Hugtakið „vanvirkar fjölskyldur“ var ekki til Matthildur Björnsdóttir skrifar 21. mars 2024 18:31 EN VIÐ SJÁUM ÞAÐ GREINILEGA Í HINNI BRESKU KONUNGSFJÖLSKYLDU Ég heyrði aldrei hugtakið „Vanvirkar fjölskyldur“ þegar ég var á Íslandi. Svo fór ég að heyra orðin „Dysfunctional families“ hér í Ástralíu, og vissi auðvitað að það hafði verið og var líka að gerast á Íslandi. Það orð á við þegar foreldrar hafa ekki haft eiginleika til að tengja á öllum sviðum huga, tilfinninga, áhugamála og gefinna eiginleika barna sinna í langtíma samtölum í gegn um árin. Ég hef séð og heyrt dæmi um það bæði á Íslandi og hér. Auðvitað veit ekkert foreldri í raun hver kemur þegar barn fæðist. En sum koma með uppskrift sem fellur inn í þann hóp sem þau koma til, og virðast hafa getað valið það fyrirfram. Sem þá er eins og bara hitta gamla vini eftir langan aðskilnað. Svo eru það aðrar sálir sem einstaklingar sem droppa inn þar sem kynlíf gerist án getnaðarvarna, og engin sérstök hugsun er í þeim sem eru að því. Það er þá stundum eins og slæma happdrættið fyrir bæði barnið og foreldrana. Það eru næg dæmi um, og sögur af slíku í heiminum. Síðan eru það efnisgæðalegu atriðin sem geta verið fín, eins og við sem lifðum við að heyra í dæminu um í fjölskyldu Michaels Jackson, versus meðferðina á honum. Flott heit á efnislega sviðinu eru blekkjandi í hugum margra sem skynja ekki inn í það sem er að baki. Við í heiminum erum nú einnig að vitna frægustu vanvirku fjölskyldu heims, sem er hin Breska Konungsfjölskylda. Hópur einstaklinga sem hefur að því virðist verið rekin um aldir með því forgangsatriði innan fjölskyldu og utan að skapa formúlu um hvernig fjölskyldan eigi að virka. Og það án áherslu á mikilvægi tilfinninga. Það er kaldhjartað viðhorf að ætla öllum að lifa formúlu lífi sem virkar ekki fyrir neinn í raun og virkaði ekki fyrir Harry prins, og virkar ekki í dag heldur. Það er athyglisvert að sjá togstreituna í því veldi, sem ég sé í efni frá enskum blöðum með fyrirsögnum um að, á einn veg eru smá merki Karls nú orðinn konungur um viðleitni til að vilja laga dæmið. En starfsfólkið og ýmsir aðrir í höllinni eru skíthrædd við að gefið sé inn í pláss í hjartanu, af því að þau sjá gömlu íhaldsformúluna sem mikilvæga. Tilfinningar séu bara í lagi fyrir nokkra persónulega hluti, en ekki fyrir alla að skynja og sjá. Ann og Edward systkini Karls konungs hafa þó séð fyrir börn sín frá reynslu sinni í því veldi, að þau séu betur sett með að þurfa ekki að bera konunglega titla. Meghan blessunin sá allt það kerfi í gegn um linsu Bandaríska kvikmynda-heimsins. Þess vegna náði hún ekki að hafa skilið andrúmslofts þyngdina í andrúmslofti og viðhorfum þessa margra alda kerfis, sem hið Breska Konungsveldi hefur haldið uppi. En ég skynjað í líkama mínum hvernig væri. Svo að ég hafði strax skilning og samkennd með bæði Díönu þegar hún tjáði sig í því fræga viðtali árið 1995. Tjáning hennar sem í raun lyfti hinu mikla loki af því Pandóru Boxi sem hafði verið haldið lokuðu þangað til þann daginn. Svo bætti bróðir hennar um betur í ræðu sinni við jarðarför hennar tveim árum síðar. Fyrir mér var það engla-sending til að færa kerfið á nýtt stig viðhorfa. Og með sonunum Vilhjálm og Harry. Harry er yngri og ég sé hann vera sál með þann tilgang sem sé að reyna að létta á þeirri orku. Ég tengi svo við þörfina fyrir í honum. Samkennd sem er mjög hugsanlega frá bæði þessu og svo fyrri lífum í því landi. Ég hef séð einstaklinga í öðrum löndum heims langa til að hafa svoleiðis kerfi hjá sér. Bókin „Spare“ sem ég las, sýnir þetta svart á hvítu. Við að koma úr umhverfi þar sem tilfinningar voru séðar sem óæskilegar eins og haldið var að mér á Íslandi, er ljúft að koma þangað sem sagt er við fólk að það sé betra að tjá þær en bæla. Það gefur þá langtíma bældum atriðum tækifæri til að rísa úr sínu sökkva ástandi á botni sella líkamans. Orð Thomas Hubl í nýju bókinni hans sem hefur titilinn „Attuned“, Að vera stilltur inn á, lýsir því sem í raun allar mannverur eiga skilið að fá. Það er að fá nægan „Internal structure“ sem ég til að nýja orðið Bakland eigi að veita, til að geta staðið upp fyrir sjálfu sér gegn því sem er rangt fyrir það. Ég galt þess á áhrifamikinn hátt að slíkt var ekki í viðhorfum í uppeldi á mínum tímum svo að ég heyrði. Fullyrðing fyrr á tímum um að það mætti ekki gagnrýna foreldra af því að þau væru fullkomin var bjöguð af því að auðvitað gátu foreldrar ekki veitt meira en var í þeim þekkingarlega og tilfinningalega fyrir það hlutverk. Krafa um „fyrir-gefningu“ hljómaði alltaf sem að það ætti að afneita sársauka og sópa öllu undir teppið sem ég sá sem gagnlaust. Ég sneri því orði svo við í: Hvað á að gefa fyrir þá hegðun“? Þá kom mun betri hugsun um hvernig maður ynni það og er að laga afleiðingar í sjálfum sér fyrst. Ferli sem getur auðvitað tekið langan tíma. Svo löngu seinna heyrði ég að það væri ekki lengur útskýrt þannig um að sópa heldur að aðskilja afleiðingar í sér frá geranda sem er sú leið sem ég kom að á minn hátt eftir að koma hingað og fá svo samkennd með geranda fyrir það sem viðkomandi hafði sjálfur verið þolandi að. Það eru fleiri en ein hlið í ferlinu að „alast upp“. Líkamlegu atriðin að fá að borða og föt að klæðast, þak yfir höfuðið og svo framvegis og það eru atriði sem flestir sjá sem eðlilegt. Svo eru það atriði algerra dýpri grunnþarfa sem aldrei mátti tala um. Og er það sem ég í ellinni sé að opnun sé komin á frá því að lesa ótal greinar frá þeirri hlið í unga fólkinu sem hefur ekki fengið þeim grunn atriðum sinnt. Það er ekki um vanþakklæti fyrir hina fletina bara að sýna það sem svo lengi hefur verið þaggað. Höfundur er Íslendingur sem hefur verið búsettur til langs tíma í Ástralíu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Matthildur Björnsdóttir Mest lesið Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun Skoðun Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leiðsögundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed skrifar Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Sjá meira
EN VIÐ SJÁUM ÞAÐ GREINILEGA Í HINNI BRESKU KONUNGSFJÖLSKYLDU Ég heyrði aldrei hugtakið „Vanvirkar fjölskyldur“ þegar ég var á Íslandi. Svo fór ég að heyra orðin „Dysfunctional families“ hér í Ástralíu, og vissi auðvitað að það hafði verið og var líka að gerast á Íslandi. Það orð á við þegar foreldrar hafa ekki haft eiginleika til að tengja á öllum sviðum huga, tilfinninga, áhugamála og gefinna eiginleika barna sinna í langtíma samtölum í gegn um árin. Ég hef séð og heyrt dæmi um það bæði á Íslandi og hér. Auðvitað veit ekkert foreldri í raun hver kemur þegar barn fæðist. En sum koma með uppskrift sem fellur inn í þann hóp sem þau koma til, og virðast hafa getað valið það fyrirfram. Sem þá er eins og bara hitta gamla vini eftir langan aðskilnað. Svo eru það aðrar sálir sem einstaklingar sem droppa inn þar sem kynlíf gerist án getnaðarvarna, og engin sérstök hugsun er í þeim sem eru að því. Það er þá stundum eins og slæma happdrættið fyrir bæði barnið og foreldrana. Það eru næg dæmi um, og sögur af slíku í heiminum. Síðan eru það efnisgæðalegu atriðin sem geta verið fín, eins og við sem lifðum við að heyra í dæminu um í fjölskyldu Michaels Jackson, versus meðferðina á honum. Flott heit á efnislega sviðinu eru blekkjandi í hugum margra sem skynja ekki inn í það sem er að baki. Við í heiminum erum nú einnig að vitna frægustu vanvirku fjölskyldu heims, sem er hin Breska Konungsfjölskylda. Hópur einstaklinga sem hefur að því virðist verið rekin um aldir með því forgangsatriði innan fjölskyldu og utan að skapa formúlu um hvernig fjölskyldan eigi að virka. Og það án áherslu á mikilvægi tilfinninga. Það er kaldhjartað viðhorf að ætla öllum að lifa formúlu lífi sem virkar ekki fyrir neinn í raun og virkaði ekki fyrir Harry prins, og virkar ekki í dag heldur. Það er athyglisvert að sjá togstreituna í því veldi, sem ég sé í efni frá enskum blöðum með fyrirsögnum um að, á einn veg eru smá merki Karls nú orðinn konungur um viðleitni til að vilja laga dæmið. En starfsfólkið og ýmsir aðrir í höllinni eru skíthrædd við að gefið sé inn í pláss í hjartanu, af því að þau sjá gömlu íhaldsformúluna sem mikilvæga. Tilfinningar séu bara í lagi fyrir nokkra persónulega hluti, en ekki fyrir alla að skynja og sjá. Ann og Edward systkini Karls konungs hafa þó séð fyrir börn sín frá reynslu sinni í því veldi, að þau séu betur sett með að þurfa ekki að bera konunglega titla. Meghan blessunin sá allt það kerfi í gegn um linsu Bandaríska kvikmynda-heimsins. Þess vegna náði hún ekki að hafa skilið andrúmslofts þyngdina í andrúmslofti og viðhorfum þessa margra alda kerfis, sem hið Breska Konungsveldi hefur haldið uppi. En ég skynjað í líkama mínum hvernig væri. Svo að ég hafði strax skilning og samkennd með bæði Díönu þegar hún tjáði sig í því fræga viðtali árið 1995. Tjáning hennar sem í raun lyfti hinu mikla loki af því Pandóru Boxi sem hafði verið haldið lokuðu þangað til þann daginn. Svo bætti bróðir hennar um betur í ræðu sinni við jarðarför hennar tveim árum síðar. Fyrir mér var það engla-sending til að færa kerfið á nýtt stig viðhorfa. Og með sonunum Vilhjálm og Harry. Harry er yngri og ég sé hann vera sál með þann tilgang sem sé að reyna að létta á þeirri orku. Ég tengi svo við þörfina fyrir í honum. Samkennd sem er mjög hugsanlega frá bæði þessu og svo fyrri lífum í því landi. Ég hef séð einstaklinga í öðrum löndum heims langa til að hafa svoleiðis kerfi hjá sér. Bókin „Spare“ sem ég las, sýnir þetta svart á hvítu. Við að koma úr umhverfi þar sem tilfinningar voru séðar sem óæskilegar eins og haldið var að mér á Íslandi, er ljúft að koma þangað sem sagt er við fólk að það sé betra að tjá þær en bæla. Það gefur þá langtíma bældum atriðum tækifæri til að rísa úr sínu sökkva ástandi á botni sella líkamans. Orð Thomas Hubl í nýju bókinni hans sem hefur titilinn „Attuned“, Að vera stilltur inn á, lýsir því sem í raun allar mannverur eiga skilið að fá. Það er að fá nægan „Internal structure“ sem ég til að nýja orðið Bakland eigi að veita, til að geta staðið upp fyrir sjálfu sér gegn því sem er rangt fyrir það. Ég galt þess á áhrifamikinn hátt að slíkt var ekki í viðhorfum í uppeldi á mínum tímum svo að ég heyrði. Fullyrðing fyrr á tímum um að það mætti ekki gagnrýna foreldra af því að þau væru fullkomin var bjöguð af því að auðvitað gátu foreldrar ekki veitt meira en var í þeim þekkingarlega og tilfinningalega fyrir það hlutverk. Krafa um „fyrir-gefningu“ hljómaði alltaf sem að það ætti að afneita sársauka og sópa öllu undir teppið sem ég sá sem gagnlaust. Ég sneri því orði svo við í: Hvað á að gefa fyrir þá hegðun“? Þá kom mun betri hugsun um hvernig maður ynni það og er að laga afleiðingar í sjálfum sér fyrst. Ferli sem getur auðvitað tekið langan tíma. Svo löngu seinna heyrði ég að það væri ekki lengur útskýrt þannig um að sópa heldur að aðskilja afleiðingar í sér frá geranda sem er sú leið sem ég kom að á minn hátt eftir að koma hingað og fá svo samkennd með geranda fyrir það sem viðkomandi hafði sjálfur verið þolandi að. Það eru fleiri en ein hlið í ferlinu að „alast upp“. Líkamlegu atriðin að fá að borða og föt að klæðast, þak yfir höfuðið og svo framvegis og það eru atriði sem flestir sjá sem eðlilegt. Svo eru það atriði algerra dýpri grunnþarfa sem aldrei mátti tala um. Og er það sem ég í ellinni sé að opnun sé komin á frá því að lesa ótal greinar frá þeirri hlið í unga fólkinu sem hefur ekki fengið þeim grunn atriðum sinnt. Það er ekki um vanþakklæti fyrir hina fletina bara að sýna það sem svo lengi hefur verið þaggað. Höfundur er Íslendingur sem hefur verið búsettur til langs tíma í Ástralíu.
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar
Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun