Ríkisstjórnir síðustu ára hafa vanrækt barnamál Lúðvík Júlíusson skrifar 28. nóvember 2024 10:32 Ríkisstjórnir síðustu ára hafa vanrækt barnamál. Skoðum nokkur mál: Skýrsla forsætisráðuneytisins um barnafátækt frá 2023 sýnir að stór hluti barna sem býr við fátækt býr hjá foreldri sem fær ekki stuðning stjórnvalda. Ekkert hefur verið gert til að rannsaka, koma þessum börnum á kortið eða koma þeim til hjálpar. Nú eru liðnir 18 mánuðir frá birtingu skýrslunnar og ekkert hefur gerst. Þegar málefni fatlaðs fólks voru færð frá ríkinu til sveitarfélaga árið 2011 þá lenti hópur barna á gráu svæði, sum nánast utan kerfis. Ekkert hefur verið gert til að koma þessum börnum aftur inn í kerfið. Þau fá minni stuðning og njóta lakari réttindi en önnur börn. Nú eru liðin 13 ár og ekkert hefur gerst. Engin skilgreining er til hjá stjórnvöldum á hugtökum eins og „foreldri“, „fjölskylda“ eða „barnafjölskylda.“ Í mörgum lögum eru réttindi barna lakari ef þau búa ekki í kjarnafjölskyldu. Það er oft mjög óljóst hver réttindi barna eru. Hagstofan og stjórnvöld nota hugtök eins og „einstæðir foreldrar“ og „barnafjölskyldur“ með ólíkum hætti. Það veldur því að fátækir foreldrar og börn sem búa í fátækt fá ekki nauðsynlegan stuðning. Þetta hefur legið fyrir í áratugi en samt hefur ekkert gerst. Árið 2021 samþykkti Alþingi að skipa þrjá starfshópa, einn á vegum félagsmálaráðuneytisins, annan á vegum heilbrigðisráðuneytisins og þriðja á vegum fjármála- og efnahagsráðuneytisins til að meta þörf á breytingum með hliðsjón af skiptri búsetu og öðrum atriðum. Þessir hópar áttu að skila niðurstöðum 1. október 2021. Enginn starfshópur var skipaður, engar tillögur gerðar og engin frumvörp voru lögð fram. Þetta varðar fátæka foreldra, börn í viðkvæmri stöðu og fötluð börn. Nú eru liðin 3 ár og ekkert hefur gerst. Ábyrgð og hlutverk foreldra eru illa skilgreind í lögum um stuðning við fötluð börn, í leikskólalögum, í grunnskólalögum og farsældarlögunum. Ég sendi barna- og menntamálaráðuneytinu fyrirspurn um hlutverk og ábyrgð foreldra m.t.t. farsældar-, leik- og grunnskólalaga. Ráðuneytið gat ekki svarað fyrirspurninni og sendi hana til dómsmálaráðuneytisins. Dómsmálaráðuneytið gat ekki svarað rúmum 12 mánuðum síðar. Enginn virðist vita hvernig ábyrgðin skiptist, t.d. á milli skóla og foreldra. Grunnskólalög eru frá 2008 og því má segja að ekkert hafi gerst í 16 ár! Engin heildstæð yfirsýn er til yfir stöðu barna á Íslandi og þær áskoranir sem þau glíma við. Það er því nokkuð ljóst að stjórnvöld eru að sofa á verðinum þegar kemur að því að koma jaðarsettum börnum til hjálpar. Þessi börn fá ekki að vera með í þorpinu. Það verður að teljast mjög ófagleg nálgun á viðkvæmu málefni. Farsældin nær ekki til allra barna Farsældin nær ekki til allra barna. Þetta hafa ráðuneyti, þingmenn, ráðherrar og fleiri viðurkennt. Barna- og fjölskyldustofa var að gefa út leiðbeiningar fyrir sveitarfélögin vegna innleiðingar farsældarlaganna og þar var ekki gert ráð fyrir öllum börnum. Engar leiðbeiningar virðast hafa borist til þeirra frá ráðuneytum um að huga að öllum börnum. Reykjavíkurborg, Kópavogsbær og Reykjanesbær veita til dæmis ekki öllum börnum og foreldrum stuðning. Þau vísa í lög og telja sig ekki þurfa þess. Eftirlitsaðilar og ráðuneyti taka undir með sveitarfélögunum. Fullyrðingar um að farsældarlögin nái til allra eru því ekki byggðar á raunveruleikanum, raunverulegri stöðu barna, heldur á óskhyggju. Kannski veit fólkið sjálft að það er að segja ósatt. Það er ekki traustur grunnur að góðum árangri. Foreldrar eru vanmetnir Stjórnvöld neita að viðurkenna hlutdeild foreldra í árangri síðustu ára. Þau þakka sér, fyrst og fremst. Það sjá það allir sem eru virkir á netinu og virkir í foreldrahópum að foreldrar eru að styðja hverja aðra, veita hverjum öðrum ráð og leiðbeina hvernig þeir geta fengið aðstoð. Ástæðan er sú að þrátt fyrir fagrar yfirlýsingar og sjálfshól stjórnmálamanna þá er stuðningur við foreldra langt frá því að vera viðunandi. Foreldrar draga vagninn, eins og alltaf. Ég hef oft beðið fólk, þingmenn og ráðherra um að leiðrétta mig ef ég fer með rangt mál. Það hefur hins vegar enginn gert, því það sem ég segi og skrifa er allt rétt. Það kostar ekkert nema vilja og áhuga að koma börnum í viðkvæmri stöðu til aðstoðar. Þessi vilji virðist ekki vera til staðar hjá þeim flokkum sem sitja nú í stjórn. Er ekki kominn tími til að leyfa öðrum að komast að og leysa þessi mál? Höfundur er fjögurra barna faðir og viðskiptafræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Lúðvík Júlíusson Mest lesið Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Halldór 19.07.2025 Halldór Opið bréf til fullorðna fólksins Úlfhildur Elísa Hróbjartsdóttir Skoðun Vill Sjálfstæðisflokkurinn láta taka sig alvarlega? Dagbjört Hákonardóttir Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson Skoðun Sleppir ekki takinu svo auðveldlega aftur Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Hví borgar útgerðin – ekki malarnáman? Guðmundur Edgarsson Skoðun Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun Þetta er allt hinum að kenna! Helgi Brynjarsson Skoðun Skoðun Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar Skoðun Þetta er allt hinum að kenna! Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar Skoðun Sleppir ekki takinu svo auðveldlega aftur Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fullorðna fólksins Úlfhildur Elísa Hróbjartsdóttir skrifar Skoðun Vill Sjálfstæðisflokkurinn láta taka sig alvarlega? Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Þjórsá í hættu – Hvammsvirkjun og rof á náttúrulegu ástandi árinnar Gunnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Undirbúum börnin fyrir skólann með hjálp gervigreindar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Enginn skilinn eftir á götunni Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Ég hef ofurtrú á manneskjunni í forvörnum og öryggi á bæjarhátíðunum Arnrún María Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stúdentar eiga ekki að borga fyrir vanfjármögnun háskólanna Ármann Leifsson,María Björk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Hví borgar útgerðin – ekki malarnáman? Guðmundur Edgarsson skrifar Skoðun Vantraust Flokks fólksins á Viðreisn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 48 daga blekking: Loforð sem leiðir til lögbrota? Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald skrifar Skoðun Málþóf á kostnað ungs fólks Lísa Margrét Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson skrifar Skoðun Ómeðvituð vörn í orðræðu – þegar vald ver sjálft sig Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Við krefjumst sanngirni og aðgerð strax Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Verið öll hjartanlega velkomin á Unglingalandsmót á Egilsstöðum Jónína Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Úrsúla og öryggismálin - Stöndum gegn vígvæðingu Guttormur Þorsteinsson skrifar Skoðun Verðmætatap auðlindagjaldanna – Hverra og hvernig? Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Ertu nú alveg viss um að hafa læst hurðinni? Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Sanngirni að brenna 230 milljarða króna? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Strandveiðar eru ekki sóun Örn Pálsson skrifar Skoðun „Ísland mun taka þátt í þvingunaraðgerðum gegn Ísrael náist samstaða fleiri ríkja“ Einar Ólafsson skrifar Skoðun SFS skuldar Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Hvar er hjálpin sem okkur var lofað? Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Áform um fleiri strandveiðidaga: Áhættusöm ákvörðun Svanur Guðmundsson skrifar Sjá meira
Ríkisstjórnir síðustu ára hafa vanrækt barnamál. Skoðum nokkur mál: Skýrsla forsætisráðuneytisins um barnafátækt frá 2023 sýnir að stór hluti barna sem býr við fátækt býr hjá foreldri sem fær ekki stuðning stjórnvalda. Ekkert hefur verið gert til að rannsaka, koma þessum börnum á kortið eða koma þeim til hjálpar. Nú eru liðnir 18 mánuðir frá birtingu skýrslunnar og ekkert hefur gerst. Þegar málefni fatlaðs fólks voru færð frá ríkinu til sveitarfélaga árið 2011 þá lenti hópur barna á gráu svæði, sum nánast utan kerfis. Ekkert hefur verið gert til að koma þessum börnum aftur inn í kerfið. Þau fá minni stuðning og njóta lakari réttindi en önnur börn. Nú eru liðin 13 ár og ekkert hefur gerst. Engin skilgreining er til hjá stjórnvöldum á hugtökum eins og „foreldri“, „fjölskylda“ eða „barnafjölskylda.“ Í mörgum lögum eru réttindi barna lakari ef þau búa ekki í kjarnafjölskyldu. Það er oft mjög óljóst hver réttindi barna eru. Hagstofan og stjórnvöld nota hugtök eins og „einstæðir foreldrar“ og „barnafjölskyldur“ með ólíkum hætti. Það veldur því að fátækir foreldrar og börn sem búa í fátækt fá ekki nauðsynlegan stuðning. Þetta hefur legið fyrir í áratugi en samt hefur ekkert gerst. Árið 2021 samþykkti Alþingi að skipa þrjá starfshópa, einn á vegum félagsmálaráðuneytisins, annan á vegum heilbrigðisráðuneytisins og þriðja á vegum fjármála- og efnahagsráðuneytisins til að meta þörf á breytingum með hliðsjón af skiptri búsetu og öðrum atriðum. Þessir hópar áttu að skila niðurstöðum 1. október 2021. Enginn starfshópur var skipaður, engar tillögur gerðar og engin frumvörp voru lögð fram. Þetta varðar fátæka foreldra, börn í viðkvæmri stöðu og fötluð börn. Nú eru liðin 3 ár og ekkert hefur gerst. Ábyrgð og hlutverk foreldra eru illa skilgreind í lögum um stuðning við fötluð börn, í leikskólalögum, í grunnskólalögum og farsældarlögunum. Ég sendi barna- og menntamálaráðuneytinu fyrirspurn um hlutverk og ábyrgð foreldra m.t.t. farsældar-, leik- og grunnskólalaga. Ráðuneytið gat ekki svarað fyrirspurninni og sendi hana til dómsmálaráðuneytisins. Dómsmálaráðuneytið gat ekki svarað rúmum 12 mánuðum síðar. Enginn virðist vita hvernig ábyrgðin skiptist, t.d. á milli skóla og foreldra. Grunnskólalög eru frá 2008 og því má segja að ekkert hafi gerst í 16 ár! Engin heildstæð yfirsýn er til yfir stöðu barna á Íslandi og þær áskoranir sem þau glíma við. Það er því nokkuð ljóst að stjórnvöld eru að sofa á verðinum þegar kemur að því að koma jaðarsettum börnum til hjálpar. Þessi börn fá ekki að vera með í þorpinu. Það verður að teljast mjög ófagleg nálgun á viðkvæmu málefni. Farsældin nær ekki til allra barna Farsældin nær ekki til allra barna. Þetta hafa ráðuneyti, þingmenn, ráðherrar og fleiri viðurkennt. Barna- og fjölskyldustofa var að gefa út leiðbeiningar fyrir sveitarfélögin vegna innleiðingar farsældarlaganna og þar var ekki gert ráð fyrir öllum börnum. Engar leiðbeiningar virðast hafa borist til þeirra frá ráðuneytum um að huga að öllum börnum. Reykjavíkurborg, Kópavogsbær og Reykjanesbær veita til dæmis ekki öllum börnum og foreldrum stuðning. Þau vísa í lög og telja sig ekki þurfa þess. Eftirlitsaðilar og ráðuneyti taka undir með sveitarfélögunum. Fullyrðingar um að farsældarlögin nái til allra eru því ekki byggðar á raunveruleikanum, raunverulegri stöðu barna, heldur á óskhyggju. Kannski veit fólkið sjálft að það er að segja ósatt. Það er ekki traustur grunnur að góðum árangri. Foreldrar eru vanmetnir Stjórnvöld neita að viðurkenna hlutdeild foreldra í árangri síðustu ára. Þau þakka sér, fyrst og fremst. Það sjá það allir sem eru virkir á netinu og virkir í foreldrahópum að foreldrar eru að styðja hverja aðra, veita hverjum öðrum ráð og leiðbeina hvernig þeir geta fengið aðstoð. Ástæðan er sú að þrátt fyrir fagrar yfirlýsingar og sjálfshól stjórnmálamanna þá er stuðningur við foreldra langt frá því að vera viðunandi. Foreldrar draga vagninn, eins og alltaf. Ég hef oft beðið fólk, þingmenn og ráðherra um að leiðrétta mig ef ég fer með rangt mál. Það hefur hins vegar enginn gert, því það sem ég segi og skrifa er allt rétt. Það kostar ekkert nema vilja og áhuga að koma börnum í viðkvæmri stöðu til aðstoðar. Þessi vilji virðist ekki vera til staðar hjá þeim flokkum sem sitja nú í stjórn. Er ekki kominn tími til að leyfa öðrum að komast að og leysa þessi mál? Höfundur er fjögurra barna faðir og viðskiptafræðingur.
Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson Skoðun
Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun
Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar
Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar
Skoðun Þjórsá í hættu – Hvammsvirkjun og rof á náttúrulegu ástandi árinnar Gunnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Ég hef ofurtrú á manneskjunni í forvörnum og öryggi á bæjarhátíðunum Arnrún María Magnúsdóttir skrifar
Skoðun Stúdentar eiga ekki að borga fyrir vanfjármögnun háskólanna Ármann Leifsson,María Björk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald skrifar
Skoðun Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson skrifar
Skoðun Verið öll hjartanlega velkomin á Unglingalandsmót á Egilsstöðum Jónína Brynjólfsdóttir skrifar
Skoðun „Ísland mun taka þátt í þvingunaraðgerðum gegn Ísrael náist samstaða fleiri ríkja“ Einar Ólafsson skrifar
Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson Skoðun
Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun