Villta vestrið Ívar Halldórsson skrifar 18. október 2016 14:19 Í bítið á Bylgjunni fékk til sín góða gesti þann 13. október sem kynntu framtakið „Ekki hata“, sem er frábær vitundarvakning gegn ofbeldi á netinu. Hlusta má á þáttinn hér. Ég eins og flestir vitum að ástandið hérlendis er víða orðið jafn slæmt og í villta vestrinu forðum daga, þegar sexhleypurnar fengu að ráða niðurlögum mála vegna þess að einhver útlaginn var ekki sammála einhverjum galvöskum gríngóa. Við segjum að það sé skoðanafrelsi hérlendis, þegar í raun og veru búum við við vaxandi skoðanakúgun. Við fáum ekki lengur að heyra allar hliðar á málunum vegna þess að fólk hættir ekki á að vera niðurlægt opinberlega fyrir afstöðu sína. Fólk þorir ekki að greiða atkvæði með eða á móti vissum málefnum því það er hrætt um að ráðist verði til harðrar atlögu gegn því vegna skoðana sinna. En það er ekki hægt að banna fólki að hafa skoðanir þótt sumir krefjist reyndar þess að fólk hreinlega gefi upp sína skoðun fyrir aðra fyrirvaralaust, ella hafi þeir sem „ranga skoðun“ hafa, verra af. Sjálfskipaðir skoðanaskerfarar eru í sjálfboðavinnu víða í okkar samfélagi með sexhleypurnar sínar á lofti. Að fara inn á samskiptamiðlana er oft eins og að ganga inn á reykfyllta og skítuga kúrekakrá í villta vestrinu þar sem rangt augnaráð, misskilin hreyfing eða óvelkomin skoðun getur kostað kráargesti lífið. Mannréttinda- og jafnréttislög takmarka hvaða skoðanir má viðra í okkar samfélagi til að standa vörð um persónulegt öryggi fólks og tryggja sátt meðal ólíkra íbúa þjóðarinnar. Að mismuna eða gera lítið úr persónu á grundvelli trúar, kyns, litarháttar eða kynhneigðar er til að mynda brot á lögum. Lögin stuðla að góðu siðferði í samskiptum milli landsbúa, og hvetja okkur öll til þess að bera virðingu fyrir samlöndum; óháð útliti, bakgrunni, trúarlegri afstöðu eða því hvort við sofum hjá sama kyni eða ekki. Skoðanafrelsi er ekki frelsi til að niðurlægja, mismuna eða leggja ákveðnar persónur í einelti. Ef við ætlum að nýta svokallað skoðanafrelsið til að gera lítið úr öðrum og jafnvel ganga svo langt, eins og því miður fjöldi Íslendinga gerir á samskiptamiðlum okkar og víðar, að kalla hvort annað niðrandi nöfnum, tökum við sem þjóðfélag stórt siðferðislegt skref afturábak. Með slíkri hegðun kæfum við auk þess þá málefnalegu umræðu sem þarf að eiga sér stað. Málefni líðandi stundar eru fjölmörg, og yfirleitt eru margar hliðar á hverju máli fyrir sig og skoðanirnar ófáar eftir því. Auðvitað er engin leið að allir geti alltaf verið sammála um allt. Það er ómögulegt að allir hafi rétt fyrir sér. Við eigum að gagnrýna skoðanir hvers annars með virðingu hvert fyrir öðru. Að hlusta á gagnrýni með opnum huga verður oft til þess að mislaga ágreiningsbrotin smelli saman og taki á sig skýrari mynd. En opinber gagnrýni og skoðanatjáning þarf ávallt að beinast að umræðuefninu, og þá aldrei að persónunni sem tjáir sitt viðhorf til málsins. Með málefnalegri gagnrýni finnum við skynsamlegar leiðir til að leysa hin erfiðustu mál. Ég hef oft skipt skoðun minni út fyrir aðra vel rökstudda skoðun. Með því að hlusta á sjónarmið annara áttum við okkur stundum á því að sjónarhorn okkar er oft heldur þröngt. Stundum kemur fyrir að fólk getur hreinlega ekki verið sammála um viðhorf eða lausnir. Þá þarf fólk að bera nægan þroska til þess að sættast á að vera sammála um að vera ósammála og halda þannig friðinn. Það veldur miklum vonbrigðum hversu lágt fólk hérlendis leggur sig í umræðu á netinu. Hatur, persónuníð og mannfyrirlitning er orðið daglegt brauð hér á landi í villta vestri veraldarvefsins; samskiptamiðlunum sem allir hafa aðgang að. Maður setur sig þá í spor kráareigandans á kránni í villta vestrinu, sem vissi að ef einhverjum óþokkanum líkaði ekki við viskíið sem hann bar fram, var hætt við að hann fengi viskíflöskuna í hausinn eða þá hann látinn dansa “byssukúludansinn” meðan ribbaldinn skaut miskunnarlaust í gólfið þar sem hann stóð. Að vera kallaður „fífl“, „ógeð“ eða „trúarhálfviti“ af einhverjum óbeisluðum einstaklingum sem ekki þekkir mann persónulega gerir mann auðvitað ekki að fífli, ógeði eða trúarhálfvita. Ekki frekar en að vera kallaður “pípulagningamaður” af einhverjum geri mig að pípulagningamanni. Slík óþroskuð hegðun segir hins vegar ýmislegt um þá sem leyfa sér að níða og rægja samlanda sína með opinberum hætti. Orðin endurspegla innri mann. Auðvitað þarf að stöðva þessa siðlausu þróun hér á landi. Það hefur reynst erfitt, enda enginn Lukku-Láki, John Wayne eða Clint Eastwood í þessu villta vestri til að taka í taumana eins og þeir gerðu forðum daga, þegar að bandítar niðurlægðu óillviljaða kráargesti með því að þekja þá tjöru og fiðri fyrir allra augum. Grófari ribbaldar aðhylltust “skjóta fyrst og spyrja svo regluna”, og fylltu fólk sem var fyrir þeim umsvifalaust af blýi. Í okkar landi býr fólk með fjölbreytta lífssýn og ólíkar skoðanir. Til að tryggja góða sambúð ólíkra einstaklinga hérlendis þurfum við að geta rætt málin án þess að vega að hvort öðru með níði og rógburði. Við þurfum að geta sett okkur í spor annara og hlusta gaumgæfilega á allar hliðar málsins. Við megum ekki leyfa endalausum fordómum að birgja okkar sýn. Við þurfum þá einnig að tilreikna náunga okkar hið besta og leyfa honum að njóta vafans þegar kemur að viðkvæmum málefnum. Flestum gengur gott eitt til þegar þeir bera fram skoðanir sínar, en því miður er oft svo stutt í fordóma og móðgunargjarna hegðun að einlæg sjónarmið eru kaffærð í fæðingu. Um leið og við tökum augun af efninu og förum að ráðast hvert á annað, setjum við um leið upp gaddavír yfir þær götur sem liggja til góðra lausna. Mig langar að enda á því að vitna í næst elstu dóttur mína sem segist af eigin raun hafa upplifað misbeitingu skoðanafrelsis hér á landi og orðið vör við eineltið sem á sér stað; bæði á netinu og í fjölmiðlum. Hún sagði þetta varðandi þær mörgu skoðanir sem bornar eru fram af ólíkum persónum. Mér fannst hún eiginlega hitta naglann á höfuðið: „Hvaða manneskja er það hlutlaus að hún geti fullyrt hvaða skoðun sé rétt, og hvaða skoðun sé ekki rétt?“ Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ívar Halldórsson Mest lesið Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leiðsögundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed skrifar Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Sjá meira
Í bítið á Bylgjunni fékk til sín góða gesti þann 13. október sem kynntu framtakið „Ekki hata“, sem er frábær vitundarvakning gegn ofbeldi á netinu. Hlusta má á þáttinn hér. Ég eins og flestir vitum að ástandið hérlendis er víða orðið jafn slæmt og í villta vestrinu forðum daga, þegar sexhleypurnar fengu að ráða niðurlögum mála vegna þess að einhver útlaginn var ekki sammála einhverjum galvöskum gríngóa. Við segjum að það sé skoðanafrelsi hérlendis, þegar í raun og veru búum við við vaxandi skoðanakúgun. Við fáum ekki lengur að heyra allar hliðar á málunum vegna þess að fólk hættir ekki á að vera niðurlægt opinberlega fyrir afstöðu sína. Fólk þorir ekki að greiða atkvæði með eða á móti vissum málefnum því það er hrætt um að ráðist verði til harðrar atlögu gegn því vegna skoðana sinna. En það er ekki hægt að banna fólki að hafa skoðanir þótt sumir krefjist reyndar þess að fólk hreinlega gefi upp sína skoðun fyrir aðra fyrirvaralaust, ella hafi þeir sem „ranga skoðun“ hafa, verra af. Sjálfskipaðir skoðanaskerfarar eru í sjálfboðavinnu víða í okkar samfélagi með sexhleypurnar sínar á lofti. Að fara inn á samskiptamiðlana er oft eins og að ganga inn á reykfyllta og skítuga kúrekakrá í villta vestrinu þar sem rangt augnaráð, misskilin hreyfing eða óvelkomin skoðun getur kostað kráargesti lífið. Mannréttinda- og jafnréttislög takmarka hvaða skoðanir má viðra í okkar samfélagi til að standa vörð um persónulegt öryggi fólks og tryggja sátt meðal ólíkra íbúa þjóðarinnar. Að mismuna eða gera lítið úr persónu á grundvelli trúar, kyns, litarháttar eða kynhneigðar er til að mynda brot á lögum. Lögin stuðla að góðu siðferði í samskiptum milli landsbúa, og hvetja okkur öll til þess að bera virðingu fyrir samlöndum; óháð útliti, bakgrunni, trúarlegri afstöðu eða því hvort við sofum hjá sama kyni eða ekki. Skoðanafrelsi er ekki frelsi til að niðurlægja, mismuna eða leggja ákveðnar persónur í einelti. Ef við ætlum að nýta svokallað skoðanafrelsið til að gera lítið úr öðrum og jafnvel ganga svo langt, eins og því miður fjöldi Íslendinga gerir á samskiptamiðlum okkar og víðar, að kalla hvort annað niðrandi nöfnum, tökum við sem þjóðfélag stórt siðferðislegt skref afturábak. Með slíkri hegðun kæfum við auk þess þá málefnalegu umræðu sem þarf að eiga sér stað. Málefni líðandi stundar eru fjölmörg, og yfirleitt eru margar hliðar á hverju máli fyrir sig og skoðanirnar ófáar eftir því. Auðvitað er engin leið að allir geti alltaf verið sammála um allt. Það er ómögulegt að allir hafi rétt fyrir sér. Við eigum að gagnrýna skoðanir hvers annars með virðingu hvert fyrir öðru. Að hlusta á gagnrýni með opnum huga verður oft til þess að mislaga ágreiningsbrotin smelli saman og taki á sig skýrari mynd. En opinber gagnrýni og skoðanatjáning þarf ávallt að beinast að umræðuefninu, og þá aldrei að persónunni sem tjáir sitt viðhorf til málsins. Með málefnalegri gagnrýni finnum við skynsamlegar leiðir til að leysa hin erfiðustu mál. Ég hef oft skipt skoðun minni út fyrir aðra vel rökstudda skoðun. Með því að hlusta á sjónarmið annara áttum við okkur stundum á því að sjónarhorn okkar er oft heldur þröngt. Stundum kemur fyrir að fólk getur hreinlega ekki verið sammála um viðhorf eða lausnir. Þá þarf fólk að bera nægan þroska til þess að sættast á að vera sammála um að vera ósammála og halda þannig friðinn. Það veldur miklum vonbrigðum hversu lágt fólk hérlendis leggur sig í umræðu á netinu. Hatur, persónuníð og mannfyrirlitning er orðið daglegt brauð hér á landi í villta vestri veraldarvefsins; samskiptamiðlunum sem allir hafa aðgang að. Maður setur sig þá í spor kráareigandans á kránni í villta vestrinu, sem vissi að ef einhverjum óþokkanum líkaði ekki við viskíið sem hann bar fram, var hætt við að hann fengi viskíflöskuna í hausinn eða þá hann látinn dansa “byssukúludansinn” meðan ribbaldinn skaut miskunnarlaust í gólfið þar sem hann stóð. Að vera kallaður „fífl“, „ógeð“ eða „trúarhálfviti“ af einhverjum óbeisluðum einstaklingum sem ekki þekkir mann persónulega gerir mann auðvitað ekki að fífli, ógeði eða trúarhálfvita. Ekki frekar en að vera kallaður “pípulagningamaður” af einhverjum geri mig að pípulagningamanni. Slík óþroskuð hegðun segir hins vegar ýmislegt um þá sem leyfa sér að níða og rægja samlanda sína með opinberum hætti. Orðin endurspegla innri mann. Auðvitað þarf að stöðva þessa siðlausu þróun hér á landi. Það hefur reynst erfitt, enda enginn Lukku-Láki, John Wayne eða Clint Eastwood í þessu villta vestri til að taka í taumana eins og þeir gerðu forðum daga, þegar að bandítar niðurlægðu óillviljaða kráargesti með því að þekja þá tjöru og fiðri fyrir allra augum. Grófari ribbaldar aðhylltust “skjóta fyrst og spyrja svo regluna”, og fylltu fólk sem var fyrir þeim umsvifalaust af blýi. Í okkar landi býr fólk með fjölbreytta lífssýn og ólíkar skoðanir. Til að tryggja góða sambúð ólíkra einstaklinga hérlendis þurfum við að geta rætt málin án þess að vega að hvort öðru með níði og rógburði. Við þurfum að geta sett okkur í spor annara og hlusta gaumgæfilega á allar hliðar málsins. Við megum ekki leyfa endalausum fordómum að birgja okkar sýn. Við þurfum þá einnig að tilreikna náunga okkar hið besta og leyfa honum að njóta vafans þegar kemur að viðkvæmum málefnum. Flestum gengur gott eitt til þegar þeir bera fram skoðanir sínar, en því miður er oft svo stutt í fordóma og móðgunargjarna hegðun að einlæg sjónarmið eru kaffærð í fæðingu. Um leið og við tökum augun af efninu og förum að ráðast hvert á annað, setjum við um leið upp gaddavír yfir þær götur sem liggja til góðra lausna. Mig langar að enda á því að vitna í næst elstu dóttur mína sem segist af eigin raun hafa upplifað misbeitingu skoðanafrelsis hér á landi og orðið vör við eineltið sem á sér stað; bæði á netinu og í fjölmiðlum. Hún sagði þetta varðandi þær mörgu skoðanir sem bornar eru fram af ólíkum persónum. Mér fannst hún eiginlega hitta naglann á höfuðið: „Hvaða manneskja er það hlutlaus að hún geti fullyrt hvaða skoðun sé rétt, og hvaða skoðun sé ekki rétt?“
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar
Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun