Að verða foreldri dr. Sigrún Júlíudóttir skrifar 1. desember 2012 08:00 Áhersla á eflingu foreldrahæfni með fjölbreyttri uppeldisfræðslu og þjálfun foreldra hefur aukist í vestrænum samfélögum undanfarin ár. Þá hefur þekkingu á áhrifum uppeldisaðferða á geðheilsu og þroska barna með mismunandi þarfir og á ólíkum aldri fleygt fram. Með rannsóknum hefur verið lagður grunnur að þróun markvissra aðferða til að styrkja hæfni foreldra og búa þá undir foreldrahlutverk. Ein af þeim er verkefnið Að verða foreldri. Að eignast barn framkallar gleði og ábyrgðarkennd hjá öllum heilbrigðum manneskjum. Hins vegar er ekki alltaf viðurkennt að því fylgi nýjar skuldbindingar og oftast talsverð röskun á lífsháttum. Nokkrar vísbendingar eru um að fólk sem frestar fjölskyldumyndun og barneignum geti stundum verið verr í stakk búið til að eignast barn eftir að hafa lifað „frjálsu" lífi fram undir þrítugt eða lengur. Á okkar tímum verður líka algengara að ung pör skipuleggja fjölskyldumyndun og velja að eignast barn á „réttum tíma". Forgangsröð um menntun, persónuleg markmið, starfsframa og barneignir verður sameiginleg ákvörðun sem báðir aðilar vilja njóta og bera ábyrgð á í félagi. Þrátt fyrir góða skipulagningu og að allt takist vel til, hefur tilkoma barns – þegar tveir verða þrír – samt oftast í för með sér þörf á einhverri endurskoðun og nýrri aðlögun í parsambandinu. Í okkar íslenska samfélagi fer fæðingartíðni ekki minnkandi eins og í flestum nágrannalöndum, vinnuþátttaka feðra og mæðra er meiri en víðast og hefðbundinn fjölskyldustuðningur er ekki eins áreiðanlegt bjargráð og áður. Ytri aðstæður eru því ekki alltaf hagstæðar ungum foreldrum. Íslenskar skilnaðarrannsóknir hafa sýnt að skilnaðartíðni er hlutfallslega há meðal ungbarnaforeldra.Erfiðleikar í parsambandi Vitað er úr tölfræði og fjölskyldurannsóknum að fæðing fyrsta barns í parsambandi getur verið ávísun á skilnað, ef ekki er staðið nógu vel að undirbúningnum. Þegar í kringum 1960 sýndu rannsóknir aftur í tímann að meirihluti foreldra reyndist takast á við kreppueinkenni í sambandi sínu í kjölfar fæðingar fyrsta barns. Frá níunda áratug síðustu aldar hefur fjöldi langtíma samanburðarannsókna staðfest þetta og sýnt að umbreytingin í parsambandinu við tilkomu barns er alltaf mikil og áhrifin oft óvænt. Fjöldi rannsókna, allt frá árinu 1957, sýnir að foreldrar upplifa minni ánægju í parsambandinu fyrstu árin eftir fæðingu barns. Niðurstöður nýlegra rannsókna benda til að nú upplifi 60-90% foreldra minni ánægju í parsambandinu fyrstu þrjú árin eftir fæðingu fyrsta barns (Media, 2010). Mat á gagnsemi námskeiðsins Að verða foreldri sýnir að mun færri foreldrar sem sóttu námskeiðið en samanburðarhópurinn segja að gæði parsambandsins hafi minnkað eftir fæðingu barnsins. Þessir feður og mæður reyndust einnig vera næmari fyrir þörfum barnanna og brugðust betur við þeim. Þá kom einnig fram að börn þeirra gráta minna og brosa meira við þriggja mánaða aldur og upplifa minni streitu við 12 mánaða aldur í samanburði við börn foreldra sem ekki sóttu námskeið (Gottman og Sapirio, 2007). Þannig stuðlar námskeiðið bæði að hamingju foreldra og vellíðan barns.Forvarnargildi Rannsóknastofnun í barna- og fjölskylduvernd (RBF) lætur sig málefni foreldra og barna varða. Námskeiðið Að verða foreldri undirbýr verðandi foreldra fyrir eitt mikilvægasta verkefni lífsins – að eignast og ala upp barn. Því er ætlað að hjálpa væntanlegum foreldrum að viðhalda og efla parsambandið samhliða foreldrahlutverkinu. Verkefnið Að verða foreldri er ekki aðeins fræðsla fyrir verðandi og nýbakaða foreldra um undirbúning fæðingu fyrsta barns. Það felur líka í sér námskeið fyrir fagfólk og þjálfun leiðbeinenda fyrir foreldranámskeið hér á landi. Fyrir dyrum stendur að halda foreldranámskeið fyrir stúdentapör við Háskóla Íslands sem eiga von á barni og vilja búa sig undir foreldrahlutverkið. Að verða foreldri er samfélagslegt verkefni með forvarnargildi fyrir heilbrigði í fjölskyldum. Námskeiðinu er ætlað að efla foreldrahæfni, bæta samband parsins og búa þau betur undir foreldrahlutverkið. Miklir hagsmunir eru í húfi að hlúa að fjölskyldunni á þeim umbreytingartíma sem fæðing fyrsta barns er í lífi þeirra. Það getur stuðlað bæði að hamingju foreldra og barns. Með sameiginlegum undirbúningi og með samstöðu parsins má draga úr áhættunni á skilnaði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Mest lesið Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir Skoðun Svarað á sama máli Ingibjörg Ferdinandsdóttir Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman Skoðun Dettifoss: Lokað! Baldvin Esra Einarsson Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson Skoðun Skoðun Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun Rýnt í stöðu kvenna með örorkulífeyri Huld Magnúsdóttir skrifar Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit á Drekasvæði - tilvistarleit Halldór Reynisson skrifar Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir skrifar Skoðun Þegar orkuöflun er sett á ís - dæmið frá Suður-Afríku Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans skrifar Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson skrifar Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar Skoðun Munar þig um 5-7 milljónir árlega? Jón Pétur Zimzen skrifar Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson skrifar Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Sjá meira
Áhersla á eflingu foreldrahæfni með fjölbreyttri uppeldisfræðslu og þjálfun foreldra hefur aukist í vestrænum samfélögum undanfarin ár. Þá hefur þekkingu á áhrifum uppeldisaðferða á geðheilsu og þroska barna með mismunandi þarfir og á ólíkum aldri fleygt fram. Með rannsóknum hefur verið lagður grunnur að þróun markvissra aðferða til að styrkja hæfni foreldra og búa þá undir foreldrahlutverk. Ein af þeim er verkefnið Að verða foreldri. Að eignast barn framkallar gleði og ábyrgðarkennd hjá öllum heilbrigðum manneskjum. Hins vegar er ekki alltaf viðurkennt að því fylgi nýjar skuldbindingar og oftast talsverð röskun á lífsháttum. Nokkrar vísbendingar eru um að fólk sem frestar fjölskyldumyndun og barneignum geti stundum verið verr í stakk búið til að eignast barn eftir að hafa lifað „frjálsu" lífi fram undir þrítugt eða lengur. Á okkar tímum verður líka algengara að ung pör skipuleggja fjölskyldumyndun og velja að eignast barn á „réttum tíma". Forgangsröð um menntun, persónuleg markmið, starfsframa og barneignir verður sameiginleg ákvörðun sem báðir aðilar vilja njóta og bera ábyrgð á í félagi. Þrátt fyrir góða skipulagningu og að allt takist vel til, hefur tilkoma barns – þegar tveir verða þrír – samt oftast í för með sér þörf á einhverri endurskoðun og nýrri aðlögun í parsambandinu. Í okkar íslenska samfélagi fer fæðingartíðni ekki minnkandi eins og í flestum nágrannalöndum, vinnuþátttaka feðra og mæðra er meiri en víðast og hefðbundinn fjölskyldustuðningur er ekki eins áreiðanlegt bjargráð og áður. Ytri aðstæður eru því ekki alltaf hagstæðar ungum foreldrum. Íslenskar skilnaðarrannsóknir hafa sýnt að skilnaðartíðni er hlutfallslega há meðal ungbarnaforeldra.Erfiðleikar í parsambandi Vitað er úr tölfræði og fjölskyldurannsóknum að fæðing fyrsta barns í parsambandi getur verið ávísun á skilnað, ef ekki er staðið nógu vel að undirbúningnum. Þegar í kringum 1960 sýndu rannsóknir aftur í tímann að meirihluti foreldra reyndist takast á við kreppueinkenni í sambandi sínu í kjölfar fæðingar fyrsta barns. Frá níunda áratug síðustu aldar hefur fjöldi langtíma samanburðarannsókna staðfest þetta og sýnt að umbreytingin í parsambandinu við tilkomu barns er alltaf mikil og áhrifin oft óvænt. Fjöldi rannsókna, allt frá árinu 1957, sýnir að foreldrar upplifa minni ánægju í parsambandinu fyrstu árin eftir fæðingu barns. Niðurstöður nýlegra rannsókna benda til að nú upplifi 60-90% foreldra minni ánægju í parsambandinu fyrstu þrjú árin eftir fæðingu fyrsta barns (Media, 2010). Mat á gagnsemi námskeiðsins Að verða foreldri sýnir að mun færri foreldrar sem sóttu námskeiðið en samanburðarhópurinn segja að gæði parsambandsins hafi minnkað eftir fæðingu barnsins. Þessir feður og mæður reyndust einnig vera næmari fyrir þörfum barnanna og brugðust betur við þeim. Þá kom einnig fram að börn þeirra gráta minna og brosa meira við þriggja mánaða aldur og upplifa minni streitu við 12 mánaða aldur í samanburði við börn foreldra sem ekki sóttu námskeið (Gottman og Sapirio, 2007). Þannig stuðlar námskeiðið bæði að hamingju foreldra og vellíðan barns.Forvarnargildi Rannsóknastofnun í barna- og fjölskylduvernd (RBF) lætur sig málefni foreldra og barna varða. Námskeiðið Að verða foreldri undirbýr verðandi foreldra fyrir eitt mikilvægasta verkefni lífsins – að eignast og ala upp barn. Því er ætlað að hjálpa væntanlegum foreldrum að viðhalda og efla parsambandið samhliða foreldrahlutverkinu. Verkefnið Að verða foreldri er ekki aðeins fræðsla fyrir verðandi og nýbakaða foreldra um undirbúning fæðingu fyrsta barns. Það felur líka í sér námskeið fyrir fagfólk og þjálfun leiðbeinenda fyrir foreldranámskeið hér á landi. Fyrir dyrum stendur að halda foreldranámskeið fyrir stúdentapör við Háskóla Íslands sem eiga von á barni og vilja búa sig undir foreldrahlutverkið. Að verða foreldri er samfélagslegt verkefni með forvarnargildi fyrir heilbrigði í fjölskyldum. Námskeiðinu er ætlað að efla foreldrahæfni, bæta samband parsins og búa þau betur undir foreldrahlutverkið. Miklir hagsmunir eru í húfi að hlúa að fjölskyldunni á þeim umbreytingartíma sem fæðing fyrsta barns er í lífi þeirra. Það getur stuðlað bæði að hamingju foreldra og barns. Með sameiginlegum undirbúningi og með samstöðu parsins má draga úr áhættunni á skilnaði.
Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun
Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar
Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar
Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar
Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun
Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir Skoðun