Norðurslóðamál á fljúgandi ferð Össur Skarphéðinsson skrifar 13. september 2012 06:00 Nú er rúmt ár liðið síðan að Alþingi samþykkti einróma þingsályktunartillögu mína um stefnu Íslands í málefnum norðurslóða. Með stefnunni var brotið blað. Þar eru í fyrsta sinn skilgreindir hagsmunir og stefnumið Íslands á norðurslóðum með tilliti til alþjóðasamvinnu, auðlindanýtingar, siglinga og umhverfisverndar. Þar eru norðurslóðir skilgreindar sem svæði sem Ísland ætlar að nýta til framleiðslu á miklum verðmætum í framtíðinni, bæði með vinnslu á olíu og gasi en ekki síst í gegnum þjónustu við starfsemi annarra þjóða sem mun tengjast norðursvæðum. Á þessu eina ári hefur margt jákvætt áunnist. Það ber ekki aðeins að þakka gjörbreyttri og stóraukinni áherslu utanríkisþjónustunnar á samvinnu við ríki norðurslóða og sterka hagsmunagæslu fyrir Íslands hönd, heldur ekki síður frumkvæði og elju íslenskra stofnana og einstaklinga. Sterk staða Íslands varðandi stefnumótun svæðisins verður ekki tryggð nema með ábyrgum málflutningi bæði stjórnvalda og einstaklinga. Svæðasamstarf er kjölfestanÍsland hefur unnið ötullega að því að styrkja stoðir Norðurskautsráðsins í því augnamiði að það verði í senn vettvangur heimskautaríkjanna átta til að móta stefnu í sameiginlegum málum, en geti jafnframt ráðist í beinharðar aðgerðir þegar hagsmunir allra fara saman. Besta dæmið um það er samkomulag ríkjanna um leit og björgun á heimskautaslóðum. Það var í reynd leitt til lykta hér á Íslandi og því vel við hæfi að fyrsta sameiginlega björgunaræfing ríkjanna átta á grundvelli samningsins standi nú yfir í næsta nágrenni Íslands. Í henni munu nær allar íslensku viðbragðssveitirnar taka þátt. Markmið okkar Íslendinga er að hér á landi verði ein af þeim alþjóðlegu björgunarmiðstöðvum sem með tíð og tíma tryggja framkvæmd samningsins þegar umsvif á norðurslóðum aukast. Annað af forgangsmálum Íslands, lagalega bindandi samningur um viðbrögð við olíumengun í norðurhöfum, er nú þegar komið á góðan rekspöl. Vonir standa til að gerð samningsins ljúki á þessu ári. Ísland tekur þannig fullan þátt í að treysta samstarf norðurskautsríkjanna á mörgum sviðum. Kaldastríðshaukum þykja það svo sennilega tíðindi að þegar yfirmenn varnarmála í ríkjunum átta funduðu í fyrsta skipti sl. vor var einhugur um að ógnir norðurslóða sneru að umhverfi og borgarlegu öryggi. Í hernaðarlegu tilliti hefur því tekist að halda lágspennu á svæðinu. Norðlæg frændsemiÁ rífu ári frá samþykkt íslensku stefnunnar í málum norðurslóða hef ég beitt mér af alefli fyrir tvíhliða samvinnu milli Íslands og hinna ríkjanna sjö. Ég hef átt sérstaka fundi með sex af sjö starfsfélögum mínum í norðurskautsríkjunum þar sem ég hef lagt til hugmyndir að slíkri samvinnu milli okkar og viðkomandi ríkis. Vísindasamstarf hefur þar verið í öndvegi í samræmi við þau viðhorf okkar að mikilvægustu auðlindirnar á þessu stigi séu mannauður og þekking. Það hefur á skömmum tíma skilað verulegum árangri. Við Jónas Gahr Støre, utanríkisráðherra Noregs, gerðum samkomulag sem innsiglar m.a. nýja prófessorsstöðu við Háskólann á Akureyri og opnar mikilvæga möguleika til samstarfs á sviði mennta og vísinda milli Íslands og Noregs. Margvíslegur annar ávinningur af þeim samningi verður kynntur síðar í vetur. Fyrir frönsku kosningarnar átti ég gagnlegan fund með Alan Juppé, sem þá var utanríkisráðherra Frakka, þar sem lögð voru ítarleg drög að samstarfi við Frakka í norðurvísindum. Þau voru útfærð frekar á fundi með Michel Rocard, fyrrum forsætisráðherra sem nú er sérlegur sendiherra Frakka gagnvart heimskautasvæðum. Það hefur borið ávöxt í staðfestum samstarfsamningum íslenskra háskóla við Marie Curie-háskóla í París sem opnar ný sóknarfæri fyrir vísindamenn okkar um rannsóknir varðandi málefni norðurslóða. Í tengslum við heimsókn Wen Jibao, forsætisráðherra Kína, til Íslands staðfesti ég samkomulag um vísindasamstarf milli ríkjanna, þar sem áhersla er lögð á rannsóknir á norðurljósum, vistkerfum norðursins og þætti, sem tengjast siglingum á nýjum skipaleiðum yfir norðurskautið. Svo vill til að Kínverjar hafa eins og Íslendingar áhuga á að rannsaka svokallaða miðleið sem gengur þvert yfir Norðurpólinn. Hún er minnst rannsökuð, en Snædrekinn, stærsti ísbrjótur Kína, fer einmitt þá leið til baka úr heimsókn sinni til Íslands – með íslenskan hafísfræðing um borð. Ég get þess einnig, að samstarfsyfirlýsing sem ég staðfesti með Lavrov, utanríkisráðherra Rússa, í Moskvu undir lok síðasta árs, felur í sér margvísleg tækifæri fyrir Íslendinga er snúa að norðursiglingum, viðskiptum og auðlindanýtingu. Innlendur þrótturStefnan setur rammann utan um starf sem er unnið á mörgum vígstöðvum. Hér heima er öflugt lið, í rannsóknarstofnunum og háskólum, ekki síst við Háskólann á Akureyri, sem hefur lagt sín lóð á vogarskálarnar. Fljótlega hefst starfsemi svokallaðs Norðurslóðanets á Akureyri sem nýtur stuðnings úr sóknaráætlun landshluta og ætlað er að stuðla að samvinnu stofnana, fyrirtækja og annarra aðila um allt land er fjalla um málefni norðurslóða. Utanríkisráðuneytið hefur ásamt vormönnum Norðurlands og öðrum unnið að því að koma þessu verkefni á koppinn. Slíkt vogarafl getur skapað fjölmörg ný sóknarfæri og matarholur í innlendu og erlendu samstarfi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Norðurslóðir Össur Skarphéðinsson Mest lesið Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson Skoðun Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson Skoðun Óásættanleg málsmeðferð Linda Íris Emilsdóttir,Katrín Oddsdóttir Skoðun Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu Örn Arnarson Skoðun Samþjöppunin hefur ekkert að gera með veiðigjöldin Sigurjón Þórðarson Skoðun Orðsins fyllsta merking Eiríkur Kristjánsson Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson Skoðun Ætlar vinstri meirihlutinn að skila auðu? Þórdís Lóa Þórhalldóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Snjallasta stefnubreyting Samfylkingarinnar Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Stjórnleysi í íslenskri dýravernd Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Olíumjólk Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu Örn Arnarson skrifar Skoðun Pólitískur gúmmítékki Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson skrifar Skoðun Orðsins fyllsta merking Eiríkur Kristjánsson skrifar Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson skrifar Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar vinstri meirihlutinn að skila auðu? Þórdís Lóa Þórhalldóttir skrifar Skoðun Óásættanleg málsmeðferð Linda Íris Emilsdóttir,Katrín Oddsdóttir skrifar Skoðun Fjárfestavernd sem gengur of langt? Baldvin Ingi Sigurðsson skrifar Skoðun Æfðu þig í virkum og uppbyggilegum viðbrögðum Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Samþjöppunin hefur ekkert að gera með veiðigjöldin Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson skrifar Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Karlar, piltar og strákar Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar Skoðun Nennið þið plís blessaða ríkisstjórn! Derek T. Allen skrifar Skoðun Ertu klár? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Kengúrur eða Þorskar: Hver forritar framtíð Íslands? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson skrifar Sjá meira
Nú er rúmt ár liðið síðan að Alþingi samþykkti einróma þingsályktunartillögu mína um stefnu Íslands í málefnum norðurslóða. Með stefnunni var brotið blað. Þar eru í fyrsta sinn skilgreindir hagsmunir og stefnumið Íslands á norðurslóðum með tilliti til alþjóðasamvinnu, auðlindanýtingar, siglinga og umhverfisverndar. Þar eru norðurslóðir skilgreindar sem svæði sem Ísland ætlar að nýta til framleiðslu á miklum verðmætum í framtíðinni, bæði með vinnslu á olíu og gasi en ekki síst í gegnum þjónustu við starfsemi annarra þjóða sem mun tengjast norðursvæðum. Á þessu eina ári hefur margt jákvætt áunnist. Það ber ekki aðeins að þakka gjörbreyttri og stóraukinni áherslu utanríkisþjónustunnar á samvinnu við ríki norðurslóða og sterka hagsmunagæslu fyrir Íslands hönd, heldur ekki síður frumkvæði og elju íslenskra stofnana og einstaklinga. Sterk staða Íslands varðandi stefnumótun svæðisins verður ekki tryggð nema með ábyrgum málflutningi bæði stjórnvalda og einstaklinga. Svæðasamstarf er kjölfestanÍsland hefur unnið ötullega að því að styrkja stoðir Norðurskautsráðsins í því augnamiði að það verði í senn vettvangur heimskautaríkjanna átta til að