Rýnt í stöðuna í Úkraínu: Aukinn hraði í fram­sókn Rússa

Rússar hafa sótt fram á nokkrum hlutum víglínunnar þar sem þeir hafa reynt að nýta sér yfirburði í mannafla eftir bestu getu. Úkraínumenn hafa brugðist við því með að notast meira við dróna og stækka einskismannslandið milli fylkinganna.

Með aukinni notkun dróna hafa Úkraínumenn getað notað færri menn til að halda víglínunni og þannig hefur verið reynt að draga úr mannfalli en halda áfram að valda mannfalli meðal Rússa. Það hefur orðið erfiðara með sumrinu, auknum gróðri og laufum á trjám, sem gera rússneskum fótgönguliðum auðveldara að fela sig fyrir eftirlitsdrónum.

Í samtali við Wall Street Journal segir greinandi að eitt af markmiðum Rússa sé að sýna bakhjörlum Úkraínu að þeir muni óhjákvæmilega bera sigur úr býtum og að stuðningur við Úkraínu borgi sig ekki. Umræddur greinandi segir stríðið ekki bara háð í Úkraínu heldur séu mikilvægustu hlutar víglínunnar í höfuðborgum Vesturlanda, þar sem ákvarðanir um stuðning við Úkraínu eru teknar.

„Ef kortið er á hreyfingu, geta þeir sagt: Við sækjum fram. Úkraína er búin að vera. Hversu mörgum milljörðum eru þið tilbúnir til að verja?“ segir George Barros frá hugveitunni Institute for the study of war.

Einbeita sér að Kostyantynivka

Rússar hafa náð töluverðum árangri milli borganna Pokrovsk og Kostyantynivka í austurhluta Úkraínu en þeir hafa lagt mikið kapp á að reyna að ná Pokrovks á þeirra vald um langt skeið. Áherslan færðist þó á Kostyantynivka sem er mikilvægt vígi þegar kemur að birgðalínum Úkraínumanna í austurhluta landsins.

Samhliða því hefur árásum verið haldið áfram á Pokrovsk og Chasiv Yar. Rússar nálgast Kostyantynivka úr þremur áttum og eru Úkraínumenn sagðir undirbúa varnir í borginni.

Erfiðlega hefur gengið að halda birgðalínum inn í borgina opnum vegna umfangsmikillar notkunar Rússa á snúrutengdum drónum. Það eru drónar sem eru tengdir með mjóum en löngum netsnúrum en það þýðir að ómögulegt er að nota sérstakan búnað til að trufla þá rafrænt og láta stjórnendur missa sambandið við þá.

Þessir drónar Rússa eru nú farnir að drífa allt að 25 kílómetra og hafa gert birgðaflutninga erfiða. Reynt hefur verið að notast við sérstök net til að verja þá vegi sem keyrt er um en það er ekki hægt alls staðar.

Sækja einnig að Sumy

Eftir að hafa að mestu bolað Úkraínumönnum frá Kúrskhéraði í Rússlandi hafa Rússar einnig sótt fram nærri borginni Sumy í norðausturhluta Úkraínu. Vólódímír Selenskí, forseti Úkraínu, segir Rússa með um fimmtíu þúsund hermenn á því svæði og hafa harðir bardagar átt sér stað.

Úkraínskir hermenn eru mun færri á svæðinu og eru Rússar einnig sagðir með yfirburði þegar kemur að fjölda dróna. Eins og sunnar á víglínunni hefur það gert Úkraínumönnum erfiðara að flytja birgðir og særða um svæðið.

Sumy situr tiltölulega nálægt landamærum Rússlands og myndi reynast Rússum mikill fengur en þeir halda ekki einnig héraðshöfuðborg sem þeir héldu ekki fyrir febrúar 2022.

Hér að neðan má sjá greiningu greiningarhópsins Black Bird group um framsókn Rússa í Úkraínu í maí. Þá lögðu þeir undir sig um 538 ferkílómetra, sem var rúmlega tvöfalt meira en í apríl.

Búast við miklum sóknarþunga í allt sumar

Í stóra samhenginu er ekki um ræða stóra hluta af Úkraínu, sem Rússar hafa hernumið í maí og í júní. Úkraínumenn eru sagðir hafa staðið sig vel í að fækka mönnum á víglínunni og nota þess í stað dróna og stæra einskismannsland til að hægja á Rússum og láta þá blæða fyrir framsóknina.

Rússar gera enn miklar árásir á stöðum þar sem þeir hafa lítið sótt fram, með því markmiði að fá Úkraínumenn til að dreifa enn frekar úr mannafla þeirra.

Úkraínumenn búast þó við því að sóknarþungi Rússa muni aukast í allt sumar og erfitt gæti reynst fyrir Úkraínumenn að standast þrýstinginn til lengri tíma. 

Einn heimildarmaður WSJ sagði að búist væri við því að aðstæður myndu versna víðast hvar í sumar. Hermenn væru allir þreyttir og erfitt væri fyrir þá að fá hvíld vegna manneklu.

Hér að neðan á kortum frá bandarísku hugveitunni Institute for the Study of War má sjá hvar helst hefur verið barist að undanförnu. Ítarlegra yfirlit yfir stöðuna á víglínunni má finna á vef sem kallast Deepstate.

Sprengjum rignir yfir borgir og bæi

Það er ekki bara á víglínunni þar sem Rússar hafa gefið í, ef svo má segja. Árásir á borgir og bæi Úkraínu úr lofti eru einnig orðnar fleiri og umfangsmeiri en áður. Rússar hafa notast við blöndu sjálfsprengidróna og eldflauga við þessar árásir og hafa Rússar margsinnis sett met í umfangi árásanna á undanförnum vikum.

Hefur það reynt mjög á loftvarnir Úkraínumanna. Töluverður fjöldi óbreyttra borgara hefur fallið í þessum árásum.

Sjá einnig: „Þetta er orðið partur af okkar lífi“

Úkraínumenn hafa notast við margar aðferðir til að skjóta niður rússneska dróna. Selenskí sagði frá því á dögunum að um tuttugu þúsund flugskeyti sem hafa sérstaklega verið notuð gegn þessum drónum, sem ríkisstjórn Bidens samþykkti að útvega Úkraínumönnum hafi þess í stað verið fluttar til Mið-Austurlanda, af ríkisstjórn Donalds Trump.

Þetta hefur verið staðfest af Bandaríkjamönnum en ekki liggur nákvæmlega fyrir hvurslags flugskeyti um er að ræða. Samkvæmt The Warzone er að hluta til um að ræða 70mm flugskeyti sem hefur verið sérstaklega breytt til að nota gegn drónum og stýriflaugum.

Bandaríkjamenn hafa notað þessi flugskeyti á undanförnum mánuðum til að skjóta niður sambærilega dróna frá Hútum í Jemen. Talið er mögulegt að Bandaríkjamenn gætu þurft að nota þau gegn drónum frá Íran og mögulega voru þau send að hluta til til Ísrael. Átök eru hafin milli ríkjanna eins og flestir vita eflaust.

Vilja framleiða mun fleiri dróna

Kyrylo Budanov, yfirmaður leyniþjónustu úkraínska hersins (GUR) sagði í nýlegu viðtali að Rússar framleiddu um tvö þúsund Shahed-sjálfsprengidróna af nokkrum gerðum á hverjum mánuði. Hann sagði markmið þeirra að framleiða allt að fimm þúsund á mánuði.

Dróna þessa fengu Rússar upprunalega frá Íran og hafa þeir betrumbætt þá töluvert síðan. Þeir hafa meðal annars gert þá langdrægar, stækkað sprengjurnar í þeim og bætt þær á þann veg að erfiðar er að granda þeim með rafrænum truflunum.

Rússar hafa einnig fengið hergögn frá Norður-Kóreu eins og milljónir sprengikúla fyrir stórskotalið, stórskotaliðsvopn og skotflaugar. Þetta er Kim Jong Un, einræðisherra Norður-Kóreu, sagður hafa látið af hendi í skiptum fyrir tæknilega aðstoð við þróun sjálfsprengidróna, eldflauga og önnur hergögn.

Úkraínumenn segja KN-23 skotflaugar sem Rússar hafa fengið frá Norður-Kóreu vera orðnar nákvæmari en þær voru upprunalega.

Úkraínumenn hafa lagt mikið kapp á að reyna að draga úr umfangi árása Rússlands. Bæði árásum með drónum og eldflaugum.

Dróanárásir Úkraínumanna á rússneskar sprengjuflugvélar fyrr í mánuðinum voru liður í þeirri viðleitni. Hér að neðan má sjá sjónvarpsfrétt Wall Street Journal þar sem farið er í saumana á þeim árásum, sem kallaðar hafa verið sögulegar.

Hafa þróað eigin skotflaugar

Úkraínumenn hafa unnið hörðum höndum að þróun og framleiðslu eigin skotflauga en sú vinna hefur að miklu leiti verið unnin með fjármagni frá bakhjörlum Úkraínu. Þessar eldflaugar eru sagðar drífa allt að þrjú hundruð kílómetra og bera um fjögur hundruð kílóa sprengjuhleðslu.

Fregnir hafa borist af því að Úkraínumenn hafi gert tilraun með slíka skotflaug um miðjan maí og munu þeir hafa grandað einni af stjórnstöðvum rússneska hersins. Hingað til hafa Úkraínumenn þó varist fregna af þessari þróun og er margt óljóst.

Eldflaugarnar eiga þó að vera komnar í almenna framleiðslu. Hve umfangsmikil hún er liggur ekki fyrir.

Hætta stuðningi á næsta ári

Pete Hegseth, varnarmálaráðherra Bandaríkjanna, lagði á dögunum fram fjárhagsáætlun fyrir næsta ár, þar sem engin fjárútlát til Úkraínu voru skráð.

Á fundi fjárlaganefndar öldungadeildar Bandaríkjaþings í vikunni stóð Hegseth frammi fyrir gagnrýni frá þingmönnum Repúblikanaflokksins og þeirra á meðal Mitch McConnell, einn þriggja þingmanna sem greiddi ekki atkvæði með tilnefningu Hegseths í embættið.

McConnell gagnrýndi Hegseth og afstöðu ríkisstjórnar Trumps til innrásarinnar í Úkraínu. Meðal annars þrýsti hann á Hegseth til að viðurkenna að Rússar væru árásaraðilarnir og að þeir hefðu gert innrás í Úkraínu.

Þingmaðurinn lýsti einnig yfir áhyggjum af því að því að átökin myndu enda með fyrirsögnum um sigur Rússa og tap Bandaríkjamanna. Þegar McConnell spurði Hegseth hvort hann vildi að Rússar eða Úkraínumenn bæru sigur úr býtum svaraði ráðherrann spurningunni ekki með beinum hætti sagði þess í stað að Trump vildi koma á friði.

Hegseth beindi sökinni að Joe Biden og Barack Obama, fyrrverandi forsetum, og sagði þeim að kenna að Rússar hefðu gert innrás.

„Vladimír Pútín veit að Trump er öflugur,“ sagði Hegseth. Hann sagði að kraftur Trumps myndi leiða til friðar og við það yrðu Bandaríkin öflugri.

McConnell sagði orðspor Bandaríkjanna í húfi.

„Munum við verja bandalags- og lýðræðisríki gegn alræðisríkjum sem gera innrás?“ spurði McConnell.

Rússland og ótti við stríð við Rússa í framtíðinni er stór ástæða fyrir því að ríki Evrópu stefna mörg að gífurlega umfangsmikilli hernaðaruppbyggingu á komandi árum. Önnur stór ástæða er að ráðamenn í Evrópu óttast að ekki verði hægt að treysta á Bandaríkin í framtíðinni.

Bandaríkjamenn að miklu leiti útskúfaðir frá uppbyggingunni í Evrópu. Henni er meðal annars ætlað að draga úr því hvað Evrópa reiðir sig mikið á Bandaríkin varðandi hergagnaframleiðslu.

Þetta mun þó allt taka tíma og það mögulega langan tíma. Í millitíðinni þarf að halda Bandaríkjamönnum góðum. Sérstaklega þar sem viðskiptastríð við Bandaríkin gæti komið verulega niður á hagkerfum Evrópu.

Vladimír Solovyov, vinsæl málpípa Kreml í Rússlandi, hélt því fram í umræðuþætti sínum í vikunni að Rússar þurfi ekki þrjú til fimm ár til að gera árásir á Evrópu. Þar var meðal annars mættur Andrey Kartapolov, formaður varnarmálanefndar rússneska þingsins, og töluðu þeir um það að Evrópubúar mættu skjálfa á beinunum.

Kartapolov sasgði meðal annars að það væri réttur Rússa að ákveða hvar og hvenær þeir gerðu árásir. Gestirnir virtust sammála um að íbúar Evrópu, ef einvherjir yrðu lifandi, yrðu að læra rússnesku í framtíðinni.

Þingmenn vilja hertar aðgerðir

Lindsay Graham, sem hefur leitt vinnu í öldungadeildinni sem snýr að frumvarpi um hertar refsiaðgerðir gegn Rússlandi, gekk einnig á Hegseth og herforingjann Dan Caine, sem leiðir herforingjaráð Bandaríkjanna, og spurði hvort þeir teldu að Pútín myndi láta af árásum sínum í Evrópu, ef hann bæri sigur úr býtum í Úkraínu.

Caine sagðist sannfærður um að svo væri ekki. Hegseth sagði að það yrði að koma í ljós.

Þá skaut Graham, samkvæmt Politico, inn í og sagði: „Sko, hann segist ekki ætla að hætta. Þetta er fjórði áratugurinn upp á nýjan leik. Það á ekki eftir að koma í ljós.“

Chris Coons, æðsti Demókratinn í nefndinni, varaði Hegseth við því að sækjast eftir friði sama hvað það kostaði. Hann varaði einnig við því að hætta að aðstoða Úkraínumenn. Það myndi koma verulega niður á hagsmunum Bandaríkjanna.

Hegseth svaraði á þann veg að endalaust stríð, sem fjármagnað væri af Bandaríkjunum og þar sem Rússar hefðu „endalaust bolmagn“, eins og Rússar hafa ítrekað reynt að sannfæra ráðamenn á Vesturlöndum um, þjónaði ekki hagsmunum Bandaríkjanna.

Áðurnefnt frumvarp nýtur mikils stuðnings þingmanna beggja flokka, að virðist í báðum deildum þings, og er útlit fyrir að Graham og félagar gætu farið fram hjá Trump, ef svo má segja, og samþykkt frumvarpið gegn vilja forsetans og með svo miklum meirihluta að hann gæti ekki beitt neitunarvaldi til að koma í veg fyrir að það yrði að lögum. Það hafa þingmennirnir ekki haft vilja til að gera, enn sem komið er.

Hefur ítrekað talað máli Pútíns

Frá því Donald Trump tók við embætti forseta Bandaríkjanna í janúar hefur hann ekki samþykkt frekari hernaðaraðstoð handa Úkraínumönnum og hann hefur sömuleiðis ekki orðið við kröfum ráðamanna í Evrópu um að herða refsiaðgerðir gegn Rússlandi vegna innrásarinnar.

Rúmar tvær vikur eru síðan Trump sagðist ætla að gefa sér tvær vikur til að ákveða hvort hann ætlaði að herða refsiaðgerðirnar gegn Rússlandi. Hann hefur þó ekki sagt enn hvort hann ætli að beita refsiaðgerðum ekki. Á fimmtudaginn sagðist hann verulega vonsvikinn út í Rússa. Hann sasgðist einnig vonsvikinn út í Úkraínumenn, fyrir að hafa ekki viljað semja við Rússa.

Hann lofaði einnig Rússa í vikunni fyrir að hafa barist með Bandaríkjunum í seinni heimsstyrjöldinni, ýkti verulega hve marga menn Rússar misstu, í átökunum og velti vöngum yfir því af hverju Þjóðverjar og Japanir væru bandamenn Bandaríkjanna en ekki Rússland.

Ríkisstjórn Trumps hefur ítrekað verið sökuð um að tala máli Rússa og um að ætla sér að yfirgefa Úkraínumenn. Ekki dró úr þeirri gagnrýni þegar Marco Rubio, utanríkisráðherra, sendi á fimmtudaginn út hamingjuóskir til rússnesku þjóðarinnar vegna Rússlandsdagsins.

Þar hét Rubio því að Bandaríkin stæðu þétt við bak Rússa þar sem þeir reyndu að skapa sér bjartari framtíð og að Bandaríkjamenn vildu ólmir starfa með Rússum að því að koma á varanlegum friði.

Anrdii Sybhia, utanríkisráðherra Úkraínu, gagnrýndi þessa kveðju Rubios, og annarra ríkja til Rússlands, harðlega. Dmitrí Peskóv, talsmaður Pútín, fagnaði kveðjunni og sagði hana til marks um hve mun bera væri að vinna með ríkisstjórn Trumps en ríkisstjórn Bidens.

Áfram með óásættanlegar kröfur

Rússar hafa hingað til sýnt lítinn sem engan vilja til að draga úr kröfum sínum. Kröfum sem Úkraínumenn segja óásættanlegar, þar sem þær geri ríkið berskjaldað gegn annarri innrás og að Úkraína yrði í raun leppríki Rússlands. Um uppgjöf væri að ræða.

Kröfur Rússa fela meðal annars í sér:

• Alþjóðlega samþykkt á yfirráðum Rússa yfir fimm héruðum Úkraínu og þar á meðal fjórum sem þeir stjórna ekki að fullu.
• Að Úkraínumenn taki upp ævarandi hlutleysi og að herjir annarra ríkja fái ekki að starfa með nokkrum hætti í Úkraínu
• Að Úkraínumenn takmarki verulega stærð herafla landsins.
• Að Úkraínumenn verði sér aldrei út um kjarnorkuvopn.
• Að refsiaðgerðir og viðskiptaþvinganir gegn Rússlandi verði felldar niður.
• Að réttindi rússneskumælandi fólks í Úkraínu verði tryggð og að starfsemi rússnesku rétttrúnaðarkirkjunnar verði aftur leyfð í Úkraínu. Auk þess verði nasismi bannaður í Úkraínu.
• Að Úkraínumenn samþykki að fella niður kröfur um skaðabætur vegna innrásar Rússa.

Héruðin fimm sem Rússar vilja að Úkraínumenn og heimurinn allur viðurkenni að tilheyri Rússlandi eru Krímskagi, sem Rússar hertóku og innlimuðu ólöglega árið 2014 og Lúhansk, Dónetsk, Saporisjía og Kherson. Pútín lýsti árið 2022 yfir innlimun þeirra fjögurra héraða en Rússar stjórna þó engu þeirra að fullu.

Þá hafa Rússar lengi haldið því fram að Úkraínu sé stýrt af nasistum en það er rangt.

Dmitrí Medvedev, fyrrverandi forseti og fyrrverandi forsætisráðherra Rússlands, sem situr nú í öryggisráði Rússlands, segir viðræðunum ekki ætlað að stilla til friðar. Þær séu skjótasta leið Rússa til að ná fram fullum sigri og tryggja eyðingu yfirvalda í Úkraínu.

Það sé innihald krafna Rússa sem lagðar voru fram á fundi sendinefnda ríkjanna í Istanbúl.

Úkraínskum föngum misþyrmt í haldi Rússa

Sendinefndir Rússlands og Úkraínu hafa þó komist að samkomulagi um að skiptast á fjölda fanga og líkamsleifum hermanna. Fregnir hafa lengi borist af slæmri meðferð á úkraínskum stríðsföngum í haldi Rússa, nái þeir yfir höfuð í fangabúðir án þess að vera teknir af lífi.

Rússar hafa ávallt neitað eftirlitsaðilum Rauða krossins og Sameinuðu þjóðanna aðgengi að stríðsföngum í þeirra haldi en það hafa Úkraínumenn ekki gert. Sameinuðu þjóðirnar hafa fengið veður af því að brotið hafi verið á rússneskum stríðsfönum í Úkraínu en umfang þeirra og alvarleiki sé í engu samræmi við það sem Rússar hafa verið sakaðir um.

Þar að auki eigi umrædd brot úkraínska hermanna sér að mestu stað á víglínnunni þegar hermennirnir eru handsamaðir. Þegar þeir eru komnir í fangabúðir segja rússneskir hermenn að ekkert hafi verið brotið á þeim.

AP fréttaveitan birti á dögunum ítarlega grein um meðferð á úkraínskum stríðsföngum í Rússlandi og að vitað sé til þess að rúmlega tvö hundruð þeirra hafi dáið í haldi. Þá eru ekki taldir með þeir fjölmörgu hermenn sem rússneskir hermenn hafa tekið af lífi eftir að þeir gefast upp.

Sjá einnig: Tóku tíu úkraínska fanga af lífi

Embættismenn segja að krufningar á líkum hermanna sem Rússar hafa skilað bendi til þess að margir þeirra hafi verið pyntaðir. Aðrir stríðsfangar sem hafa verið frelsaðir hafa þar að auki sagt frá því að þeim hafi verið misþyrmt í haldi.

Þeir segjast hafa verið sveltir, barðir og pyntaðir, auk þess sem þeir hafi litla sem enga heilbrigðisþjónustu fengið.

Úkraínumenn segja það benda til þess að misþyrmingar séu kerfisbundnar.

Sameinuðu þjóðirnar sögðu frá því í skýrslu sem birt var í fyrra að um 95 prósent úkraínska stríðsfanga sem Rússar hefðu sleppt hefðu verið pyntaðir í haldi. Fangar sem rætt var við sögðu að þeir hafi verið barðir, kyrktir, gefið raflost og að brotið hafi verið á þeim kynferðislega, auk þess sem þeim var ekki leyft að hvílast.