Stafar Evrópu hætta af Tyrkjum? 11. október 2004 00:01 Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins gaf í vikunni sem leið grænt ljós á að formlegar viðræður hæfust við stjórnvöld í Tyrklandi um aðild landsins að sambandinu. Endanleg ákvörðun er í höndum leiðtoga ESB sem koma saman til fundar í desember. Allar líkur eru á því að þeir staðfesti samþykkt framkvæmdastjórnarinnar. Viðræðurnar hefjast þá einhvern tímann á næsta ári; fyrri hluta árs segja Tyrkir vongóðir, seinni hluta árs segja raunsæismenn í höfuðstöðvum ESB í Brussel. Og hve langan tíma munu þær taka? Hvað er langt þangað til Tyrkland með sína 70 milljón íbúa, flesta játandi múhameðstrú, verður orðið eitt af ríkjum ESB? Það mun taka langan tíma, talað er um tíu ár, sumir nefna fimmtán. Tyrklandi verður nefnilega ekki hleypt inn í Evrópusambandið fyrr en það hefur sagt skilið við ýmislegt í fortíð sinni og öruggt verður talið að þar ríki stöðugleiki, traust lýðræði, réttlátt dómskerfi, frjálst markaðshagkerfi og fullt skoðanafrelsi. Á öllum þessum sviðum hefur tyrknesku samfélagi verið ábótavant þó að því hafi hins vegar farið fram á síðustu árum. En betur má ef duga skal segja eftirlitsmenn Evrópusambandsins. Spurt er hér að ofan hvort Evrópu stafi hætta af Tyrkjum. Hvers vegna? Hvað býr á bak við svo ögrandi spurningu? Hvaða hættur gætu falist í aðild Tyrkja að Evrópusambandinu? Um svörin við spurningunni er deilt af miklum ákafa og hita um alla Evrópu. Deilurnar ná inn í ríkisstjórnir Evrópusambandslanda og til embættismanna í Brussel. Það eru einkum fimm atriði sem menn nefna þegar þeir viðra efasemdir um aðild Tyrkja. Í fyrsta lagi ástand mannréttinda í landinu sem er enn óviðunandi þótt þokast hafi í rétta átt á síðustu árum. Í öðru lagi nefna menn að tyrkneskt vinnuafl muni flæða yfir Evrópu og valda uppnámi á evrópskum vinnumarkaði. Í þriðja lagi að íslömsk áhrif geti skaðað kristna menningu í Evrópu og skapað átök milli ólíkra menningarheima. Í fjórða lagi að vegna fátæktar sinnar muni Tyrkland soga til sín megnið af styrkjum og niðurgreiðslum Evrópusambandsins og jaf nvel reynast fjárhag þess ofviða Loks óttast menn að Tyrkjum muni ekki auðnast að gæta landamæra sinna sem liggja að ríkjum araba og í gegnum Tyrkland muni alls kyns hópar, jafnt hryðjuverkamenn sem atvinnuleysingjar, eiga greiða leið til Evrópu. Áhyggjur af þessu tagi eru útbreiddar meðal kjósenda í ríkjum Erópusambandsins. Skoðanakannanir sýna að meirihluti fólks í flestum löndunum er andvígur aðild Tyrkja. Þetta hefur leitt til þess að ýmsir stjórnmálaleiðtogar, svo sem Chirac Frakklandsforseti, sem lýst hafa yfir stuðningi við aðild Tyrkja, hafa lofað því að þeir fái ekki aðild fyrr en um það hafi verið kosið í þjóðaratkvæðagreiðslu. Hin ríkjandi skoðun meðal stjórnmálaforingja og álitsgjafa í Evrópu er þó að aðild Tyrkja að Erópusambandinu hefði fleiri kosti en galla, að því tilskyldu að þeir næðu að uppfylla aðildarskilmálana sem eru strangir. Í því sambandi benda menn á að með íslamskt ríki innanborðs sé Evrópusambandið og hinn vestræni heimur í sterkari og vinsamlegri stöðu en áður gagnvart arabaríkjum og öðrum íslömskum löndum. Tyrkland innan ESB muni getað vísað þessum ríkjum veginn til lýðræðis, frelsis og markaðshagkerfis. Og tyrkneski herinn er öflugur og mundi skipta máli fyrir varnarstöðu Evrópu. Tyrkir hafa runar verið í Atlantshafsbandalaginu um áratugaskeið. Þá er bent á að tyrkneskur markaður skapi ekki síður sóknarfæri en hættur fyrir evrópskt viðskipta- og atvinnulíf. Spurningin um aðild Tyrklands er ekki eina hitamálið sem rætt er og snýr að Evrópusambandinu. Tekist er á um fyrirhugaða stjórnarskrá sambandsins og sýnist sitt hverjum um nauðsyn hennar og inntak. Er ljóst að hún verður ekki staðfest fyrr en greidd hafa verið um hana atkvæði í nokkrum aðildarríkjanna. Óljóst er um hver útkoman úr slíkum kosningum yrði. Vaxandi óánægja er með þróun ýmissa mála innan Evrópusambandsins í þeim ríkjum sem þar hafa ráðið ferðinni frá upphafi, ekki síst Frakklandi og Þýskalandi. Málsmetandi menn eru farnir að spyrja sig hvort Evrópusambandið sé ef til vill að verða of stórt og ósamstíga til að geta skapað sér stöðu við hlið stórvelda eins og Bandaríkjanna, Japans, Kína og Rússlands. Menn velta því fyrir sér hvort of geist hafi farið í stækkun sambandsins og hvort hyggilegt sé að vinna að enn frekari stækkun – hvað þá jafn umdeildri og aðild Tyrkja – meðan ekki hefur tekist að leiða til lykta þær grundvallarspurningar um eðli og starfshætti sambandsins sem stjórnarskrármálið snýst um.Guðmundur Magnússon -gm@frettabladid.is Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Magnússon Í brennidepli Mest lesið Manneklan er víða Brynhildur Bolladóttir Skoðun Hækka launin þín þegar fasteignamatið á íbúðinni þinni hækkar? Daði Freyr Ólafsson Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa Skoðun Þegar sannleikurinn verður fórnarlamb Davíð Bergmann Skoðun Réttnefni: Viðbragð við upplýsingaóreiðu Jón Þór Sigurðsson Skoðun Launamunur kynjanna eykst – Hvar liggur ábyrgðin? Kolbrún Halldórsdóttir Skoðun Sótt að hagsmunum atvinnulausra Steinar Harðarson Skoðun Gefum íslensku séns – að tala íslensku við alla Halla Signý Kristjánsdóttir Skoðun Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal skrifar Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal skrifar Skoðun Velkomin til Helvítis Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit við Ísland? Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Hækka launin þín þegar fasteignamatið á íbúðinni þinni hækkar? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Manneklan er víða Brynhildur Bolladóttir skrifar Skoðun Sótt að hagsmunum atvinnulausra Steinar Harðarson skrifar Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson skrifar Skoðun Launamunur kynjanna eykst – Hvar liggur ábyrgðin? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Þegar sannleikurinn verður fórnarlamb Davíð Bergmann skrifar Skoðun Gefum íslensku séns – að tala íslensku við alla Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Réttnefni: Viðbragð við upplýsingaóreiðu Jón Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Farsæl framfaraskref á Sólheimum Sigurjón Örn Þórsson skrifar Skoðun Austurland – þrælanýlenda Íslands Björn Ármann Ólafsson skrifar Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Frelsi, framtíð og vistvænar samgöngur: Hvers vegna Ísland þarf að hugsa stærra Sigurborg Ósk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Atvinnustefna er alvöru mál Jóhannes Þór Skúlason skrifar Skoðun 1984 og Hunger Games á sama sviðinu Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Mikilvægi aukinnar verndunar hafsvæða og leiðrétting Hrönn Egilsdóttir skrifar Skoðun Betri leið til einföldunar regluverks Pétur Halldórsson skrifar Skoðun Af Millet-úlpum og öldrunarmálum Þröstur V. Söring skrifar Skoðun Charlie og sjúkleikaverksmiðjan Guðjón Eggert Agnarsson skrifar Skoðun Nú þarf bæði sleggju og vélsög Trausti Hjálmarsson,Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Nútímaviðskipti og lögin sem gleymdist að uppfæra Fróði Steingrímsson skrifar Skoðun Sjálfsvíg eru ekki óumflýjanleg Sigurþóra Bergsdóttir skrifar Skoðun „Words are wind“ Ingólfur Hermannsson skrifar Skoðun Ert þú meðalmaðurinn? Jóhann Óskar Jóhannsson skrifar Skoðun Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Flumbrugangur í framhaldsskólum Jón Pétur Zimsen skrifar Sjá meira
Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins gaf í vikunni sem leið grænt ljós á að formlegar viðræður hæfust við stjórnvöld í Tyrklandi um aðild landsins að sambandinu. Endanleg ákvörðun er í höndum leiðtoga ESB sem koma saman til fundar í desember. Allar líkur eru á því að þeir staðfesti samþykkt framkvæmdastjórnarinnar. Viðræðurnar hefjast þá einhvern tímann á næsta ári; fyrri hluta árs segja Tyrkir vongóðir, seinni hluta árs segja raunsæismenn í höfuðstöðvum ESB í Brussel. Og hve langan tíma munu þær taka? Hvað er langt þangað til Tyrkland með sína 70 milljón íbúa, flesta játandi múhameðstrú, verður orðið eitt af ríkjum ESB? Það mun taka langan tíma, talað er um tíu ár, sumir nefna fimmtán. Tyrklandi verður nefnilega ekki hleypt inn í Evrópusambandið fyrr en það hefur sagt skilið við ýmislegt í fortíð sinni og öruggt verður talið að þar ríki stöðugleiki, traust lýðræði, réttlátt dómskerfi, frjálst markaðshagkerfi og fullt skoðanafrelsi. Á öllum þessum sviðum hefur tyrknesku samfélagi verið ábótavant þó að því hafi hins vegar farið fram á síðustu árum. En betur má ef duga skal segja eftirlitsmenn Evrópusambandsins. Spurt er hér að ofan hvort Evrópu stafi hætta af Tyrkjum. Hvers vegna? Hvað býr á bak við svo ögrandi spurningu? Hvaða hættur gætu falist í aðild Tyrkja að Evrópusambandinu? Um svörin við spurningunni er deilt af miklum ákafa og hita um alla Evrópu. Deilurnar ná inn í ríkisstjórnir Evrópusambandslanda og til embættismanna í Brussel. Það eru einkum fimm atriði sem menn nefna þegar þeir viðra efasemdir um aðild Tyrkja. Í fyrsta lagi ástand mannréttinda í landinu sem er enn óviðunandi þótt þokast hafi í rétta átt á síðustu árum. Í öðru lagi nefna menn að tyrkneskt vinnuafl muni flæða yfir Evrópu og valda uppnámi á evrópskum vinnumarkaði. Í þriðja lagi að íslömsk áhrif geti skaðað kristna menningu í Evrópu og skapað átök milli ólíkra menningarheima. Í fjórða lagi að vegna fátæktar sinnar muni Tyrkland soga til sín megnið af styrkjum og niðurgreiðslum Evrópusambandsins og jaf nvel reynast fjárhag þess ofviða Loks óttast menn að Tyrkjum muni ekki auðnast að gæta landamæra sinna sem liggja að ríkjum araba og í gegnum Tyrkland muni alls kyns hópar, jafnt hryðjuverkamenn sem atvinnuleysingjar, eiga greiða leið til Evrópu. Áhyggjur af þessu tagi eru útbreiddar meðal kjósenda í ríkjum Erópusambandsins. Skoðanakannanir sýna að meirihluti fólks í flestum löndunum er andvígur aðild Tyrkja. Þetta hefur leitt til þess að ýmsir stjórnmálaleiðtogar, svo sem Chirac Frakklandsforseti, sem lýst hafa yfir stuðningi við aðild Tyrkja, hafa lofað því að þeir fái ekki aðild fyrr en um það hafi verið kosið í þjóðaratkvæðagreiðslu. Hin ríkjandi skoðun meðal stjórnmálaforingja og álitsgjafa í Evrópu er þó að aðild Tyrkja að Erópusambandinu hefði fleiri kosti en galla, að því tilskyldu að þeir næðu að uppfylla aðildarskilmálana sem eru strangir. Í því sambandi benda menn á að með íslamskt ríki innanborðs sé Evrópusambandið og hinn vestræni heimur í sterkari og vinsamlegri stöðu en áður gagnvart arabaríkjum og öðrum íslömskum löndum. Tyrkland innan ESB muni getað vísað þessum ríkjum veginn til lýðræðis, frelsis og markaðshagkerfis. Og tyrkneski herinn er öflugur og mundi skipta máli fyrir varnarstöðu Evrópu. Tyrkir hafa runar verið í Atlantshafsbandalaginu um áratugaskeið. Þá er bent á að tyrkneskur markaður skapi ekki síður sóknarfæri en hættur fyrir evrópskt viðskipta- og atvinnulíf. Spurningin um aðild Tyrklands er ekki eina hitamálið sem rætt er og snýr að Evrópusambandinu. Tekist er á um fyrirhugaða stjórnarskrá sambandsins og sýnist sitt hverjum um nauðsyn hennar og inntak. Er ljóst að hún verður ekki staðfest fyrr en greidd hafa verið um hana atkvæði í nokkrum aðildarríkjanna. Óljóst er um hver útkoman úr slíkum kosningum yrði. Vaxandi óánægja er með þróun ýmissa mála innan Evrópusambandsins í þeim ríkjum sem þar hafa ráðið ferðinni frá upphafi, ekki síst Frakklandi og Þýskalandi. Málsmetandi menn eru farnir að spyrja sig hvort Evrópusambandið sé ef til vill að verða of stórt og ósamstíga til að geta skapað sér stöðu við hlið stórvelda eins og Bandaríkjanna, Japans, Kína og Rússlands. Menn velta því fyrir sér hvort of geist hafi farið í stækkun sambandsins og hvort hyggilegt sé að vinna að enn frekari stækkun – hvað þá jafn umdeildri og aðild Tyrkja – meðan ekki hefur tekist að leiða til lykta þær grundvallarspurningar um eðli og starfshætti sambandsins sem stjórnarskrármálið snýst um.Guðmundur Magnússon -gm@frettabladid.is
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa Skoðun
Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun
Skoðun Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal skrifar
Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal skrifar
Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa skrifar
Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson skrifar
Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar
Skoðun Frelsi, framtíð og vistvænar samgöngur: Hvers vegna Ísland þarf að hugsa stærra Sigurborg Ósk Haraldsdóttir skrifar
Skoðun Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa Skoðun
Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun