Hvers vegna hljóðritaði ég Helga Seljan með leynd? Jón Óttar Ólafsson skrifar 11. ágúst 2020 12:00 Í dag birti Samherji heimildarþátt sem fjallar um aðdraganda og eftirmál svokallaðs Seðlabankamáls. Í þættinum er meðal annars spiluð leynileg upptaka af Helga Seljan þar sem hann viðurkennir að hafa sagt áhorfendum Ríkissjónvarpsins ósatt í þætti Kastljóss 27. mars 2012. Umrædd upptaka var hljóðrituð af mér þegar ég hitti Helga á skrifstofu lögmanns í Reykjavík á árinu 2014. Ég var sá eini sem bjó yfir vitneskju um umrædda hljóðritun. Mig langar með nokkrum orðum að útskýra hvers vegna ég taldi forsvaranlegt að taka upp samtal mitt við Helga og hvers vegna upptakan hefur nú verið birt. Þáttur Kastljóss 27. mars 2012 markaði upphaf Seðlabankamálsins en í þættinum var sagt frá meintri sölu Samherja á karfa á undirverði til dótturfélaga erlendis. Allur þátturinn og fullyrðingar Helga Seljan í honum byggðu á „skýrslu Verðlagsstofu skiptaverðs“ eins og áhorfendum var ítrekað sagt í þættinum. Þannig var umrædd skýrsla aðal heimild Kastljóss við vinnslu þáttarins. Nú er komið í ljós að skýrslan var aldrei unnin af Verðlagsstofu skiptaverðs sem hefur staðfest það í bréfi til Samherja. „Ég er búin að renna yfir öll gögn þess máls sem á sínum tíma laut að karfarannsókn Verðlagsstofu og hafði samband við fyrrum starfsmann Verðlagsstofu sem kom með mér að rannsókn þessa máls. Engin skýrsla var samin,“ segir í tölvupósti frá deildarstjóra stofnunarinnar til Samherja hinn 4. apríl 2020. Á upptökunni leynilegu viðurkennir Helgi Seljan að hafa ekki fengið neinn hjá Verðlagsstofu skiptaverðs til að staðfesta á sínum tíma að skýrslan hefði verið unnin af stofnuninni. Engu að síður varði hann heilum Kastljósþætti í umfjöllun upp úr „skýrslunni.“ Þá viðurkennir Helgi á upptökunni að hafa átt við skýrsluna og þannig breytt henni áður en þátturinn fór í loftið. Hvers vegna gerði Helgi þetta? Hvers vegna setti hann ekki skjalið ofan í skúffu þegar hann fékk engan til að staðfesta tilurð þess og áreiðanleika? Ég hef engin svör við þessum spurningum en þessi vinnubrögð var brýnt að afhjúpa. Það sem Helgi gerði í þætti Kastljóss 27. mars 2012 er ekki aðeins birtingarmynd á óvandvirkni heldur gerðist hann sekur um óheiðarleg vinnubrögð, blekkingar og svik. Hann lét áhorfendur Ríkissjónvarpsins halda að það skjal sem hann byggði umfjöllun sína á væri opinbert skjal frá íslenskri ríkisstofnun þegar hann vissi sjálfur innst inni að hann gat ekki vitað það með vissu. Eins og hann orðaði það sjálfur, hann fékk engan hjá stofnuninni til að staðfesta að skýrslan „væri þarna.“ Allir heiðarlegir blaða- og fréttamenn hefðu stoppað og látið þar við sitja. Þegar ég hljóðritaði samtal okkar Helga á árinu 2014 vissi enginn hvernig „skýrslan“ varð til eða hvernig Seðlabankamálið hófst þarna tveimur árum fyrr. Stjórnendur Samherja vildu vita um tilurð þess og mér var falið það verkefni að afla upplýsinga sem gátu gagnast fyrirtækinu. Það var svo ekki fyrr en Kveiksþátturinn var sýndur í nóvember 2019, þar sem Helgi gerðist sekur um sömu óheiðarlegu vinnubrögðin, sem menn fóru að skoða vinnubrögð hans betur aftur í tímann og afla sér upplýsinga frá Verðlagsstofu skiptaverðs. Það var svo í reynd áfall en léttir á sama tíma þegar Verðlagsstofa skiptaverðs staðfesti endanlega í apríl síðastliðnum að skýrslan hefði ekki verið unnin hjá stofnuninni. Vinnubrögð Helga í Seðlabankamálinu virðast vera rauður þráður í störfum hans í gegnum tíðina og má týna til mörg dæmi yfir langt tímabil. Hér má nefna mál sem varðaði íslenskan ríkisborgararétt Luciu Celeste Molina Sierra. Hún höfðaði dómsmál gegn Helga og samstarfsfólki hans vegna umfjöllunar Kastljóss á árinu 2007. Kjarni umfjöllunar Kastljóss fjallaði um að meðferð umsóknar Luciu um ríkisborgararétt hefði verið óeðlileg og það hefði helgast af tengslum hennar við þáverandi umhverfisráðherra, sem var tengdamóðir hennar. Þótt sýknað hafi verið af bótakröfu í málinu sá Hæstiréttur Íslands engu að síður ástæðu til að gera alvarlegar athugasemdir við vinnubrögð Helga Seljan og félaga en í dómi Hæstaréttar segir: „Umfjöllun stefndu um málið í Kastljósi og viðleitni þeirra til að sýna fram á að meðferð og afgreiðsla umsóknar áfrýjandans Luciu í stjórnsýslunni og hjá allsherjarnefnd Alþingis hefði verið óeðlileg, bar ofurliði vilja þeirra til að fara rétt með staðreyndir og til að leiðrétta rangfærslur og gera viðhlítandi grein fyrir lagagrundvelli málsins.” Þetta virðist líka hafa verið uppi á teningnum í Seðlabankamálinu. Viðleitni Helga til að sýna fram á spillingu hjá Samherja bar ofurliði vilja hans til að fara rétt með staðreyndir. Eins og kom á daginn kom ekkert út úr Seðlabankamálinu og vann Samherji fullnaðarsigur í því með dómi Hæstaréttar 8. nóvember 2018. Eins og betur verður farið yfir á næstu vikum stundaði Helgi þessi sömu vinnubrögð í þætti Kveiks um starfsemi Samherja í Namibíu. Einbeittur vilji hans til að finna spillingu varð til þess að hann byggði heilan sjónvarpsþátt á frásögn eins manns sem var rekinn frá Samherja og hefur síðan reynt að koma óorði á fyrirtækið með öllum tiltækum ráðum. Vinnubrögð Helga Seljan hafa haft víðtækar afleiðingar í för með sér fyrir venjulegt fólk. Fyrrverandi fjármálastjóri Samherja varð óvinnufær í Seðlabankamálinu og er ennþá að bíta úr nálinni með heilsubrest sem hann glímdi við í kjölfar þess. Helgi Seljan getur ekki borið ábyrgð á því hvernig Seðlabankinn brást við ábendingum hans. En Helgi hafði gengið á milli ríkisstofnana með skjal sem hann vissi að það væri vafasamt. Hann hafði ekki fengið neinn hjá Verðlagsstofu skiptaverðs til að staðfest áreiðanleika þess. Hann vissi betur. Því miður bendir margt til þess að fjölmiðlastjarna Helga Seljan hafi risið á grunni óheiðarlegra vinnubragða og jafnvel blekkinga. Það er nauðsynlegt að almenningur viti hvernig hann starfar. Hvernig þessi trúnaðarmaður fólksins á RÚV fer með heimildir, breytir þeim og lagar fréttaflutning að eigin geðþótta og það sem er alvarlegast, fer vísvitandi með ósannindi. Hér er um að ræða upplýsingar sem eiga brýnt erindi við almenning. Þess vegna var forsvaranlegt og rétt að birta upptöku af samtali okkar. Höfundur er doktor í afbrotafræði frá Cambridge-háskóla og fyrrverandi lögreglumaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fjölmiðlar Samherjaskjölin Samherji og Seðlabankinn Sjávarútvegur Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason Skoðun Skoðun Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar Skoðun Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Taugatýpísk forréttindi Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er ég og hvert er ég að fara? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson skrifar Skoðun Að hjálpa fólki að standa á eigin fótum Jón Þór Kristjánsson skrifar Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun „Heimferða- og fylgdadeild“ Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Til varnar mennsku kúgarans Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens skrifar Skoðun Engum til sóma Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Sjá meira
Í dag birti Samherji heimildarþátt sem fjallar um aðdraganda og eftirmál svokallaðs Seðlabankamáls. Í þættinum er meðal annars spiluð leynileg upptaka af Helga Seljan þar sem hann viðurkennir að hafa sagt áhorfendum Ríkissjónvarpsins ósatt í þætti Kastljóss 27. mars 2012. Umrædd upptaka var hljóðrituð af mér þegar ég hitti Helga á skrifstofu lögmanns í Reykjavík á árinu 2014. Ég var sá eini sem bjó yfir vitneskju um umrædda hljóðritun. Mig langar með nokkrum orðum að útskýra hvers vegna ég taldi forsvaranlegt að taka upp samtal mitt við Helga og hvers vegna upptakan hefur nú verið birt. Þáttur Kastljóss 27. mars 2012 markaði upphaf Seðlabankamálsins en í þættinum var sagt frá meintri sölu Samherja á karfa á undirverði til dótturfélaga erlendis. Allur þátturinn og fullyrðingar Helga Seljan í honum byggðu á „skýrslu Verðlagsstofu skiptaverðs“ eins og áhorfendum var ítrekað sagt í þættinum. Þannig var umrædd skýrsla aðal heimild Kastljóss við vinnslu þáttarins. Nú er komið í ljós að skýrslan var aldrei unnin af Verðlagsstofu skiptaverðs sem hefur staðfest það í bréfi til Samherja. „Ég er búin að renna yfir öll gögn þess máls sem á sínum tíma laut að karfarannsókn Verðlagsstofu og hafði samband við fyrrum starfsmann Verðlagsstofu sem kom með mér að rannsókn þessa máls. Engin skýrsla var samin,“ segir í tölvupósti frá deildarstjóra stofnunarinnar til Samherja hinn 4. apríl 2020. Á upptökunni leynilegu viðurkennir Helgi Seljan að hafa ekki fengið neinn hjá Verðlagsstofu skiptaverðs til að staðfesta á sínum tíma að skýrslan hefði verið unnin af stofnuninni. Engu að síður varði hann heilum Kastljósþætti í umfjöllun upp úr „skýrslunni.“ Þá viðurkennir Helgi á upptökunni að hafa átt við skýrsluna og þannig breytt henni áður en þátturinn fór í loftið. Hvers vegna gerði Helgi þetta? Hvers vegna setti hann ekki skjalið ofan í skúffu þegar hann fékk engan til að staðfesta tilurð þess og áreiðanleika? Ég hef engin svör við þessum spurningum en þessi vinnubrögð var brýnt að afhjúpa. Það sem Helgi gerði í þætti Kastljóss 27. mars 2012 er ekki aðeins birtingarmynd á óvandvirkni heldur gerðist hann sekur um óheiðarleg vinnubrögð, blekkingar og svik. Hann lét áhorfendur Ríkissjónvarpsins halda að það skjal sem hann byggði umfjöllun sína á væri opinbert skjal frá íslenskri ríkisstofnun þegar hann vissi sjálfur innst inni að hann gat ekki vitað það með vissu. Eins og hann orðaði það sjálfur, hann fékk engan hjá stofnuninni til að staðfesta að skýrslan „væri þarna.“ Allir heiðarlegir blaða- og fréttamenn hefðu stoppað og látið þar við sitja. Þegar ég hljóðritaði samtal okkar Helga á árinu 2014 vissi enginn hvernig „skýrslan“ varð til eða hvernig Seðlabankamálið hófst þarna tveimur árum fyrr. Stjórnendur Samherja vildu vita um tilurð þess og mér var falið það verkefni að afla upplýsinga sem gátu gagnast fyrirtækinu. Það var svo ekki fyrr en Kveiksþátturinn var sýndur í nóvember 2019, þar sem Helgi gerðist sekur um sömu óheiðarlegu vinnubrögðin, sem menn fóru að skoða vinnubrögð hans betur aftur í tímann og afla sér upplýsinga frá Verðlagsstofu skiptaverðs. Það var svo í reynd áfall en léttir á sama tíma þegar Verðlagsstofa skiptaverðs staðfesti endanlega í apríl síðastliðnum að skýrslan hefði ekki verið unnin hjá stofnuninni. Vinnubrögð Helga í Seðlabankamálinu virðast vera rauður þráður í störfum hans í gegnum tíðina og má týna til mörg dæmi yfir langt tímabil. Hér má nefna mál sem varðaði íslenskan ríkisborgararétt Luciu Celeste Molina Sierra. Hún höfðaði dómsmál gegn Helga og samstarfsfólki hans vegna umfjöllunar Kastljóss á árinu 2007. Kjarni umfjöllunar Kastljóss fjallaði um að meðferð umsóknar Luciu um ríkisborgararétt hefði verið óeðlileg og það hefði helgast af tengslum hennar við þáverandi umhverfisráðherra, sem var tengdamóðir hennar. Þótt sýknað hafi verið af bótakröfu í málinu sá Hæstiréttur Íslands engu að síður ástæðu til að gera alvarlegar athugasemdir við vinnubrögð Helga Seljan og félaga en í dómi Hæstaréttar segir: „Umfjöllun stefndu um málið í Kastljósi og viðleitni þeirra til að sýna fram á að meðferð og afgreiðsla umsóknar áfrýjandans Luciu í stjórnsýslunni og hjá allsherjarnefnd Alþingis hefði verið óeðlileg, bar ofurliði vilja þeirra til að fara rétt með staðreyndir og til að leiðrétta rangfærslur og gera viðhlítandi grein fyrir lagagrundvelli málsins.” Þetta virðist líka hafa verið uppi á teningnum í Seðlabankamálinu. Viðleitni Helga til að sýna fram á spillingu hjá Samherja bar ofurliði vilja hans til að fara rétt með staðreyndir. Eins og kom á daginn kom ekkert út úr Seðlabankamálinu og vann Samherji fullnaðarsigur í því með dómi Hæstaréttar 8. nóvember 2018. Eins og betur verður farið yfir á næstu vikum stundaði Helgi þessi sömu vinnubrögð í þætti Kveiks um starfsemi Samherja í Namibíu. Einbeittur vilji hans til að finna spillingu varð til þess að hann byggði heilan sjónvarpsþátt á frásögn eins manns sem var rekinn frá Samherja og hefur síðan reynt að koma óorði á fyrirtækið með öllum tiltækum ráðum. Vinnubrögð Helga Seljan hafa haft víðtækar afleiðingar í för með sér fyrir venjulegt fólk. Fyrrverandi fjármálastjóri Samherja varð óvinnufær í Seðlabankamálinu og er ennþá að bíta úr nálinni með heilsubrest sem hann glímdi við í kjölfar þess. Helgi Seljan getur ekki borið ábyrgð á því hvernig Seðlabankinn brást við ábendingum hans. En Helgi hafði gengið á milli ríkisstofnana með skjal sem hann vissi að það væri vafasamt. Hann hafði ekki fengið neinn hjá Verðlagsstofu skiptaverðs til að staðfest áreiðanleika þess. Hann vissi betur. Því miður bendir margt til þess að fjölmiðlastjarna Helga Seljan hafi risið á grunni óheiðarlegra vinnubragða og jafnvel blekkinga. Það er nauðsynlegt að almenningur viti hvernig hann starfar. Hvernig þessi trúnaðarmaður fólksins á RÚV fer með heimildir, breytir þeim og lagar fréttaflutning að eigin geðþótta og það sem er alvarlegast, fer vísvitandi með ósannindi. Hér er um að ræða upplýsingar sem eiga brýnt erindi við almenning. Þess vegna var forsvaranlegt og rétt að birta upptöku af samtali okkar. Höfundur er doktor í afbrotafræði frá Cambridge-háskóla og fyrrverandi lögreglumaður.
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar