstakt tækifæri í reykingasögunni, með þessari boðflennu tækninnar, sem leitt gæti til þess að vinna sigur í baráttunni gegn skaðsemi reykinga og lágmarka skaðan.
Þetta er hið raunverulega hlutverk lýðheilsu, hvort heldur það eigi við Alþjóða Heilbrigðismálastofnunina eða Krabbbameinsfélag Íslands, þ.e. að lágmarka og hindra skaða.
En, engu er líkara en báðum hafi illilega orðið fótaskortur á raunverulegum tilgangi sínum og láti í staðinn aðra hagsmuni, beint eða óbeint, ráða ferðinni í stað meginmarkmiðs síns og tilgangs, bætt heilsufar almennings (6,7,8,9,11,12,13,14,15).
Trúarkreddum tóbaksvarna (6) verður einfaldlega að afklæðast og kasta frá sér, ýta á reset takkann og endurræsa hugmyndafræðina með nýjum hugbúnaði nýrrar nálgunar í ljósi bestu þekkingar byggða á vísindalegum rannsóknum (11,12).
Fulltrúa KÍ hefur m.a. verið tíðrætt um niðurstöður rannsókna á frumum nagdýra út frá ætisdiskum rannsóknarstofa. Slíkar rannsóknir þurfa þó bara alls ekki að endurspegla viðbrögð fruma í sjálfum mannslíkamanum.
Mannslíkaminn hefur miklu meiri hæfni til að standast lítið magn skaðlegra efna heldur en frumur ræktaðar á ætisdiskum. Mannslíkaminn býr einnig yfir mörgum vörnum gegn áhrifum skaðlegra efna, t.d. eins og stöðugri endurnýjun yfirborðsfruma þeirra líffæra sem eru mest útsett fyrir áreitinu, eins og yfirborðsfrumur munnhols, meltingarvegar, húðar og lungna (1).
Tiltölulega auðvelt er að láta líta út fyrir að neysluvörur, sem eru nánast skaðlausar, séu bara orðnar bráð hættulegar.
Ef við ætlum að láta rannsóknir á frumum nagdýra og álíka smádýra ráða reglugerðum á neysluvörum okkar á neytendamarkaði, þá gætum við allt eins tekið líka fyrir lyfin okkar. Rannsóknir hafa nefnilega sýnt fram á að um helmingur allra lyfja á markaðnum geta valdið myndun krabbameina (2).
Það eru einnig til rannsóknir sem sýna fram á að kaffi drepur frumur á ætisdiskum (3) og (4) og getur valdið myndun krabbameinsvaxtar (5). Skaðsemi kaffis er þó í raun bara á pari með skaðsemi af völdum nikótíns, hverfandi í raunveruleikanum (15).
Er einhver (KÍ?) sem gerir þetta að hámæli í fjölmiðlum og básúnar það yfir alla varðandi hugsanlega möguleika á myndun krabbameina af völdum kaffidrykkjunnar og lyfjanna sem við notum?
Aðalatriðið - reykingar drepa - rafrettur redda
Forðast ber misbeitingu rannsóknarniðurstaðna við gerð reglugerða heilbrigðismála, sérstaklega þeirra sem upphaf sitt eiga að rekja til ætisdiska rannsóknarstofanna.
Við eigum í staðinn að beina athygli okkar og kröftum að því sem líklegast er og raunverulega veldur skaða, ekki einhverri hugsanlega mögulegri skaðsemi. Því það getur bara leitt okkur út í það óendanlega og dregur athygli okkar frá aðalatriðinu sem er öllum þekkt og ítarlega rannsakað, áhrif sígarettureyksins. Annars byggjum við bara upp efa og tortryggni sem bætir engum heilsuna, heldur þvert á móti (11).
Það eru alvarleg öfugmæli og skilningsleysi á málinu að fjötra frelsi okkar og getu til að velja leið til bætts heilsufars í hlekki reglugerða, sem á sama tíma hlífir hinum raunverulega skaðvaldi og því sem veldur þúsundum dauðsfalla, sjúkdóma og örkumlun.
Frelsi hins almenna borgara er þannig skert og fórnað á altari sjúkdómsvæðingar og dauða, en hagsmunum fárra en máttugri aðila er borgið. Það er svo reynt að réttlæta með hræðsluáróðri hugsanlegs skaða af völdum þess tóls sem gæti reynst okkur bjargráð í stöðunni.
Höfnum alfarið slíkri aðför að frelsi okkar til bættrar heilsu, sem byggir á sjónarmiðum þröngsýnna og úreltra herferða undir merkjum “tóbaksvarna” (6, 14). Þar er augljóst að það hagnast eingöngu hagsmunaaðilum tóbaks- og lyfjaiðnaðarins um leið og heilsu almennings er fórnað, lítilsvirðir einnig og kastar fyrir róða bestu þekkingu fræði- og vísindamanna nútímans (7, 8, 9).
Réttmæt reglugerð í hlutfalli við skaðsemi og bjargráð
Gætum þess að smíði reglugerða um þessi mál séu gerð í réttu hlutfalli við skaðsemina og jafnframt gæta ítrustu hófsemi gagnvart þáttum sem gætu haft umtalsverð áhrif til fækkunnar sjúkdóma og dauða fólks vegna reykingatengdra sjúkdóma (10, 11,12, 15). Annað drepur, hitt bjargar.
Takmörkum heldur með reglugerð það sem er raunverulega skaðlegt, sígarettuna. Ekki refsa og takmarka nánast skaðlausri boðflennunni, rafrettunni, sleppum henni heldur lausri á skaðvaldinn með forgjöf í framboði og samkeppni á markaði. Málið dautt og lifum áfram.
Tilvísanir úr texta:
(1) Paracelsus to parascience: the environmental cancer distraction, Ames BN et al.
(2) A review of the genotoxicity of marketed pharmaceuticals, Snyder RD et al.
(3) Identification of hydrogen peroxide as a major cytotoxic component in Maillard reaction mixtures and coffee. Hegele J et al.
(4) Cell culture condition-dependent impact of AGE-rich food extracts on kinase activation and cell survival on human fibroblasts, Nass N et al.
(5) Coffee enhances the development of 7,12-dimethylbenz[a]anthracene (DMBA)-induced hamster buccal pouch carcinomas. Saroja M et al.
(6) Tilskipun EU, TPD 2014/40/EU.
(7) Statement from specialists in nicotine science and public health policy, Áskorun vísinda- og fræðimanna til framkvæmdastjóra WHO, Margareta Chan.
(8) Scientific Errors in the Tobacco Products Directive. A letter sent by scientists to the European Union, Vísindamenn benda á rangfærslur í tillögum WHO til EU.
(9) Please Do Not Distort My Words To Justify Your Policy, bréf vísindamanns til WHO/EU, Dr Lynne Dawkins.
(10) National Centre for Smoking Cessation and Training (© 2016 NCSCT) Leiðbeiningar breskra heilbrigðisyfirvalda.
(11) Rafrettur: 95% skaðlausari en reykingar.
(12) Public Health England, E-Cigarettes: an evidence update.
(13) But Is It True: A Citizen's Guide to Environmental Health and Safety Issues, Wildavsky A.B., Harvard Univ. Press, Cambridge, MA (1995).
(14) Harm reduction over morals to reduce smoking deaths, Prof (adj) David Sweanor, Kanadíska Læknablaðið.
(15) Professor Peter Hajek, Director of QMUL's Tobacco Dependence Research Unit, talks about his research on e cigarettes:
