Líbía og stuðningur Íslands Össur Skarphéðinsson skrifar 7. apríl 2011 08:00 Óvenju mikil eindrægni ríkti á fundi um fimmtíu utanríkisráðherra og fulltrúa alþjóðastofnana um málefni Líbíu sem ég sat í síðustu viku í London. Þátttakendur voru sammála um nauðsyn þess að styðja líbísku þjóðina í að koma á friði. Yfirvofandi hrannmorð harðstjórans Gaddafís gegn vopnlausum þegnum Líbíu yrði að stöðva. Það vakti athygli mína hversu eindregnir fulltrúar Arabaríkjanna á fundinum voru í stuðningi sínum við það að Atlantshafsbandalagið tæki við samræmingu aðgerða gegn Líbíustjórn. Þríþættar aðgerðirÁ ríkjaráðstefnunni voru samþykktar þrennskonar aðgerðir. Í fyrsta lagi að framfylgja ályktunum öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna um loftferðabann, viðskipta- og vopnasölubann og vernd óbreyttra borgara. Atlantshafsbandalagið hefur fallist á óskir ýmissa smærri ríkja að taka að sér samræmingu þessa þáttar. Í öðru lagi að tryggja tafarlaust mannúðaraðstoð sem nú sárvantar í borgum þar sem átök geisuðu. Sammæli var um að alþjóðlegar hjálparstofnanir stýrðu þessum lið. Í þriðja lagi að styðja líbísku þjóðina við uppbyggingu nauðsynlegra innviða til að byggja eigin framtíð með lýðræðislegum stjórnarháttum. Á blóði drifnum ferli upprætti harðstjórinn pólitíska flokka, fangelsaði, hrakti í útlegð eða drap pólitíska leiðtoga. Framkvæmdastjóra SÞ var falið að hafa umsjón með uppbyggingu pólitískra grunnstofnana svo tryggja megi frjálsar kosningar. Lagalegt umboð til aðgerðaÞessar aðgerðir hvíla á skýru lögmætu umboði sem felst í ályktun öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna númer 1973. Hún var samþykkt 18. mars af 10 ríkjum, enginn beitti neitunarvaldi en fimm sátu hjá. Ályktunin gengur mun lengra en sem nemur loftferðabanni eingöngu. Hún veitir heimild til hernaðaraðgerða til að fylgja eftir lokun lofthelgi. Í ályktuninni er einnig mikilvægt ákvæði um vernd óbreyttra borgara sem slær í gadda að ályktunin veitir ekki umboð til að koma upp erlendu hernámsliði í Líbíu. Hótanir um hrannmorðÍ ljósi ofangreinds hafa því loftárásir samstarfsríkjanna – og nú Nató – ekki síst miðað að eyðileggingu loftvarnarkerfa Gaddafís. Ályktunin leyfir hins vegar víðtækari loftárásir á hernaðarleg skotmörk ógni þau líbískum almenningi. Markmið hennar er að bjarga mannslífum sem voru í mikilli hættu. Sá háski speglaðist í yfirlýsingum harðstjórans þegar hann kvaðst í aðdraganda atlögunnar að Benghazi ekki myndu sýna neinum miskunn og engu eira. Ban Ki-moon framkvæmdastjóri SÞ telur þessar aðgerðir hafa bjargað þúsundum mannslífa. Tífaldur styrkleikamunurÍ kjölfarið hefur verið deilt um hvort ályktunin heimili að senda uppreisnarmönnum vopn. Þá er vísað til þess að þó skotfæri beggja séu farin að ganga til þurrðar er munurinn á herstyrk þeirra tífaldur Gaddafí í vil. Möguleikinn á endurnýjun vopnabirgða er sömuleiðis mikill. Uppreisnarmenn eiga enga fjársjóði en þó eignir Gaddafís hafi verið frystar sýna skrár AGS að líbíska stjórnin á 144 tonn af gulli í landinu. Valdamikil ríki einsog Bretland, Bandaríkin, og jafnvel Frakkar, hafa því rætt opinskátt um að vopna beri uppreisnarmennina til að gefa þeim færi á jafnstöðu um bardagagögn. Hófstillingin af hálfu Nató, og skilyrðislaus hlýðni við lögmætt umboð öryggisráðsins, speglast hins vegar í því að framkvæmdastjóri bandalagsins hefur hafnað afdráttarlaust þeirri túlkun að ályktun 1973 veiti heimild til að vopna uppreisnarmenn. Blóðsúthellingum afstýrtViðbrögð SÞ við atburðum í Líbíu hafa undirstrikað hvers alþjóðasamfélagið er megnugt, taki ríki höndum saman um aðgerðir til verndar friði og mannréttindum. Þótt uppreisnaröflum hafi ekki enn tekist að velta Gaddafí úr sessi hefur frekari blóðsúthellingum meðal óbreyttra borgara verið afstýrt að sinni. Hjálparstofnunum er gert kleift að koma aðstoð til nauðstaddra. Í fyrsta skipti í langan tíma hafa helstu stofnanir alþjóðasamfélagsins unnið saman eins og til var ætlast og Sameinuðu þjóðirnar fyrir vikið verið styrktar í sessi. Tvennt réði þar úrslitum: Annars vegar að samkomulag innan öryggisráðs SÞ um viðbrögð sem lagði lagalegan grunn að sameiginlegum aðgerðum. Hins vegar að ríki sem átt hafa nánust tengsl við Líbíu, bæði Arabaríkin og Afríkuríkin, sýndu vilja til að bregðast við án tafar. Aðgerðir ÍslandsAllt frá því að ljóst var hversu grimmilega Gaddafí réðist gegn eigin borgurum hafa íslensk stjórnvöld fordæmt gjörðir hans og kallað eftir aðgerðum til að stöðva blóðsúthellingar og stríðsglæpi. Við höfum tekið undir harðorðar ályktanir öryggisráðsins; við studdum vopnasölubann á Líbíu, frystingu eigna Gaddafís og höfðum virkan atbeina að því að sakadómstóli SÞ hefur verið falið að rannsaka árásir öryggissveita Gaddafís á íbúa landsins. Við höfum lokið innleiðingu ályktunar öryggisráðsins um refsiaðgerðir gagnvart Líbíu. Þá var Ísland eitt þeirra ríkja sem stóðu að tillögu um að reka Líbíu úr mannréttindaráði SÞ. Ísland hefur lagt 12 millj. kr. til matvælaaðstoðar og flóttamannahjálpar SÞ til að bæta stöðu almennings á átakasvæðunum. Okkur hefur hins vegar engin beiðni borist um neins konar framlag í tengslum við aðgerðir Nató gagnvart Líbíu. Hlutverk AtlantshafsbandalagsinsÞegar geggjaður harðstjóri leggur til atlögu við vopnlausa borgara, og lýsir yfir að engin miskunn verði sýnd, á alþjóðasamfélagið engan kost annan en að grípa til aðgerða til að koma á friði. Ella ber það siðferðilega ábyrgð á hrannmorðum gegn saklausu fólki. Íslenskir þingmenn úr öllum flokkum voru sama sinnis. Hver og einn einast þingmaður sem á Alþingi tók til máls í tveimur umræðum um málefni Líbíu studdi aðgerðir. Ríkisstjórnin samþykkti formlega stuðning við ályktun öryggisráðsins nr. 1973. Einstök ríki óskuðu eftir að Nató samræmdi aðgerðirnar og utanríkismálanefnd Alþingis var kynnt að umræður færu fram um það á vettvangi bandalagsins. Þátttaka þess rúmaðist vel innan lögmæts umboðs ályktunar öryggisráðsins. Innan bandalagsins gildir neitunarvald eins ríkis. Í ljósi ofangreinds var fastafulltrúa Íslands hjá bandalaginu heimilað að leggjast ekki gegn samstöðu ríkja um að það tæki að sér umbeðið hlutverk. Reynsla síðustu dægra hefur sýnt að það fylgir ályktun öryggisráðsins með varfærnari og hófstilltari hætti en einstök ríki. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Össur Skarphéðinsson Mest lesið Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson Skoðun Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson Skoðun Óásættanleg málsmeðferð Linda Íris Emilsdóttir,Katrín Oddsdóttir Skoðun Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu Örn Arnarson Skoðun Samþjöppunin hefur ekkert að gera með veiðigjöldin Sigurjón Þórðarson Skoðun Orðsins fyllsta merking Eiríkur Kristjánsson Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson Skoðun Ætlar vinstri meirihlutinn að skila auðu? Þórdís Lóa Þórhalldóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Snjallasta stefnubreyting Samfylkingarinnar Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Stjórnleysi í íslenskri dýravernd Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Olíumjólk Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu Örn Arnarson skrifar Skoðun Pólitískur gúmmítékki Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson skrifar Skoðun Orðsins fyllsta merking Eiríkur Kristjánsson skrifar Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson skrifar Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar vinstri meirihlutinn að skila auðu? Þórdís Lóa Þórhalldóttir skrifar Skoðun Óásættanleg málsmeðferð Linda Íris Emilsdóttir,Katrín Oddsdóttir skrifar Skoðun Fjárfestavernd sem gengur of langt? Baldvin Ingi Sigurðsson skrifar Skoðun Æfðu þig í virkum og uppbyggilegum viðbrögðum Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Samþjöppunin hefur ekkert að gera með veiðigjöldin Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson skrifar Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Karlar, piltar og strákar Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar Skoðun Nennið þið plís blessaða ríkisstjórn! Derek T. Allen skrifar Skoðun Ertu klár? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Kengúrur eða Þorskar: Hver forritar framtíð Íslands? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson skrifar Sjá meira
Óvenju mikil eindrægni ríkti á fundi um fimmtíu utanríkisráðherra og fulltrúa alþjóðastofnana um málefni Líbíu sem ég sat í síðustu viku í London. Þátttakendur voru sammála um nauðsyn þess að styðja líbísku þjóðina í að koma á friði. Yfirvofandi hrannmorð harðstjórans Gaddafís gegn vopnlausum þegnum Líbíu yrði að stöðva. Það vakti athygli mína hversu eindregnir fulltrúar Arabaríkjanna á fundinum voru í stuðningi sínum við það að Atlantshafsbandalagið tæki við samræmingu aðgerða gegn Líbíustjórn. Þríþættar aðgerðirÁ ríkjaráðstefnunni voru samþykktar þrennskonar aðgerðir. Í fyrsta lagi að framfylgja ályktunum öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna um loftferðabann, viðskipta- og vopnasölubann og vernd óbreyttra borgara. Atlantshafsbandalagið hefur fallist á óskir ýmissa smærri ríkja að taka að sér samræmingu þessa þáttar. Í öðru lagi að tryggja tafarlaust mannúðaraðstoð sem nú sárvantar í borgum þar sem átök geisuðu. Sammæli var um að alþjóðlegar hjálparstofnanir stýrðu þessum lið. Í þriðja lagi að styðja líbísku þjóðina við uppbyggingu nauðsynlegra innviða til að byggja eigin framtíð með lýðræðislegum stjórnarháttum. Á blóði drifnum ferli upprætti harðstjórinn pólitíska flokka, fangelsaði, hrakti í útlegð eða drap pólitíska leiðtoga. Framkvæmdastjóra SÞ var falið að hafa umsjón með uppbyggingu pólitískra grunnstofnana svo tryggja megi frjálsar kosningar. Lagalegt umboð til aðgerðaÞessar aðgerðir hvíla á skýru lögmætu umboði sem felst í ályktun öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna númer 1973. Hún var samþykkt 18. mars af 10 ríkjum, enginn beitti neitunarvaldi en fimm sátu hjá. Ályktunin gengur mun lengra en sem nemur loftferðabanni eingöngu. Hún veitir heimild til hernaðaraðgerða til að fylgja eftir lokun lofthelgi. Í ályktuninni er einnig mikilvægt ákvæði um vernd óbreyttra borgara sem slær í gadda að ályktunin veitir ekki umboð til að koma upp erlendu hernámsliði í Líbíu. Hótanir um hrannmorðÍ ljósi ofangreinds hafa því loftárásir samstarfsríkjanna – og nú Nató – ekki síst miðað að eyðileggingu loftvarnarkerfa Gaddafís. Ályktunin leyfir hins vegar víðtækari loftárásir á hernaðarleg skotmörk ógni þau líbískum almenningi. Markmið hennar er að bjarga mannslífum sem voru í mikilli hættu. Sá háski speglaðist í yfirlýsingum harðstjórans þegar hann kvaðst í aðdraganda atlögunnar að Benghazi ekki myndu sýna neinum miskunn og engu eira. Ban Ki-moon framkvæmdastjóri SÞ telur þessar aðgerðir hafa bjargað þúsundum mannslífa. Tífaldur styrkleikamunurÍ kjölfarið hefur verið deilt um hvort ályktunin heimili að senda uppreisnarmönnum vopn. Þá er vísað til þess að þó skotfæri beggja séu farin að ganga til þurrðar er munurinn á herstyrk þeirra tífaldur Gaddafí í vil. Möguleikinn á endurnýjun vopnabirgða er sömuleiðis mikill. Uppreisnarmenn eiga enga fjársjóði en þó eignir Gaddafís hafi verið frystar sýna skrár AGS að líbíska stjórnin á 144 tonn af gulli í landinu. Valdamikil ríki einsog Bretland, Bandaríkin, og jafnvel Frakkar, hafa því rætt opinskátt um að vopna beri uppreisnarmennina til að gefa þeim færi á jafnstöðu um bardagagögn. Hófstillingin af hálfu Nató, og skilyrðislaus hlýðni við lögmætt umboð öryggisráðsins, speglast hins vegar í því að framkvæmdastjóri bandalagsins hefur hafnað afdráttarlaust þeirri túlkun að ályktun 1973 veiti heimild til að vopna uppreisnarmenn. Blóðsúthellingum afstýrtViðbrögð SÞ við atburðum í Líbíu hafa undirstrikað hvers alþjóðasamfélagið er megnugt, taki ríki höndum saman um aðgerðir til verndar friði og mannréttindum. Þótt uppreisnaröflum hafi ekki enn tekist að velta Gaddafí úr sessi hefur frekari blóðsúthellingum meðal óbreyttra borgara verið afstýrt að sinni. Hjálparstofnunum er gert kleift að koma aðstoð til nauðstaddra. Í fyrsta skipti í langan tíma hafa helstu stofnanir alþjóðasamfélagsins unnið saman eins og til var ætlast og Sameinuðu þjóðirnar fyrir vikið verið styrktar í sessi. Tvennt réði þar úrslitum: Annars vegar að samkomulag innan öryggisráðs SÞ um viðbrögð sem lagði lagalegan grunn að sameiginlegum aðgerðum. Hins vegar að ríki sem átt hafa nánust tengsl við Líbíu, bæði Arabaríkin og Afríkuríkin, sýndu vilja til að bregðast við án tafar. Aðgerðir ÍslandsAllt frá því að ljóst var hversu grimmilega Gaddafí réðist gegn eigin borgurum hafa íslensk stjórnvöld fordæmt gjörðir hans og kallað eftir aðgerðum til að stöðva blóðsúthellingar og stríðsglæpi. Við höfum tekið undir harðorðar ályktanir öryggisráðsins; við studdum vopnasölubann á Líbíu, frystingu eigna Gaddafís og höfðum virkan atbeina að því að sakadómstóli SÞ hefur verið falið að rannsaka árásir öryggissveita Gaddafís á íbúa landsins. Við höfum lokið innleiðingu ályktunar öryggisráðsins um refsiaðgerðir gagnvart Líbíu. Þá var Ísland eitt þeirra ríkja sem stóðu að tillögu um að reka Líbíu úr mannréttindaráði SÞ. Ísland hefur lagt 12 millj. kr. til matvælaaðstoðar og flóttamannahjálpar SÞ til að bæta stöðu almennings á átakasvæðunum. Okkur hefur hins vegar engin beiðni borist um neins konar framlag í tengslum við aðgerðir Nató gagnvart Líbíu. Hlutverk AtlantshafsbandalagsinsÞegar geggjaður harðstjóri leggur til atlögu við vopnlausa borgara, og lýsir yfir að engin miskunn verði sýnd, á alþjóðasamfélagið engan kost annan en að grípa til aðgerða til að koma á friði. Ella ber það siðferðilega ábyrgð á hrannmorðum gegn saklausu fólki. Íslenskir þingmenn úr öllum flokkum voru sama sinnis. Hver og einn einast þingmaður sem á Alþingi tók til máls í tveimur umræðum um málefni Líbíu studdi aðgerðir. Ríkisstjórnin samþykkti formlega stuðning við ályktun öryggisráðsins nr. 1973. Einstök ríki óskuðu eftir að Nató samræmdi aðgerðirnar og utanríkismálanefnd Alþingis var kynnt að umræður færu fram um það á vettvangi bandalagsins. Þátttaka þess rúmaðist vel innan lögmæts umboðs ályktunar öryggisráðsins. Innan bandalagsins gildir neitunarvald eins ríkis. Í ljósi ofangreinds var fastafulltrúa Íslands hjá bandalaginu heimilað að leggjast ekki gegn samstöðu ríkja um að það tæki að sér umbeðið hlutverk. Reynsla síðustu dægra hefur sýnt að það fylgir ályktun öryggisráðsins með varfærnari og hófstilltari hætti en einstök ríki.
Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar
Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar
Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar
Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar