Er ný ESB-langavitleysa íslenzkrar ríkisstjórnar í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar 17. mars 2025 06:01 Þann 16. júlí 2009 samþykkti Alþingi, að Ísland skyldi sækja um aðild að ESB. Formlegir samningar drógust þó, ekki veit ég af hverju, og hófust ekki fyrr en ári seinna, í júlí 2010. Eftir tvö og hálft ár, um áramótin 2012/2013, var svo hlé gert á viðræðunum. Þá um vorið, í apríl 2013, fóru fram Alþingiskosningar, þar sem flokkar andstæðir ESB-umsókn/aðild, Sjálfstæðisflokkurinn og Framsóknarflokkurin, fengu meirihluta. Á fundi þess nýja forsætisráðherra, sem þá tók við, Sigmundar Davíðs, með ráðamönnum ESB í júlí 2013, mun hann hafa upplýst, að framhaldsviðræður væu ekki á dagskrá nýrrar ríkisstjórnar, en ljóst virðist, að hann talaði þar svo loðið og óskýrt, að ESB skildi tal hans á þann veg, að um framhaldshlé viðræðna væri að ræða, ekki samningslok. Svo liðu nær tvö ár, án þess að ný ríkisstjórn tæki af skarið um stöðu aðildarumsóknar Íslands, en í marz 2015 skrifaði hinn líka nýi utanríkisráðherra, Gunnar Bragi, forráðamönnum stækkunardeildar ESB bréf, þar sem hann tilkynnti, að ESB skyldi ekki lengur líta á Ísland sem umsóknarríki. Aftur var hér svo ógreinilega og ófaglega skrifað og að málum staðið, að ESB lítur enn svo á, eftir öll þessi ár, að aðildarumsóknin frá 2009, sé lögleg og gild. Þetta kom fram, þegar sá utanríkisráðherra, sem nú er við völd, tók við þeim 21. desember sl., Þorgerður Katrín, heimsótti Brussel og ræddi þar við ráðamenn í janúar sl. Fyrir undirrituðum kemur eitt orð helzt upp í hugann, þegar þetta ferli allt er skoðað. Langavitleysa. Er ég þess fullviss, en sú fullvissa byggist líka á viðræðum undirritaðs við framámenn í stækkunardeildinni, sem sendiherra ESB hér ráðstafaði fyrir mig, að ESB hefur lítinn áhuga á nýrri samningalotu af svipuðu tagi. Vill enga nýja langavitleysu, enda með fullar hendur verkefna, ekki færri en 9-10 ríkja, sem sækjast eftir aðild með ráði og dáð. Ný ríkisstjórn komst, þrátt fyrir þessa stöðu, að þeirri lítt skiljanlegu og greinilega lítt grunduðu niðurstöðu, þegar flokkarnir sömdu um málefni og stefnuskrá, að kjósa skyldi um framhaldssamninga við ESB „ekki síðar en 2027“. Tala ráðamenn mest um 2027. Sá tímarammi, sem þá blasir við, er þessi: Ef þessi ríkistjórn situr allt kjörtímabilið, eins og við vonum, situr hún væntanlega fram eftir/út árið 2028. Nýjar þingkosningar þá í september/október 2028. Reikna má með, að samningaumleitanir við ESB og lyktir þeirra taki 2-3 ár. Ef kosið verður um það fyrst 2027, hvort menn vilji framhaldsviðræður, eða ekki, og, þó að þjóðin segði „Já“, þá væri ekki hægt að hefja samninga fyrr en seint á árinu 2027, eða í byrjun árs 2028. Ljóst væri þá, að útilokað væri, að ljúka samningunum á kjörtímabili þessarar ríkisstjórnar, og engin veit nú, hvaða stjórn tekur við eftir það. Með þessum hætti, væri verið að fara í mál, sem enginn vissi, hvernig endaði, eða sæi fyrir endann á. Nýja langavitleysi. Það er undirrituðum til stórs efs, að forustusveit ESB, hefði nokkurn áhuga á, að hefja framhaldssamninga við Íslendinga á grundvelli þessarar óvissu. Ætli þeir myndu þá ekki segja: Við skulum þá bíða eftir nýrri ríkistjórn. Eini uppbyggilegi og raunhæfi tímaramminn fyrir framhald og lyktir ESB mála væri þessi: Gengið væri í þjóðaratkvæði um framahaldsviðræður nú í haust, í september eða október, og, ef þjóðin staðfestir vilja sinn til framahaldssamninga, sem ég tel reyndar fullvíst, mætti hefja þá í lok ársins, eða byrjun 2025, og ljúka þeim 2027. Þá, um það sumar, 2027, lægju endanleg samningsdrög þá fyrir, landsmenn sæju svart á hvítu, hverjir skilmálar og kjör stæðu til boða við fulla mögulega inngöngu, og að lokinni nauðsynlegri þjóðfélagsumræði um kjör og skilmála, í byrjun 2028, gæti svo þjóðaratkvæði farið fram um fulla ESB-aðild, eða ekki. Aðeins með þessum hætti væri hægt að fullklára þetta verkefni, ljúka þessu ferli með fullnægjandi hætti, innan væntanlegs valdatíma þessarar ríkistjórnar. Ýmsir málsmetandi menn benda á, að breyta þurfi stjórnarká, ef til aðildar eigi að koma. Eins og lagastaðan sé nú, stæðist möguleg aðild ekki. Sé það rétt, er nóg að taka á nauðsynlegri stjórnarskrábreytingu til hliðar við þjóðaratkvæði um aðild, þegar heildar samningsdrög lægju fyrir. Önnur spurningin í því þjóðaratkvæði gæti þá verið, hvort þjóðin samþykki þá aðildarskilmála, sem þá liggja fyrir, og hin, hvort þjóðin samþykki nauðsynlega tengda stjórnarskrábreytingu. Höfundur er samfélagsrýnir Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ole Anton Bieltvedt Evrópusambandið Mest lesið Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson Skoðun Refsa fyrst, spyrja svo? Jakob Frímann Magnússon Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson Skoðun Skoðun Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Sjá meira
Þann 16. júlí 2009 samþykkti Alþingi, að Ísland skyldi sækja um aðild að ESB. Formlegir samningar drógust þó, ekki veit ég af hverju, og hófust ekki fyrr en ári seinna, í júlí 2010. Eftir tvö og hálft ár, um áramótin 2012/2013, var svo hlé gert á viðræðunum. Þá um vorið, í apríl 2013, fóru fram Alþingiskosningar, þar sem flokkar andstæðir ESB-umsókn/aðild, Sjálfstæðisflokkurinn og Framsóknarflokkurin, fengu meirihluta. Á fundi þess nýja forsætisráðherra, sem þá tók við, Sigmundar Davíðs, með ráðamönnum ESB í júlí 2013, mun hann hafa upplýst, að framhaldsviðræður væu ekki á dagskrá nýrrar ríkisstjórnar, en ljóst virðist, að hann talaði þar svo loðið og óskýrt, að ESB skildi tal hans á þann veg, að um framhaldshlé viðræðna væri að ræða, ekki samningslok. Svo liðu nær tvö ár, án þess að ný ríkisstjórn tæki af skarið um stöðu aðildarumsóknar Íslands, en í marz 2015 skrifaði hinn líka nýi utanríkisráðherra, Gunnar Bragi, forráðamönnum stækkunardeildar ESB bréf, þar sem hann tilkynnti, að ESB skyldi ekki lengur líta á Ísland sem umsóknarríki. Aftur var hér svo ógreinilega og ófaglega skrifað og að málum staðið, að ESB lítur enn svo á, eftir öll þessi ár, að aðildarumsóknin frá 2009, sé lögleg og gild. Þetta kom fram, þegar sá utanríkisráðherra, sem nú er við völd, tók við þeim 21. desember sl., Þorgerður Katrín, heimsótti Brussel og ræddi þar við ráðamenn í janúar sl. Fyrir undirrituðum kemur eitt orð helzt upp í hugann, þegar þetta ferli allt er skoðað. Langavitleysa. Er ég þess fullviss, en sú fullvissa byggist líka á viðræðum undirritaðs við framámenn í stækkunardeildinni, sem sendiherra ESB hér ráðstafaði fyrir mig, að ESB hefur lítinn áhuga á nýrri samningalotu af svipuðu tagi. Vill enga nýja langavitleysu, enda með fullar hendur verkefna, ekki færri en 9-10 ríkja, sem sækjast eftir aðild með ráði og dáð. Ný ríkisstjórn komst, þrátt fyrir þessa stöðu, að þeirri lítt skiljanlegu og greinilega lítt grunduðu niðurstöðu, þegar flokkarnir sömdu um málefni og stefnuskrá, að kjósa skyldi um framhaldssamninga við ESB „ekki síðar en 2027“. Tala ráðamenn mest um 2027. Sá tímarammi, sem þá blasir við, er þessi: Ef þessi ríkistjórn situr allt kjörtímabilið, eins og við vonum, situr hún væntanlega fram eftir/út árið 2028. Nýjar þingkosningar þá í september/október 2028. Reikna má með, að samningaumleitanir við ESB og lyktir þeirra taki 2-3 ár. Ef kosið verður um það fyrst 2027, hvort menn vilji framhaldsviðræður, eða ekki, og, þó að þjóðin segði „Já“, þá væri ekki hægt að hefja samninga fyrr en seint á árinu 2027, eða í byrjun árs 2028. Ljóst væri þá, að útilokað væri, að ljúka samningunum á kjörtímabili þessarar ríkisstjórnar, og engin veit nú, hvaða stjórn tekur við eftir það. Með þessum hætti, væri verið að fara í mál, sem enginn vissi, hvernig endaði, eða sæi fyrir endann á. Nýja langavitleysi. Það er undirrituðum til stórs efs, að forustusveit ESB, hefði nokkurn áhuga á, að hefja framhaldssamninga við Íslendinga á grundvelli þessarar óvissu. Ætli þeir myndu þá ekki segja: Við skulum þá bíða eftir nýrri ríkistjórn. Eini uppbyggilegi og raunhæfi tímaramminn fyrir framhald og lyktir ESB mála væri þessi: Gengið væri í þjóðaratkvæði um framahaldsviðræður nú í haust, í september eða október, og, ef þjóðin staðfestir vilja sinn til framahaldssamninga, sem ég tel reyndar fullvíst, mætti hefja þá í lok ársins, eða byrjun 2025, og ljúka þeim 2027. Þá, um það sumar, 2027, lægju endanleg samningsdrög þá fyrir, landsmenn sæju svart á hvítu, hverjir skilmálar og kjör stæðu til boða við fulla mögulega inngöngu, og að lokinni nauðsynlegri þjóðfélagsumræði um kjör og skilmála, í byrjun 2028, gæti svo þjóðaratkvæði farið fram um fulla ESB-aðild, eða ekki. Aðeins með þessum hætti væri hægt að fullklára þetta verkefni, ljúka þessu ferli með fullnægjandi hætti, innan væntanlegs valdatíma þessarar ríkistjórnar. Ýmsir málsmetandi menn benda á, að breyta þurfi stjórnarká, ef til aðildar eigi að koma. Eins og lagastaðan sé nú, stæðist möguleg aðild ekki. Sé það rétt, er nóg að taka á nauðsynlegri stjórnarskrábreytingu til hliðar við þjóðaratkvæði um aðild, þegar heildar samningsdrög lægju fyrir. Önnur spurningin í því þjóðaratkvæði gæti þá verið, hvort þjóðin samþykki þá aðildarskilmála, sem þá liggja fyrir, og hin, hvort þjóðin samþykki nauðsynlega tengda stjórnarskrábreytingu. Höfundur er samfélagsrýnir
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun