Nei, það verður ekki að vera Ísrael, það er Ísrael Einar Ólafsson skrifar 2. júní 2025 06:01 „Verður það að vera Ísrael?“ spyr alþjóðastjórnmálafræðingurinn Hjörtur J. Guðmundsson í grein á Vísi 30. maí síðastliðinn. Þar vísar hann til þess að fyrir tíu árum réðust vígamenn Ríkis íslams inn í flóttamannabúðirnar Yarmouk í Sýrlandi þar sem Palestínumenn höfðust við og beittu þar miklu ofbeldi en meðan á því gekk heyrðist vart múkk í þeim hér á landi sem hæst hafa þegar Palestínumenn á Gaza og Vesturbakkanum eru annars vegar. „Skiptir virkilega máli hvar Palestínumenn líða slíkar hörmungar?“ spyr hann. „Eða er meginatriðið hver kemur þar við sögu? Verður það að vera Ísrael?“ Spurningunni er beint til mín eins og allra hinna fjölmörgu sem hafa mótmælt yfirgengilegu ofbeldi Ísraels á Gasa að undanförnu. Reyndar finnst mér svolítið einkennilegt að alþjóðastjórnmálafræðingur skuli þurfa að fá svör við þessari spurningu. Mér hefur vissulega fallið það þungt hversu lítils ég má mín gagnvart öllu því ofbeldi sem viðgengst víða um heim. Það mætti líka spyrja hvers vegna séu ekki tíðar mótmælagöngur í Reykjavík vegna þess ofbeldis sem almennir borgarar í Súdan mega þola svo vísað sé til ástands sem er ekki síður alvarlegt en á Gasa. En munurinn er sá að ástandið í Súdan stafar af borgarastríði þar sem við eða þau ríki sem við erum tengdust geta lítil áhrif haft. Eflaust gætu þó áhrifamikil ríki og ríkjasambönd eins og Bandaríkin og Evrópusambandið beitt sér meir og það væri kannski full ástæða til að þrýsta meir á aðgerðir af þeirra hálfu. Stríðið í Sýrlandi frá árinu 2011 hefur verið ansi flókið og dæmið um flóttamannabúðirnar Yarmouk er einungis eitt af skelfilegum atburðum sem þar hafa átt sér stað. Það hefur hreint ekki verið einhugur um hverjum er þar um að kenna, flestir þó sammála um að það sé engum einum, en ýmsir íslamskir vígahópar hafa sannarlega komið þar við sögu. Sjálfur tók ég reyndar þátt í þýðingu bókar, Stríðið gegn Sýrlandi (The Dirty war on Syria), (2018) þar sem sýnt er fram á ábyrgð vesturveldanna, einkum Bandaríkjanna, á því stríði. Sú greining hefur þó verið umdeild og hvað sem um hana má segja hafa margir aðrir komið þar við sögu. Hvað sem því líður, þá hefði það satt að segja verið til lítils að við sem nú mótmælum ofbeldinu á Gasa hefðum tekið upp einhverjar mótmælaaðgerðir gegn íslömskum vígamönnum sem réðust inn í flóttamannabúðir Palestínumanna mitt í stríðinu í Sýrlandi árið 2015. Ég held það þurfi ekki próf í alþjóðastjórnmálafræði til að sjá það. Með tilliti til alþjóðastjórnmála er staðan á Gasa núna hinsvegar allt önnur. Ísrael hefur allt frá stofnun ríkisins verið í nánu sambandi við Evrópu og Bandaríkin. Bandaríkin sjá Ísrael fyrir um 60% af þeim vopnum sem þeir framleiða ekki sjálfir. Þýskaland sér þeim fyrir um um 30%. Um þriðjungur utanríkisviðskipta Ísraels er við Evrópusambandið. Margt bendir til að Bandaríkin og Evrópusambandið hefðu getað komið í veg fyrir þjóðarmorðið á Gasa með samstilltum aðgerðum. Og gætu stöðvað það nú. Ísland hefur alltaf haft góð samskipti við Ísrael og Bandaríkin og Evrópusambandið eru meðal nánustu samstarfsríkja Íslands. Þess vegna hefur það eitthvað upp á sig að hafa hátt um þetta nú, taka undir með þeim í Evrópu og Bandaríkjunum sem krefjast aðgerða, hvetja íslenska ráðamenn til að láta í sér heyra og hvetja til sniðgöngu gagnvart Ísrael. Við áttum enga slíka möguleika gagnvart vígamönnum Ríkis íslams sem réðust inn í flóttamannabúðirnar Yarmouk fyrir rétt rúmum tíu árum síðan. Ég ætla ekki að elta ólar við athugasemd greinarhöfundar um að við höfum ekki „gagnrýnt áralanga ógnarstjórn Hamas á Gaza“ en vil bara benda á að hvaða álit sem menn hafa á Hamas og jafnvel þótt einhverjir vilji taka undir með stjórn Ísraels að það sé nauðsynlegt að uppræta Hamas, þá getur það aldrei réttlætt þjóðarmorð á íbúum Gasa. Sífelld tilvísun ráðamanna á Vesturlöndum til óréttlætanlegra aðgerða Hamas 7. október 2023 og rétt Ísraels til sjálfsvarnar er hörmuleg réttlæting á þeirri skelfingu sem nú ríkir á Gasa og aðgerðarleysinu gagnvart henni. Svona rétt í lokin: Ég hef aldrei orðið var við þá gyðingaandúð, sem greinarhöfundur víkur að í lok greinar sinnar, og er líklega niðurstaða hans og meginatriðið. Hjá öllum þeim fjölmörgu sem ég hef verið í sambandi við um áratuga skeið í mótmælum gegn ofbeldi Ísraels gagnvart Palestínumönnum. Ég hef enga séð tengja gyðinga almennt við það ofbeldi nema þá sem gagnrýna þessi mótmæli og tengja þau við gyðingaandúð. Við þá segi ég: fyrir alla muni, hættið að tengja gyðinga almennt við glæpaverk Ísraels. Hættið að kynda undir gyðingaandúð. Höfundur er ljóðskáld og fyrrverandi bókavörður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Átök í Ísrael og Palestínu Sýrland Mest lesið Fyrrverandi lögreglumaður heyrir enn röddina Sigurður Árni Reynisson Skoðun Stöndum saman fyrir íslenskan flugrekstur Bogi Nils Bogason Skoðun Bætum lífsgæði þeirra sem lifa með krabbameini Sigríður Gunnarsdóttir Skoðun Fyrst heimsfaraldur, svo náttúruhamfarir, þá gjaldþrot og nú verkföll! Sigríður Margrét Oddsdóttir Skoðun Íslensk fátækt er bara kjaftæði Unnur Hrefna Jóhannsdóttir Skoðun Hvernig hljómar tilboðið einn fyrir þrjá? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Halldór 18.10.2025 Halldór Baldursson Halldór Hvers virði er líf barns? Jón Pétur Zimsen Skoðun Baráttan heldur áfram! Hjálmtýr Heiðdal Skoðun ,,Gallaður" hundur - söluhluturinn hundur - um úrskurð Kærunefndar vöru- og þjónustukaupa Árni Stefán Árnason Skoðun Skoðun Skoðun Stöndum saman fyrir íslenskan flugrekstur Bogi Nils Bogason skrifar Skoðun ,,Gallaður" hundur - söluhluturinn hundur - um úrskurð Kærunefndar vöru- og þjónustukaupa Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Fyrst heimsfaraldur, svo náttúruhamfarir, þá gjaldþrot og nú verkföll! Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Baráttan heldur áfram! Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Hvers virði er líf barns? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hvernig hljómar tilboðið einn fyrir þrjá? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Fyrrverandi lögreglumaður heyrir enn röddina Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Bætum lífsgæði þeirra sem lifa með krabbameini Sigríður Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Offita á krossgötum Guðrún Þuríður Höskuldsdóttir,Tryggvi Helgason skrifar Skoðun Fórnir verið færðar fyrir okkur Björn Ólafsson skrifar Skoðun Launaþjófaður – vanmetinn glæpur á vinnumarkaði Kristjana Fenger skrifar Skoðun Áfram veginn í Reykjavík Gísli Garðarsson,Steinunn Rögnvaldsdóttir skrifar Skoðun Fjölgun kennara er allra hagur Haraldur Freyr Gíslason skrifar Skoðun Deilt og drottnað í umræðu um leikskólamál Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju hafa Danir það svona óþolandi gott? Björn Teitsson skrifar Skoðun Fjárfestum í framtíðinni Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Togstreita, sveigjanleiki og fjölskyldur Sólveig Rán Stefánsdóttir skrifar Skoðun Hvað kostar gjaldtakan? Hildur Hauksdóttir skrifar Skoðun Víðerni verndar og virkjana Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Blóðpeningar vestrænna yfirvalda Bergljót T. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Eigindlegar rannsóknir og umræðan um jafnrétti Stefan C. Hardonk skrifar Skoðun Þegar heilbrigðiskerfið molnar og ráðherrann horfir bara á Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Íslensk fátækt er bara kjaftæði Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í fangelsi við landamærin Inger Erla Thomsen skrifar Skoðun Tíminn er núna, fjarheilbrigðisþjónusta sem lykill að jafnræði og sjálfbærni í heilbrigðiskerfinu Helga Dagný Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Breytum fánalögunum og notum fánann meira Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Samtal um launajafnrétti og virðismat starfa í tilefni af Kvennaári Helga Björg O. Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Með góðri menntun eru börn líklegri til að ná árangri Sigurður Sigurjónsson skrifar Skoðun Hömpum morðingjunum sem hetjum Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir. skrifar Skoðun Komum í veg fyrir að áföll erfist á milli kynslóða Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Sjá meira
„Verður það að vera Ísrael?“ spyr alþjóðastjórnmálafræðingurinn Hjörtur J. Guðmundsson í grein á Vísi 30. maí síðastliðinn. Þar vísar hann til þess að fyrir tíu árum réðust vígamenn Ríkis íslams inn í flóttamannabúðirnar Yarmouk í Sýrlandi þar sem Palestínumenn höfðust við og beittu þar miklu ofbeldi en meðan á því gekk heyrðist vart múkk í þeim hér á landi sem hæst hafa þegar Palestínumenn á Gaza og Vesturbakkanum eru annars vegar. „Skiptir virkilega máli hvar Palestínumenn líða slíkar hörmungar?“ spyr hann. „Eða er meginatriðið hver kemur þar við sögu? Verður það að vera Ísrael?“ Spurningunni er beint til mín eins og allra hinna fjölmörgu sem hafa mótmælt yfirgengilegu ofbeldi Ísraels á Gasa að undanförnu. Reyndar finnst mér svolítið einkennilegt að alþjóðastjórnmálafræðingur skuli þurfa að fá svör við þessari spurningu. Mér hefur vissulega fallið það þungt hversu lítils ég má mín gagnvart öllu því ofbeldi sem viðgengst víða um heim. Það mætti líka spyrja hvers vegna séu ekki tíðar mótmælagöngur í Reykjavík vegna þess ofbeldis sem almennir borgarar í Súdan mega þola svo vísað sé til ástands sem er ekki síður alvarlegt en á Gasa. En munurinn er sá að ástandið í Súdan stafar af borgarastríði þar sem við eða þau ríki sem við erum tengdust geta lítil áhrif haft. Eflaust gætu þó áhrifamikil ríki og ríkjasambönd eins og Bandaríkin og Evrópusambandið beitt sér meir og það væri kannski full ástæða til að þrýsta meir á aðgerðir af þeirra hálfu. Stríðið í Sýrlandi frá árinu 2011 hefur verið ansi flókið og dæmið um flóttamannabúðirnar Yarmouk er einungis eitt af skelfilegum atburðum sem þar hafa átt sér stað. Það hefur hreint ekki verið einhugur um hverjum er þar um að kenna, flestir þó sammála um að það sé engum einum, en ýmsir íslamskir vígahópar hafa sannarlega komið þar við sögu. Sjálfur tók ég reyndar þátt í þýðingu bókar, Stríðið gegn Sýrlandi (The Dirty war on Syria), (2018) þar sem sýnt er fram á ábyrgð vesturveldanna, einkum Bandaríkjanna, á því stríði. Sú greining hefur þó verið umdeild og hvað sem um hana má segja hafa margir aðrir komið þar við sögu. Hvað sem því líður, þá hefði það satt að segja verið til lítils að við sem nú mótmælum ofbeldinu á Gasa hefðum tekið upp einhverjar mótmælaaðgerðir gegn íslömskum vígamönnum sem réðust inn í flóttamannabúðir Palestínumanna mitt í stríðinu í Sýrlandi árið 2015. Ég held það þurfi ekki próf í alþjóðastjórnmálafræði til að sjá það. Með tilliti til alþjóðastjórnmála er staðan á Gasa núna hinsvegar allt önnur. Ísrael hefur allt frá stofnun ríkisins verið í nánu sambandi við Evrópu og Bandaríkin. Bandaríkin sjá Ísrael fyrir um 60% af þeim vopnum sem þeir framleiða ekki sjálfir. Þýskaland sér þeim fyrir um um 30%. Um þriðjungur utanríkisviðskipta Ísraels er við Evrópusambandið. Margt bendir til að Bandaríkin og Evrópusambandið hefðu getað komið í veg fyrir þjóðarmorðið á Gasa með samstilltum aðgerðum. Og gætu stöðvað það nú. Ísland hefur alltaf haft góð samskipti við Ísrael og Bandaríkin og Evrópusambandið eru meðal nánustu samstarfsríkja Íslands. Þess vegna hefur það eitthvað upp á sig að hafa hátt um þetta nú, taka undir með þeim í Evrópu og Bandaríkjunum sem krefjast aðgerða, hvetja íslenska ráðamenn til að láta í sér heyra og hvetja til sniðgöngu gagnvart Ísrael. Við áttum enga slíka möguleika gagnvart vígamönnum Ríkis íslams sem réðust inn í flóttamannabúðirnar Yarmouk fyrir rétt rúmum tíu árum síðan. Ég ætla ekki að elta ólar við athugasemd greinarhöfundar um að við höfum ekki „gagnrýnt áralanga ógnarstjórn Hamas á Gaza“ en vil bara benda á að hvaða álit sem menn hafa á Hamas og jafnvel þótt einhverjir vilji taka undir með stjórn Ísraels að það sé nauðsynlegt að uppræta Hamas, þá getur það aldrei réttlætt þjóðarmorð á íbúum Gasa. Sífelld tilvísun ráðamanna á Vesturlöndum til óréttlætanlegra aðgerða Hamas 7. október 2023 og rétt Ísraels til sjálfsvarnar er hörmuleg réttlæting á þeirri skelfingu sem nú ríkir á Gasa og aðgerðarleysinu gagnvart henni. Svona rétt í lokin: Ég hef aldrei orðið var við þá gyðingaandúð, sem greinarhöfundur víkur að í lok greinar sinnar, og er líklega niðurstaða hans og meginatriðið. Hjá öllum þeim fjölmörgu sem ég hef verið í sambandi við um áratuga skeið í mótmælum gegn ofbeldi Ísraels gagnvart Palestínumönnum. Ég hef enga séð tengja gyðinga almennt við það ofbeldi nema þá sem gagnrýna þessi mótmæli og tengja þau við gyðingaandúð. Við þá segi ég: fyrir alla muni, hættið að tengja gyðinga almennt við glæpaverk Ísraels. Hættið að kynda undir gyðingaandúð. Höfundur er ljóðskáld og fyrrverandi bókavörður.
Fyrst heimsfaraldur, svo náttúruhamfarir, þá gjaldþrot og nú verkföll! Sigríður Margrét Oddsdóttir Skoðun
,,Gallaður" hundur - söluhluturinn hundur - um úrskurð Kærunefndar vöru- og þjónustukaupa Árni Stefán Árnason Skoðun
Skoðun ,,Gallaður" hundur - söluhluturinn hundur - um úrskurð Kærunefndar vöru- og þjónustukaupa Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun Fyrst heimsfaraldur, svo náttúruhamfarir, þá gjaldþrot og nú verkföll! Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar
Skoðun Þegar heilbrigðiskerfið molnar og ráðherrann horfir bara á Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Tíminn er núna, fjarheilbrigðisþjónusta sem lykill að jafnræði og sjálfbærni í heilbrigðiskerfinu Helga Dagný Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Samtal um launajafnrétti og virðismat starfa í tilefni af Kvennaári Helga Björg O. Ragnarsdóttir skrifar
Fyrst heimsfaraldur, svo náttúruhamfarir, þá gjaldþrot og nú verkföll! Sigríður Margrét Oddsdóttir Skoðun
,,Gallaður" hundur - söluhluturinn hundur - um úrskurð Kærunefndar vöru- og þjónustukaupa Árni Stefán Árnason Skoðun