móta stefnu í sameiginlegum málum, en geti jafnframt ráðist í beinharðar aðgerðir þegar hagsmunir allra fara saman. Besta dæmið um það er samkomulag ríkjanna um leit og björgun á heimskautaslóðum. Það var í reynd leitt til lykta hér á Íslandi og því vel við hæfi að fyrsta sameiginlega björgunaræfing ríkjanna átta á grundvelli samningsins standi nú yfir í næsta nágrenni Íslands. Í henni munu nær allar íslensku viðbragðssveitirnar taka þátt. Markmið okkar Íslendinga er að hér á landi verði ein af þeim alþjóðlegu björgunarmiðstöðvum sem með tíð og tíma tryggja framkvæmd samningsins þegar umsvif á norðurslóðum aukast. Annað af forgangsmálum Íslands, lagalega bindandi samningur um viðbrögð við olíumengun í norðurhöfum, er nú þegar komið á góðan rekspöl. Vonir standa til að gerð samningsins ljúki á þessu ári. Ísland tekur þannig fullan þátt í að treysta samstarf norðurskautsríkjanna á mörgum sviðum. Kaldastríðshaukum þykja það svo sennilega tíðindi að þegar yfirmenn varnarmála í ríkjunum átta funduðu í fyrsta skipti sl. vor var einhugur um að ógnir norðurslóða sneru að umhverfi og borgarlegu öryggi. Í hernaðarlegu tilliti hefur því tekist að halda lágspennu á svæðinu. Norðlæg frændsemiÁ rífu ári frá samþykkt íslensku stefnunnar í málum norðurslóða hef ég beitt mér af alefli fyrir tvíhliða samvinnu milli Íslands og hinna ríkjanna sjö. Ég hef átt sérstaka fundi með sex af sjö starfsfélögum mínum í norðurskautsríkjunum þar sem ég hef lagt til hugmyndir að slíkri samvinnu milli okkar og viðkomandi ríkis. Vísindasamstarf hefur þar verið í öndvegi í samræmi við þau viðhorf okkar að mikilvægustu auðlindirnar á þessu stigi séu mannauður og þekking. Það hefur á skömmum tíma skilað verulegum árangri. Við Jónas Gahr Støre, utanríkisráðherra Noregs, gerðum samkomulag sem innsiglar m.a. nýja prófessorsstöðu við Háskólann á Akureyri og opnar mikilvæga möguleika til samstarfs á sviði mennta og vísinda milli Íslands og Noregs. Margvíslegur annar ávinningur af þeim samningi verður kynntur síðar í vetur. Fyrir frönsku kosningarnar átti ég gagnlegan fund með Alan Juppé, sem þá var utanríkisráðherra Frakka, þar sem lögð voru ítarleg drög að samstarfi við Frakka í norðurvísindum. Þau voru útfærð frekar á fundi með Michel Rocard, fyrrum forsætisráðherra sem nú er sérlegur sendiherra Frakka gagnvart heimskautasvæðum. Það hefur borið ávöxt í staðfestum samstarfsamningum íslenskra háskóla við Marie Curie-háskóla í París sem opnar ný sóknarfæri fyrir vísindamenn okkar um rannsóknir varðandi málefni norðurslóða. Í tengslum við heimsókn Wen Jibao, forsætisráðherra Kína, til Íslands staðfesti ég samkomulag um vísindasamstarf milli ríkjanna, þar sem áhersla er lögð á rannsóknir á norðurljósum, vistkerfum norðursins og þætti, sem tengjast siglingum á nýjum skipaleiðum yfir norðurskautið. Svo vill til að Kínverjar hafa eins og Íslendingar áhuga á að rannsaka svokallaða miðleið sem gengur þvert yfir Norðurpólinn. Hún er minnst rannsökuð, en Snædrekinn, stærsti ísbrjótur Kína, fer einmitt þá leið til baka úr heimsókn sinni til Íslands – með íslenskan hafísfræðing um borð. Ég get þess einnig, að samstarfsyfirlýsing sem ég staðfesti með Lavrov, utanríkisráðherra Rússa, í Moskvu undir lok síðasta árs, felur í sér margvísleg tækifæri fyrir Íslendinga er snúa að norðursiglingum, viðskiptum og auðlindanýtingu. Innlendur þrótturStefnan setur rammann utan um starf sem er unnið á mörgum vígstöðvum. Hér heima er öflugt lið, í rannsóknarstofnunum og háskólum, ekki síst við Háskólann á Akureyri, sem hefur lagt sín lóð á vogarskálarnar. Fljótlega hefst starfsemi svokallaðs Norðurslóðanets á Akureyri sem nýtur stuðnings úr sóknaráætlun landshluta og ætlað er að stuðla að samvinnu stofnana, fyrirtækja og annarra aðila um allt land er fjalla um málefni norðurslóða. Utanríkisráðuneytið hefur ásamt vormönnum Norðurlands og öðrum unnið að því að koma þessu verkefni á koppinn. Slíkt vogarafl getur skapað fjölmörg ný sóknarfæri og matarholur í innlendu og erlendu samstarfi.
Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar
Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar
Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar
Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar