Er svigrúmið fyrir alla? Ólafur Þ. Stephensen skrifar 29. nóvember 2013 07:00 Stór hluti launamanna á Íslandi virðist hafa skynsamlegar og raunhæfar væntingar til næstu kjarasamninga. Í skoðanakönnun sem Samtök atvinnulífsins létu gera lýstu tveir þriðjuhlutar svarenda sig reiðubúna að fara þjóðarsáttarleið lítilla kauphækkana og lágrar verðbólgu. Ákvarðanir sveitarfélaga, sem hafa dregið til baka ákvarðanir um gjaldskrárhækkanir, stuðla að því að slík þjóðarsátt geti náðst. Það skiptir máli að rjúfa vítahring stöðugra hækkana með tilvísun til verðbólgu, sem ýta svo að sjálfsögðu enn undir verðbólguna. Það var ástæða til að hafa áhyggjur af því á tímabili að sjónvarpsauglýsing Samtaka atvinnulífsins, þar sem fjallað var um launa- og kaupmáttarþróunina frá 2006 og gleymdist að nefna hrun krónunnar, myndi hleypa illu blóði í launþegahreyfinguna og kalla fram harðari kröfur um launahækkanir. Það virðist þó ekki hafa orðið. Forystumenn og félagsmenn í stéttarfélögunum átta sig á því að innistæðulausar kauphækkanir fara beint út í verðlagið og éta upp kaupmáttaraukninguna. Þannig sagði Þorbjörn Guðmundsson, framkvæmdastjóri Samiðnar, í Fréttablaðinu í fyrradag: „Félagsmenn okkar sögðu að ef launahækkanir færu beint út í verðlagið gæti verið betra að sleppa þeim. Það er krafa um að menn stoppi þessa víxlverkun.“ Sigurður Bessason, formaður Eflingar, sagði að í öllum könnunum sem Efling hefði gert meðal sinna félagsmanna, hefði meirihlutinn viljað breytingar á skattkerfinu. Í sama blaði var rætt við launþega á vinnustöðum og flestir voru sammála um að fara þyrfti varlega í launahækkanir. Fólk vill hins vegar raunverulega kaupmáttaraukningu og horfir þá þar til breytinga á skattkerfinu, til dæmis með hækkun persónuafsláttar. Eðlilega, enda hefur núverandi ríkisstjórn lofað skattalækkunum og Sigmundur Davíð Gunnlaugsson forsætisráðherra hefur sagt að það sé þess virði að skoða þá leið. Þá vaknar hins vegar spurningin: Hvernig munu aðgerðirnar til hjálpar skuldsettum heimilum, sem að líkindum verða kynntar í dag eða á morgun, spila inn í kjarasamningana og þær væntingar sem almennir launamenn hafa um kaupmáttaraukningu? Fram hefur komið að farin verði blönduð leið skuldaniðurfellingar og skattaafsláttar handa þeim sem vilja greiða inn á lánin sín. Niðurfellingin mun nýtast þeim sem skulda, mest þeim sem skulda mikið. Einnig hafa verið færð rök fyrir að skattaafslátturinn muni koma þeim bezt sem hafa hæstar tekjur. Þeir sem skulda ekki húsnæðislán, til dæmis af því að þeir búa í leiguhúsnæði eins og margir þeir lægst launuðu gera, hafa mátt þola kaupmáttarskerðingu vegna gengishruns og verðbólgu, rétt eins og aðrir. Þeir vænta þess líkast til að ef það er svigrúm hjá ríkissjóði á annað borð til að lækka skatta eða gefa afslátt af þeim, fái þeir líka að njóta þess svigrúms, til dæmis í hærri persónuafslætti. Er ekki alveg örugglega búið að hugsa það til enda við ríkisstjórnarborðið hvernig stóra skuldaleiðréttingarútspilið spilar inn í kjarasamningana? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Mest lesið Hefur ítrekað hótað okkur áður Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Halldór 02.08.2025 Halldór Þjóðaratkvæðagreiðsla vegna umsóknar um aðild að ESB er stjórnsýslugrín! Júlíus Valsson Skoðun Bandaríkin voru alltaf vondi kallinn Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland Skoðun Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier Skoðun Fólkið í flokknum Helgi Áss Grétarsson Skoðun Kæfandi klámhögg sveitarstjóra Jón Trausti Reynisson Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun Landsvirkjun hafin yfir lög Björg Eva Erlendsdóttir Skoðun
Stór hluti launamanna á Íslandi virðist hafa skynsamlegar og raunhæfar væntingar til næstu kjarasamninga. Í skoðanakönnun sem Samtök atvinnulífsins létu gera lýstu tveir þriðjuhlutar svarenda sig reiðubúna að fara þjóðarsáttarleið lítilla kauphækkana og lágrar verðbólgu. Ákvarðanir sveitarfélaga, sem hafa dregið til baka ákvarðanir um gjaldskrárhækkanir, stuðla að því að slík þjóðarsátt geti náðst. Það skiptir máli að rjúfa vítahring stöðugra hækkana með tilvísun til verðbólgu, sem ýta svo að sjálfsögðu enn undir verðbólguna. Það var ástæða til að hafa áhyggjur af því á tímabili að sjónvarpsauglýsing Samtaka atvinnulífsins, þar sem fjallað var um launa- og kaupmáttarþróunina frá 2006 og gleymdist að nefna hrun krónunnar, myndi hleypa illu blóði í launþegahreyfinguna og kalla fram harðari kröfur um launahækkanir. Það virðist þó ekki hafa orðið. Forystumenn og félagsmenn í stéttarfélögunum átta sig á því að innistæðulausar kauphækkanir fara beint út í verðlagið og éta upp kaupmáttaraukninguna. Þannig sagði Þorbjörn Guðmundsson, framkvæmdastjóri Samiðnar, í Fréttablaðinu í fyrradag: „Félagsmenn okkar sögðu að ef launahækkanir færu beint út í verðlagið gæti verið betra að sleppa þeim. Það er krafa um að menn stoppi þessa víxlverkun.“ Sigurður Bessason, formaður Eflingar, sagði að í öllum könnunum sem Efling hefði gert meðal sinna félagsmanna, hefði meirihlutinn viljað breytingar á skattkerfinu. Í sama blaði var rætt við launþega á vinnustöðum og flestir voru sammála um að fara þyrfti varlega í launahækkanir. Fólk vill hins vegar raunverulega kaupmáttaraukningu og horfir þá þar til breytinga á skattkerfinu, til dæmis með hækkun persónuafsláttar. Eðlilega, enda hefur núverandi ríkisstjórn lofað skattalækkunum og Sigmundur Davíð Gunnlaugsson forsætisráðherra hefur sagt að það sé þess virði að skoða þá leið. Þá vaknar hins vegar spurningin: Hvernig munu aðgerðirnar til hjálpar skuldsettum heimilum, sem að líkindum verða kynntar í dag eða á morgun, spila inn í kjarasamningana og þær væntingar sem almennir launamenn hafa um kaupmáttaraukningu? Fram hefur komið að farin verði blönduð leið skuldaniðurfellingar og skattaafsláttar handa þeim sem vilja greiða inn á lánin sín. Niðurfellingin mun nýtast þeim sem skulda, mest þeim sem skulda mikið. Einnig hafa verið færð rök fyrir að skattaafslátturinn muni koma þeim bezt sem hafa hæstar tekjur. Þeir sem skulda ekki húsnæðislán, til dæmis af því að þeir búa í leiguhúsnæði eins og margir þeir lægst launuðu gera, hafa mátt þola kaupmáttarskerðingu vegna gengishruns og verðbólgu, rétt eins og aðrir. Þeir vænta þess líkast til að ef það er svigrúm hjá ríkissjóði á annað borð til að lækka skatta eða gefa afslátt af þeim, fái þeir líka að njóta þess svigrúms, til dæmis í hærri persónuafslætti. Er ekki alveg örugglega búið að hugsa það til enda við ríkisstjórnarborðið hvernig stóra skuldaleiðréttingarútspilið spilar inn í kjarasamningana?
Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier Skoðun
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier Skoðun
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun