Hvernig draga má úr klósettkvíða allskonar fólks Eva Hauksdóttir skrifar 20. nóvember 2019 15:09 Við búum í vestrænu lýðræðisríki þar sem jafnréttissjónarmið eru í hávegum höfð. Karlar og konur sækja sömu viðburði og sitja hlið við hlið í strætisvögnum, kvikmyndahúsum og á veitingastöðum. Almenningsböð og almenningssalerni eru þó víðast hvar kynjaskipt enn. Það hlýtur að koma að því að það fyrirkomulag verði endurskoðað í ljósi nýrra viðhorfa. Það gæti þó mælt gegn því að á sama tíma og jafnréttissjónarmið blómstra er það útbreidd skoðun að konur séu hvergi óhultar fyrir körlum sem vilja þeim illt og hika ekki við að beita ofbeldi. Samfélag þar sem samgangur milli kynjanna er óheftur virðist konum í meira lagi hættulegt.Kynhlutlaus klósett Sumarið 2018 lagði Mannréttinda- og lýðræðisráð Reykjavíkurborgar það til að fjarlægja skyldi kynjamerkingar af salernum í Ráðhúsinu og stjórnsýsluhúsnæði borgarinnar að Höfðatorgi. Ef dæma má af ummælum þeirra sem stóðu að tillögunni og veittu umsagnir um hana var meginsjónarmiðið að baki tillitssemi við transfólk og aðra sem kunna að fyllast kvíða við það að þurfa að nota kynjaskipt salerni. Það kemur á óvart að starfsfólk í einmitt þessum byggingum eigi við þetta kvíðavandamál að stríða. Varla eru þetta svo gamlar byggingar að þar séu ekki salerni með hjólastólaaðgengi, í samræmi við stefnu borgarinnar um réttindi fatlaðra til fullrar þátttöku í samfélaginu. Þau salerni eru almennt ekki kynjamerkt enda ekkert sem mælir gegn því að vinnustaðir bjóði upp á ókyngreind salerni svo fremi sem kynjamerkt klósett eru einnig fyrir hendi á fjölmennum vinnustöðum. Þörfin á þessum aðgerðum var því í meira lagi óljós. Mannréttindaráð hefur ekki lagasetningarvald. Reglugerðir, settar á grundvelli laga hafa hinsvegar lagagildi og samkvæmt 22. gr. reglugerðar um húsnæði vinnustaða eiga vinnustaðir að bjóða upp á kynjaskipt salerni þar sem starfsmenn eru fleiri en fimm af hvoru kyni. Ekki verður betur séð en að reglugerðin hafi fullnægjandi lagastoð. Þannig kveða lög um aðbúnað, hollustuhætti og öryggi á vinnustöðum á um að ráðherra skuli setja reglur m.a. um "salerni og þvagstæði". Ólíklegt verður að teljast að löggjafinn hafi reiknað með þvagstæðum í ókyngreindu rými. Ákvæða reglugerðarinnar um kynjaskiptingu salerna var ekki gætt þegar ákvörðunin var tekin og hefur Vinnueftirlitið gefið borginni fyrirmæli um að setja upp kynjamerkingar aftur. Það verður áhugavert að sjá viðbrögð félagsmálaráðherra við þessari bjánalegu stöðu. Á hinn bóginn er greinilegt að bæði lögin og reglugerðin ganga út frá því að salerni á vinnustöðum séu í sameiginlegu rými, aðeins stúkuð af með skilrúmum og þvagskálar ekki einu sinni í sérbásum. Í þeim byggingum sem um ræðir munu eingöngu vera einstaklingssalerni. Þar með gæti verið að forsendan fyrir kynjaskiptum salernum sé brostin en líklega eru einhverskonar velsæmishugmyndir um samgang kynjanna upphaflega ástæðan fyrir aðgreiningunni. Það er svo hlutverk löggjafans og eftir atvikum dómstóla að skera út um það hvort reglugerðin þarfnist breytinga. Hvorki Vinnueftirlitið né Mannréttinda- og lýðræðisráð Reykjavíkurborgar hafa heimild til þess að sniðganga hana. En hvað með allar þessar hræddu konur? Gott er til þess að vita að Mannréttindaráð borgarinnar beri umhyggju fyrir transfólki. Það verður þó töluverð bið á því að öll vinnustaða- og almenningssalerni borgarinnar verði í einstaklingsrýmum og ef það er rétt að kynfæri skeri ekki úr um kyn þá hlýtur einstaklingur með pung og typpi að mega nýta sér kvennaklósett í sameiginlegu rými. Þar með er í sjálfu sér undarlegt að kynjamerkingar tíðkist yfirhöfuð. Í ljósi þeirrar gríðarlegu áherslu á ótta kvenna við karla, sem einkennt hefur opinbera kynjapólitík síðustu ára, hefur þó furðulítið verið rætt um hugsanleg kvíðaköst kvenna (þ.e. einstaklinga sem hafa kvensköp og skilgreina sig sem konur) sem neyðast til að girða niður um sig á ókyngreindum salernum þar sem búast má við ferðum dónakalla og annarra kynferðisbrotamanna. Það var ljóst frá upphafi að þessar aðgerðir borgarinnar höfðu ekki verið hugsaðar til enda. Enn betur kom í ljós hvað hin kynlausa klósettstefna borgarinnar er vanhugsuð þegar Ofbeldisvarnarnefnd Reykjavíkurborgar tók að sér ábyrgð á samkomulagi Reykjavíkurborgar, Samtaka ferðaþjónustunnar, Lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu og Slökkviðliðs höfuðborgarsvæðisis um ofbeldislausa og örugga skemmtistaði í Reykjavík. Meðal þeirra aðgerða sem eiga að tryggja öryggi gesta eru notkun plastglasa eftir miðnætti og að starfsfólk öldurhúsa afgreiði ekki þá sem eru sýnilega ölvaðir. Það er engin leið að átta sig á því hvað „sýnilega ölvaður“ merkir í þessu samhengi eða hvernig menn komast að þeirri niðurstöðu að glerglös verði hættulegri eftir miðnætti. Áhugaverðasta leiðin sem aðilar samkomulagsins vilja fara til að tryggja öryggi gesta er þó eftirfarandi ákvæði: Að salerni séu þannig útbúin að ekki sé hægt að komast yfir eða undir skilrúm þeirra en að auðvelt sé að sjá hvort og hversu margir eru þar svo sporna megi við ofbeldis- og kynferðisbrotum.Samkvæmt þessu eru jafnvel kynjaskipt salerni nógu hættulegir staðir til þess að Ofbeldisvarnarnefnd borgarinnar telur eðlilegt að gera þá kröfu til starfsfólks veitingahúsa að það skoði undir skilrúm salerna til þess að vernda gesti gegn kynferðisglæpamönnum. Eru þá ókyngreind klósett ekki hreint glapræði?Einföld lausn Öryggisverðir skemmtistaðanna verða víst ekki verkefnalausir þegar öll kynjaskipting hefur verið aflögð. Líklega þarf þá hver vinnustaður einnig að þjálfa upp teymi öryggsvarða til að tryggja öryggi kvenna sem hræðast karla á almenningssalernum. Til er mun einfaldari lausn á klósettkvíða transfólks og annarra sem óttast kynjaskipt salerni. Það þarf einfaldlega að framfylgja óumdeildum rétti fatlaðra til viðunandi salernisaðstöðu og hafa salerni með hjólastólaaðgengi ókyngreind. Þegar eftirspurn ófatlaðra eftir ókyngreindum salernum verður orðin svo mikil að séð verður fram á að fólk í hjólastólum þurfi að bíða eftir að komast að er svo tímabært að rífa niður merkingar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Eva Hauksdóttir Tengdar fréttir Borginni gert að kynjamerkja klósett Vinnueftirlitið hefur farið þess á leit við Reykjavíkurborg að salerni í skrifstofuhúsnæði borgarinnar í Borgartúni verði kynjamerkt. 20. nóvember 2019 08:24 Hafi áður fengið grænt ljós fyrir klósettmerkingunum Dóra Björt Guðjónsdóttir þykir miður að Vinnueftirlitið hafi komst að þeirri niðurstöðu að salerni í skrifstofuhúsnæði borgarinnar þurfi að vera kynjamerkt. 20. nóvember 2019 12:38 Mest lesið Opið bréf til Miðflokksmanna Snorri Másson Skoðun Opnum Tröllaskagann Helgi Jóhannsson Skoðun Henti Íslandi undir strætisvagninn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Jesús who? Atli Þórðarson Skoðun Landbúnaðarrúnk Hlédís Sveinsdóttir Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen Skoðun Sýndu þér umhyggju – Komdu í skimun Ágúst Ingi Ágústsson Skoðun Lesskilningur eða lesblinda??? Jóhannes Jóhannesson Skoðun Forvarnateymi grunnskóla – góð hugmynd sem má ekki sofna Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ruben Amorim og sveigjanleiki – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Framtíðarsýn í samgöngumálum er mosavaxin Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Fimmta iðnbyltingin krefst svara – strax Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Hefur þú skoðanir? Jóhannes Óli Sveinsson skrifar Skoðun Er hurð bara hurð? Sölvi Breiðfjörð skrifar Skoðun Reykjavíkurmódel á kvennaári Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Sýndu þér umhyggju – Komdu í skimun Ágúst Ingi Ágústsson skrifar Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir skrifar Skoðun Landbúnaðarrúnk Hlédís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Jesús who? Atli Þórðarson skrifar Skoðun Opið bréf til Miðflokksmanna Snorri Másson skrifar Skoðun Lesskilningur eða lesblinda??? Jóhannes Jóhannesson skrifar Skoðun Henti Íslandi undir strætisvagninn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Forvarnateymi grunnskóla – góð hugmynd sem má ekki sofna Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Opnum Tröllaskagann Helgi Jóhannsson skrifar Skoðun Ávinningur af endurhæfingu – aukum lífsgæðin Ólafur H. Jóhannsson skrifar Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson skrifar Skoðun Hringekja verðtryggingar og hárra vaxta Benedikt Gíslason skrifar Skoðun Áfram gakk – með kerfisgalla í bakpokanum Harpa Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Doktornum! Kristján Freyr Halldórsson skrifar Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Gildra dómarans Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Sótt að réttindum kvenna — núna Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Við búum í vestrænu lýðræðisríki þar sem jafnréttissjónarmið eru í hávegum höfð. Karlar og konur sækja sömu viðburði og sitja hlið við hlið í strætisvögnum, kvikmyndahúsum og á veitingastöðum. Almenningsböð og almenningssalerni eru þó víðast hvar kynjaskipt enn. Það hlýtur að koma að því að það fyrirkomulag verði endurskoðað í ljósi nýrra viðhorfa. Það gæti þó mælt gegn því að á sama tíma og jafnréttissjónarmið blómstra er það útbreidd skoðun að konur séu hvergi óhultar fyrir körlum sem vilja þeim illt og hika ekki við að beita ofbeldi. Samfélag þar sem samgangur milli kynjanna er óheftur virðist konum í meira lagi hættulegt.Kynhlutlaus klósett Sumarið 2018 lagði Mannréttinda- og lýðræðisráð Reykjavíkurborgar það til að fjarlægja skyldi kynjamerkingar af salernum í Ráðhúsinu og stjórnsýsluhúsnæði borgarinnar að Höfðatorgi. Ef dæma má af ummælum þeirra sem stóðu að tillögunni og veittu umsagnir um hana var meginsjónarmiðið að baki tillitssemi við transfólk og aðra sem kunna að fyllast kvíða við það að þurfa að nota kynjaskipt salerni. Það kemur á óvart að starfsfólk í einmitt þessum byggingum eigi við þetta kvíðavandamál að stríða. Varla eru þetta svo gamlar byggingar að þar séu ekki salerni með hjólastólaaðgengi, í samræmi við stefnu borgarinnar um réttindi fatlaðra til fullrar þátttöku í samfélaginu. Þau salerni eru almennt ekki kynjamerkt enda ekkert sem mælir gegn því að vinnustaðir bjóði upp á ókyngreind salerni svo fremi sem kynjamerkt klósett eru einnig fyrir hendi á fjölmennum vinnustöðum. Þörfin á þessum aðgerðum var því í meira lagi óljós. Mannréttindaráð hefur ekki lagasetningarvald. Reglugerðir, settar á grundvelli laga hafa hinsvegar lagagildi og samkvæmt 22. gr. reglugerðar um húsnæði vinnustaða eiga vinnustaðir að bjóða upp á kynjaskipt salerni þar sem starfsmenn eru fleiri en fimm af hvoru kyni. Ekki verður betur séð en að reglugerðin hafi fullnægjandi lagastoð. Þannig kveða lög um aðbúnað, hollustuhætti og öryggi á vinnustöðum á um að ráðherra skuli setja reglur m.a. um "salerni og þvagstæði". Ólíklegt verður að teljast að löggjafinn hafi reiknað með þvagstæðum í ókyngreindu rými. Ákvæða reglugerðarinnar um kynjaskiptingu salerna var ekki gætt þegar ákvörðunin var tekin og hefur Vinnueftirlitið gefið borginni fyrirmæli um að setja upp kynjamerkingar aftur. Það verður áhugavert að sjá viðbrögð félagsmálaráðherra við þessari bjánalegu stöðu. Á hinn bóginn er greinilegt að bæði lögin og reglugerðin ganga út frá því að salerni á vinnustöðum séu í sameiginlegu rými, aðeins stúkuð af með skilrúmum og þvagskálar ekki einu sinni í sérbásum. Í þeim byggingum sem um ræðir munu eingöngu vera einstaklingssalerni. Þar með gæti verið að forsendan fyrir kynjaskiptum salernum sé brostin en líklega eru einhverskonar velsæmishugmyndir um samgang kynjanna upphaflega ástæðan fyrir aðgreiningunni. Það er svo hlutverk löggjafans og eftir atvikum dómstóla að skera út um það hvort reglugerðin þarfnist breytinga. Hvorki Vinnueftirlitið né Mannréttinda- og lýðræðisráð Reykjavíkurborgar hafa heimild til þess að sniðganga hana. En hvað með allar þessar hræddu konur? Gott er til þess að vita að Mannréttindaráð borgarinnar beri umhyggju fyrir transfólki. Það verður þó töluverð bið á því að öll vinnustaða- og almenningssalerni borgarinnar verði í einstaklingsrýmum og ef það er rétt að kynfæri skeri ekki úr um kyn þá hlýtur einstaklingur með pung og typpi að mega nýta sér kvennaklósett í sameiginlegu rými. Þar með er í sjálfu sér undarlegt að kynjamerkingar tíðkist yfirhöfuð. Í ljósi þeirrar gríðarlegu áherslu á ótta kvenna við karla, sem einkennt hefur opinbera kynjapólitík síðustu ára, hefur þó furðulítið verið rætt um hugsanleg kvíðaköst kvenna (þ.e. einstaklinga sem hafa kvensköp og skilgreina sig sem konur) sem neyðast til að girða niður um sig á ókyngreindum salernum þar sem búast má við ferðum dónakalla og annarra kynferðisbrotamanna. Það var ljóst frá upphafi að þessar aðgerðir borgarinnar höfðu ekki verið hugsaðar til enda. Enn betur kom í ljós hvað hin kynlausa klósettstefna borgarinnar er vanhugsuð þegar Ofbeldisvarnarnefnd Reykjavíkurborgar tók að sér ábyrgð á samkomulagi Reykjavíkurborgar, Samtaka ferðaþjónustunnar, Lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu og Slökkviðliðs höfuðborgarsvæðisis um ofbeldislausa og örugga skemmtistaði í Reykjavík. Meðal þeirra aðgerða sem eiga að tryggja öryggi gesta eru notkun plastglasa eftir miðnætti og að starfsfólk öldurhúsa afgreiði ekki þá sem eru sýnilega ölvaðir. Það er engin leið að átta sig á því hvað „sýnilega ölvaður“ merkir í þessu samhengi eða hvernig menn komast að þeirri niðurstöðu að glerglös verði hættulegri eftir miðnætti. Áhugaverðasta leiðin sem aðilar samkomulagsins vilja fara til að tryggja öryggi gesta er þó eftirfarandi ákvæði: Að salerni séu þannig útbúin að ekki sé hægt að komast yfir eða undir skilrúm þeirra en að auðvelt sé að sjá hvort og hversu margir eru þar svo sporna megi við ofbeldis- og kynferðisbrotum.Samkvæmt þessu eru jafnvel kynjaskipt salerni nógu hættulegir staðir til þess að Ofbeldisvarnarnefnd borgarinnar telur eðlilegt að gera þá kröfu til starfsfólks veitingahúsa að það skoði undir skilrúm salerna til þess að vernda gesti gegn kynferðisglæpamönnum. Eru þá ókyngreind klósett ekki hreint glapræði?Einföld lausn Öryggisverðir skemmtistaðanna verða víst ekki verkefnalausir þegar öll kynjaskipting hefur verið aflögð. Líklega þarf þá hver vinnustaður einnig að þjálfa upp teymi öryggsvarða til að tryggja öryggi kvenna sem hræðast karla á almenningssalernum. Til er mun einfaldari lausn á klósettkvíða transfólks og annarra sem óttast kynjaskipt salerni. Það þarf einfaldlega að framfylgja óumdeildum rétti fatlaðra til viðunandi salernisaðstöðu og hafa salerni með hjólastólaaðgengi ókyngreind. Þegar eftirspurn ófatlaðra eftir ókyngreindum salernum verður orðin svo mikil að séð verður fram á að fólk í hjólastólum þurfi að bíða eftir að komast að er svo tímabært að rífa niður merkingar.
Borginni gert að kynjamerkja klósett Vinnueftirlitið hefur farið þess á leit við Reykjavíkurborg að salerni í skrifstofuhúsnæði borgarinnar í Borgartúni verði kynjamerkt. 20. nóvember 2019 08:24
Hafi áður fengið grænt ljós fyrir klósettmerkingunum Dóra Björt Guðjónsdóttir þykir miður að Vinnueftirlitið hafi komst að þeirri niðurstöðu að salerni í skrifstofuhúsnæði borgarinnar þurfi að vera kynjamerkt. 20. nóvember 2019 12:38
Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar
Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar